Беларуская мова, праславянская спадчына й расейскі ўплыў

[paciupa]

Выказаныя ніжэй ідэі сфармаваліся ў мяне даўно, але ўвасобіліся ў закончаную тэзысную карціну толькі цяпер, як рэакцыя на камэнтары да маіх ранейшых пастоў. Нельга дабіцца разуменьня прыватных момантаў сыстэмы, пакуль ня выяўленыя яе падваліны.

Беларуская мова, праславянская спадчына й расейскі ўплыў

Малы папулярны трактат

Схолія 1. Усе

Comments

[wal_de_maar]

Вельмі цікава!

Пытаньне крыху off-topic: чым розьніцца ўжытак дзеяслова "дзяржаць" і вытворных ад дзеяслова "трымаць" і вытворных? Чаму вы ўжываеце першы?

[paciupa]

Пра ўсе нюансы доўга пісаць. Пляную асобна. Але 1) дзеяслову "дзяржаць" аддаваў перавагу Ян Станкевіч, 2) "дзержаць", "адзержаць" праясьняе сякія-такія складанасьці (ратуе ад калек), 3) ад "трымаць" патыхае польскім уплывам (надта цікавая карціна ў дыялекталягічным атласе), 4) я ня супраць "трымаць" (адно не прадумаў стылёвых дэталяў).

[antart]

Я прафан, але ж, здаецца, польскія словы мы пазычалі як ёсьць: ксёндз, выкшталцоны, цалкам. Слова "трымаць" я чуў у жывой трасянцы вельмі часта, і заўсёды менавіта так, а ня "чшымаць". Таму нічога польскага ў ім ня чую.

[paciupa]

А я й не рабіў канчальных высноў. Ідзецца пра куды глыбейшыя ўплывы. І стаўленьне да іх не такое простае.

Калі Вам цікава, дык магу зацеміць, што некаторыя польскія элемэнты такія самыя арганічныя для беларускае мовы, як для расейскае - царкоўнаславянскія, чаго ня скажаш пра позныя й больш павярхоўныя расейскія ўплывы. Гэта важныя стылёвыя маркеры. Я звычайна кажу: пазбыцца пэўных палянізмаў - гэта значыць вярнуцца да мовы граматы 1229 г.

А пазычалі словы мы, ой, па-рознаму! Калі ласка, не выводзьце з прыватнага ніякіх агульных правілаў. Можа, калі напішу пра БАЛТЫЙСКА-ЧАРНАМОРСКІ МОЎНЫ ХАЎРУС.

Запраўды шкодныя палянізмы, і гэта адназначна: "таньчыць", "паліць", "замовіць" (у сэньнсе "заказаць") ды "распавядаць" (апошні, мабыць, украінізм). А "атрымаць" - нармальна! Толькі не "атрымліваць", а "атрымваць", ці "атрымоўваць". І непажадана ўжываць у пераносным сэньсе "атрымоўваецца", калі трэба сказаць "выходзіць".

Бачыце, тут усё зьвязана адно з другім... Так што... іншым разам... іншым разам...

[laksiej]

Дзякуй за вашую працу!
Скажыце, калі ласка, дзе зараз можна набыць вашыя кнігі па мове?

[paciupa]

Дзякуй за добрае слоўца.

З кнігамі зараз цяжкавата. А бальшыня маіх артыкулаў (сёе-тое й з кніжку велічынёй) друкаваліся ў часопісе "Arche".

[zo_il]

"Схолія 1. Усе славянскія мовы складаюцца з элемэнтаў (каранёў і афіксаў), што існавалі яшчэ ў праславянкай мове

Парушыў Ваш камфорт

[paciupa]

Заўвагі НЕ ДА СПРАВЫ. Спрачацца - ці ў годзе 12 месяцаў ці 365 дзён - гэта ўсё што Вы прапаноўваеце. Адказы ў мяне ў пасьце.

І цяпер і кагадзе ў Вас - мэнтарства. Унівэрсальная пазыцыя. І зручная. Так і я ўмею.

Факты - крытыка? Інтэрпрэтацыя - крытыка? Унівэрсальныя ў вас аргумэнты. Віншую!

У мяне вельмі мала часу. Дык сьлёзная сяброўская просьба: не правакуйце на доўгія АСАБОВЫЯ разборы. (Бачу, умееце.)

Re: Парушыў Ваш камфорт

[zo_il]

Юрасю,
Папраўдзе, я мала спадзяваўся, што паразумеемся. Вельмі ж старанна вы топчаце сваю, не падобную да іншых, сцежку ў беларускай мове.
Дык праўда, раз не пярэчыце супраць неасабовых разбораў (за гэта дзякую!), буду імкнуцца толькі да канкрэтных рэчаў, з мінімальнымі абагульненнямі.

Такім чынам:
На якой падставе вы пішаце, што нейкія канкрэтныя працэсы ў стараславянскай пайшлі не тым шляхам, якім мусілі ісці? Адкуль вам вядомы шлях, якім яны мусілі ісці? Хіба тое, што адбылося ў стараславянскай, ужо адбылося, і, хоцькі-няхоцькі, мы мусім яго прымаць такім, якое яно ёсць? Найлепш -- без ацэнаў.

Re: Парушыў Ваш камфорт

[paciupa]

Дзіўна, што Вы ТАК бачыце рэчы. Вы прыпісалі мне адзін квантар "мусіць" і дарэшты зьмянілі сэнс сказанага.

Я ж толькі паказваю ЯК ішлі працэсы. І ШТО гэта дало.

Як у той казцы: "Ня пі з капытца, казьлянём станеш!" А можа хто хоча казьлянём стаць! Дык хай п'е. А хто ня верыць - таксама хай п'е.

[zmij_vish]

Юрась, прывітанне!

Я даслаю табе выяву сабака! У першым лісце якасць горшая, у другім -- лепшая (але другі файл больш важыць). Для друку 2 варыянт будзе самае то... Але як атрымаецца... Арыгінал прэзентаваў супрацоўніцы літаратурнага дома)))

[laksiej]

Няўжо ў ЖЖ адмянілі асабістыя паведамленьні? :)

[paciupa]

Усё файна! Дзякуй вялічэзны!

[macsolas]

як тут у Вас цікава! зафрэнджу, каб ляпей знаць дзедаву мову.

[paciupa]

Вельмі прыемна! Заходзьце часьцей.