Ворта дош тида г1ерташ дуккха а хан йара со. Х1инццалц а, цхьа а тидар доцуш-м ца 1ийнера, делахь а х1инца дагадеанарг х1инццалц хиллачу тидарел дуккха а тоьлаш ду.
 Вайн маттахь дуккха а ду дешнаш кеп кху дешах тера йолуш - Орт/Арт шен т1амарехь доллуш. Сан кхетамехь дешнаш цхьа тера хилар - уьш дохуш лелийна г1ирсаш цхьа1 хилар. Префикс, дешан ( Read more... )

Ламаро - Ломара аларх схьа даьлла аьлла хеташ 1а со-м.
Лам дашах и схьа даьлла хиларг т1е ма хьаьжжа гуш ду.
Цхьа зама йара суна и Лам аре ц1е йолчу меттиган (махкан) ц1арах даьлла аьлла хеташ. И х1ума оьрсийн цхьа б1е ах б1е шо сов хьалха дуьйна долчу кехаташ т1ехь Ламур аьлла деана хилар билгал даьллча харц лери ас.

Ломара дош хицадаларан некъ, ( Read more... )

Дагардар - тидам белаш мел тамашийна маь1на долуш дош хьовзор ду эцнарг - Дагар дар. Кхузара Дагар, вайн керарчу хенахь грамматикехь лелош дочу Легарх мел тера ду.

К счету в чеченском языке привлекло наше внимание желание найти параллель с языком этрусков. Как известно в основе графического отображения латинских цифр лежит особенность счета в ( Read more... )

Хьуькъийла доlанан кеп хиларах терра, шен буха тlе далор хьамма - Хьийкъа.
Хьийкъа - дукха даран кеп хиларна тlе а доьгlна, маттахь цкъа даран кеп йайна хиларе ца хьоьжуш, и метта хlоттош - Хьакъа.
"Хь" аз "l" озаца хуьцуш меттан lедал хиларна тlе тевжина, кхузахь а и лелла хилла мегаш долу дела - lакъа.
Айса мацах "lа" - тlе кхоьллинарг, бухарниг ( Read more... )

Муьлхачу белхан шен некъаш хуьлу. Х1ора пелхьонан шен г1ирс, говзалла.

айса дош туьдуш со т1е тевжаш дерг вайн маттахь дешнаш деша т1е дош, йа дешан дакъа тухуш (дукха хьолехь) доккхуш хилар ду. лелош болу г1ирс: туьдуш долчу дашах тера санаш долу, и диначу дашнех, дакъошха дина кхин дешнаш лахар. Дакъош билгал дохуш, вовшах къастор хьамма. Х1ар ( Read more... )

В размышлениях над значениями гидронимов на территории Чечни пришел к выводу: частицы Г\Ж и Ш\Ч в древности обозночали воду. Возможно в разном состоянии.

Частица Ш\Ч не только встречается во многих нахских гидронимах, но также сохранилась в слове Вашуо\Йашуо - Намочить. Первая часть слова ВА - показатель класса объекта, а вторая - ШО несущая ( Read more... )

Ши-кхо де хьалха хиъна суна теркхоша ц1енкъех Ана юкъ оли https://www.facebook.com/ppetirova/posts/1623274727898991?comment_id=1623318017894662&offset=0&total_comments=37

Цу балхо гучу баьккхи шин-кхаъ дешан ( Read more... )

Во многих языках мира есть переход г в ж. В том числе и чеченском - см Хьаг - Лоб на малхистинском диалекте, и Хьаж - Лоб в других диалектах чеченского языка. Выявил еще несколько слов где этот переход очевиден. Мне они понравились, хочу поделиться ( Read more... )

Дакъаза ма вала, х1ай эла ва Мусост,
Да эла хиллий-ца хьан, баба сту халлий-ца хьан (ТЕРКАЦА ХЬАЛА-ОХЬА ВЕХАШ ХИЛЛАЧУ ЭЛА МУСОСТАН, АДИН СУРХОН* ИЛЛИ

В настоящее время в ингушском и чеченском языках слова Уст Сту, Су, Ту) имеет основное значение - вол. Кроме того для обозначения женского пола используюется производное от этого слов Стие, Сие, Тие ( Read more... )

Схьахетарехь, ас сайна гергахь дуьххьара тидначу дешнех ду "Къамел" дош - Къа Мел аьлла. И кху интернет чу марзвеллачул т1аьхьа ас тидначу аг1ор дуккхамо и дош тидна хилар билгал даьлла суна. Ткъа х1инца цул т1ех кхоссавалар чу доьссина ( Read more... )