Паўстанец (Гісторыя адной хваробы)
- Ты дзе?.. Я еду дадому, ужо ў аўтобусе… Ды ты што, як шкельца!.. Так, купіў… Ну, добра…
З агідаю сунуў мабільнік у кішэню джынсаў, абцёр пот з залысінаў. Фу, нарэшце, дажыў, вечар пятніцы, зараз прыеду, пад душ і на канапу, да тэлевізара.
- Не любіце мабільныя тэлефоны? - пачуў над вухам.
Гэта мой сусед, я яго і не разгледзеў. Не маю звычкі разглядаць людзей у транспарце. Няветліва, ды і нецікава. Хіба што хто на нагу наступіць. Я не чапаю цябе, ты не чапаеш мяне.
Але гэты суб’ект, здавалася, вельмі мной зацікавіўся. Вось яшчэ, не хапала. Я акінуў позіркам крыху няголены твар, акуратны пінжак, чырвоныя стомленыя, нейкія неспакойныя вочы і буркнуў:
- А што, нельга?
-Ды не, можна. Яшчэ як можна! Нават трэба! - тып страпянуўся і схіліўся бліжэй. - І не проста не любіць, а ненавідзець! Пытанне стаіць так: мы ці яны!
- Вы гэта пра што? - не зразумеў я, але на ўсякі выпадак крыху адсунуўся - на колькі дазваляла сядзенне.
- Ды вось пра гэтага маленькага вырадка ў вашай кішэні…
Я зірнуў у кішэню - там быў толькі мабільнік. Сусед перахапіў мой позірк.
- Так-так, гэта ён, паразіт. Ён і яго суродзічы. Цэлая армія гэтых стварэнняў.
Гэты псіх схіліўся яшчэ ніжэй, учапіўся мне ў рукаў. Я адчуваў, як ён дрыжыць. Нібы на марозе, а не ў гэтай аўтадухоўцы.
- Ты глядзеў фільмы пра Тэрмінатара? Пра паўстанне машын? - ён перайшоў на свісцячы шэпт. - Машыны перамаглі. Яны намі кіруюць. Яны даюць нам загады. Яны не могуць без нас, а то б даўно знішчылі. Але яны разумныя. Ве-ельмі разумныя! Яны - паразіты. Яны зрабілі так, што мы не можам без іх.
Ашаломлены гэтай лухтой, я нават не мог загадаць яму заткнуцца. Гэта шыпенне над вухам паралізоўвала. А той усё больш узбуджаўся, працягваў:
- А ты ведаеш, з каго свет гарыць? З вось гэтых маленькіх ублюдкаў. Ім мала быць паразітамі, хочуць стаць тут гаспадарамі. Ведаеш, колькі іх толькі ў нашай краіне? Не? А я ведаю. Іх ужо амаль столькі, колькі людзей. А з кожным днём іх усё больш і больш. Гэта акупацыя!
Адступаць ужо не было куды - я споўз на самы край і ўперся ў чыйсці агромністы азадак, што закаркаваў праход.
- Скажы, ты жанаты? - спытаў раптам гэты суб’ект.
- Так, ёсць жонка, Ленай завуць, - чамусьці выгукнуў я. Мне даўно была непрыемная гэта размова, непрыемны гэты тып, я хацеў усё скончыць, але не мог.
- І дзеці, мабыць, ёсць? Два сынка-карапуза?
- Ёсць. Толькі дачка, Ліза. Зараз у дзесятым класе.
- Мабыць, і бацькі яшчэ жывыя?
- Маці. Бацькі гады два няма…- (Чорт! Што за халерная шчырасць!)
- Я ўпэўнены, што іх усіх разам узятых ты бачыш, з імі размаўляеш, бавіш час менш, чым са сваім маленькім сябруком! Так?
- Але ж маці я тэлефаную кожны дзень, ды і жонка мне ці не праз гадзіну успамінае…
- Дык ты размаўляеш з жонкаю ці з гэтай скрыначкай? Ты бачыш яе вочы, усмешку? Трымаеш яе за руку? Адчуваеш яе дыханне? Не! Не! Не! Толькі камяк пластмасы! Ды ты сам становішся пластмасай!
Я маўчаў. Але ён мае рацыю…
- Так ці не?!
- Так…
- Не ты адзін такі. Зараз усе так. Устаюць пад будзільнікі на мабілах. Па мабільніках сварацца, сябруюць, кахаюцца, робяць грошы… Ды што там, нават нашай краінай кіруюць па мабілах! Ты толькі ўяві, усе мы жывем праз гэтыя д’ябальскія камякі пластмасы. І гэта зараз. А што будзе далей? Ведаеш, ім трэба нашы дзеці. У цябе ёсць дзеці?
- Ёсць. Дачка. У дзесятым класе.
- Ты бачыў нашых дзяцей? Яны не выпускаюць гэтых монстраў з рук! Гульні, музыка, мульцікі - а што пасля?
- І што рабіць?
- Змагацца! - толькі зараз я ўбачыў яго вочы, з такімі вачыма, відаць, Матросаў кідаўся на кулямёт. - Можна, канешне, жыць, як быццам нічога не адбываецца. І пакуль яны дазваляюць. Але гэта не жыццё, павер…
- Змагацца? Як?
- Як заўгодна. Трушчыць гэтых пачвар. Знішчаць іх гнёзды. Ты іх ведаеш, гэтыя гнёзды. Магазіны, салоны сотавай сувязі - гэта сапраўдныя гадзючнікі. Але самае галоўнае - казаць людзям праўду! Толькі - цс-с! - ён раптам уздрыгнуў і спалохана азірнуўся. - Гэта вельмі небяспечна. Яны не церпяць супраціву… Адзін маленькі промах - і за табой прыйдуць.
- Хто, мабільнікі? - да мяне паціху вяртаўся цвярозы розум.
- Іх людзі. Іх ланцужныя сабакі.
- А чаму я павінен табе верыць? Можа, ты мабільнікавы правакатар? - я ўжо яўна здзекаваўся з яго.
Мой субяседнік скрывіўся. Здзеку ён не заўважыў.
- Я некалі быў іх чалавекам, - павольна, цяжка адказаў ён. - Паплечнікам і рабом. Я працаваў у салоне мабільнай сувязі, на Савецкай, ля метро. Я прадаў гэтым д’яблам сваю душу. Я апантана сеяў гэту заразу. А пасля стаў задумвацца. Яны нешта западазравалі і выкінулі мяне адтуль.
- Цябе трэба было адразу здаць у дурдом! - гучна сказаў я, бо ў акне ўжо віднеўся родны прыпынак.
- Ты не верыш? - разгублена зірнулі на мяне вочы падманутага Матросава.
- Псіх ненармальны! - з палёгка выгукнуў я, праціскваючыся ля неабдымнага азадка.
- Падумай! Вось тэлефон, як што - звані, мяне Лёхам зваць, - ён ухітрыўся ўсунуць мне ў кішэнь шматок паперы. - Толькі не з мабільнага!
За мной зачыніліся дзверы, зашчаміўшы апошнія словы, і аўтобус пакаціў далей, забраў з сабой гэта непрыемнае здарэнне. Але нейкі нядобры асадак застаўся. Халера, у аўтобусах псіхі чапляюцца да грамадзян! Куды дзяржава глядзіць!
***
“Той учарашні мужык у аўтобусе - псіх. Гэта відавочна. Ясна, як Божы дзень. І нёс ён лухту. Хаця былі і цвярозыя рэчы. Вельмі цвярозыя… Колькі разоў я сам аб гэтым думаў, ну, не думаў, хутчэй адчуваў…”
Я ляжаў, заплюшчыўшы вочы, каб не адпускаць рэштак ужо адляцелага сну. Калі ўздымеш павекі, ты ўжо здаўся дню з яго справамі і клопатамі. А так ты на мяжы - ні туды ні сюды. На скуры - лёгкі дотык сонца, недзе за бурчаннем машын свішча шпак і галёкаюць дзеці. Такое страчанае адчуванне канікул…
Раптам над вухам пісклява загарлапаніла танная падробка пад класіку. Усе чары пырскаюць у бакі, нібы чародка спалоханых вераб’ёў. Чорт, будзільнік! Якой халеры? Сёння ж субота, я быццам бы яго не ставіў! Хіба што ён сам. Сам? Сам?!
Не, гэта ж дурасць. Відаць, я па звычцы наладзіў учора званок. А мо я нешта збіраўся рабіць, ды зараз забыўся. Во, усё так і ёсць. Ён жа не сам, праўда?
Мабільнік пішчаў усё грамчэй, аж трэсся ад старання ды хітра падміргваў экранам. “Пад’ём!” - пульсавалі літары.
- Пад’ём!.. Ага, разагнаўся! Выкусі! - я згрэб гэты нахабны кавалак пластмасы, які спалохана забіўся ў маёй руцэ, і націснуў на клавішу. У пакой вярнуліся і сонца, і шпак, і дзіцячыя галасы. Можа, сон адляцеў яшчэ не далёка? Вось толькі апушчу павекі...
Ччорт! Зноў ён! Што яму цяпер трэба? Ненавіджу! Ага, “Напомніць: Дзень народзінаў Галі”. Якой, к чорту, Галі? Якая твая справа, маленькі ты засранец? Я сам разбяруся з Галямі і народзінамі!!!
Стомлена адкідваюся на падушку і безнадзейна ўздыхаю: сон не вернеш ужо дакладна. Хоць так паляжу...
Ізноў мярзотны піск падробкі пад класіку. З нянавісцю гляджу ў яхідна міргаючае вока. Гэта будзільнік - паўтор званка... Не, гэта здзек...
- Я цябе ненавіджу! - крычу проста ў твар. - Замачу, падла!
Смачны ўдар пластмасы аб сцяну вяртае мяне да прытомнасці. Божа, я еду з глузду! Сварыцца з мабільнікам! Хутка я буду прапаведаваць у аўтобусах аб змовах машын-масонаў!
А ўсё ж будзільнік я не ставіў... І паўтор не ўключаў...
Я сядзеў на падлозе ля сцяны і глядзеў, як маленькі злачынец, адгарлапаніўшы, прыкідваўся мёртвай шэрай скрыначкай. У галаве быццам распускалася кветка, якая даўно там расла, але яшчэ ўчора была зялёным бутонам.
Недзе ў кішэні джынсаў - тая паперка з нумарам. Патэлефаную яму. З хатняга тэлефона. Проста так.
Масіўная трубка, спіраль-спружына проваду, дыск з лічбамі - так па-старасвецку, так супакойвае...
- Алё? - насцярожаны мужчынскі голас.
- Добрай раніцы. А можна... э-э-э... Аляксея?
- Ён захварэў, яго забралі ў бальніцу.
- Забралі?..
- Так, забралі. А хто яго пытаецца?
З бразгатам кідаю трубку на рычажкі. Адчуваю вострую патрэбу схапіць малаток. А, вось ён, у скрыні на верхняй паліцы. Вяртаюся з ім у спальню. Там у той жа позе мой мабільнік працягвае прыкідвацца бязвіннай скрыначкай.
- Здохні, - кажу я яму проста ў цёмны экран і з размаху апускаю малаток. Мярзотнік гэтага яўна не чакаў. Войкнуўшы, ён разляцеўся на кавалкі. Метадычна ператвараю іх у друз. Застаецца толькі прапыласосіць, але гэта пасля.
Раптоўна вярнулася адчуванне канікул. Я стаяў, моцна сціскаючы малаток, і адчуваў, як сонца лашчыць мой твар. Зусім як тады, калі школьнікам кожны год слухаў апошні званок, што пачынаў сапраўднае лета. Лета без званкоў.
Не, гэта сапраўды цудоўна! Жмурачыся ад задавальнення, знішчаю зарадны блок, нават не паляніўся знайсці і парваць на шматкі картонную скрынку, інструкцыю і гарантыйныя дакументы. Нечаканая свабода п’яніла, хацелася лётаць, танчыць ці трушчыць.
Трушчыць!
Чую, мая доня ў прыхожай зноў балбоча з нейкай сяброўкай па сваім “Нокіа”. Што ж, чакай, зараз тата пакажа табе, што ёсць сапраўдная свабода!
- Дай сюды! - крычу, кідаючыся да яе.
Вялікія вочы Лізачкі, здаецца, занялі ўвесь твар. З віскатам яна кінулася на кухню:
- Мама-а! На мяне тата напаў! З малатко-ом!
- Дай мне гэту маленькую дрэнь! - патрабаваў я, залятаючы следам.
Жонка збялела, і, сціснуўшы ў руках вялікі нож з прысталымі кавалачкамі цыбулі, засланіла Лізу, якая аж калацілася.
- Не падыходзь... - ледзьве не прашыпела Лена. Бліскучае лязо глядзела мне ў твар з самым сур’ёзным намерам.
Я збянтэжыўся. Убачыў гэту сцэну збоку... Божа, як недарэчна!
- Ды вы што, гэта не тое, што вы падумалі! Зусім не тое! Лізачка, гэта ж я не табе! Гэта ўсё мабільнікі...
- Не падыходзь!!! - віскнула жонка. У адказ на мой рух лязо ўздрыгнула і заззяла яшчэ больш рашуча.
- Чорт з вамі! - раззлавана выходжу з кухні. Там Лена, сама ў слязах, супакойвае доччыну істэрыку. Хоць бы міліцыю не вызвалі.
На балкон, прыхапіўшы па дарозе цыгарэты. Мне зараз проста неабходна крыху нікаціну і кіслароду. Гэта заўсёды мяне супакойвае.
Часам трэба зірнуць на свет, як кажуць рускія, “свысока”. Хоць бы і з вышыні другога паверха. З вышыні лепей відаць. Вунь лёгка крочыць дзяўчына, гадоў на пяць старэйшая за маю Лізачку, ў каляровай адкрытай летняй сукенцы. Зграбныя ножкі так і мільгаюць. А рука - ля вуха. О, Божа! Я ужо бачу не дзяўчыну, а вялікую ляльку, якой рухае маленькая пачвара. Цьфу, не, хопіць, вар’яцею!
Справа чуваць музыку. Ля пясочніцы - тры падлеткі з суседняга пад’езда. Сядзяць, хто на чым, і торгаюцца пад гангста-рэп. А музыка адкуль? Раве на ўсю гучнасць нейкая крутая мабіла. І тут гэта шоу марыянетак!
- Алё, міліцыя? - чую ў прыхожай Ленін голас.
Толькі я адчыняю дзверы ў прыхожую, Лена з ускрыкам выпускае з рук трубку і кідаецца не кухню. Я і забыўся, што малаток яшчэ ў мяне...
- Алё, міліцыя? - на кухні, відаць, па мабільніку. Ненавіджу мабільнікі!
Хутка апранаюся і выходжу з кватэры. У мяне ўжо ёсць дакладны план. Мой дзядуля-партызан, напэўна, ганарыўся б сваім унукам. Можа, я і звар’яцеў, але каму пра гэта судзіць? Тым псіхам, што лічаць сябе здаровымі?
У гаражы мой стары добры патрыманы “рэно” сустрэў мяне дакорлівым позіркам мутнаватых фар. “Ну чаму ты ездзіш на аўтобусе, калі ў цябе ёсць я? - маўкліва пытаў ён. - Я б збярог цябе ад гэтых трывог”. - “Я ведаю. Я цябе люблю, - таксама маўкліва адказваю я, праводзячы далонню па цёплым метале. - Але аўтобусы - тое, што яшчэ яднае людзей. І аўтобусы часам адкрываюць вочы”.
Невялікія прыгатаванні - і я ўжо сціскаю руль. Побач на суседнім сядзенні той няшчасны малаток. Проста так.
Бадзёра вурчыць матор. Па радыё замест папсы сёння чамусьці перадаюць рок-н-рол. Добры знак. Нібы ў галівудскім фільме.
Вуліца Савецкая. Як заўсёды, людная і шумная. А вунь і метро. Месцаў для паркоўкі няма, таму я вырульваю проста на тратуар перад салонам мабільнай сувязі. Я хутка.
Мінакі абыякава зірнулі на мужчыну сярэдніх гадоў, які са звычайным вялікім пакетам рушыў праз тратуар.
- Добры дзень, што вас цікавіць? - міла ўсміхнулася чысценькая паненка ў дзелавым касцюмчыку з фірменным лагатыпам.
Я ўсміхнуўся ў адказ, дастаў з пакету каністру і пачаў разліваць бензін. На падлогу, на крэслы, на пісьмовы стол, на паперы.
Прыгожыя вочы паненкі акругліліся, тонкія бровы папаўзлі ўгару. Яна тоненька закрычала. За ёй закрычалі, забегалі, замітусіліся іншыя акуратненькія хлапцы і дзяўчаты ў дзелавых касцюмчыках з фірменнымі лагатыпамі. Але мяне гэта не клапаціла. Мяне больш клапаціла, што шэрагі маленькіх ублюдкаў за шклом у вітрынах могуць ацалець ад агню. Крыўдна было б.
Локцем з размаху выношу вітрыну. Звініць узарванае шкло, бездапаможна рассыпаюцца маленькія засранцы. Крута! Як у кіно! Толькі балюча крыху. Пустою каністраю дабіваю апошнія прытулкі гэтых гадаў.
Хутка за мной прыдуць. Але адным гадзючнікам будзе меней. Чыркаю запалкай і галівудскім рухам кідаю на стос мокрых ад бензіну рэкламных праспектаў. Яшчэ адну - на цёмную пляміну на дыванку, затым - на крэсла… З дзяцінства неверагодна люблю глядзець, як шугае полымя. Але трэба ісці, я ж машыну не замыкаў.
Удалечыні праз гарадскі шум прабіваліся сірэны. На тратуары перад салонам ужо пачалі збірацца цікаўныя.
- Шаноўнае спадарства, вы глядзелі фільмы пра Тэрмінатара? - ветліва звярнуўся я да іх. - Пра паўстанне машын? Дык вось, віншую - паўстанне адбылося, машыны перамаглі. Яны намі кіруюць. Яны даюць нам загады. Яны не могуць без нас, а то б даўно знішчылі. Але яны разумныя. Ве-ельмі разумныя! Яны - паразіты. Яны зрабілі так, што мы не можам без іх.
Праз дзверы салона валілі клубы дыму. Пахла палёнай пластмасай. Гарэлі ЯНЫ. Я зларадна адчуваў, як яны курчацца там, у самым пекле, сцякаюць пластмасавымі слязьмі, ператвараюцца ў абгарэлыя камякі.
- А вы ведаеце, спадарства, з каго свет гарыць? - працягваў я. - З вось гэтых маленькіх ублюдкаў. Ім мала быць паразітамі, хочуць стаць тут гаспадарамі. Ведаеце, колькі іх толькі ў нашай краіне? Іх ужо амаль столькі, колькі нас з вамі. А з кожным днём іх усё болей і болей. Гэта акупацыя!
Людзі з бела-сініх машын выкруцілі мне рукі і балюча прыціснулі тварам да асфальта.
- Змагайцеся! Трушчыце… - удар міліцэйскага чаравіка па рэбрах збіў увесь пафас.
Прыбылыя пажарныя пачалі раскручваць шлангі. Але я ўбачыў, як праз вітрыну мне падміргнуў агонь: “Не бойся, я ўжо ўсё зрабіў”. Я не баяўся, і падміргнуў яму ў адказ.