Калядны пудынг: cімвал ангельскай кухні
Гэты традыцыйны пудынг, як і яго начынне з міндаля і разынак, рыхтуюць загадзя, за месяц да Каляд, каб даць час густу і водару выспець.
Калі ўспамінаць гісторыю ўзнікнення пудынгу, тое лічыцца, што самы першы пудынг у Англіі рыхтавалі з рэштак учорашняй трапезы. Усё, што ў сям'і не з'ядалася на працягу дня, ангельцы збіралі, затым змешвалі з узбітымі яйкамі і запякалі ў печы. Сёння для падрыхтоўкі пудынгу трэба ведаць, як прыгатаваць сіроп на аснове малака ці вады. На працягу сотняў гадоў на дваццаць пятую нядзелю пасля Троіцы (Stir-up Sunday) у англіканскіх цэрквах прамаўляецца адмысловая малітва, якая з'яўляецца знакам да выраба каляднага пудынгу (plum pudding).
Назву нядзелі можна перавесці як пудынгавае ці замешывацельнае. Звычайна гэта дата выпадае на сярэдзіну-канец лістапада. Прыгатаваны на пару цёмны пудынг з сухафруктаў, арэхаў і тлушчу затым спее ў прахалодным месцы некалькі тыдняў. Падаюць калядны пудынг на першы дзень Каляд (25 снежня).
Гісторыя каляднага пудынгу ў Вялікабрытаніі
Існуюць дзве версіі паходжання каляднага пудынгу. Паводле першай, даўней гэта быў адмысловы выгляд аўсянай кашы (plum porridge), зваранай на мясным булёне, якую стагоддзямі рыхтавалі на Каляды жыхары Брытанскіх востравоў. У яе дадавалі таксама хлебныя дробкі, арэхі, чарнасліў і мёд і падавалі на стол вельмі гарачэй. Такім была калядная страва ў часы Лізаветы I.
Паводле іншай версіі, калядны пудынг паўстаў не як дэсерт, а як... выгляд мясных кансерваў. Увосень з-за недахопу кормаў забівалі лішак скаціны, а мяса змяшчалі ў цеста з чарнаслівам - адзіным даступным тады сухафруктам - у якасці кансерванта. Для лепшай захаванасці мяса варылі на павольным агні, дадаючы цукар і спецыі.
Магчыма, абедзве версіі дакладныя, таму што да 18-га стагоддзя падчас кансервацыі дадавалі ўсё больш цукру, спецый і сухафруктаў, а ў аўсянай кашы чарнасліў і зусім быў заменены на разынкі. У часы каралевы Вікторыі пудынг ужо складаўся з мукі, садавіны, тлушчу, цукру і спецый, меў сучасны вонкавы выгляд, асацыяваўся з Калядамі і станавіўся ўсё папулярней сярод усіх пластоў насельніцтва.
Папулярнасць дэсерту тлумачылася падзеннем коштаў на спецыі і сухафрукты - Брытанская імперыя зараз магла сабе гэта дазволіць. Пудынг стаў даступны для любога брытанца. Акрамя таго пудынг было лёгка прыгатаваць і захаваць, ён быў смачны і надоўга спаталяў голад.
Напачатку дваццатага стагоддзя калядны пудынг быў абвешчаны адным са знакаў Брытанскай Імперыі. Нацыянальная ідэя была простая: з імперыяй у вас будзе імперскі пудынг, без яе - толькі хлебныя дробкі, мука і піва. Вырабляемы з шаснаццаці розных інгрэдыентаў, якія дастаўлялі з розных частак Брытанскай імперыі, пудынг сапраўды стаў знакам адзінства і моцы велізарнай краіны. У пэўным сэнсе, ён стаў адным са злучных звёнаў для нацыі і дазваляў брытанцам адчуць усю магутнасць Імперыі, над якой ніколі не заходзіць сонца.
Традыцыі падрыхтоўкі каляднага пудынгу
Нядзіўна, што гэтак сімвалічная страва, як калядны пудынг, абзавялася сваімі ўласнымі традыцыямі. Напрыклад, падчас замесу пудынгу павінен быў удзельнічаць кожны чалец сям'і, загадаўшы жаданне, а змешваць пудынг трэба было з усходу на захад у гонар трох мудрацоў, якія наведалі немаўля Ісуса.
Традыцыйна ў калядны пудынг змяшчалі розныя прадметы, якія штосьці сімвалізавалі для знайшоўшага.. Кольца (да вяселля), гузік (да працягу халасцяцкага жыцця), птушыную костачку (да поспеху і вандраванняў), і, вядома ж, знакаміты срэбны шэсціпенсавік... Колькі сэрцаў замірала ў надзеі выявіць у сваім кавалачку каляднага пудынгу гэты знак багацця і поспеху!
Раней у кожнай сям'і меўся свой фірмовы рэцэпт каляднага пудынгу. Сёння, паводле статыстыкі, калядны пудынг рыхтуе толькі адзін з дзесяці брытанцаў, а астатнія аддаюць перавагу купляць яго гатовым. Улічваючы, што колькасць насельніцтва Вялікабрытаніі афіцыйна складае 61 мільён чалавек, 1/10 - зусім не мала. Нават для набытых у краме пудынгаў брытанцы рыхтуюць салодкія соусы: масла з каньяком ці ромам (Brandy butter, Rum butter), сліўкі з каньяком (Brandy cream, Brandy cream sauce), кастард - заварны крэм з яйкаў і малака (custard). Перад падачай на стол калядны пудынг можна ўпрыгожыць галінкай востраліста, паліць сумессю каньяку і цукру і падпаліць.
© Святлана Калтовіч, 2011 г.