Нямецкая кухня
У Нямеччыне так павялося, што апошні германскі кайзер Вільгельм II нікому не даваў спакойна даесці, і казаць пра ежу было гэтак жа непрыстойна, як пра хваробы. У падобнай атмасферы не магла, зразумела, паўстаць прасвядная глеба для гастранамічнай культуры.
Ашчадны прускі пурытанін злічыў бы вялікім грахом прыгатаваць страву на віне ці капнуць лішнюю кроплю алею ў салату. Такім чынам, прусакі за сталом маўчалі, пакорліва жуючы вараную бульбачку, палітую белым, як мел, мучным соусам. Гэтай слізістай "заправай" запраўлялі і гародніну, і мяса ці гарнір. З дрэнна хаваючай зайздрасцю касіліся яны на суседзяў - на што жывуць у сваё задавальненне Рэйнскія вобласці ці паўднёва-нямецкія каралеўствы, жыхары якіх з дэмакратычнай самаўпэўненасцю не сарамаціліся ні свайго дыялекту, ні прыхільнасці да добрай, смачнай ежы. На прэсным прускім фоне некалькі вылучаліся толькі раёны, дзе жыхары сумнай Прусіі сутыкаліся з вясёлымі датчанамі ці аматарамі выпіць палякамі і рускімі.
Пасля канчатка I сусветныя войны і адрачэнні кайзера павальная бедната і голад не дазволілі насельніцтву нагнаць выпушчанае. Ды і ўешаяся за шмат дзесяцігоддзяў выхаванне не магло выветраць у лічаныя дні. Усё стала кардынальна змяняцца толькі ў выніку "эканамічнага цуду" пасля 1948 года, першых гастранамічных праграм на тэлебачанні і лінуўшых на прылавак павараных кніг.
Акрамя таго, насельніцтва мела магчымасць параўноўваць з укладам жыцця хаўрусніцкіх войскаў, размешчаных у краіне, а ў турыстычных паездках - па сутнасці ўсяго свету. У той час як паўднёвыя і заходнія часткі Нямеччыны з пачуццём уласнай добрай якасці захавалі свае традыцыйныя стравы, як напрыклад, параныя кнедлі з начыннем, ялавічную выразку ў смятане ці варэнікі з мясным начыннем, у Паўночнай Нямеччыне жыхары з радасцю развіталіся са сваімі аднастайнымі "разнасоламі" і памянялі іх на бульбу фры, адбіўныя катлеты па-гавайску і не цалкам удалае падабенства бефстрогана ці гордан блю (дэлікатэсы вышэйшай катэгорыі, адзначаныя знакам "Блакітная стужка").
Разам з растучай ўвагай да смачнай ежы развіваўся густ і рашучасць да адважнага эксперыментавання. Ашчаднасць раптам перастала славіцца дабрадзейнасцю, крамы з дэлікатэсамі і рэстараны адзначылі наплыў наведвальнікаў, у канчатковым рахунку нават навучэнцы значную частку сваіх сціплых кішэнных грошай пачалі марнаваць на абед у агульнахарчы.
Гэта значыць нямецкі спажывец нарэшце вось вытрымаў іспыт на сталасць. Услед за курынымі грыль-барамі і рэстаранамі англа-саксонскай скіраванасці сталі ў мностве ўзнікаць кітайскія, італьянскія, грэцкія і турэцкія рэстараны. Гаспадыні паадважнее пачалі кухарыць па іншаземных рэцэптах, прадпрыемствы па замарожванні і кансерваванню завалілі гандаль "экзатычнымі" гатовымі стравамі. У нямецкую кухню пракраўся свежы вецер іншаземнай гастраноміі.
Калі маладое пакаленне кухароў, прыхільнікі французскай "Новай кухні", з нямецкай скрупулёзнасцю вядзьмарыць над вынаходствамі далікатэсной гастраноміі, то старэйшыя з настальгіяй успамінаюць такія айчынныя прынадныя нацыянальныя стравы, як пірог з тварагом, сілезская райская страва ці кенігсберскіе кнедлікі, якія цяпер ужо сышлі ў нябыт. Бо калі ў нашы дні курцы вяртаюць да жыцця нюхальны тытунь, гэта варта ўспрымаць зусім не як зварот да кайзераўскага аскетызму, а хутчэй як пашырэнне асартыменту тытунёвых вырабаў. За апошнія дваццаць гадоў істотныя змены адбыліся і ў стаўленні напояў.
Паміж Альпамі і Паўночным морам ісконі больш за ўсё пілі піва. З прычыны рацыяналізацыі некаторыя піўныя заводы зачыніліся, але ўсё адно нямецкі гандаль прапануе больш тысячы гатункаў піва. Дзівіць увесь час якое расце спажыванне віна, якім немцы аддаюць гонар смачнай ежы. З кожным годам асабліва ўзрастае спажыванне сухога віна, за ежай яго п'юць усё часцей.
© Святлана Калтовіч, 2011 г.
Ашчадны прускі пурытанін злічыў бы вялікім грахом прыгатаваць страву на віне ці капнуць лішнюю кроплю алею ў салату. Такім чынам, прусакі за сталом маўчалі, пакорліва жуючы вараную бульбачку, палітую белым, як мел, мучным соусам. Гэтай слізістай "заправай" запраўлялі і гародніну, і мяса ці гарнір. З дрэнна хаваючай зайздрасцю касіліся яны на суседзяў - на што жывуць у сваё задавальненне Рэйнскія вобласці ці паўднёва-нямецкія каралеўствы, жыхары якіх з дэмакратычнай самаўпэўненасцю не сарамаціліся ні свайго дыялекту, ні прыхільнасці да добрай, смачнай ежы. На прэсным прускім фоне некалькі вылучаліся толькі раёны, дзе жыхары сумнай Прусіі сутыкаліся з вясёлымі датчанамі ці аматарамі выпіць палякамі і рускімі.
Пасля канчатка I сусветныя войны і адрачэнні кайзера павальная бедната і голад не дазволілі насельніцтву нагнаць выпушчанае. Ды і ўешаяся за шмат дзесяцігоддзяў выхаванне не магло выветраць у лічаныя дні. Усё стала кардынальна змяняцца толькі ў выніку "эканамічнага цуду" пасля 1948 года, першых гастранамічных праграм на тэлебачанні і лінуўшых на прылавак павараных кніг.
Акрамя таго, насельніцтва мела магчымасць параўноўваць з укладам жыцця хаўрусніцкіх войскаў, размешчаных у краіне, а ў турыстычных паездках - па сутнасці ўсяго свету. У той час як паўднёвыя і заходнія часткі Нямеччыны з пачуццём уласнай добрай якасці захавалі свае традыцыйныя стравы, як напрыклад, параныя кнедлі з начыннем, ялавічную выразку ў смятане ці варэнікі з мясным начыннем, у Паўночнай Нямеччыне жыхары з радасцю развіталіся са сваімі аднастайнымі "разнасоламі" і памянялі іх на бульбу фры, адбіўныя катлеты па-гавайску і не цалкам удалае падабенства бефстрогана ці гордан блю (дэлікатэсы вышэйшай катэгорыі, адзначаныя знакам "Блакітная стужка").
Разам з растучай ўвагай да смачнай ежы развіваўся густ і рашучасць да адважнага эксперыментавання. Ашчаднасць раптам перастала славіцца дабрадзейнасцю, крамы з дэлікатэсамі і рэстараны адзначылі наплыў наведвальнікаў, у канчатковым рахунку нават навучэнцы значную частку сваіх сціплых кішэнных грошай пачалі марнаваць на абед у агульнахарчы.
Гэта значыць нямецкі спажывец нарэшце вось вытрымаў іспыт на сталасць. Услед за курынымі грыль-барамі і рэстаранамі англа-саксонскай скіраванасці сталі ў мностве ўзнікаць кітайскія, італьянскія, грэцкія і турэцкія рэстараны. Гаспадыні паадважнее пачалі кухарыць па іншаземных рэцэптах, прадпрыемствы па замарожванні і кансерваванню завалілі гандаль "экзатычнымі" гатовымі стравамі. У нямецкую кухню пракраўся свежы вецер іншаземнай гастраноміі.
Калі маладое пакаленне кухароў, прыхільнікі французскай "Новай кухні", з нямецкай скрупулёзнасцю вядзьмарыць над вынаходствамі далікатэсной гастраноміі, то старэйшыя з настальгіяй успамінаюць такія айчынныя прынадныя нацыянальныя стравы, як пірог з тварагом, сілезская райская страва ці кенігсберскіе кнедлікі, якія цяпер ужо сышлі ў нябыт. Бо калі ў нашы дні курцы вяртаюць да жыцця нюхальны тытунь, гэта варта ўспрымаць зусім не як зварот да кайзераўскага аскетызму, а хутчэй як пашырэнне асартыменту тытунёвых вырабаў. За апошнія дваццаць гадоў істотныя змены адбыліся і ў стаўленні напояў.
Паміж Альпамі і Паўночным морам ісконі больш за ўсё пілі піва. З прычыны рацыяналізацыі некаторыя піўныя заводы зачыніліся, але ўсё адно нямецкі гандаль прапануе больш тысячы гатункаў піва. Дзівіць увесь час якое расце спажыванне віна, якім немцы аддаюць гонар смачнай ежы. З кожным годам асабліва ўзрастае спажыванне сухога віна, за ежай яго п'юць усё часцей.
© Святлана Калтовіч, 2011 г.