Беларусь пасля ўваходжання ў склад Расейскай імперыі (By, Ru)
Пасля таго, як у 1795 годзе - пасля трэцяга і канчатковага падзелу Рэчы Паспалітай, Вялікае Княства Літоўскае спыніла сваё існаванне, і тэрыторыя Беларусі адышла да Расіі, на гэтых землях пачалася праводзіцца палітыка русіфікацыі, накіраваная на выкаранення мясцовых асаблівасцяў і цеснае збліжэнне з суседнімі, рускімі рэгіёнамі . На гэтых землях правялі адміністрацыйна-тэрытарыяльную рэформу, якая падзялілі Беларусь на пяць губерняў: Магілёўскую, Мінскую, Гродзенскую, Віцебскую і Віленскую. Губерні ў сваю чаргу дзяліліся на паветы, з насельніцтвам каля 20-30 тысяч у кожным. Губерні ўваходзілі ў склад двух генерал-губернатарстваў: Беларускага (Віцебская і Магілёўская губерні) і Літоўскага (Мінская, Гродзенская і Віленская губерні). Кіраўнікі гэтых адміністрацыйных адзінак - генерал-губернатары - мелі беспярэчную ўладу. Апорай гэтай улады служыў магутны адміністрацыйны, палітычны і ваенны апарат. Адным з прыкладаў такой бязмежнай улады, быў беларускі генерал-губернатар З.Г. Чарнышоў, які нават меў свой уласны трон, падкрэсліваючы гэтым ўсю паўнату і веліч свайго становішча для генерал-губернатарства.
Настаўленьне Кацярыны аб абрусенні
У Беларусі пасля ўваходжання ў склад Расійскай імперыі, на працягу месяца, пасля апублікавання загаду аб далучэнні гэтых зямель да Расійскай імперыі, мясцовае насельніцтва прыводзілася да прысягі. Тым, хто адмаўляўся прысягаць, прадпісвалася пакінуць межы імперыі ў трохмесячны тэрмін, папярэдне прадаўшы ўсе нерухомую маёмасць. Баючыся праігнараваць важныя адрозненні дзяржаўна-прававога становішча людзей, якія засялялі гэтыя землі, улады пакінулі Статут Вялікага княства Літоўскага ад 1588 галоўным заканадаўчым дакументам у галіне грамадзянскага права. Мясцовае насельніцтва магло займацца пытаннямі самакіраванне, аднак галоўная роля ў гэтых працэсах адводзілася царскім стаўленiкам.
Палітыка расійскага ўрада ў адносінах да розных сацыяльных груп была рознай. Тыя прадстаўнікі шляхты, хто прысягнуў на вернасць, атрымлівалі ўсе правы і прывілеі дваранства. У той жа час, магнаты пазбаўляліся права на валоданне ўласнымі войскамі і крэпасцямі. Для стабілізацыі становішча, праводзілася актыўны насаджэнне рускага землеўладання. Маёнтка з прыгоннымі сялянамі, былыя ўладанні магнатаў, што выехалі за мяжу, былыя царкоўныя валодання - усё гэта аддавалася рускім памешчыкам. Аднымі з самых буйных уладальнікаў на тэрыторыі Беларусі сталі князь Г.А. Пацёмкін-Таўрычны (каля 15 тысяч сялян), фельдмаршал П.А. Румянцаў-Задунайскі (больш за 11 тысячаў сялянаў), А.В. Сувораў (7000). У агульнай складанасці, за час праўлення Кацярыны II і Паўла I, каля 200 тысяч сялян было падаравана ў спадчыннае валоданне.
Biełaruś pasla ŭvachodžannia ŭ skład Rasiejskaj impieryi
Paslia taho, jak u 1795 hodzie, pasla treciaha i kančatkovaha padziełu Rečy Paspalitaj, Vialikaje Kniastva Litoŭskaje spyniła svajo isnavannie, i terytoryja Biełarusi adyšła da Rasii, na hetych ziemlach pačałasia pravodzicca palityka rusifikacyi, nakiravanaja na vykaraniennia miascovych asablivasciaŭ i ciesnaje zbližennie z susiednimi, ruskimi rehijonami . Na hetych ziemlach praviali administracyjna-terytaryjalnuju reformu, jakaja padzialili Biełaruś na piać hubierniaŭ: Mahiloŭskuju, Minskuju, Hrodzienskuju, Viciebskuju i Vilenskuju. Hubierni ŭ svaju čarhu dzialilisia na paviety, z nasielnictvam kala 20-30 tysiač u kožnym. Hubierni ŭvachodzili ŭ skład dvuch hienierał-hubiernatarstvaŭ: Biełaruskaha (Viciebskaja i Mahiloŭskaja hubierni) i Litoŭskaha (Minskaja, Hrodzienskaja i Vilenskaja hubierni). Kiraŭniki hetych administracyjnych adzinak - hienierał-hubiernatary - mieli biespiarečnuju ŭładu. Aporaj hetaj ułady słužyŭ mahutny administracyjny, palityčny i vajenny aparat. Adnym z prykładaŭ takoj biazmiežnaj ułady, byŭ biełaruski hienierał-hubiernatar Z.H. Čarnyšoŭ, jaki navat mieŭ svoj ??ułasny tron, padkreslivajučy hetym ŭsiu paŭnatu i vielič svajho stanovišča dla hienierał-hubiernatarstva.
U Biełaruśi paslia ŭvachodžannia ŭ skład Rasijskaj impieryi, na praciahu miesiaca, pasla apublikavannia zahadu ab dałučenni hetych ziamiel da Rasijskaj impieryi, miascovaje nasielnictva pryvodziłasia da prysiahi. Tym, chto admaŭlaŭsia prysiahać, pradpisvałasia pakinuć miežy impieryi ŭ trochmiesiačny termin, papiarednie pradaŭšy ŭsie nieruchomuju majomasć. Bajučysia praihnaravać važnyja adroznienni dziaržaŭna-pravavoha stanovišča ludziej, jakija zasialali hetyja ziemli, ułady pakinuli Statut Vialikaha kniastva Litoŭskaha ad 1588 hałoŭnym zakanadaŭčym dakumientam u halinie hramadzianskaha prava. Miascovaje nasielnictva mahło zajmacca pytanniami samakiravannie, adnak hałoŭnaja rola ŭ hetych pracesach advodziłasia carskim staŭlenikam.
Palityka rasijskaha ŭrada ŭ adnosinach da roznych sacyjalnych hrup była roznaj. Tyja pradstaŭniki šlachty, chto prysiahnuŭ na viernasć, atrymlivali ŭsie pravy i pryvilei dvaranstva. U toj ža čas, mahnaty pazbaŭlalisia prava na vałodannie ŭłasnymi vojskami i krepasciami. Dla stabilizacyi stanovišča, pravodziłasia aktyŭny nasadžennie ruskaha ziemleŭładannia. Majontka z pryhonnymi sialanami, byłyja ŭładanni mahnataŭ, što vyjechali za miažu, byłyja carkoŭnyja vałodannia - usio heta addavałasia ruskim pamieščykam. Adnymi z samych bujnych uładalnikaŭ na terytoryi Biełarusi stali kniaź H.A. Paciomkin-Taŭryčny (kala 15 tysiač sialan), fieldmaršał P.A. Rumiancaŭ-Zadunajski (bolš za 11 tysiačaŭ sialanaŭ), A.V. Suvoraŭ (7000). U ahulnaj składanasci, za čas praŭlennia Kaciaryny II i Paŭła I, kala 200 tysiač sialan było padaravana ŭ spadčynnaje vałodannie.
Тэкст на рускай мове → Беларусь после вхождения в состав Российской империи .
Па тэме:
Разделы Речи Посполитой между Россией, Пруссией и Австрией
Беларусь: паглыбленне ў бездань
Аўтар-укладальнік ©Časłaŭ List
Назад → Гiсторыя Беларусi Расология