Прэзэнты на дзень перакладчыка - для тых, хто пажадаў іх атрымаць:)
bloede_wolke
Калі Міся нарадзіла сваё першае дзіця, анёл паказаў ёй Ерусалім.
Міся ляжала на ложку ў спальні на белых прасьцінах, у паху вымытых шчолакам падлогаў, закрытая ад сонца рысавымі, у лілеі, занавескамі. Былі доктар зь Яшкотляў, і сядзелка, і Генавэфа, і Павел, які ўсё стэрылізаваў усялякія інструмэнты, і анёл, якога ніхто ня мог убачыць.
Усё зьмяшалася ў Місінай галаве. Яна была змучаная. Боль прыходзіў раптоўна, і яна не магла зь ім справіцца. Яна правальвалася ў сон, паўсон, мары наяве. Ёй здавалася, што яна маленькая, як зернейка кавы, і яна падае ў лейку кавамолкі, вялізнай, як палац. Падае ў чорную пашчу і трапляе ў шасьцярні драбільнай машыны. Боль. Яе цела ператвараецца ў пыл.
Анёл бачыў думкі Місі і спачуваў яе целу, хоць не разумеў, ад чаго насамрэч узяўся гэты боль. Таму ён забраў душу Місі на адну хвіліну зусім у іншае месца. Ён паказаў ёй Ерусалім.
Міся ўбачыла агромністыя прасторы выгаралай пустыні, якая хвалявалася, быццам рухалася. У тым моры пяску, у мяккім паглыбленьні, ляжаў горад. Ён быў акруглы. Яго атачалі муры, у якіх былі чатыры брамы. Першая брама была Малочная, другая - Мядовая, трэцяя - Вінная, а чацьвёртая - Аліўкавая. Ад кожнай брамы ў цэнтар гораду вялі дарогі. Першай гналі валоў, другой вялі ільвоў, трэцяй несьлі сокалаў, а чацьвёртай ішлі людзі. Міся апынулася ў сярэдзіне гораду, дзе на брукаванай плошчы стаяў дом Збаўцы. Яна стала перад яго дзьвярыма.
Нехта загрукаў знутры і зьдзіўленая Міся спытала: “Хто там?” “Гэта я”, - адказаў голас. “Выходзь”, - прамовіла яна. Тады да яе выйшаў Пан Езус і прытуліў яе да грудзей. Міся адчула пах палатна, у якое ён быў убраны. Яна ўваткнулася ў ільняную кашулю і адчула, наколькі моцна яна любімая. Яе любіў Пан Езус і ўвесь сьвет.
Але тут Місін анёл, які няспынна сачыў за ўсім, што адбывалася, забраў душу з рук Збаўцы і вярнуў назад у цела парадзіхі. Міся ўздыхнула і нарадзіла сына.
ryzhkou
У кнізе “Ignis fatuus, альбо Павучальная гульня для аднаго гульца”, што ёсьць інструкцыяй да Гульні, пры апісаньні Чацьвёртага Сьвету сустракаецца наступная гісторыя:
“Бог ствараў Чацьвёрты Сьвет у забыцьці, якое прыносіла палёгку ў яго боскіх пакутах.
Калі ён стварыў чалавека, тады апрытомнеў - такое ўражаньне той на яго зрабіў. Бог кінуў далейшае стварэньне сьвету - хіба магло быць нешта больш дасканалае? - і цяпер, у сваім божым часе, захапляўся ўласным творам. Чым глыбей погляд Бога пранікаў у чалавечае нутро, тым гарачэй разгаралася ў ім любоў да чалавека.
Але чалавек выявіўся няўдзячным, заняўся апрацоўкай зямлі, нараджэньнем дзяцей і не зьвяртаў увагі на Бога. Тады ў божай сьвядомасьці зьявіўся смутак, які сачыўся цемрадзьдзю.
Бог палюбіў чалавека без узаемнасьці.
Божая любоў, як і кожная іншая, бывае, абцяжарвае. Чалавек жа пасталеў і вырашыў пазбавіцца надакучлівага каханка. “Дазволь мне сысьці, - сказаў ён. - Дай мне па-свойму зазнаць сьвет і забясьпеч мяне на дарогу”.
- Ты ня справісься безь мяне, - прамовіў Бог чалавеку. - Не сыходзь.
- Не хвалюйся, - сказаў чалавек, а Бог з жалем нахіліў да яго яблыневую галінку.
Бог застаўся адзін і сумаваў. Яму сьнілася, што ён выгнаў чалавека з раю, так балюча ўсьведамляў ён тое, што яго кінулі.
“Вярніся да мяне. Сьвет страшны і можа цябе забіць. Паглядзі на землятрусы, на вывяржэньні вульканаў, на пажары і патопы”, - грымела з дажджавых хмар.
- Не хвалюйся, я дам сабе рады, - адказаў яму чалавек і пайшоў”.
ku_palinka
Міся заўважыла, што высокі і сьветлавалосы хлопец Боскі прыглядаецца да яе ў касьцёле. Потым, калі яна выходзіла з імшы, ён стаў у двары, каб зноў глядзець на яе і глядзець. Міся адчувала ягоны погляд, як нязручную вопратку. Яна баялася паварушыцца і глыбей уздыхнуць. Ёй было невыгодна пад гэтым поглядам.
Так было ўсю зіму, ад каляднай імшы да Вялікадня. Калі пачало цяплець, Міся штотыдзень прыходзіла ў касьцёл усё лягчэй адзетая і ўсё мацней адчувала на сабе погляд Паўла Боскага. А на сьвята Божага Цела гэты погляд дакрануўся да яе голай шыі й адкрытых рук. Міся адчула, што ён вельмі мяккі і прыемны, як каціная лапка, як пёрка, як дзьмухаўцовы пух.
На тым тыдні Павел Боскі падышоў да Місі і запытаў, ці можа правесьці яе дадому. Яна пагадзілася.
Ён размаўляў усю дарогу, і тое, што ён казаў, зьдзіўляла яе. Ён сказаў, што яна маленькая, як дарагі швайцарскі гадзіньнік. Міся ніколі да таго часу ня думала, што яна маленькая. Ён сказаў, што ў яе валасоў колер золата найвышэйшай пробы. Міся заўсёды лічыла, што валасы ў яе каштанавыя. Ён сказаў, што ейная скура пахне ванільлю. Міся не наважылася прызнацца, што пякла пірог.
Усё ў словах Паўла Боскага адкрывала Місю нанова. Потым яна прыходзіла дамоў і не магла ўзяцца ні за адну працу. Але думала яна не пра Паўла, а пра сябе: “Я прыгожая дзяўчына. У мяне маленькія ножкі, як у кітаянкі. У мяне прыгожыя валасы. У мяне вельмі жаноцкая ўсьмешка. Я пахну ванільлю. Можна марыць пра тое, каб мяне ўбачыць. Я жанчына”.
Перад канікуламі Міся сказала бацьку, што яна ня пойдзе ў настаўніцкую сэмінарыю ў Ташаве, што ў яе няма здольнасьцяў да арыфмэтыкі і чыстапісаньня. Яна яшчэ сябравала з Рахельлю Шэнбэрт, але цяпер іхныя размовы былі іншыя. Яны хадзілі разам Гасьцінцам да лесу. Рахель угаворвала Місю, каб тая ня кідала школы. Абяцала сваю дапамогу ў арыфмэтыцы. А Міся расказвала Рахелі пра Паўла Боскага. Рахель слухала сяброўку, але разважала іначай.
- Я выйду замуж за доктара альбо кагосьці падобнага. Я ня буду нараджаць больш за двое дзяцей, каб не псаваць сабе фігуры.
- У мяне будзе толькі дачка.
- Міся, дацягні да выпускнога.
- Я хачу замуж.
Гэтай самай дарогай Міся хадзіла гуляць з Паўлам. Каля лесу яны браліся за рукі. Паўлава далонь была вялікая і гарачая. Місіна - маленькая і халодная.Яны збочвалі з Гасьцінца на першую-лепшую лясную дарогу і тады Павел спыняўся і сваёй вялікай і моцнай рукой прыціскаў Місю да сябе.
Ён пах мылам і сонцам. Міся рабілася тады нейкай тонкай, слабой, пакорлівай. Мужчына ў белай накрухмаленай кашулі здаваўся ёй аграмадным. Яна сягала яму ледзьве да грудзей. Яна пераставала думаць. Гэта рабілася небясьпечным.
ilnur
Зрабілася вельмі ціха. Ізыдор ня чуў ані ветру, ані птушак, ані гудзеньня жамяры. Было пуста і глуха, быццам ён упаў у пух, у самую сярэдзіну аграмаднай пярыны, у сьнежны сумёт.
- Рута! - крыкнуў ён.
Яна мільганула між дрэваў, а потым зьнікла. Ён пашыбаваў у тым кірунку. Аглядаўся бездапаможна, бо зразумеў, што ня здольны безь яе вярнуцца дамоў.
- Рута! - крыкнуў ён яшчэ гучней.
- Я тут, - сказала яна і выйшла з-за дрэва.
- Я хачу ўбачыць сярэдзіну Правеку.
Яна пацягнула яго ў нейкія кусты - маліна, дзікая ажына. Расьліны чаплялі Ізыдора за швэдар. Перад імі адкрылася маленькая палянка між вялізных дубоў. На зямлі ляжала шмат жалудоў, старых і сёлетніх. Адны рассыпаліся ў пыл, другія прарасталі, а трэція блішчэлі сьвежай зеленьню. У самай сярэдзіне паляны стаяў высокі выцягнуты камень зь белага пяшчаніку. На гэтым абэліску ляжаў яшчэ адзін, больш шырокі і масіўны. Ён нагадваў капялюш. Пад каменным капелюшом Ізыдор заўважыў контуры твару. Падышоў бліжэй, каб прыгледзецца, і тут убачыў, што гэткі самы твар знаходзіцца з аднаго і з другога боку. То бок было тры твары. І раптам Ізыдора ахапіла глыбокае адчуваньне незавершанасьці, браку чагосьці надзвычай важнага. У яго было ўражаньне, што ён аднекуль усё гэта ведае, што бачыў і паляну, і камень пасярод паляны, і ягоныя тры твары. Ён адшукаў далонь Руты, але гэта яго не супакоіла. Рука Руты пацягнула яго за сабой і яны пайшлі вакол паляны, па жалудах. Тады Ізыдор убачыў чацьвёрты твар, такі ж, як і іншыя. Ён ішоў усё хутчэй, а потым адпусьціў руку Руты, бо пачаў бегчы, углядаючыся ў камень. Ён увесь час бачыў адзін твар, павернуты да яго, і два ў профіль. І толькі цяпер ён зразумеў, адкуль узялося тое пачуцьцё браку, смутак, што ляжаў у аснове ўсяго, смутак, прысутны ў кожнай рэчы, у кожнай зьяве, заўсёды - немагчыма спасьцігнуць усё адначасова.
- Чацьвёрты твар убачыць немагчыма, - сказала Рута, быццам чытала ягоныя думкі. - Гэта і ёсьць сярэдзіна Правеку.
ptushka
Кожны год у Купальскую ноч унукі памешчыка Папельскага выбіраліся ў лес шукаць папараць-кветку. Гэтая выправа зрабілася рытуалам, а аднойчы Зузана дазволіла ім пайсьці самім. Унукі памешчыка скарысталіся аказіяй, і так, каб ніхто ня ведаў, купілі ў Яшкотлях пляшку таннага віна. Узялі з сабой канапкі, бутэлькі аранжаду, слодычы і ліхтарыкі. Яны сядзелі на лаве перад домам і чакалі, калі нарэшце сьцямнее. Яны сьмяяліся і шумелі, радуючыся схаванай бутэльцы.
Унукі памешчыка Папельскага сьціхлі толькі ў лесе, але не таму, што ў іх сапсаваўся настрой, а таму, што лес у цемры здаваўся ім магутным і страшным. Яны адважна сабраліся пайсьці на Вадзяніцу, але цемра стрымала іх намер. Вадзяніца была месцам нячыстым. Тады яны вырашылі пайсьці ў алешнік, туды, дзе расьце найбольш папараці. Там яны вып’юць віно, выпаляць забароненую папяросу, як хлопцы з Правеку.
Дзеці ішлі да ракі адзін за адным, трымаючыся за плечы.
Было так цёмна, што выцягнутыя ўперад далоні маячылі ў цемры ледзь бачнымі плямамі. Сьвятлейшым, чым зямля, спавітая ў цемру, здавалася толькі неба - прадзіраўленая зорамі веліч нябеснага друшляка.
Лес паводзіўся, як зьвер, які не дазваляе да сябе дакрануцца - ён страсаў на іх расу, насылаў няясыць, загадваў зайцу раптам выскачыць з-пад іхных ног.
Хлопцы зайшлі ў алешнік і навобмацак зладзілі пікнік. Запаліліся агеньчыкі папяросаў. Віно, выпітае першы раз у жыцьці з рыльца, дадавала адвагі. Потым яны разьбегліся па папараці, аж пакуль адзін зь іх не знайшоў штосьці бліскучае. Лес занепакоена зашумеў. Той, хто знайшоў, паклікаў астатніх. Ён быў узбуджаны.
- Я знайшоў яе, я знайшоў яе, - паўтараў ён.
Сярод зблытаных ажынавых кустоў, у вільготнай лістоце папараці мільгацела нешта срэбнае. Дзеці палкамі разгарнулі вялікія лісты і ў сьвятле ліхтарыкаў убачылі бліскучую бляшанку з-пад кансэрваў. Расчараваны шчасьліўчык падняў яе на палку і адкінуў далёка ў кусты.
Унукі памешчыка яшчэ на хвіліну прыселі, каб дапіць віно, а потым вярнуліся на дарогу.
І толькі тады бляшанка ад кансэрваў заквітнела, раскідваючы вакол незвычайны, срэбны бляск.
Гэта бачыла Калоска, якая ў ноч сонцавароту заўсёды зьбірала зёлкі, але была ўжо занадта старой, каб загадаць жаданьне, і ведала, колькі клопату сабе можна нарабіць, сарваўшы кветку папараці. Таму яна абышла яе здалёк.
anka_upala
У Вялікую Суботу Флярэнтынка з адным са сваіх сабакаў выбралася ў касьцёл, каб пасьвяціць ежу. Яна паклала ў кошык слоік малака, якім харчавалася сама і яе сабакі, бо толькі яно было ў ейным доме. Яна прыкрыла слоік сьвежымі лістамі хрэну і барвенкам.
У Яшкотлях кошыкі з асьвечанай ежай ставяць на бакавым алтары Маці Божай Яшкотлеўскай. Менавіта жанчына мусіць займацца ежай - як прыгатаваньнем, так і блаславеньнем. Бога-мужчыну займаюць больш важныя справы: войны, катаклізмы, заваяваньні, далёкія падарожжы. Ежай займаюцца жанчыны.
Таму людзі несьлі кошыкі пад бакавы алтар Маці Божай Яшкотлеўскай і на лаўках чакалі ксяндза з крапілам. Кожны сядзеў наводдаль ад другога і маўчаў, бо касьцёл у Вялікую Суботу цёмны і глухі, як пячора, як бэтоннае бамбасховішча.
Флярэнтынка падышла да бакавога алтара са сваім сабакам, мянушка якога была Казёл. Паставіла свой кошык паміж іншых. У іншых была кілбаса, пірагі, хрэн са сьмятанай, каляровыя пісанкі і белы, добра выпечаны хлеб. Ах, якая галодная была Флярэнтынка, які галодны быў ейны сабака.
Флярэнтынка паглядзела на абраз Маці Божай Яшкотлеўскай і ўбачыла на яе гладкім твары ўсьмешку. Казёл абнюхаў чыйсьці кошык і выцягнуў адтуль кавалак кілбасы.
- Вось ты вісіш тут сабе, добрая Пані, і ўсьміхаесься, а сабакі твае дары выядаюць, - напаўголасу сказала Флярэнтынка. - Часам цяжка чалавеку зразумець сабаку. Ты, добрая Пані, пэўна, аднолькава разумееш людзей і жывёл. Напэўна, ты ведаеш нават думкі месяца…
Флярэнтынка ўздыхнула.
- Я пайду памалюся, а ты папільнуй майго сабаку.
Яна прывязала сабаку да агарожы перад цудатворным абразом, паміж кашоў, на якія былі накінутыя плеценыя сурвэткі.
- Я хутка вярнуся.
Яна знайшла сабе месца ў першым радзе паміж разубраных кабетаў зь Яшкотляў. Тыя трохі адсунуліся ад яе і з паразуменьнем пераглянуліся.
Тым часам да бакавога алтара Маці Божай Яшкотлеўскай падышоў служка, які сачыў за парадкам у касьцёле. Спачатку ён заўважыў нейкі рух, але ягоныя вочы доўга не маглі асэнсаваць тое, што ўбачылі. Калі ён нарэшце зразумеў, што вялікі, агідны і запаршыўлены сабака хвіліну таму лазіў па кошыках зь ежай для асьвячэньня, ён аж пахіснуўся ад абурэньня, а ягоны твар наліўся крывёй. Агаломшаны гэтым сьвятакрадзтвам, ён кінуўся, каб выгнаць нахабную жывёліну. Схапіў вяроўку і рукамі, што калаціліся ад жаху, пачаў расплятаць вузел. І раптам з боку абразоў да яго даляцеў ціхі жаночы голас:
- Пакінь гэтага сабаку! Я пільную яго для Флярэнтынкі з Правеку.
Для тых, хто таксама хоча атрымаць кавалачак кніжкі, якая яшчэ ня выйшла з друку па-беларуску, атракцыён неверагоднай шчодрасьці працягваецца. Замовы прымаюцца, разглядаюцца і зьдзяйсьняюцца да 12-га кастрычніка.
*