Իմ Մարգարեն / Գարեգին Նժդեհ / մաս 2
Երկրորդ աշխարհամարտի ժամանակ համակենտրոնացման ճամբարում հայ գերիները և Գերմանիայի կողմից գրավված երկրներում ապրող սփյուռքահայերը, որ չարժանացան նույն ճակատագրին ինչ հրեաներն ու խորհրդային կայսրության մյուս ազգությունների ներկայացուցիչները, նույնպես մեսամասամբ պարտական են Սպարապետին:
Գարեգին Նժդեհ. ահա իմ մարգարեն, ուսմունքը, հավատամքը և կրոնը միաժամանակ: ՙ... ամեն մարդ իր տեսանելի կամ աներևույթ դաստիարակիչն ունի, որի դերն ու ազդեցությունը իր նկատմամբ շարունակվում է մինչև գերեզման՚:
Ահա’ Նժդեհն ինձ համար հենց իր խոսքերով:
Ահա’ իմ դաստիարակիչը:
Ահա’ իմ ռազմի և գաղափարի աստվածը:
Նժդեհը բացառիկ է նաև որպես զորավար: Բացառիկ է մարտիկներին կռվի մղելու կարողությամբ: Ամեն զորավարի դարաշրջանը վերջանում է իր մարտական կենսագրության հետ գրեթե մեկտեղ, անցնելով պատմության գիրկը: Նժդեհի դարաշրջանը երբեք չի ավարտվելու, որովհետև ամեն նոր սերնդի հետ ոչ միայն մտնելու է մարտ, այլ իր գաղափարախոսությամբ է մղելու մարտի: Եվ չկա ավելի անպարտելի բանակ, քան նժդեհյան գաղափարախոսությամբ զինված, նրա ոգեղենությամբ բոցավառված բանակը: Երանի այն բանակին, որին զորավարը մարտի մղելուց առաջ սրտի մեջ Սպարապետի ոգին և մտքի մեջ նրա գաղափարն է ներարկում; և երիցս վայ նրան դիմակայող բանակին:
ՙ Վայ այն ժողովրդին, որի անցյալն իր համար լոկ մի գերեզման է անխոս ՚: Մեզանից յուրաքանչյուրը, ով իր մեջ կրում է Սպարապետի գաղափարախոսությունը,ում կյանքի անքակտելի մասնիկն է դարձել, և ում հետ ամեն առավոտ կրկին զարթնում է այն, իրավունք չունի թույլ տալու, որ այդ գերհզոր, փրկիչ գաղափարախոսությունը պատմություն դառնա: Հպարտանալուց զատ, որ այն մեր կյանքի գործուն մասն է կազմում, պետք է ձգտել այն ավելի մատչելի դարձնել բոլորի համար, մատչելի ինչպիսին Սպարապետի խոսքն է:
Գարեգին Նժդեհ. ահա իմ մարգարեն, ուսմունքը, հավատամքը և կրոնը միաժամանակ: ՙ... ամեն մարդ իր տեսանելի կամ աներևույթ դաստիարակիչն ունի, որի դերն ու ազդեցությունը իր նկատմամբ շարունակվում է մինչև գերեզման՚:
Ահա’ Նժդեհն ինձ համար հենց իր խոսքերով:
Ահա’ իմ դաստիարակիչը:
Ահա’ իմ ռազմի և գաղափարի աստվածը:
Նժդեհը բացառիկ է նաև որպես զորավար: Բացառիկ է մարտիկներին կռվի մղելու կարողությամբ: Ամեն զորավարի դարաշրջանը վերջանում է իր մարտական կենսագրության հետ գրեթե մեկտեղ, անցնելով պատմության գիրկը: Նժդեհի դարաշրջանը երբեք չի ավարտվելու, որովհետև ամեն նոր սերնդի հետ ոչ միայն մտնելու է մարտ, այլ իր գաղափարախոսությամբ է մղելու մարտի: Եվ չկա ավելի անպարտելի բանակ, քան նժդեհյան գաղափարախոսությամբ զինված, նրա ոգեղենությամբ բոցավառված բանակը: Երանի այն բանակին, որին զորավարը մարտի մղելուց առաջ սրտի մեջ Սպարապետի ոգին և մտքի մեջ նրա գաղափարն է ներարկում; և երիցս վայ նրան դիմակայող բանակին:
ՙ Վայ այն ժողովրդին, որի անցյալն իր համար լոկ մի գերեզման է անխոս ՚: Մեզանից յուրաքանչյուրը, ով իր մեջ կրում է Սպարապետի գաղափարախոսությունը,ում կյանքի անքակտելի մասնիկն է դարձել, և ում հետ ամեն առավոտ կրկին զարթնում է այն, իրավունք չունի թույլ տալու, որ այդ գերհզոր, փրկիչ գաղափարախոսությունը պատմություն դառնա: Հպարտանալուց զատ, որ այն մեր կյանքի գործուն մասն է կազմում, պետք է ձգտել այն ավելի մատչելի դարձնել բոլորի համար, մատչելի ինչպիսին Սպարապետի խոսքն է: