Сенсация...
Ну, я еще когда сказал...
«А где и когда будет армянский Нюрнберг?»...
мы есть, мы будем и нас станет больше.
Серж Саргсян
Выступление Президента Армении Сержа Саргсяна в Дейр-эз-Зоре
24.03.2010
Святые отцы!
Уважаемые присутствующие!
Сегодня я нахожусь здесь, потому что не мог поступить иначе. Сюда меня привела огромная боль моего народа, боль первого Геноцида 20-го века, ставшего величайшим позором считающегося цивилизованным человечества. Это клеймо позора и сегодня, в 21-м веке, горит на лбу тех, кто игнорирование явных фактов превратил в политику, предмет торга, норму жизни и норму поведения.
В пустыне Дейр-эз-Зор произошло одно из самых чудовищных деяний великой трагедии, подробности которого невозможно выразить словами. И я не буду делать этого, так как это все прекрасно известно даже тем, кто публично отрицает факт Геноцида. Потерявшие своих сыновей, дочерей и родителей, потерявшие свой дом, имущество, здоровье и последнюю надежду, потерявшие самое главное - Родину, эти обреченные люди должны были потерять здесь и последнее, что у них осталось - жизнь, во исполнение подробно разработанной и проводимой государственной программы.
Историки и журналисты часто и не без основания сравнивают Дейр-эз-Зор с Освенцимом, говоря, что «Дейр-эз-Зор - это Освенцим армян». Считаю, что хронология диктует нам более верную формулировку: «Освенцим - это Дейр-эз-Зор евреев». Всего лишь через одно поколение человечество стало свидетелем Дейр-эз-Зора евреев. Сегодня я нахожусь здесь, чтобы как Президент Республики Армения - Родины всего армянства, спросить: «А где и когда будет армянский Нюрнберг?»
Я здесь, чтобы возвать к памяти oб испепеленной огромной части моего народа, уничтоженного физически и умерщвленного духовно. Я не буду перечислять количество и качество потерь. Приведу только один факт: в результате геноцида вместе со своими носителями безвозвратно была уничтожена огромная часть диалектов одного из древнейших индоевропейских языков мира - армянского языка.
И даже после всего этого мы говорим, что готовы наладить с современной Турцией нормальные дипломатические отношения, готовы иметь открытые границы и экономические связи, готовы приложить усилия для налаживания доверия между народами Армении и Турции, готовы сблизить общества наших стран, избавившись от стереотипов и не имеющих никакого отношения к реальности мифов, которые создавались в условиях отсутствия каких-либо контактов между нашими народами на протяжении десятилетий.
Мы говорим это искренне, так как уверены, что народы-соседи не имеют другой альтернативы жить и развиваться, чем та, которую мы предлагаем хотя бы как начало. Подписанием армяно-турецких Протоколов была создана историческая возможность, которая должна иметь логическое завершение.
Но мы не приемлем манеру ссылки на диалог между Арменией и Турцией в качестве оправдания отказа от признания Геноцида. Не думаю, что это помогает процессу. Более того, не следует ссылаться на какую-то «коммиссию историков», в том случае, когда армяно-турецкие протоколы предполагают лишь создание государственной подкомиссии по вопросам исторического измерения. Я думаю, все четко представляют, что это значит и в чем состоит разница. Я прошу всех, у кого будет повод размышлять или высказываться по вопросу Геноцида армян и его международного признания, перед этим вспомнить эту пустыню, вспомнить о миллионах изувеченых человеческих судьбах и лишенном Родины древнем народе, несущим эту боль в сердце.
В 1915 году, в числе других, были убиты величайшие армянские поэты 20-го века - 35-летний Даниэль Варужан и 37-летний Атом Ярджанян (Сиаманто). Перед мучительной смертью их, одетых в европейские одежды, раздели догола, потому-что европейская одежда в то время и в тех краях стоила очень дорого. Палачи облачились в европейские костюмы, снятые с армянских гениев-носителей цивилизации, насчитывающей тысячелетия. Надели и костюмы, украденные у простых армян. Я бы не хотел видеть в этом чего-либо символического, но одно знаю точно: говоря о европейских ценностях, европейских манерах и образе действий, никто не имеет права забывать эти образы.
Я здесь, чтоб напомнить известное изречение: «Невозможно убить народ, который не хочет умирать». Мы хотим жить и развиваться. Нас невозможно более пугать или шантажировать, потому что мы видели самое страшное. Мы будем жить и творить с удвоенной силой, за нас самих и за наших убиенных братьев и сестер. Мы смотрим вперед, так как нам еще многое есть сказать и дать друг другу. Нам многое есть сказать и дать и миру - все то светлое и яркое, что не успели сказать Даниэль Варужан и Атом Ярджанян.
И здесь, в Дейр-эз-Зоре, мы решительно и громко напоминаем и повторяем, что мы есть, мы будем и нас станет больше.
www.president.am/events/statements/rus/
Իսկ ե՞րբ և որտե՞ղ է հայերի Նյուրնբերգը...
կանք, պիտի լինենք ու դեռ շատանանք:
Սերժ Սարգսյան
ՀՀ Նախագահ Սերժ Սարգսյանի խոսքը Դեյր Զորում
24.03.2010
Սրբազա՛ն հայրեր,
Հարգելի՛ ներկաներ,
Այսօր ես այստեղ եմ, որովհետև պարզապես չէի կարող չլինել: Ինձ այստեղ է բերել իմ ժողովրդի մեծագույն ցավը, որ 20-րդ դարի առաջին ցեղասպանությունն էր և քաղաքակիրթ համարվող մարդկության մեծագույն ամոթը: Այդ ամոթի խարանը արդեն 21-րդ դարում դեռ մնում է բոլոր նրանց ճակատին, ովքեր ակնհայտ փաստերի ուրացումը դարձրել են քաղաքականություն, դարձրել են առևտրի առարկա, դարձրել են կյանքի ու վարքի նորմ:
Դեյր Զորի անապատում տեղի ունեցավ ողբերգության ամենահրեշավոր արարներից մեկը, որի մանրամասներն անհնարին է մարդկային լեզվով արտահայտել: Ես դա չեմ անելու, որովհետև դրանք քաջ հայտնի են նույնիսկ ցեղասպանության փաստը հրապարակավ հերքողներին: Իրենց տունը, գույքը կորցրած, իրենց զավակներին, ծնողներին, իրենց առողջությունն ու վերջին հույսը կորցրած, վերջապես ամենակարևորը` հայրենիք կորցրած մարդիկ այստեղ պիտի կորցնեին իրենց վերջին ունեցածը` կյանքը` համաձայն պետականորեն իրականացվող մանրակրկիտ մշակված ծրագրի:
Հաճախ պատմաբաններն ու լրագրողները հիմնավոր կերպով Դեյր Զորը համեմատում են Օսվենցիմի հետ` ասելով. “Դեյր Զորը հայերի Օսվենցիմն էր”: Կարծում եմ, որ ժամանակագրությունը մեզ պարտադրում է իրողությունները ձևակերպել այլ կերպ. “Օսվենցիմը հրեաների Դեյր Զորն էր”: Ընդամենը մեկ սերունդ հետո մարդկությունն ականատես եղավ հրեաների Դեյր Զորին: Այսօր ես այստեղ եմ, որպես համայն հայության հայրենիք Հայաստանի Հանրապետության Նախագահ, հարցնելու. <<Իսկ ե՞րբ և որտե՞ղ է հայերի Նյուրնբերգը>>:
Ես այստեղ եմ` ոգեկոչելու հիշատակը ողջակիզված իմ ժողովրդի մեծագույն հատվածի, որ ոչնչացվել է ֆիզիկապես, ոչնչացվել է մշակութապես: Ես չեմ թվարկելու կորուստների չափն ու որակը: Ասելու եմ միայն մեկ փաստ. ցեղասպանության արդյունքում անդառնալիորեն ոչնչացվել է հնդեվրոպական հնագույն լեզուներից մեկի` հայոց լեզվի բարբառների մեծագույն մասը` դրանց կրողների հետ միասին:
Այսքանից հետո մենք ասում ենք, որ պատրաստ ենք ժամանակակից Թուրքիայի հետ հաստատել դիվանագիտական կանոնավոր հարաբերություններ, պատրաստ ենք ունենալ բաց սահմաններ և տնտեսական հարաբերություններ, պատրաստ ենք ջանքեր գործադրել Հայաստանի և Թուրքիայի ժողովուրդների միջև վստահություն ձևավորելու ուղղությամբ, պատրաստ ենք մոտեցնել երկու հասարակությունները` ցրելով կարծրատիպերն ու իրականության հետ կապ չունեցող միֆերը, որոնք ձևավորվել են տասնամյակների ընթացքում շփումների գրեթե իսպառ բացակայության պայմաններում:
Մենք սա ասում ենք անկեղծ, որովհետև համոզված ենք, որ հարևան ժողովուրդներն ապրելու և զարգանալու այլընտրանք չունեն, քան այն, ինչ առաջարկվում է գոնե իբրև սկիզբ: Հայ-թուրքական արձանագրությունների ստորագրումով ստեղծվել է պատմական հնարավորություն, որ պետք է տրամաբանական ավարտ ունենա:
Բայց մենք չենք ընդունում Հայաստան-Թուրքիա երկխոսությանը հղում կատարելով Ցեղասպանության ճանաչումից խուսափելը բացատրելու գործելաոճը: Չեմ կարծում, թե դա օգնություն է գործընթացին: Ավելին, կարիք չկա հղում կատարել ինչ-որ պատմաբանների հանձնաժողովի վրա, այն դեպքում, երբ հայ-թուրքական արձանագրությունները ենթադրում են լոկ պատմական հարթության միջպետական ենթահանձնաժողովի ստեղծում, ինչը, կարծում եմ, բոլորն էլ շատ լավ հասկանում են, թե ինչ է նշանակում, և ինչ տարբերություն կա այստեղ: Ես խնդրում եմ բոլորին, ովքեր որևէ առիթով կխորհեն կամ կարտահայտվեն Հայոց ցեղասպանության ու նրա միջազգային ճանաչման մասին, նախքան որոշում կայացնելը թող մի պահ հիշեն այս անապատը, հիշեն մարդկային միլիոնավոր խեղված ճակատագրերն ու հայրենազուրկ եղած, ցավը սրտում հինավուրց ժողովրդին:
1915 թվականին, ի թիվս այլոց, սպանվեցին 20-րդ դարի հայ մեծագույն բանաստեղծներ Դանիել Վարուժանը, ով 35 տարեկան էր, և Ատոմ Յարճանյանը` Սիամանթոն, ով 37 տարեկան էր: Տանջամահ արվելուց առաջ նրանք մերկացվեցին, որովհետև եվրոպական հագուստ էին կրում, իսկ այդ ժամանակներում և այդ տարածքներում եվրոպական հագուստը թանկ արժեր: Դահիճներն իրենց վրա քաշեցին եվրոպական հագուստները. իրենց մեջ հազարամյակների քաղաքակրթություն ամբարող հայ հանճարներից և սովորական հայերի՛ց գողացված եվրոպական հագուստները: Այս պատկերների մեջ ես չէի ցանկանա խորհրդանշաններ տեսնել, բայց մի բան գիտեմ հաստատ. եվրոպական հագուկապ, վարվեցողություն և արժեքներ ասելիս ո՛չ ոք իրավունք չունի մոռանալ այս պատկերները:
Ես այստեղ եմ հիշեցնելու հայտնի խոսքը. “Անհնար է սպանել մի ժողովուրդ, որը չի ուզում մեռնել”: Մենք ծրագրում ենք ապրել ու զարգանալ: Մեզ այլևս անհնար է վախեցնել կամ շանտաժի ենթարկել, որովհետև մենք տեսել ենք ամենասարսափելին: Մենք ապրելու և արարելու ենք կրկնապատիկ ուժով` և՛ մեր, և՛ մեր անմեղ զոհերի փոխարեն: Մենք նայում ենք առաջ, որովհետև դեռ շատ բան ունենք ասելու և տալու միմյանց, շատ բան ունենք ասելու և տալու աշխարհին. այն պայծառն ու լուսավորը, որ չհասցրին ասել Դանիել Վարուժանն ու Ատոմ Յարճանյանը:
Եւ այստեղ, Դեյր Զորում, մենք հաստատակամորեն բարձրաձայն կրկնում ենք ու հիշեցնում, որ կանք, պիտի լինենք ու դեռ շատանանք:
www.president.am/events/statements/arm/
«А где и когда будет армянский Нюрнберг?»...
мы есть, мы будем и нас станет больше.
Серж Саргсян
Выступление Президента Армении Сержа Саргсяна в Дейр-эз-Зоре
24.03.2010
Святые отцы!
Уважаемые присутствующие!
Сегодня я нахожусь здесь, потому что не мог поступить иначе. Сюда меня привела огромная боль моего народа, боль первого Геноцида 20-го века, ставшего величайшим позором считающегося цивилизованным человечества. Это клеймо позора и сегодня, в 21-м веке, горит на лбу тех, кто игнорирование явных фактов превратил в политику, предмет торга, норму жизни и норму поведения.
В пустыне Дейр-эз-Зор произошло одно из самых чудовищных деяний великой трагедии, подробности которого невозможно выразить словами. И я не буду делать этого, так как это все прекрасно известно даже тем, кто публично отрицает факт Геноцида. Потерявшие своих сыновей, дочерей и родителей, потерявшие свой дом, имущество, здоровье и последнюю надежду, потерявшие самое главное - Родину, эти обреченные люди должны были потерять здесь и последнее, что у них осталось - жизнь, во исполнение подробно разработанной и проводимой государственной программы.
Историки и журналисты часто и не без основания сравнивают Дейр-эз-Зор с Освенцимом, говоря, что «Дейр-эз-Зор - это Освенцим армян». Считаю, что хронология диктует нам более верную формулировку: «Освенцим - это Дейр-эз-Зор евреев». Всего лишь через одно поколение человечество стало свидетелем Дейр-эз-Зора евреев. Сегодня я нахожусь здесь, чтобы как Президент Республики Армения - Родины всего армянства, спросить: «А где и когда будет армянский Нюрнберг?»
Я здесь, чтобы возвать к памяти oб испепеленной огромной части моего народа, уничтоженного физически и умерщвленного духовно. Я не буду перечислять количество и качество потерь. Приведу только один факт: в результате геноцида вместе со своими носителями безвозвратно была уничтожена огромная часть диалектов одного из древнейших индоевропейских языков мира - армянского языка.
И даже после всего этого мы говорим, что готовы наладить с современной Турцией нормальные дипломатические отношения, готовы иметь открытые границы и экономические связи, готовы приложить усилия для налаживания доверия между народами Армении и Турции, готовы сблизить общества наших стран, избавившись от стереотипов и не имеющих никакого отношения к реальности мифов, которые создавались в условиях отсутствия каких-либо контактов между нашими народами на протяжении десятилетий.
Мы говорим это искренне, так как уверены, что народы-соседи не имеют другой альтернативы жить и развиваться, чем та, которую мы предлагаем хотя бы как начало. Подписанием армяно-турецких Протоколов была создана историческая возможность, которая должна иметь логическое завершение.
Но мы не приемлем манеру ссылки на диалог между Арменией и Турцией в качестве оправдания отказа от признания Геноцида. Не думаю, что это помогает процессу. Более того, не следует ссылаться на какую-то «коммиссию историков», в том случае, когда армяно-турецкие протоколы предполагают лишь создание государственной подкомиссии по вопросам исторического измерения. Я думаю, все четко представляют, что это значит и в чем состоит разница. Я прошу всех, у кого будет повод размышлять или высказываться по вопросу Геноцида армян и его международного признания, перед этим вспомнить эту пустыню, вспомнить о миллионах изувеченых человеческих судьбах и лишенном Родины древнем народе, несущим эту боль в сердце.
В 1915 году, в числе других, были убиты величайшие армянские поэты 20-го века - 35-летний Даниэль Варужан и 37-летний Атом Ярджанян (Сиаманто). Перед мучительной смертью их, одетых в европейские одежды, раздели догола, потому-что европейская одежда в то время и в тех краях стоила очень дорого. Палачи облачились в европейские костюмы, снятые с армянских гениев-носителей цивилизации, насчитывающей тысячелетия. Надели и костюмы, украденные у простых армян. Я бы не хотел видеть в этом чего-либо символического, но одно знаю точно: говоря о европейских ценностях, европейских манерах и образе действий, никто не имеет права забывать эти образы.
Я здесь, чтоб напомнить известное изречение: «Невозможно убить народ, который не хочет умирать». Мы хотим жить и развиваться. Нас невозможно более пугать или шантажировать, потому что мы видели самое страшное. Мы будем жить и творить с удвоенной силой, за нас самих и за наших убиенных братьев и сестер. Мы смотрим вперед, так как нам еще многое есть сказать и дать друг другу. Нам многое есть сказать и дать и миру - все то светлое и яркое, что не успели сказать Даниэль Варужан и Атом Ярджанян.
И здесь, в Дейр-эз-Зоре, мы решительно и громко напоминаем и повторяем, что мы есть, мы будем и нас станет больше.
www.president.am/events/statements/rus/
Իսկ ե՞րբ և որտե՞ղ է հայերի Նյուրնբերգը...
կանք, պիտի լինենք ու դեռ շատանանք:
Սերժ Սարգսյան
ՀՀ Նախագահ Սերժ Սարգսյանի խոսքը Դեյր Զորում
24.03.2010
Սրբազա՛ն հայրեր,
Հարգելի՛ ներկաներ,
Այսօր ես այստեղ եմ, որովհետև պարզապես չէի կարող չլինել: Ինձ այստեղ է բերել իմ ժողովրդի մեծագույն ցավը, որ 20-րդ դարի առաջին ցեղասպանությունն էր և քաղաքակիրթ համարվող մարդկության մեծագույն ամոթը: Այդ ամոթի խարանը արդեն 21-րդ դարում դեռ մնում է բոլոր նրանց ճակատին, ովքեր ակնհայտ փաստերի ուրացումը դարձրել են քաղաքականություն, դարձրել են առևտրի առարկա, դարձրել են կյանքի ու վարքի նորմ:
Դեյր Զորի անապատում տեղի ունեցավ ողբերգության ամենահրեշավոր արարներից մեկը, որի մանրամասներն անհնարին է մարդկային լեզվով արտահայտել: Ես դա չեմ անելու, որովհետև դրանք քաջ հայտնի են նույնիսկ ցեղասպանության փաստը հրապարակավ հերքողներին: Իրենց տունը, գույքը կորցրած, իրենց զավակներին, ծնողներին, իրենց առողջությունն ու վերջին հույսը կորցրած, վերջապես ամենակարևորը` հայրենիք կորցրած մարդիկ այստեղ պիտի կորցնեին իրենց վերջին ունեցածը` կյանքը` համաձայն պետականորեն իրականացվող մանրակրկիտ մշակված ծրագրի:
Հաճախ պատմաբաններն ու լրագրողները հիմնավոր կերպով Դեյր Զորը համեմատում են Օսվենցիմի հետ` ասելով. “Դեյր Զորը հայերի Օսվենցիմն էր”: Կարծում եմ, որ ժամանակագրությունը մեզ պարտադրում է իրողությունները ձևակերպել այլ կերպ. “Օսվենցիմը հրեաների Դեյր Զորն էր”: Ընդամենը մեկ սերունդ հետո մարդկությունն ականատես եղավ հրեաների Դեյր Զորին: Այսօր ես այստեղ եմ, որպես համայն հայության հայրենիք Հայաստանի Հանրապետության Նախագահ, հարցնելու. <<Իսկ ե՞րբ և որտե՞ղ է հայերի Նյուրնբերգը>>:
Ես այստեղ եմ` ոգեկոչելու հիշատակը ողջակիզված իմ ժողովրդի մեծագույն հատվածի, որ ոչնչացվել է ֆիզիկապես, ոչնչացվել է մշակութապես: Ես չեմ թվարկելու կորուստների չափն ու որակը: Ասելու եմ միայն մեկ փաստ. ցեղասպանության արդյունքում անդառնալիորեն ոչնչացվել է հնդեվրոպական հնագույն լեզուներից մեկի` հայոց լեզվի բարբառների մեծագույն մասը` դրանց կրողների հետ միասին:
Այսքանից հետո մենք ասում ենք, որ պատրաստ ենք ժամանակակից Թուրքիայի հետ հաստատել դիվանագիտական կանոնավոր հարաբերություններ, պատրաստ ենք ունենալ բաց սահմաններ և տնտեսական հարաբերություններ, պատրաստ ենք ջանքեր գործադրել Հայաստանի և Թուրքիայի ժողովուրդների միջև վստահություն ձևավորելու ուղղությամբ, պատրաստ ենք մոտեցնել երկու հասարակությունները` ցրելով կարծրատիպերն ու իրականության հետ կապ չունեցող միֆերը, որոնք ձևավորվել են տասնամյակների ընթացքում շփումների գրեթե իսպառ բացակայության պայմաններում:
Մենք սա ասում ենք անկեղծ, որովհետև համոզված ենք, որ հարևան ժողովուրդներն ապրելու և զարգանալու այլընտրանք չունեն, քան այն, ինչ առաջարկվում է գոնե իբրև սկիզբ: Հայ-թուրքական արձանագրությունների ստորագրումով ստեղծվել է պատմական հնարավորություն, որ պետք է տրամաբանական ավարտ ունենա:
Բայց մենք չենք ընդունում Հայաստան-Թուրքիա երկխոսությանը հղում կատարելով Ցեղասպանության ճանաչումից խուսափելը բացատրելու գործելաոճը: Չեմ կարծում, թե դա օգնություն է գործընթացին: Ավելին, կարիք չկա հղում կատարել ինչ-որ պատմաբանների հանձնաժողովի վրա, այն դեպքում, երբ հայ-թուրքական արձանագրությունները ենթադրում են լոկ պատմական հարթության միջպետական ենթահանձնաժողովի ստեղծում, ինչը, կարծում եմ, բոլորն էլ շատ լավ հասկանում են, թե ինչ է նշանակում, և ինչ տարբերություն կա այստեղ: Ես խնդրում եմ բոլորին, ովքեր որևէ առիթով կխորհեն կամ կարտահայտվեն Հայոց ցեղասպանության ու նրա միջազգային ճանաչման մասին, նախքան որոշում կայացնելը թող մի պահ հիշեն այս անապատը, հիշեն մարդկային միլիոնավոր խեղված ճակատագրերն ու հայրենազուրկ եղած, ցավը սրտում հինավուրց ժողովրդին:
1915 թվականին, ի թիվս այլոց, սպանվեցին 20-րդ դարի հայ մեծագույն բանաստեղծներ Դանիել Վարուժանը, ով 35 տարեկան էր, և Ատոմ Յարճանյանը` Սիամանթոն, ով 37 տարեկան էր: Տանջամահ արվելուց առաջ նրանք մերկացվեցին, որովհետև եվրոպական հագուստ էին կրում, իսկ այդ ժամանակներում և այդ տարածքներում եվրոպական հագուստը թանկ արժեր: Դահիճներն իրենց վրա քաշեցին եվրոպական հագուստները. իրենց մեջ հազարամյակների քաղաքակրթություն ամբարող հայ հանճարներից և սովորական հայերի՛ց գողացված եվրոպական հագուստները: Այս պատկերների մեջ ես չէի ցանկանա խորհրդանշաններ տեսնել, բայց մի բան գիտեմ հաստատ. եվրոպական հագուկապ, վարվեցողություն և արժեքներ ասելիս ո՛չ ոք իրավունք չունի մոռանալ այս պատկերները:
Ես այստեղ եմ հիշեցնելու հայտնի խոսքը. “Անհնար է սպանել մի ժողովուրդ, որը չի ուզում մեռնել”: Մենք ծրագրում ենք ապրել ու զարգանալ: Մեզ այլևս անհնար է վախեցնել կամ շանտաժի ենթարկել, որովհետև մենք տեսել ենք ամենասարսափելին: Մենք ապրելու և արարելու ենք կրկնապատիկ ուժով` և՛ մեր, և՛ մեր անմեղ զոհերի փոխարեն: Մենք նայում ենք առաջ, որովհետև դեռ շատ բան ունենք ասելու և տալու միմյանց, շատ բան ունենք ասելու և տալու աշխարհին. այն պայծառն ու լուսավորը, որ չհասցրին ասել Դանիել Վարուժանն ու Ատոմ Յարճանյանը:
Եւ այստեղ, Դեյր Զորում, մենք հաստատակամորեն բարձրաձայն կրկնում ենք ու հիշեցնում, որ կանք, պիտի լինենք ու դեռ շատանանք:
www.president.am/events/statements/arm/