на маргінэсе польскай катастрофы
"Калі мы прызнаем, што смерць чалавека змяняе ацэнку яго дзеянняў, асновы этыкі разбурацца"
Размаўляў Якуб Янішэўскі
2010/04/14-15
-- Калі мы прызнаем аргумент, што смерць чалавека змяняе ацэнку яго дзеянняў, гэта азначала б, што асновы этыкі пераўтварыліся ў руіны. Таму што мы ўсе памром калі-небудзь. Ці азначае гэта, што наша смерць ачышчае наш рахунак ад плюсаў і мінусаў? - пытаецца ў інтэрв'ю на Ток FM філосаф Пётр Бальцаровіч.
З Пятром Бальцаровічам і Сільвіяй Хутнік размаўляў Якуб Янішэўскі.
Якуб Янішэўскі: Браніслаў Камароўскі падчас сваёй прэс-канферэнцыі падкрэсліў, што месца пахавання -- Вавэль -- была абрана ў паразуменні сям'і і касцёла, без прымання пад увагу пазіцыі дзяржавы.
Пётр Бальцаровіч, філосаф: Штогод, штомесяц, штодзень паміраюць розныя людзі, і, магчыма, блізкія гэтых людзей хацелі б, каб тыя былі пахаваныя на Вавэлі. Але гэта не аргумент. Дыскусія вакол пахавання прэзідэнта на Вавэлі - гэта палітычная дыскусія і злоўжыванне цяперашняй сітуацыяй: гора і роспачы. Ці абмяркоўвалі б мы тэму месца пахавання прэзідэнта яшчэ 10 дзён таму, калі б ён быў жывы? Такая думка нікому не прыйшла б у галаву. Гэта сведчыць аб тым, што сям'я здзяйсняе тут злоўжыванне, на мой погляд, недапушчальнае.
Ці смерць нешта змяніла ў нашай ацэнцы? Не, і не павінна змяняць. Бо калі мы прызнаем аргумент, што смерць чалавека змяняе ацэнку яго дзеянняў, гэта азначала б, што асновы этыкі пераўтварыліся ў руіны. Таму што мы ўсе памром калі-небудзь. Ці азначае гэта, што наша смерць ачышчае наш рахунак ад плюсаў і мінусаў? Вядома, няма, значыць такі падыход прывёў бы нас да вельмі амаральнай высновы.
Таму ў поўным кантэксце трэба згадаць здзяйсненні, але таксама і тыя элементы з жыцця прэзідэнта, за якія яго крытыкавалі і крытыкавалі слушна. Пра гэта не можна забывацца. Падкрэсліваю: сям'я і касцёл робяць неналежнае злоўжыванне.
Сільвія Хутнік, пісьменніца: З суботы мы назіраем толькі сімвалічную сітуацыю, у абсягу не толькі sacrum смерці, але i поп-культурных сімвалаў, пераўтвараных сродкамі медыяў. Але яны маюць глыбокія карані ў тым, што палякі любяць больш за ўсё, -- у міфах дзевятнаццатага стагоддзя, пакутніцтве, прысвячэння радзіме, нацыі. Хто адважыцца нагадаць апошнія прэзідэнцкіх рэйтынгі? Усё гэта нейкі тэатр, які ўехаў да нас раптам на сцэну загадзя, які мы змушаны назіраць і да якога змушаны звяртацца.
І -- што самае трывожнае -- няма якой-небудзь сярэдняй пазіцыі. Ад істэрыі гістарычнай палітыкі, якую назіраем хоць бы з нагоды Вавэлю, праз радыкальнае адмежавання і нашэнне цішоткі "я не плакала па прэзідэнце" да поўнага ігнаравання гэтай жалобы. Няма ў Польшчы месца для тых, хто проста хоча спачуваць Марце Качыньскай, расплакацца, спачуваць сем'ям загіблых і хто не гатовы спрачацца аб палітыцы. Здавалася, што хоць на нейкі час гэтыя сваркі будуць адхілены або сцішацца. А яны раптам выбухнулі, і з такім імпэтам, які ўспрыманы многімі людзьмі як бессаромны.
Ідэя падзелаў і эмацыйнага шантажу -- што я лічу асабліва балючым ў сувязі з палітыкай, якая зараз праводзіцца - адбірае ў людзей час на жалобу і меланхолію, г. зн. на тое, што ў псіхалагічных працэсах абавязковае для таго, каб годна развітацца з людзьмі.
Ці, можа быць, гэта таксама спосаб, не да канца ўсвядомлены, выкарыстоўваны палітыкамі і, магчыма, сям'ёй, прынасі, часткай сям'і - прызначаны для дыстанцыявання ад страт. Мы ўжо не бачым людзей у гэтай трагедыі. Бо замест гэтага мы бачым сімвалы, гэта значыць "другую Катынь", "праклятую зямлю"...
Размаўляў Якуб Янішэўскі
2010/04/14-15
-- Калі мы прызнаем аргумент, што смерць чалавека змяняе ацэнку яго дзеянняў, гэта азначала б, што асновы этыкі пераўтварыліся ў руіны. Таму што мы ўсе памром калі-небудзь. Ці азначае гэта, што наша смерць ачышчае наш рахунак ад плюсаў і мінусаў? - пытаецца ў інтэрв'ю на Ток FM філосаф Пётр Бальцаровіч.
З Пятром Бальцаровічам і Сільвіяй Хутнік размаўляў Якуб Янішэўскі.
Якуб Янішэўскі: Браніслаў Камароўскі падчас сваёй прэс-канферэнцыі падкрэсліў, што месца пахавання -- Вавэль -- была абрана ў паразуменні сям'і і касцёла, без прымання пад увагу пазіцыі дзяржавы.
Пётр Бальцаровіч, філосаф: Штогод, штомесяц, штодзень паміраюць розныя людзі, і, магчыма, блізкія гэтых людзей хацелі б, каб тыя былі пахаваныя на Вавэлі. Але гэта не аргумент. Дыскусія вакол пахавання прэзідэнта на Вавэлі - гэта палітычная дыскусія і злоўжыванне цяперашняй сітуацыяй: гора і роспачы. Ці абмяркоўвалі б мы тэму месца пахавання прэзідэнта яшчэ 10 дзён таму, калі б ён быў жывы? Такая думка нікому не прыйшла б у галаву. Гэта сведчыць аб тым, што сям'я здзяйсняе тут злоўжыванне, на мой погляд, недапушчальнае.
Ці смерць нешта змяніла ў нашай ацэнцы? Не, і не павінна змяняць. Бо калі мы прызнаем аргумент, што смерць чалавека змяняе ацэнку яго дзеянняў, гэта азначала б, што асновы этыкі пераўтварыліся ў руіны. Таму што мы ўсе памром калі-небудзь. Ці азначае гэта, што наша смерць ачышчае наш рахунак ад плюсаў і мінусаў? Вядома, няма, значыць такі падыход прывёў бы нас да вельмі амаральнай высновы.
Таму ў поўным кантэксце трэба згадаць здзяйсненні, але таксама і тыя элементы з жыцця прэзідэнта, за якія яго крытыкавалі і крытыкавалі слушна. Пра гэта не можна забывацца. Падкрэсліваю: сям'я і касцёл робяць неналежнае злоўжыванне.
Сільвія Хутнік, пісьменніца: З суботы мы назіраем толькі сімвалічную сітуацыю, у абсягу не толькі sacrum смерці, але i поп-культурных сімвалаў, пераўтвараных сродкамі медыяў. Але яны маюць глыбокія карані ў тым, што палякі любяць больш за ўсё, -- у міфах дзевятнаццатага стагоддзя, пакутніцтве, прысвячэння радзіме, нацыі. Хто адважыцца нагадаць апошнія прэзідэнцкіх рэйтынгі? Усё гэта нейкі тэатр, які ўехаў да нас раптам на сцэну загадзя, які мы змушаны назіраць і да якога змушаны звяртацца.
І -- што самае трывожнае -- няма якой-небудзь сярэдняй пазіцыі. Ад істэрыі гістарычнай палітыкі, якую назіраем хоць бы з нагоды Вавэлю, праз радыкальнае адмежавання і нашэнне цішоткі "я не плакала па прэзідэнце" да поўнага ігнаравання гэтай жалобы. Няма ў Польшчы месца для тых, хто проста хоча спачуваць Марце Качыньскай, расплакацца, спачуваць сем'ям загіблых і хто не гатовы спрачацца аб палітыцы. Здавалася, што хоць на нейкі час гэтыя сваркі будуць адхілены або сцішацца. А яны раптам выбухнулі, і з такім імпэтам, які ўспрыманы многімі людзьмі як бессаромны.
Ідэя падзелаў і эмацыйнага шантажу -- што я лічу асабліва балючым ў сувязі з палітыкай, якая зараз праводзіцца - адбірае ў людзей час на жалобу і меланхолію, г. зн. на тое, што ў псіхалагічных працэсах абавязковае для таго, каб годна развітацца з людзьмі.
Ці, можа быць, гэта таксама спосаб, не да канца ўсвядомлены, выкарыстоўваны палітыкамі і, магчыма, сям'ёй, прынасі, часткай сям'і - прызначаны для дыстанцыявання ад страт. Мы ўжо не бачым людзей у гэтай трагедыі. Бо замест гэтага мы бачым сімвалы, гэта значыць "другую Катынь", "праклятую зямлю"...