Спадчына БелСавАрх. Апошні дзень выставы архітэктурных макетаў
Зараз у мяне з аператыўнасцю цяжка, я пабываў на адкрыцці выставы ў аўторак, а пост пішу ў апошні дзень яе працы ў пятніцу:(
Тым не менш хачу сказаць, што 8 лістапада ў фае корпуса Дзяржаўнага інстытута кіравання і сацыяльных тэхналогій БДУ па вул. Маякоўскага 96 у Мінску адкрылася выстава макетаў будынкаў савецкага перыяду. Яе арганізатар архітэктар, кандыдат мастацтвазнаўства, дацэнт кафедры мастацтваў Яўген Марозаў сабраў у адной зале будынкі розных стыляў і кірункаў, характэрных для савецкай архітэктуры. Усе макеты - гэта вынік шматгадовай працы выкладчыка і яго студэнтаў. Аснову экспазіцыі складаюць макеты даваенных будынкаў, частка з якіх да нашага дня не захавалася, частка і зусім не была пабудавана - макеты выкананы па нерэалізаваных чарцяжах, знойдзеных у архівах. Гэты перыяд абраны не выпадкова - кандыдацкая праца Яўгена Марозава была прысвечана міжваеннай архітэктуры Беларусі.
1. Галоўны стэнд выставы з макетам Дома ўрада.
2. Па словах Яўгена Марозава, стварэнню кожнага макета папярэднічала вялікая падрыхтоўчая праца па зборы матэрыялаў, чарцяжоў і фатаграфій абранага будынка. Зрэшты, не заўсёды ўдавалася знайсці поўную інфармацыю, асабліва пра будынкі, што не захаваліся. Напрыклад, макет Дзяржбанка прыйшлося рабіць, абапіраючыся ўсяго на некалькі даваенных фатаграфій і праектных эскізаў з архітэктурных кніг 1930-х гадоў. На фота ніжэй макет Дзяржбанка. Будынак быў узведзены ў 1932 годзе і размяшчаўся на галоўнай вуліцы Мінска, быў разбураны падчас пасляваеннай рэканструкцыі праспекта Незалежнасці. Больш падрабязна пра дзяржбанкаў можна пачытаць тут.
3. Праект Дзяржбанка архітэктара Георгія Гольца, ілюстрацыя з кнігі "Выяўленчае мастацтва БССР. 1932 год "
4. Зрэшты, часам макетабудаўнікам шанцавала. Яўген Марозаў знайшоў у адным з мінскіх архіваў поўны набор рабочай дакументацыі па галоўнаму корпусу політэхнічнага інстытута ў Мінску (цяпер БНТУ) якім яго планавалася ўзвесці ў пачатку 1930-х гадоў. Будаўнічыя працы па праекце архітэктара Георгія Лаўрова былі пачаты ў 1931 годзе, але ў такім выглядзе будынак так і не быў узведзены. Дадзены макет дае зразумець, якім «палітэх» задумваўся першапачаткова.
5. Канструктывісцкі праект Лаўрова пасля быў зменены архітэктарам Наталляй Маклецовой, а пасля вайны пашкоджаны будынак галоўнага корпуса быў адбудаваны ў стылі неакласіцызму. На фота працэс пабудовы корпуса па першапачатковаму праекту, пачатак 1930-х:
6. У калекцыі выставы ёсць не толькі будынкі даваеннага перыяду, студэнтамі былі выкананы таксама і макеты пасляваеннай архітэктуры Беларусі. У экспазіцыі можна ўбачыць будынкі Беларускай дзяржаўнай філармоніі, ДК Тэкстыльшчыкаў, НДІ глебазнаўства, автовакзала «Усходні», гасцініцы ў Маладзечна і г.д. Ёсць ў калекцыі макет забудовы бульвара Талбухіна ў Мінску. Комплекс з трох дзевяціпавярховых дамоў, кінатэатра «Партызан» і рэстарана «Каменная кветка» быў узведзены ў 1966 годзе і стаў знакавай архітэктурнай з'явай для сталіцы тых гадоў. Сёння забудова гэтага месца выглядае некалькі інакш, на макеце прадстаўлены арыгінальны выгляд будынкаў з 1960-х.
8. Як я ўжо казаў экспазіцыя выставы будзе знаходзіцца ў фае корпуса ДІКСТ БДУ да сёння. Па словах яе арганізатара Яўгена Марозава, хутчэй за ўсё гэта будзе апошняя выстава з выкарыстаннем дадзеных макетаў. На жаль, матэрыял, з якога яны зроблены, недаўгавечны, будынкі з паперы і кардона з часам дэфармуюцца, забруджваюцца і разбураюцца. Гэтак жа ў інстытуце, дзе працуе архітэктар, не хапае памяшканняў для захоўвання маштабных макетаў з калекцыі Марозава. Хутчэй за ўсё, большасць аб'ектаў выставы неўзабаве можа апынуцца на сметніку. Макет будынка Беларускай геафізічнай абсерваторыі, пабудаванай ў 1933 годзе, адзін са старэйшых макетаў калекцыі.
9. Дарэчы, будынак па вуліцы Маякоўскага 96, у якім праходзіць выстава, гэтак жа цікавы з гістарычнага пункту гледжання. Пабудаваны ён ў 1932 годзе як школа фабрычна-завадскога вучнёўства (тып прафесійна-тэхнічных навучальных устаноў у СССР з 1920-х, 1930-х гадоў). Нягледзячы на шматлікія перабудовы і рамонты, будынак усё яшчэ захоўвае рысы канструктывісцкага стылю.
10. Пабудаваны ў 1930-я гады на ўскраіне даваеннага Мінска, сёння корпус з усіх бакоў акружаны жылымі дамамі. Для многіх жыхароў навакольных высотак гэты будынак у двары гэтак жа бачыцца своеасаблівым макетам.
Тым не менш хачу сказаць, што 8 лістапада ў фае корпуса Дзяржаўнага інстытута кіравання і сацыяльных тэхналогій БДУ па вул. Маякоўскага 96 у Мінску адкрылася выстава макетаў будынкаў савецкага перыяду. Яе арганізатар архітэктар, кандыдат мастацтвазнаўства, дацэнт кафедры мастацтваў Яўген Марозаў сабраў у адной зале будынкі розных стыляў і кірункаў, характэрных для савецкай архітэктуры. Усе макеты - гэта вынік шматгадовай працы выкладчыка і яго студэнтаў. Аснову экспазіцыі складаюць макеты даваенных будынкаў, частка з якіх да нашага дня не захавалася, частка і зусім не была пабудавана - макеты выкананы па нерэалізаваных чарцяжах, знойдзеных у архівах. Гэты перыяд абраны не выпадкова - кандыдацкая праца Яўгена Марозава была прысвечана міжваеннай архітэктуры Беларусі.
1. Галоўны стэнд выставы з макетам Дома ўрада.
2. Па словах Яўгена Марозава, стварэнню кожнага макета папярэднічала вялікая падрыхтоўчая праца па зборы матэрыялаў, чарцяжоў і фатаграфій абранага будынка. Зрэшты, не заўсёды ўдавалася знайсці поўную інфармацыю, асабліва пра будынкі, што не захаваліся. Напрыклад, макет Дзяржбанка прыйшлося рабіць, абапіраючыся ўсяго на некалькі даваенных фатаграфій і праектных эскізаў з архітэктурных кніг 1930-х гадоў. На фота ніжэй макет Дзяржбанка. Будынак быў узведзены ў 1932 годзе і размяшчаўся на галоўнай вуліцы Мінска, быў разбураны падчас пасляваеннай рэканструкцыі праспекта Незалежнасці. Больш падрабязна пра дзяржбанкаў можна пачытаць тут.
3. Праект Дзяржбанка архітэктара Георгія Гольца, ілюстрацыя з кнігі "Выяўленчае мастацтва БССР. 1932 год "
4. Зрэшты, часам макетабудаўнікам шанцавала. Яўген Марозаў знайшоў у адным з мінскіх архіваў поўны набор рабочай дакументацыі па галоўнаму корпусу політэхнічнага інстытута ў Мінску (цяпер БНТУ) якім яго планавалася ўзвесці ў пачатку 1930-х гадоў. Будаўнічыя працы па праекце архітэктара Георгія Лаўрова былі пачаты ў 1931 годзе, але ў такім выглядзе будынак так і не быў узведзены. Дадзены макет дае зразумець, якім «палітэх» задумваўся першапачаткова.
5. Канструктывісцкі праект Лаўрова пасля быў зменены архітэктарам Наталляй Маклецовой, а пасля вайны пашкоджаны будынак галоўнага корпуса быў адбудаваны ў стылі неакласіцызму. На фота працэс пабудовы корпуса па першапачатковаму праекту, пачатак 1930-х:
6. У калекцыі выставы ёсць не толькі будынкі даваеннага перыяду, студэнтамі былі выкананы таксама і макеты пасляваеннай архітэктуры Беларусі. У экспазіцыі можна ўбачыць будынкі Беларускай дзяржаўнай філармоніі, ДК Тэкстыльшчыкаў, НДІ глебазнаўства, автовакзала «Усходні», гасцініцы ў Маладзечна і г.д. Ёсць ў калекцыі макет забудовы бульвара Талбухіна ў Мінску. Комплекс з трох дзевяціпавярховых дамоў, кінатэатра «Партызан» і рэстарана «Каменная кветка» быў узведзены ў 1966 годзе і стаў знакавай архітэктурнай з'явай для сталіцы тых гадоў. Сёння забудова гэтага месца выглядае некалькі інакш, на макеце прадстаўлены арыгінальны выгляд будынкаў з 1960-х.
8. Як я ўжо казаў экспазіцыя выставы будзе знаходзіцца ў фае корпуса ДІКСТ БДУ да сёння. Па словах яе арганізатара Яўгена Марозава, хутчэй за ўсё гэта будзе апошняя выстава з выкарыстаннем дадзеных макетаў. На жаль, матэрыял, з якога яны зроблены, недаўгавечны, будынкі з паперы і кардона з часам дэфармуюцца, забруджваюцца і разбураюцца. Гэтак жа ў інстытуце, дзе працуе архітэктар, не хапае памяшканняў для захоўвання маштабных макетаў з калекцыі Марозава. Хутчэй за ўсё, большасць аб'ектаў выставы неўзабаве можа апынуцца на сметніку. Макет будынка Беларускай геафізічнай абсерваторыі, пабудаванай ў 1933 годзе, адзін са старэйшых макетаў калекцыі.
9. Дарэчы, будынак па вуліцы Маякоўскага 96, у якім праходзіць выстава, гэтак жа цікавы з гістарычнага пункту гледжання. Пабудаваны ён ў 1932 годзе як школа фабрычна-завадскога вучнёўства (тып прафесійна-тэхнічных навучальных устаноў у СССР з 1920-х, 1930-х гадоў). Нягледзячы на шматлікія перабудовы і рамонты, будынак усё яшчэ захоўвае рысы канструктывісцкага стылю.
10. Пабудаваны ў 1930-я гады на ўскраіне даваеннага Мінска, сёння корпус з усіх бакоў акружаны жылымі дамамі. Для многіх жыхароў навакольных высотак гэты будынак у двары гэтак жа бачыцца своеасаблівым макетам.