Գնացքներ
Երեկ տարօրինակ մի հայեցակարգի տեսիլ ունեցա։
Մոտավորապես ժամը երկուսն անց կես էր, բարձրանում էի առևւտրի կենտրոնի շարժասանդուղքով՝ շտապելով գործի (ընդմիջմանս ժամն էի օգտագործել, ուշանում էի), բարակ թելերով ամառային կոշիկներս, որոնք այնքան էլ հարմար չեն երկար քայլելու, պինդ սեղմեցին ոտքերս, ցավից [զարմանալիորեն բարձրաձայն] "մամա ջան" դուրս թռավ բերանիցս։ Հասկանալի է՝ մամայիս կանչեցի նեղ պահին, ինչպես անում են բոլորը, ինչպես անում են սովորաբար։ Հետո էդ կանչը, երևի որովհետև բարձրաձայն էր, գլխիս մեջ փոխաբերությունից իրականության կերպափոխվեց, ու նույն պահին էլ, հասկանալիորեն, գիտակցեցի, որ նրան, ում կանչեցի, այլևս այստեղ չէ։
Բայց, երևի որովհետև ուղեղս փնտրում էր՝ բարձրաձայն կանչից մղված, հանկարծ հստակ տեսա մամայիս՝ սրնըթաց ընթացող մի գնացքի մեջ։
Գնացքի մեջ ուրիշ ուղևորներ էլ կային՝ տարբեր տարիքի ու տեսակի, նստած ճոճվում էին թեթև ընթացքից, լուռ, դեմքերը՝ լուրջ, թվում է՝ բացակա, բայց այդպես չէր, ․․․ ինչպես ասեմ․․․ ուղղակի չէին արտահայտում մեզ հայտնի զգացմունքներ, ինչով և անհաղորդ էին թվում։
Մտածեցի, որ եղբայրս էլ է, ուրեմն, այդպիսի մի գնացքով մեկնել, մամայիցս շատ չանցած, ու տեսա եղբորս՝ գնացքի ներսում, նստարանին նստած, նույն լուռ ու լուրջ դեմքով, ինչպես իր գնացքի մյուս ուղևորները, հայացքն ուղիղ, ինչ-որ հորիզոնի ուղղված։
(Ասեմ, որ գնացքների ներսը և ուղևորներին ես տեսնում էի դրսից, գնացքի պատուհանների միջով, բայց պարզ, ասես ֆիլմ էի նայում)։
"Նրանց գնացքն արդեն մեկնել է" ռուսալեզու արտահայտությունը արձագանքեց մտքերիս մեջ շոշափելի իրատեսությամբ, ինչպես որ տեսել էի․ տեղափոխող գնացքներ՝ լուրջ ու անհաղորդ դեմքերով և ընթացքից թեթև ճոճվող ուղևորներով։
Էդ տեսարանից բխող հայեցակարգը հանկարծ մի տեսակ հասկանալի, ամեն ինչ տեղը գցող սյուժե թվաց․ կյանքը, որտեղ որ հիմա ենք, մի կանգառ է ընդամենը։
Հ․Գ․ Բայց միևնույնն է՝ անսահման, չփարատվող կարոտը թույլ չի տալիս երբևէ հաշտվել հարազատների մեկնման հետ, ու ցնցվում ես ամեն անգամ դրա եղելության գիտակցումից, ճզմվում է ներսդ ամբողջ՝ ցավից ու անզորությունից, անհավատալի, անհնար մի լուր լսածի շոկային հարվածով, ու միշտ՝ ասես առաջին անգամ․․․
Հ․Հ․Գ․ Այս տեսիլի հետ կապված, ի դեպ, մի երազ մտաբերեցի, որ տասը տարի առաջ էի տեսել։
Մոտավորապես ժամը երկուսն անց կես էր, բարձրանում էի առևւտրի կենտրոնի շարժասանդուղքով՝ շտապելով գործի (ընդմիջմանս ժամն էի օգտագործել, ուշանում էի), բարակ թելերով ամառային կոշիկներս, որոնք այնքան էլ հարմար չեն երկար քայլելու, պինդ սեղմեցին ոտքերս, ցավից [զարմանալիորեն բարձրաձայն] "մամա ջան" դուրս թռավ բերանիցս։ Հասկանալի է՝ մամայիս կանչեցի նեղ պահին, ինչպես անում են բոլորը, ինչպես անում են սովորաբար։ Հետո էդ կանչը, երևի որովհետև բարձրաձայն էր, գլխիս մեջ փոխաբերությունից իրականության կերպափոխվեց, ու նույն պահին էլ, հասկանալիորեն, գիտակցեցի, որ նրան, ում կանչեցի, այլևս այստեղ չէ։
Բայց, երևի որովհետև ուղեղս փնտրում էր՝ բարձրաձայն կանչից մղված, հանկարծ հստակ տեսա մամայիս՝ սրնըթաց ընթացող մի գնացքի մեջ։
Գնացքի մեջ ուրիշ ուղևորներ էլ կային՝ տարբեր տարիքի ու տեսակի, նստած ճոճվում էին թեթև ընթացքից, լուռ, դեմքերը՝ լուրջ, թվում է՝ բացակա, բայց այդպես չէր, ․․․ ինչպես ասեմ․․․ ուղղակի չէին արտահայտում մեզ հայտնի զգացմունքներ, ինչով և անհաղորդ էին թվում։
Մտածեցի, որ եղբայրս էլ է, ուրեմն, այդպիսի մի գնացքով մեկնել, մամայիցս շատ չանցած, ու տեսա եղբորս՝ գնացքի ներսում, նստարանին նստած, նույն լուռ ու լուրջ դեմքով, ինչպես իր գնացքի մյուս ուղևորները, հայացքն ուղիղ, ինչ-որ հորիզոնի ուղղված։
(Ասեմ, որ գնացքների ներսը և ուղևորներին ես տեսնում էի դրսից, գնացքի պատուհանների միջով, բայց պարզ, ասես ֆիլմ էի նայում)։
"Նրանց գնացքն արդեն մեկնել է" ռուսալեզու արտահայտությունը արձագանքեց մտքերիս մեջ շոշափելի իրատեսությամբ, ինչպես որ տեսել էի․ տեղափոխող գնացքներ՝ լուրջ ու անհաղորդ դեմքերով և ընթացքից թեթև ճոճվող ուղևորներով։
Էդ տեսարանից բխող հայեցակարգը հանկարծ մի տեսակ հասկանալի, ամեն ինչ տեղը գցող սյուժե թվաց․ կյանքը, որտեղ որ հիմա ենք, մի կանգառ է ընդամենը։
Հ․Գ․ Բայց միևնույնն է՝ անսահման, չփարատվող կարոտը թույլ չի տալիս երբևէ հաշտվել հարազատների մեկնման հետ, ու ցնցվում ես ամեն անգամ դրա եղելության գիտակցումից, ճզմվում է ներսդ ամբողջ՝ ցավից ու անզորությունից, անհավատալի, անհնար մի լուր լսածի շոկային հարվածով, ու միշտ՝ ասես առաջին անգամ․․․
Հ․Հ․Գ․ Այս տեսիլի հետ կապված, ի դեպ, մի երազ մտաբերեցի, որ տասը տարի առաջ էի տեսել։