Першацветы Рагаўцова
Учора жонка ўчыняла бліны. Трымаецца яшчэ ў нашай сямейцы такая традыцыя - пячы іх на ўгодкі родных і сяброў. Учора вось паміналі кума Васіля.
Пра сябра цяжка пісаць "быў". Можа, таму, што ў падсвядомасці яшчэ цепліцца надзея на вячэрні званок, у часе якога ён пачастуе свежым, яшчэ да канца не выспелым вершам? І будуць чаканыя словы: "Ну, што скажаш? Ці ёсць тут жывое?" А я прамоўлю таксама звыклае: "Ёсць. Але..." І мы пачнём абгаворваць гэтае "але" і скончым размову толькі праз некалькі гадзін.
А магчыма, ад таго, што вобраз яго дагэтуль жыве ўва мне, вось ён, Васіль, перад вачыма, - іранічна-ўсмешлівы, энергічны. Адметны.
Яго адметнасць кідалася на вочы адразу, як толькі загаворваў: чысцюткая, нязмушаная беларуская мова, непрыхаваная ўважлівасць да выказванняў суразмоўцы, "жэнцільёмская" акуратнасць у адзенні і ў думках.
Падобна любой таленавітай Асобе, ён быў розным - упартым і памяркоўным, шчодрым на спагаду і скупаватым на шчырасць. Ён быў максімалістам, і таму як мастак заўсёды бездакорна дакладным. Паэтычным ідэалам яго быў верш-падзея, верш-адкрыццё, бо вершы расказваюць пра самае галоўнае, пра тое, што не дае быць такім, як усе “нармальныя” людзі...
Каб стаць паэтам,
трэба быць хоць крыху незямным.
I тады ў звычайным свеце
ты адчуеш нязвыклае:
у салаўіным пошчаку -
біццё сэрцаў закаханых,
у пералівах світанкавых росаў -
бляск вачэй закаханых,
у перазвоне ручая - галасы закаханых...
Толькі трэба быць хоць крыху незямным!
Ён быў стыхійным, але дакладна ўсведамляў, што робіць. Ён заўсёды да глыбіні, да тонкасці імкнуўся зразумець тое, што выводзіць рука. Мне цікава было назіраць за ім, захопленым творчасцю. Ён не верш пісаў - люляў дзіцятка. Беражліва, лагодна, цярпліва. 3 любасцю ахарошваў яго, здымаў нябачныя парушынкі...
Ён быў паэтам, які вольна гайдаўся на хвалях мовы. Смакаваў кожнае знойдзенае слова, не баючыся пераасэнсоўваць яго, даўно вядомае, абточанае часам і ад таго яшчэ болей вабнае:
Наталяюся родным Словам…
Яно прарастае ў душы
цнатліваю рунню,
спеліцца на вуснах
шапатлівым коласам,
пераліваецца на іх
залатым зернейкам…
Наталяюся
родным
Словам...
Як прагавітая душа -
першацветам.
ТРЫЯЛЕТ
Я зноў нарадзіўся на свет -
і ў гэтым маё збавенне.
Праз роспач, пакуты, сумненні
я зноў нарадзіўся на свет
Як мара, як сон-запавет,
душу маю крыліць натхненне…
Я зноў нарадзіўся на свет -
і ў гэтым маё збавенне.
***
…Калі находзіць радасць на мяне -
яе прымаю, нібы дабрадзейку,
а расстаюся з ёй… як са зладзейкай,
што таямнічым ценем прамільгне.
Калі крадзецца гора да мяне,
як дзень насустрач апастылай ночы, -
яго страчаю я, нібы сурочча,
з адной надзеяй: можа, праміне?
Калі ж прыходзіць Слова да мяне -
я Слову рад, як шчодрай навальніцы,
што дасць душы сасмяглай наталіцца…
І як марозу рады
першы снег.
***
Не сумуй па тым,
што не збылося.
Не шукай таго,
што не знайсці.
Глянь,
як долу хіліцца калоссе.
Слухай:
чайка трызніць у трысці…
А на ўсходзе
хмарка залатая -
то імгненне вечнае красы.
На душы пагоднее, світае…
Я нібы анёлак -
божы сын.
Ну, а ты…
“Ў вачах смужынка-просінь”?
Не карай сябе,
што ў забыцці…
Не сумуй па тым,
што не збылося.
Не шукай таго,
што не знайсці!
Рагаўцоў Васіль Іванавіч нарадзіўся 4 студзеня 1952 года ў мястэчку Стрэшын Жлобінскага раёна Гомельскай вобласці. Доктар філалагічных навук, прафесар, член-карэспандэнт Беларускай акадэміі адукацыі. Паэт. Памёр 14 сакавіка 2016.
Пра сябра цяжка пісаць "быў". Можа, таму, што ў падсвядомасці яшчэ цепліцца надзея на вячэрні званок, у часе якога ён пачастуе свежым, яшчэ да канца не выспелым вершам? І будуць чаканыя словы: "Ну, што скажаш? Ці ёсць тут жывое?" А я прамоўлю таксама звыклае: "Ёсць. Але..." І мы пачнём абгаворваць гэтае "але" і скончым размову толькі праз некалькі гадзін.
А магчыма, ад таго, што вобраз яго дагэтуль жыве ўва мне, вось ён, Васіль, перад вачыма, - іранічна-ўсмешлівы, энергічны. Адметны.
Яго адметнасць кідалася на вочы адразу, як толькі загаворваў: чысцюткая, нязмушаная беларуская мова, непрыхаваная ўважлівасць да выказванняў суразмоўцы, "жэнцільёмская" акуратнасць у адзенні і ў думках.
Падобна любой таленавітай Асобе, ён быў розным - упартым і памяркоўным, шчодрым на спагаду і скупаватым на шчырасць. Ён быў максімалістам, і таму як мастак заўсёды бездакорна дакладным. Паэтычным ідэалам яго быў верш-падзея, верш-адкрыццё, бо вершы расказваюць пра самае галоўнае, пра тое, што не дае быць такім, як усе “нармальныя” людзі...
Каб стаць паэтам,
трэба быць хоць крыху незямным.
I тады ў звычайным свеце
ты адчуеш нязвыклае:
у салаўіным пошчаку -
біццё сэрцаў закаханых,
у пералівах світанкавых росаў -
бляск вачэй закаханых,
у перазвоне ручая - галасы закаханых...
Толькі трэба быць хоць крыху незямным!
Ён быў стыхійным, але дакладна ўсведамляў, што робіць. Ён заўсёды да глыбіні, да тонкасці імкнуўся зразумець тое, што выводзіць рука. Мне цікава было назіраць за ім, захопленым творчасцю. Ён не верш пісаў - люляў дзіцятка. Беражліва, лагодна, цярпліва. 3 любасцю ахарошваў яго, здымаў нябачныя парушынкі...
Ён быў паэтам, які вольна гайдаўся на хвалях мовы. Смакаваў кожнае знойдзенае слова, не баючыся пераасэнсоўваць яго, даўно вядомае, абточанае часам і ад таго яшчэ болей вабнае:
Наталяюся родным Словам…
Яно прарастае ў душы
цнатліваю рунню,
спеліцца на вуснах
шапатлівым коласам,
пераліваецца на іх
залатым зернейкам…
Наталяюся
родным
Словам...
Як прагавітая душа -
першацветам.
ТРЫЯЛЕТ
Я зноў нарадзіўся на свет -
і ў гэтым маё збавенне.
Праз роспач, пакуты, сумненні
я зноў нарадзіўся на свет
Як мара, як сон-запавет,
душу маю крыліць натхненне…
Я зноў нарадзіўся на свет -
і ў гэтым маё збавенне.
***
…Калі находзіць радасць на мяне -
яе прымаю, нібы дабрадзейку,
а расстаюся з ёй… як са зладзейкай,
што таямнічым ценем прамільгне.
Калі крадзецца гора да мяне,
як дзень насустрач апастылай ночы, -
яго страчаю я, нібы сурочча,
з адной надзеяй: можа, праміне?
Калі ж прыходзіць Слова да мяне -
я Слову рад, як шчодрай навальніцы,
што дасць душы сасмяглай наталіцца…
І як марозу рады
першы снег.
***
Не сумуй па тым,
што не збылося.
Не шукай таго,
што не знайсці.
Глянь,
як долу хіліцца калоссе.
Слухай:
чайка трызніць у трысці…
А на ўсходзе
хмарка залатая -
то імгненне вечнае красы.
На душы пагоднее, світае…
Я нібы анёлак -
божы сын.
Ну, а ты…
“Ў вачах смужынка-просінь”?
Не карай сябе,
што ў забыцці…
Не сумуй па тым,
што не збылося.
Не шукай таго,
што не знайсці!
Рагаўцоў Васіль Іванавіч нарадзіўся 4 студзеня 1952 года ў мястэчку Стрэшын Жлобінскага раёна Гомельскай вобласці. Доктар філалагічных навук, прафесар, член-карэспандэнт Беларускай акадэміі адукацыі. Паэт. Памёр 14 сакавіка 2016.