Казка про долю
Серед названих нижче номерів були переважно розповіді про колишнє і теперішнє життя (97): про обробку конопель (147, 161), про те, як колись розважалася молодь (162), про гончарне ремесло, про робочий день та вечорниці (122), про вироби з овечої вовни (193). Були дуже цікаві спогади про Довженка (171), але від досить освічених інформаторів. Важко вибирати, кожна розповідь була б цікавою не тільки з погляду мови. Зрештою, я вирішив, що слід зупинитися на одній казці про долю, бо саме у казках зберігаються в чистоті найархаїчніші риси та місцеві говіркові особливості. За додатковий критерій відбору правила малописьменність оповідачки.
93. Доброводи Збаразького району
Казка
буў та|кий пан // і маў йід|ного |сина // і |дужи с'і ним |т'ішиў // |али п’і|шоў до ворожби|та // ворож|бит йоу|му |кажи / шо |майиш йід|ного |сина // і той син бу|де маў д|вайц'іт' л'іт і йо|го гр’ім заб|йе // ну тай той |бат'ко ўже |м’іс'ц'а ни|майи // жи|йе |али |м’іс'ц'а ни|майи // і н'іц ни |кажи |тому |сиенови / но бу|дуйи ди|кунок / так на|думаў соу|б’і // в’ін ска|заў |того й |того дн’а / |того й |того |м’іс'ац'а заб|йе йо|го гр’ім // і в’ін за|чаў буду|вати та|кий сил'|ний ди|кунок / та|кий |такий шо ни з|нати ўже йа|кий / с кам’ін'|ц'іў // ну |али ўже прий|шоў той ден' / та го|деина // і в’ін |кажи |сину / л'іс' там до того|во / до |того ди|кунку і там пири|будиш / там |пару го|дин / там бу|деш йіў / пиў / там чи|таў со|б’і / ли|жаў / зак той ден' пи|рейди // |али |див’іц'і по|года |дужи / х|марки |нав’іт' ніг|де ни |витко / і той т|рошки пан |лекши // |думайи си |можи ворож|бит збри|хаў // а син |кажи |тату / |тату |мало |в’іри ў |теби // і вос'ід|лайи ко|н'а і |йіди ў |поли / по|йіхаў ў |поли / йак за|чаў гр’ім за г|ромом |биети // а той син та|кий буў |в’ірний / шо |нав’іт' ни с’і|даў і ни хо|ваўс' н'іг|де / но |йіздиў по|мижи дошч // і розра|диўс'і і так |йіздиў // |кажут ті жин|ц'і / чу|му наш пан ни схо|вайис'і // а гр’ім ў|дариў ў той ди|кунок / ў|дома // при|йіхаў до|дому // а гр’ім ў|дариў ў той ди|кунок // то ше та|ку |б’іл'шу |йаму зро|биў йак той |бат'ко |викопаў во / о / а в’ін |кажи / |тату / |мало |в’іри ў |теби / во / той син |дужи буў / а то тие|во / а |бат'ко то хт'іў ў то |в'ірити // (значить, обманув той ворожбит?) збри|хаў той ворож|бит |айа / йаґ|би буў |бат'ко |того |сина схо|ваў до |того ди|кунку / буў би за|биў // |але в’ін по|йіхаў ў |поли / і ни бо|йаўс'і // но п’ід:аўс'і |вол'і |бож’і і так хо|диў і так йо|го / ости|р’іхс'і так //
Записав 1964 р. А. М. Залеський від М. Г. Залеської, 78 р., малописьменної.
Які характерні особливості говору можна помітити?
Пояснення знаків фонетичної транскрипції див. у попередніх записах: (Про Іллю Муромця, Північ), (Як мати видала дочку за царевича, Закарпаття).
93. Доброводи Збаразького району
Казка
буў та|кий пан // і маў йід|ного |сина // і |дужи с'і ним |т'ішиў // |али п’і|шоў до ворожби|та // ворож|бит йоу|му |кажи / шо |майиш йід|ного |сина // і той син бу|де маў д|вайц'іт' л'іт і йо|го гр’ім заб|йе // ну тай той |бат'ко ўже |м’іс'ц'а ни|майи // жи|йе |али |м’іс'ц'а ни|майи // і н'іц ни |кажи |тому |сиенови / но бу|дуйи ди|кунок / так на|думаў соу|б’і // в’ін ска|заў |того й |того дн’а / |того й |того |м’іс'ац'а заб|йе йо|го гр’ім // і в’ін за|чаў буду|вати та|кий сил'|ний ди|кунок / та|кий |такий шо ни з|нати ўже йа|кий / с кам’ін'|ц'іў // ну |али ўже прий|шоў той ден' / та го|деина // і в’ін |кажи |сину / л'іс' там до того|во / до |того ди|кунку і там пири|будиш / там |пару го|дин / там бу|деш йіў / пиў / там чи|таў со|б’і / ли|жаў / зак той ден' пи|рейди // |али |див’іц'і по|года |дужи / х|марки |нав’іт' ніг|де ни |витко / і той т|рошки пан |лекши // |думайи си |можи ворож|бит збри|хаў // а син |кажи |тату / |тату |мало |в’іри ў |теби // і вос'ід|лайи ко|н'а і |йіди ў |поли / по|йіхаў ў |поли / йак за|чаў гр’ім за г|ромом |биети // а той син та|кий буў |в’ірний / шо |нав’іт' ни с’і|даў і ни хо|ваўс' н'іг|де / но |йіздиў по|мижи дошч // і розра|диўс'і і так |йіздиў // |кажут ті жин|ц'і / чу|му наш пан ни схо|вайис'і // а гр’ім ў|дариў ў той ди|кунок / ў|дома // при|йіхаў до|дому // а гр’ім ў|дариў ў той ди|кунок // то ше та|ку |б’іл'шу |йаму зро|биў йак той |бат'ко |викопаў во / о / а в’ін |кажи / |тату / |мало |в’іри ў |теби / во / той син |дужи буў / а то тие|во / а |бат'ко то хт'іў ў то |в'ірити // (значить, обманув той ворожбит?) збри|хаў той ворож|бит |айа / йаґ|би буў |бат'ко |того |сина схо|ваў до |того ди|кунку / буў би за|биў // |але в’ін по|йіхаў ў |поли / і ни бо|йаўс'і // но п’ід:аўс'і |вол'і |бож’і і так хо|диў і так йо|го / ости|р’іхс'і так //
Записав 1964 р. А. М. Залеський від М. Г. Залеської, 78 р., малописьменної.
Які характерні особливості говору можна помітити?
Пояснення знаків фонетичної транскрипції див. у попередніх записах: (Про Іллю Муромця, Північ), (Як мати видала дочку за царевича, Закарпаття).