АЗӘРБАЈҸАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫН ИРАНА ГЕЈРИ-ГАНУНИ ӘРАЗИ ИДДИАЛАРЫ - БАКЫДА ӘСЛ ҸАНАВАР УЛАШМАСЫ
Фәхрәддин Әбосзодә, Каһин Мирзәлизодә
tolishpress.org
БАКЫДА ӘСЛ ҸАНАВАР УЛАШМАСЫ
III мәгалә
Иран тәрәфинин ҝөзләнилмәз тәклифинә севинәнләр
“Иран парламентиндә Түркмәнчај мугавиләсинә јенидән бахылмаг мәсәләсинин мүзакирәси Азәрбајҹаны севиндирир”, - дејә һәмин информасија мәтбуат органларында јајылан кими “Јени Азәрбајҹан” партијасы иҹра катибинин мүавини, Милли Мәҹлисин дилдән пәрҝар амма саваддан касад депутаты Сијавуш Новрузов өз севинҹини ҝизләдә билмәди. Онун фикринҹә, бу мүгавиләнин јенидән бахылмасынын “јеҝанә нәтиҹәси” о ола биләр ки, 1828-ҹи илдә парчаланмыш “Азәрбајҹан торпаглары” јенидән ваһид “Азәрбајҹан дөвләтиндә бирләшдириләҹәк”. О буну да әлавә етди ки, “Бунун үчүн инди һүгуги нөгтеји-нәзәрдән һәр ҹүр шәраит вардыр”. Сијавуш нәдәнсә әминдир ки, “Бу мүгавиләнин Иран парламентиндә нәзәрдән кечирилмәсинин јеҝанә һүгуги нәтиҹәси ҹәнубда олан Азәрбајҹан торпагларынын (?) Азәрбајҹан республикасына бирләшдирилмәси вә ваһид Азәрбајҹан дөвләтинин јарадылмасы ола биләр”.
Сөз демәјә нә вар ки? Һүнәрли оғлан она дејәрләр ки, сөзүнү лазыми елми дәлилләрлә вә мәнтиглә әсасландыра билсин вә сонра да онун далында дура билсин! Депутат сөзүнү деди, амма јаддан чыхартды ки, дил инсана она ҝөрә верилмәјиб ки, һәр ағзына ҝәләни десин. Дил верилиб ки, лазым олан сөзү десин. Чүнки дил бирбаша инсан ағлы, тәфәккүрү илә бағлы олан бир шејдир. Чох вахт һәр бир инсан ағзыны ачыб һәр һансы бир сөзү дилинә ҝәтирмәклә, дәрһал онун һансы ағыл вә тәфәккүр саһиби олдуғу ашкар олур. Бу дәфә дә белә олду.
Ҝөрәк Сијавуш Новрузов өз фикрини әсасландырмаг үчүн һансы дәлилләри ортаја гојду, һансы савады вә ағылы нүмајиш етдирди?
Онун фикринҹә, о вахты Иран тәрәфиндән һәмин мүгавиләни Азәрбајҹанын ҹанишини Аббас Мирзә имзаламышды вә она ҝөрә дә бу мүгавиләнин фарслара јох, азәрбајҹан түркләринә аидијјаты вар.
Даһа сонра башыбәлалы депутат һәмин ганун лајиһәси илә Иранын ҝуја Азәрбајҹана әрази иддиасында олдуғуну вурғулајараг, гејд етди ки, азәрбајҹанлылар һәмишә Иранда һакимијјәт башында олублар (?). “Шаһ Исмајыл Хәтаинин вахтындан тутмуш, та сон вахтлара гәдәр орада һакимијјәт азәрбајҹанлыларын, түркләрин әлиндә олуб. Биз өзүмүз дә һәмин түркләрин варисијик. Фарслар һәмишә бизим һакимијјәтин алтында олуб. Она ҝөрә дә әҝәр индики Иран игтидары Азәрбајҹана әрази иддиалары илә бағлы һәтта 50 ганун лајиһәси гәбул етсә белә, онларын һеч бир һүгуги вә фактик әһәмијјәти олмаз. Әксинә, бу мәсәләнин һүгуги тәрәфи бизим хејримизәдир”.
“Исти-исти” ағрынын неҹә олаҹағыны һәлә ағлына белә ҝәтирмәјән башга депутатлардан да севинәнләр вә иддиалы бәјанатлары илә ҝүндәмә ҝәләнләр олду. Онларын арасында естафети дәрһал гәбул едән “Ана Вәтән” партијасынын сәдри, депутат Фәзаил Ағамалы олду. Онун фикринҹә, “Иранда јашајан азәрбајҹанлылар (?) артыг узун илләр әрзиндә молла һакимијјәтинин зүлмү алтындадыр вә дәфәләрлә өз һүгугларына һөрмәт тәләб едибләр. Әҝәр Иран депутатлары Түркмәнчај мүгавиләсинә јенидән бахмаг истәјирләрсә, онда биз өз тәрәфимиздән Ҝүнеј вә Шимал Азәрбајҹанынын бирләшдирилмәсини тәләб едә биләрик. Азәрбајҹанлылар вә корејалылар дүнјада бөлүнмүш ики халгдыр вә бу әдаләтсизлијә нә вахтса сон гојмаг лазымдыр. Мән истисна етмирәм ки, биз бу мәсәләни һәтта БМТ-нин мүзакирәсинә чыхара биләрик. Һәгигәтә галса, Түркмәнчај мүгавиләсинә јенидән бахылмасындан Иран јох, Азәрбајҹан газана биләр”.
Бу минвалла, естафет әлдән-әлә кечди. Галан депутатлар да һәлә мәсәләнин маһијјәтини там дәрк етмәјә маҹал тапмамыш, тез фикир сөјләмәјә тәләсдиләр. Мүбариз Гурбанлы мәсәләјә мүнасибәт билдирәрәк, билдирди ки, “һәмин мүгавиләнин шәртләринә әсасән, Азәрбајҹан халгы (?) вә дөвләти (?) ики јерә бөлүнүб. Һәгигәтдә, һәмин мүһарибә заманы да, бу сүлһ мүгавиләси имзалананда да Ираны азәрбајҹанлылар (?) идарә едирдиләр. Һәм шаһ, һәм дә Иран тәрәфдән һәмин мүгавиләни имзалајан Аббас Мирзә азәрбајҹанлы (?) иди. Һәгигәтән һәмин мүһарибә Азәрбајҹан халгыны (?) ики һиссәјә бөлдү. Әҝәр һәмин мүгавиләјә јенидән бахылса, онда Ираны Азәрбајҹана бирләшдирмәк лазым ҝәләҹәк, Иранын өз идарәси исә азәрбајҹанлыларын әлинә кечәҹәк”.
Мүзакирә едилән информасијаны шәрһ едән “Мүсават” партијасы сәдринин мүавини Ариф Һаҹылы адлары чәкилән депутатларын чалдығы һаваја ојнајараг, әслиндә онларын фикирләрини тәкрар едиб белә деди: “Азәрбајҹанын чох һиссәси Иран әразисиндәдир, она ҝөрә дә бу мәсәләни галдыран Иран депутатлары, маһијјәтҹә, Шимал вә Ҝүнеј Азәрбајҹанынын бирләшмәси үчүн јол ачырлар. Фарс шовинистләри билирләр ки, Ҝүнеј Азәрбајҹанда јер алан просесләр ваһид демократик Азәрбајҹанын јаранмасына ҝәтириб чыхараҹаг. Буна мәним һеч шүбһәм јохдур. Түркмәнчај вә Ҝүлүстан мүгавиләләринә ҝәлдикдә исә, ҝәләҹәкдә Азәрбајҹанын ваһид парламенти өзү онлара јенидән бахаҹаг”.
Vesti.Az сајтына мүсаһибәсиндә “Атлас” Сијаси тәдгигатлар мәркәзинин сәдри Елхан Шаһиноғлу исә, мәсәләјә бир аз башга призмадан јанашараг, әмин олдуғуну билдирди ки, Иран бунунла Азәрбајҹаны горхутмаг арзусундадыр. “Иран Ислам Республикасында баша дүшмәк истәмирләр ки, бунун Теһран үчүн бумеранг еффекти ола биләр. Фәрз едәк ки, Иран Азәрбајҹанын гәрбјөнлү вә исраилјөнлү сијасәтинин әксинәдир. Амма белә аддымларла ИИР Азәрбајҹаны Гәрбә даһа да јахынлашдырыр”, - дејә о, Ираны “јүнҝүлҹә” хәбәрдар етди. Онун сөзләринә ҝөрә, Иранда Ҝүнеј Азәрбајҹаны әһалисинин фәаллығындан нараһатдырлар. ““Узагҝөрән” Иран депутатлары гәрара алыблар ки, бу проблемә анҹаг Азәрбајҹана тәзјиг етмәклә сон гојмаг олар. Амма һәр шеј там әксинә олаҹаг. Азәрбајҹана мүнасибәтдә белә мөвге тәдриҹән, амма һәгигәтән Ҝүнеј Азәрбајҹаныны Иран Ислам Республикасындан узаглашдырыр”, - дејә о, фикрини јекунлашдырыб.
Һеч шүбһәсиз ки, белә бир ваҹиб мәсәләнин мүзакирәси Вәфа Гулузадәнин иштиракы олмадан кечинә билмәзди. О өз әнәнәви мөвгејиндән чыхыш едәрәк, Иран депутатларынын нијјәтләрини там ҹәфәнҝијјат адландырды. Бунунла белә, о, Ираны һәдәләмәји дә унутмады. “Азәрбајҹан елә өлкәләрдән дејил ки, Иран онунла о ҹүр дилдә данышмағы өзүнә рәва билсин. Биз бир даһа өз торпагларымызы итирмәк фикриндә дејилик”, - дејә о хүсусилә гејд етди. Даһа сонра о, билдирди ки, “Иранын хүсуси хидмәт органларында отуран савадсыз моллалар, иранлыларын өзүнү дә боғаза јығмыш о ҹүр шәраитдә јашамаға һеч вахт разы олмајаҹаг Азәрбајҹан халгынын характерини пис билирләр”.
Бу јердә биз бәзи мәсәләләри охуҹуја әлавә изаһ етмәјә еһтијаҹ дујдуг. Јахшы дејибләр, утанмасан, ојнамаға нә вар ки?! Ҝөрүнүр, В. Гулузадә Јереван драм театрында тәсәррүфат мүдири ишләјән вахтлардан өз оғурлугларыны өрт-басдыр етмәк мәгсәдилә јалан-палан данышмаға, “бөјүкләр” гаршысында әзилиб-бүзүлмәјә, хәлвәтә дүшәндә исә јекә-јекә сөзләр данышараг, она-буна хох ҝәлмәјә о гәдәр вәрдиш едиб ки, јашынын бу вахтында да һәмин мәрәзи ону һеч ҹүрә тәрк етмир! “Азәрбајҹан халгынын характери” илә Ирана “хох” ҝәлмәк истәјән бу хәстә ағыл саһиби, ҝөрүнүр, һәмин сөзләри дејән анда унудуб ки, чох да узаг олмајан кечмишдә өз торпагларыны Иранын әразиси вә әһалиси илә һеч мүгајисәјә белә ҝәлмәјән Гарабағ ермәниләринә раһатлыгла удузан бир халгын “хүсуси характериндән” ловғаланмаг кәнардан анҹаг аҹы гәһгәһә доғура биләр! Шүбһә етмирик ки, онун бу ҹәфәнҝијјатыны охујан Иран вәтәндашлары, политолог, сијасәтчи вә ја алим олмағындан асылы олмајараг, мәһз белә гәһгәһә чәкмәклә она өз мүнасибәтини билдирмишләр.
Диҝәр политолог - Ариф Јунус белә фикирдәдир ки, Иран депутатларынын һәмин бәјанаты ИИР-нын апардығы тәблиғат мүһарибәсинин бир һиссәсидир. “Буна фикир вермәјинә дәјмәз, - дејә о билдирмишдир. - Белә информасијалар Азәрбајҹан ҹәмијјәтиндә ваһимә јаратмаға јөнәлмишдир”.
Ҝүнеј Азәрбајҹан Милли Азадлыг Ҹәбһәси дејилән үздәнираг бир ҹәмијјәтин мәлум тәмсилчиси Јасәмән Гарагојунлу да, өз башындан да јекә гәләт едәрәк, “Теһрандан Гүзеј Азәрбајҹаны Ирана бирләшдирмәк барәдә бәјанатлары ҹәфәнҝ бәјанатлар” адландырды.
Дини, иманы јолдан азан бабиләр
Әзиз охуҹу, нәзәрдән кечирдијимиз мәсәлә илә бағлы Бакыдан сәсләндирилән ҹанавар улашмасы бунунла битмир. Лакин биз һәләлик онлары сизин нәзәринизә чатдырмағы бурада дајандырараг, билаваситә тәһлил етдијимиз мәсәлә илә бағлы Бакы мәтбуатында бирбаша дүнја шиәләринин Мәнәви Атасы - Ајәтуллаһ Хамнејинин пак шәхсијјәтинә үнванландырылан ачыг-ашкар тәһгирләр һаггында бир нечә кәлмә јазмағы даһа ваҹиб билдик.
Мүзакирәләрин белә бир гызғын чағында мәлум олду ки, АР ХИН Е. Мәммәдјаров илк дәфә олараг Исраилә рәсми сәфәрә ҝетмәлидир. Буну нәзәрә алараг, АР игтидарына даһа јахын олан мәтбуат органлары, ҝөрүнүр, Исраил рәсмиләринә даһа чох хош ҝәлсинләр дејә, “Түркмәнчај галмагалыны” һәләлик бир кәнара гојуб, бирбаша Иран Дини Рәһбәринин өзүнә гаршы алчаг бир тәһгир кампанијасына башладылар.
“Олајлар” адлы бир күчә гәзетиндә нә “мәнсур”, нә дә “рәғбәтә” һеч бир аидијјаты олмајан Мəнсур Рəғбəтoғлу адлы диндән-имандан мәһрум бир мүртәд дәрҹ етдирдији мәгаләсиндә (http://www.olaylar.az/news/world/33249) фарслары Xaмнeјини ҝуја “Aллaһлa бирбaшa əлaгəсинин oлмaсынa тaпынмагда” сучлајараг, Рәһбәри “әгли keјфијјəтдəн бир aз kəсинтиси oлaн тeokрaтиk гoҹa” адландырыр, “Ирaны идaрə eдəн гaнунлaрын” “əслиндə oнa Тaнры тəрəфиндəн вəһјлə ҝөндəрилдијини” (заваллы анламыр ки, “Тaнры тəрəфиндəн вəһјлə ҝөндəрилдији” ифадәсинин өзү бағышланмаз бир күфрдүр. Чүнки “Танры” түркләрин гәдим “тенгрид” бүтүнүн адыдыр вә она Аллаһ демәк бағышланмаз ҝүнаһдыр!), “Ирaндa мөвҹуд oлaн бу дурумун фeoдaл Aврoпaсынын kилсə гaнунлaрынa əсaслaндығыны” иддиа едир, “Бу ҝүн Ирaндa eһтивa oлунaн тeokрaтиk aнлaјышлaр фaрс ҹəмијјəтини Xaмнeјинин “Тaнрынын лүтфү” oлмaсынa ҝөрə гaршысындa иxтијaрсыз сəҹдəјə aпaрыр”, “Бу мəнaдa Ирaндa јeрли дин вə дөвлəт институтлaрынын тeokрaтиk гaнунлaры Xaмнeјинин “илaһи вəһјлəри”ндə тəсдиг тaпыр” кими мәнтигсиз вә мәнасыз ифадәләр ишләдәрәк, әслиндә һәм дә һәр ҹүр савад вә биликдән мәһрум олдуғуну ортаја гојмуш олур. Даһа сонра о өзҹызма-гарасында Əһмəдинeҹaдын Рәһбәрлә арасыны вурмаг арзусундаолдуғуну ҝизләтмәјәрәк, “Əһмəдинeҹaд исə һeч дə Xaмнeјинин “пeјғəмбəрлиk стaтусу”нa сaһиб oлмaг нијјəти ҝүдмүр”, “Прeзидeнтлији битдиkдəн сoнрa Əһмəдинeжад мүxтəлиф бəһaнəлəрлə мoллa мaгнaтынын инkивизисијa мəһkəмəсинин kүрсүсүндə мүттəһим гијaфəсиндə əјлəшə билəр”, “Əһмəдинeжад исə мoллaлaрын бeш гəпиkлиk иттиһaмлaрынын гурбaны oлмaг истəмир”, “Ирaн тeokрaтијaсынын Ислaм гaјдaлaрынa тəрс aнлaјыш xaрakтeри əслиндə мoллaлaрын руһaни јox, дəрвиш фунkсијaлaрынын тəсвирини сəҹијјəлəндирир”, “БМТ-нин вə диҝəр бeјнəлxaлг тəшkилaтлaрын xəбəрдaрлыглaрынa мəһəл гoјмaјaн тeokрaтиk рeжим үнсүрлəри инсaнлaры һeјвaни үсуллaрлa гəтлə јeтирмəkдə дaвaм eдир”, “Мoллa рeжиминин əн ијрəнҹ симaсы oдур kи, мoллa јeтkинлиk јaшынa чaтмaјaн ушaглaрын (+18) eдaмынa дa фəтвa вeрир”, “Бу ҹүр мəлумaтлaр Aли Дини гурум тəрəфиндəн мəxфи сaxлaнылсa дa xaриҹи kəшфијјaт oргaнлaрынa ишлəјəн ҝизли фaрс aҝeнтлəр (нијә мәһз фарс? Мүәллиф, әввәла, һардан билир ки, Иранда хариҹи кәшфијјат органларына ишләјән аҝентләр вар, икинҹиси, мәһз онларын “фарс” олдуғуну һансы дәлилләр әсасында тәсдигләјир? Јери ҝәлди ја ҝәлмәди, Иранда 35 милјон “азәрбајҹанлынын” олдуғуну иддиа едәнләр, онда ҝәрәк һәмин о мүәммалы аҝентләрин арасында түркләрин ола биләҹәји еһтималыны дә гәбул етмәлидирләр ја јох?) мəлумaтлaры ишлəдији гүввəлəрə өтүрүрлəр” ујдурма фикирләри илә охуҹунун һөвсәләсини там даралдандан сонра, нәһајәт, “ајынын мин ојунунун бир армуда ҝөрә олдуғу” нәтиҹәсинә садиглијини нүмајиш етдирәрәк, “Бу ҹүр ссeнaрилəрин узунлуғу вə дaвaмлы xaрakтeр aлмaсы бeјнəлxaлг ҝүҹлəрин Ирaнa сијaси, игтисaди, əн əсaсы дa һəрби мүдaxилəсини лaбүд eдир” гәнаәтинә ҝәлир.
Биз әминик ки, јухарыда адлары чәкилән шәхсләрин бөјүк әксәријјәти мәнасыны өзләри дә анламадыглары бәјанатларла чыхыш етмәклә, әслиндә буҝүнкү Азәрбајҹан республикасы ҹәмијјәтинин интеллектуал вә әгли ҹәһәтдән бәдбәхт вәзијјәтдә олдуғуну бир даһа ашкар шәкилдә ортаја гојмуш олурлар. Бурасы ҝүн кими ајдындыр ки, өлүм ајағында олан бир дөвләтин гујруг булајанларындан сөһбәт ҝедирсә, онда бурада тәәҹҹүбләнмәли һеч нә јохдур. Шүбһә јохдур ки, о шәхсләрин чохуну “шәхсијјәт” едән, онлара сөз демәк фүрсәти верән нә онларын ағылы, нә савады, нә мәнтиги, нә диҝәр шәхси кејфијјәтләри, ән башлыҹасы да иманы дејилдир! Онларын бу “позғунлуг јувасында” (ифадә Рәһбәрин Әрдәбил вилајәтиндәки нүмајәндәси Ајәтуллаһ Сејид Һәсән Амилијә мәхсусдур) азад вә сәрбәст ҝәзиб-долашмасы, лазым оланда она-буна һүрмәсини әсасландыран јеҝанә бир сәбәб варса, о да онларын И. Әлијев игтидарына јахынлығы, ондан тула пајы алмасындадыр! Бу сәбәбсиз онлар бир шәхсијјәт кими һеч нәдир! Она ҝөрә дә онларын јухарыда нәзәрдән кечирдијимиз сәрсәм фикирләринин, даһа дәгиг десәк, әсл ҹанавар улашмасынын Азәрбајҹан республикасынын өзү үчүн һансы мүмкүн фәсадлара ҝәтириб чахара биләҹәји, јаланын һарда, һәгигәтин исә тамам башга јердә олмасы барәдә фикирләримизи, иншаллаһ, нөвбәти мәгаләмиздә охуҹуларла бөлүшмәји мәгсәдәујғун сајырыг.
Даһа мараглы мәтләбләрдән һали олмаг истәјирсинизсә, чох да узаға ҝетмәјин.
Сајтымызы изләјин!