АЗӘРБАЈҸАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫН ИРАНА ГЕЈРИ-ГАНУНИ ӘРАЗИ ИДДИАЛАРЫ - I

[tolishpresxabon]

Фәхрәддин Әбосзодә

Каһин Мирзәлизодә
on 21 Апрель, 2013
tolishpress.org

АЗӘРБАЈҸАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫН ИРАНА ГЕЈРИ-ГАНУНИ ӘРАЗИ ИДДИАЛАРЫ

КИМИ АЛДАДЫРСАН, А ЗАЛЫМ ОҒЛУ?!

I мәгалә

Илк дәфә 1918-ҹи илдә гејри-гануни јолла һәјата вәсигә алмыш, Иранын тарихи торпагларынын бир һиссәсиндә бејнәлхалг пәрдәархасы гүввәләрин бирбаша лајиһәси вә көмәји илә сүни сурәтдә јарадылмыш Азәрбајҹан республикасы адында дөвләт гуруму јарандығы ҝүндән өз хариҹи сијасәтинин әсас истигамәтләриндән бирини Иран дөвләтинә ганунсуз әрази иддиалары үзәриндә гурараг, бунунла да реҝионда сабитлијин вә әминаманлығын башлыҹа дүшмәни кими ад чыхармышдыр. Доғрудур, 1920-1991-ҹи илләр әрзиндә Советләр Иттифагынын тәркибиндә олдуғу мүддәт әрзиндә рәсми Бакы бу иддиаларыны ашкар сурәтдә бәјан етмәк имканындан мәһрум иди. Лакин Совет Иттифагынын дағылмасы нәтиҹәсиндә, нөвбәти дәфә гејри-гануни јолла, јәни һазырда онун әразисиндә јашајан көклү халгларын - талышларын, ләзҝиләрин, аварларын, татларын, күрдләрин вә онларла башгаларынын рәјини белә сорушмадан, өз мүстәгиллијини елан едән бу дөвләт, 1992-ҹи илдә һакимијјәт башына ҝәлмиш Халг ҹәбһәсинин вахтындан бу ҝүнәдәк Ирана гаршы әрази иддиаларындан бир ан да әл чәкмир. Әксинә, бу дөвләтин истәр Халг ҹәбһәси дөврүндә, истәрсә дә Һејдәр Әлијев һакимијјәти зор ҝүҹүнә зәбт етдији ҝүндән бүтүн сијасәти нәјин баһасына олурса-олсун Иран Ислам республикасыны парчаламаға вә “Бөјүк Азәрбајҹан” адлы сәрсәм бир планын һәјата кечирилмәсинә јөнәлмишдир. Пантүркизм мәрәзинә тутулмуш өлкә зијалылары вә алимләри, депутат вә сијасәтчиләри, игтидар вә гәрб истигамәтли мүхалифәт хадимләри ҝеҹә-ҝүндүз Иран әлејһинә планлар ишләјиб һазырламагла мәшғул олур, ҝениш әһали күтләләринин бејнинә гоншу дөвләтә гаршы дүшмәнчилик тохуму сәпирләр.

Азәрбајҹан республикасы рәһбәрлијинин Ирана гаршы ачыг дүшмәнчилик сијасәти хүсусилә өлкәдә нөвбәти президент сечкиләри әрәфәсиндә һәр дәфә јени вүсәтлә баш галдырыр. Бир гајда олараг, сечкиарасы мүддәтләрдә Азәрбајҹан республикасынын дөвләт рәһбәрләри Иран дөвләт рәһбәрлијинә вахташыры сәдагәт анды ичмәклә, ону инандырмаға чалышырлар ки, ҝуја Азәрбајҹан республикасы Иран Ислам республикасынын “стратежи мүттәфиги вә ән јахын достудур”. Һәрчәнд ки, Иранда да Азәрбајҹан рәһбәрлијинин алтдан-алтдан нә илә мәшғул олдуғуну, Исраил вә АБШ-ла бирликдә Ирана гаршы һансы тәҹавүзкар планлары ишләјиб һазырладығыны чох ҝөзәл билирләр. Бунунла белә, һәр дәфә президент сечкиләри өнҹәси Ирана гаршы иддиалар мөвзусу Бакы һакимијјәтинин бирбаша иштиракы илә хүсуси бир ҹидди-ҹәһдлә һәр дәфә јенидән ҝүндәмә ҝәтирилир. Сечки илиндәки белә фәаллыг бир даһа ону сүбут едир ки, Азәрбајҹан игтидары өлкә дахилиндә әһалинин өз диләнчи вәзијјәти, садә инсанын там һүгугсузлуг шәраитиндә јашамасы, ағыр сосиал-игтисади вәзијјәт, һакимијјәти јухарыдан ашағы бүрүмүш коррупсија вә рүшвәтхорлуг, мәмур өзбашыналығы, әһалинин әксәријјәти илә өлкәнин вар-дөвләтини вә сәрвәтләрини оғурламаг јолу илә һәдсиз сәрвәт топламыш бир груп варлы мәмур арасындакы учурумун ҝетдикҹә дәринләшмәсиндән диггәти јајындырмаг үчүн белә чиркин үсуллара әл атыр.

“Ҝүнеј Азәрбајҹан конфрансы” адлы фитнә

Һәлә 2012-ҹи илин пајызында GunazTV (Ҝүнеј Азәрбајҹан телевизијасы) хәбәр вермишди ки, һәмин ил октјабрын 30-да Анкарада “Ҹәнуби Азәрбајҹана һәср олунмуш” конфранс кечирилиб. Конфрансын тәшкилатчысы Ҹәнуби Азәрбајҹан түркләринин Бејнәлхалг тәшкилаты адында бир гурум олмушдур. Һәмин тәшкилатын Стратежи арашдырмалар мәркәзинин рәһбәри Јасәмән Гарагојунлу адлы бир зәнән о вахт билдирмишди ки, јахын вахтларда бу ҹүр конфрансларын, форумларын, һәмчинин митингләрин кечирилмәси интенсив һал алаҹаг вә онларда “ҹәнуби азәрбајҹанлыларын” һүгуглары мүзакирә олунаҹагдыр.

Онун давамы олараг, 2013 ҹү ил мартын 30-да Бакы шәһәриндә јерләшән Park Inn отелиндә “Чағдаш Ҝүнеј Азәрбајҹанынын сабаһы” адында бир конфранс кечирилди. Туран Информасија аҝентлијинин вердији мәлумата ҝөрә, конфрансын тәшкилатчысы Ҝүнеј Азәрбајҹанын милли азадлыг ҹәбһәси (ҜАМАҸ) адлы бир тәшкилат олмушдур. Конфрансын бүтүн лејтмотиви бу шүардан ибарәт иди: “Иранын сијаси ҝәләҹәји јохдур, Ҝүнеј Азәрбајҹан һөкмән мүстәгил олаҹагдыр”. Конфрансын ишиндә Милли Мәҹлисин депутатлары, иҹтимаи-сијаси хадимләр, алимләр, тарихчиләр, експертләр вә аналитикләр, хариҹдә фәалијјәт ҝөстәрән вә Иран дөвләтини парчаламаг планлары үзәриндә ишләјән бир сыра тәшкилатларын нүмајәндәләри иштирак едирдиләр.

Конфрансда едилән чыхышларда гејд олунду ки, Азәрбајҹан республикасы һакимијјәтинин “Ҝүнеј Азәрбајҹанла” бағлы ваһид стратеҝијасы јохдур. Онларын фикринҹә, Иран ХХ әсрин әввәлләриндән бәри илк дәфәдир ки, ән кәскин бөһран кечирир. Гејд олунду ки, ҝуја бүтүн реҝионал вә глобал амилләр инди Теһран режиминә гаршы ишләјир. Конфрансда чыхыш едән “Гафгаз” стратежи арашдырмалар мәркәзинин рәһбәри Араз Асланлынын фикринҹә, “ССРИ-нин дағылмасы, мүстәгил Азәрбајҹанын јарадылмасы, Гарабағ проблеми, Иранын нүвә програмы, 2009-ҹу илин президент сечкиләри, “әрәб баһары”, Сурија һадисәләри Иранын ҝәләҹәјини суал алтына алыр”.

Азәрбајҹан республикасынын Ирандакы кечмиш сәфири Нәсиб Нәсиблинин фикринҹә, азәрбајҹанлылар өтән әсрдә Иранда дөрд ингилабын һәрәкәтвериҹи гүввәси олсалар да, бу өлкәдә милли мәсәлә һәлә дә һәлл олунмајыб. О белә һесаб едир ки, “1978-1979-ҹу илләр ингилабы заманы азәрбајҹанлыларын мәғлубијјәтинин әсас сәбәби Ајәтуллаһ Шәриәтмәдаринин тәрәддүд етмәси олмушдур”. Бурадан чыхыш едәрәк, Н. Нәсибли тәклиф етди ки, “азәрбајҹанлыларын ҝәләҹәк милли бирлијинин јени консепсијасыны ишләјиб һазырламаг лазымдыр”.

Јасәмән Гарагојунлунун фикринҹә, “һәр ики” Азәрбајҹанда ваһид милли сијасәт јеридилмәлидир. О белә һесаб едир ки, “биз кејфијјәтҹә јени милләтин формалашмасына наил олмалыјыг. Бунун үчүн дини, милли вә дөвләт дәјәрләринин тәзәләнмәси лазымдыр”.

Конфрансын диҝәр иштиракчысы Ширмәммәд Һүсејнов тәклиф етди ки, “Ҝүнеј Азәрбајҹан” милли һәрәкаты Мәммәдәмин Рәсулзадәнин мусаватчы идеолоҝијасыны өз идеоложи стратеҝијасы елан етмәлидир. “Түркчүлүк, мүасирлик, ислам - мусаватчылығын әсасландығы бу үч амил бүтүн азәрбајҹанлыларын идеоложи хәттини тәшкил етмәлидир”, - дејә о, конфранс иштиракчыларына мүраҹиәт етди.

Беләликлә, конфранс иштиракчылары гоншу дөвләтә гаршы ачыг-ашкар әрази иддиалары илә чыхыш едәрәк, Иранын тарихи вилајәтләриндән бири олан, “Азәрбајҹан республикасы” адлы ганунсуз дөвләтлә әслиндә һеч бир әлагәси олмајан Азәрбајҹаны бирләшдирмәји вә нәтиҹәдә “Бөјүк Азәрбајҹан” јаратмағы тәләб етдиләр.

Нота мүбадиләси

Иран Ислам республикасы рәһбәрлији бу ганунсуз конфранса дәрһал реаксија билдирди. Конфранса етираз әламәти олараг, Азәрбајҹан республикасынын Теһрандакы фөвгәладә вә сәлаһијјәтли сәфири Ҹаваншир Ахундов Иранын Хариҹи ишләр назирлијинә чағырылды вә хариҹи ишләр назиринин мүавини Аббас Арагчы етираз мәктубуну она тәгдим етди. Мәктубда дејилир ки, ады чәкилән конфрансда сәсләндирилән фикирләр Иранын әрази бүтөвлүјүнә вә дөвләтинә гаршы јөнәлмишдир. Бунунла әлагәдар, Иран тәрәфи “бу ҹүр тәдбирин кечирилмәсинин гаршысыны алмагда аҹизлик ҝөстәрән Азәрбајҹан игтидарындан ҹидди наразы олдуғуну билдирди”. А. Арагчынын сөзләринә ҝөрә, “Иран һәмишә ики өлкә арасында мүнасибәтләрин дәринләшмәсинә чалышыр, амма белә һәрәкәтләр икитәрәфли әлагәләрин инкишафына ҹидди зәрәр вурур”. Онун фикринҹә, “тәдбирин ҝедишиндә Иран үчүн тәһлүкәли характер дашыјан мәгсәдјөнлү јалан информасија сәсләндирилмишдир. Бу исә анҹаг сионистләрин мәнафејинә хидмәт едир. Бу ҹүр конфрансын кечирилмәсинә һеч ҹүр һагг газандырмаг олмаз”.

А. Арагчы конфрансын ҝедишиндә нүмајиш етдирилән, ҝуја Иранда “Ҝүнеј Азәрбајҹанынын” мүстәгиллији тәрәфдарларынын тәгиб олунмасындан бәһс едән сәнәдли филмин фитнәкар характердә олдуғуну хүсуси вурғулады. Онун фикринҹә, белә филмләр анҹаг “Исраил даирәләринин” мәнафејинә хидмәт едир. О, хүсуси олараг гејд етмишдир ки, “Бу филм ики өлкә арасындакы достлуг мүнасибәтләри һаггында сазиши позур вә гәти гәбулолунмаздыр”.

Апрелин 4-дә рәсми Бакы ҹаваб нотасы илә чыхыш етди. Азәрбајҹанын ХИН мәтбуат хидмәтинин рәһбәри Елман Абдуллајевин Salamnews сајтына вердији ачыгламаја ҝөрә, ҹаваб мәктубу Иранын ХИН-ә Азәрбајҹанын Ирандакы сәфири Ҹ. Ахундовун васитәсилә тәгдим олунмушдур. Мәктубда дејилир: ““Ҝүнеј Азәрбајҹанынын сабаһы” ады алтында мартын 30-да Бакыда кечирилән конфрансда сәсләндирилмиш фикирләр Азәрбајҹанын рәсми мөвгејини әкс етдирмир. Азәрбајҹан Иранла мүнасибәтләринә бөјүк әһәмијјәт верир. Бизим мүнасибәтләримиз достлуг вә гаршылыглы анлашма принсипләринә әсасланыр. Азәрбајҹан гаршылыглы әлагәләримизин мөһкәмләнмәсиндә вә даһа да ҝенишләндирилмәсиндә Иранын ҝөстәрдији јардыма јүксәк гијмәт верир”.

Бах белә! Адама дејәрләр, кими алдадырсан, а залым оғлу? Неҹә дејәрләр, өзү деди, өзү дә инанды! Ҝуја онларын өзләриндән башга һеч ким баша дүшмүр ки, Бакынын мәркәзиндә елә бир конфранс Азәрбајҹанын дөвләт рәһбәрлијинин бирбаша разылығы олмадан һеч вахт кечирилә билмәз! Бир гајда олараг, һәтта ики нәфәр мөмүнүн бир јердә намаз гылмасындан да хәбәри олан, Аллаһа намаз гылмағы да мүсәлманлара аз гала јасаг елан едән, мәсҹидләри дағыдан вә ислам дининә гаршы мүбаризә апармаг үчүн бөјүк ҹәсуслар ордусуну сахлајан бир дөвләтин о бојда бир конфрансын кечирилмәсиндән бихәбәр олдуғуну иддиа етмәк, үстәлик кимләрисә буна инандырмаға чалышмаг сијаси мәнәвијјатсызлыг нүмунәси дејилми? Тәсадүфи дејилдир ки, дүнјанын әксәр експертләринин вә аналитикләринин фикринҹә, Азәрбајҹан дөвләти мәһз белә јаланларын һесабына өз бүтүн гоншулары илә нормал мүнасибәтләри позараг, һазырда дөрд тәрәфдән дүшмән әһатәсиндә јашамаға мәһкумдур! Буну бир даһа сүбут етмәк үчүн исә Азәрбајҹан республикасы сијасәтчиләринин, аналитикләринин вә журналистләринин һәмин конфрансла бағлы фикирләринә мүраҹиәт етмәк кифајәт едир.

Бүтүн бунлар һаггында, иншаллаһ, нөвбәти мәгаләмиздә.

Сајты изләјин!