Сяргей Шынкевіч: калі “Старт” і “Тэмп” сустракаліся на футбольным полі, ішла сапраўдная бітва!
Імя Сяргея Шынкевіча - футбаліста, трэнера вядомае ўсім, хто любіць аршанскі футбол. Чалавек, які назаўжды ўпісаў сваё імя ў гісторыю Оршы, даў інтэрв’ю orshafans. У ім і пра гульнявую кар’еру Сяргея Сямёнавіча, і пра трэнерскую, і пра гульні “Старта”, і пра зборы “Тэмпа” ў Абхазіі і бронзавыя медалі чэмпіянату БССР. Запрашаем да чытання!
- Сяргей Сямёнавіч, як вы звязалі жыццё са спортам?
- Напэўна, вялікую ролю адыграла тое, што я вучыўся ў 1-й сярэдняй школе. А яна знаходзіцца праз плот ад Гарадскога стадыёна. Там раней працавала і спартовая школа па футболе, і каманда “Старт” трэніравалася на полі. Акрамя таго, у двары рэгулярна, ад світанку да заходу сонца ішлі футбольныя паядынкі, і ў школе мы пастаянна гулялі ў мяч у вольны час. У валейбол гулялі таксама. Захапленне развівалася, і я трапіў у футбольную школу. Тады трэнер быў такі цудоўны - Вячаслаў Уладзіміравіч Рублеўскі. Многія яго выхаванцы затым дараслі да асноўнага саставу “Старта” і “Тэмпа”. Памятаю са школьных часоў - на стадыёне “Старт” трэніруецца. Сядзіш і глядзіш у вакенца.
- На якой пазіцыі вы пачыналі гуляць?
- Яшчэ з юнацкіх камандаў гуляў заўсёды абаронцам. Потым, ужо ў дарослым футболе, часам здаралася, што не было каму згуляць у атацы, і мяне ставілі нападнікам. А ў цэлым, можна казаць, я быў універсальным гульцом, мог згуляць і ў цэнтры абароны, і на левым яе флангу, а таксама ў паўабароне і ў атацы. У 1978 годзе, калі “Тэмп” заваяваў бронзавыя медалі чэмпіянату БССР, я на пазіцыі апошняга цэнтральнага абаронцы здолеў забіць 9 галоў.
У мяне быў даволі моцны ўдар, я нярэдка забіваў са штрафных, бывала і метраў з 30-ці. А неяк памятаю, гулялі мы ў Барысаве супраць знакамітага цяпер БАТЭ. Мы перамаглі ў гасцях 3:2, а вырашальны мяч за “Тэмп” я забіў са сваёй паловы поля. Гістарычны момант для мяне!
Артыкул пра матч, у якім Сяргей Шынкевіч прынёс "Тэмпу" перамогу над менскім "Трактарам"
- Калі і дзе адбыўся ваш дэбют у дарослым футболе?
- Я быў яшчэ дзевяцікласнікам, калі мяне запрасілі ў аршанскую каманду “Станкабудаўнік”, якая тады выступала ў другой лізе чэмпіянату рэспублікі. На першую пару ў асноўным складзе я не выходзіў. А калі перайшоў у 10 клас школы, у 1972 годзе, атрымаў запрашэнне ад галоўнай каманды горада - “Старта”. Трэніраваў каманду тады Рува Маркавіч Аўцын, ён доўгі час стаяў ля кіраўніцтва аршанскім футболам. А да дэбюту ў “Старце” я выступаў за зборную вобласці і за юнацкі склад віцебскай “Дзвіны”, з якой мы выйгралі нашу зону турніру “Хрустальный мяч”. У фінале рэспубліканскага “Хрустального мяча” гулялі ў Менску супраць каманды СДзЮШАР-5.
Калі гэта цікава заўзятарам, скажу, што за гэту каманду тады гулялі Шавейка, Бароўскі, Курбыка, Васілеўскі. У той год з гэтай каманды 7 чалавек выступалі за юнацкую зборную СССР! І вось супраць іх выйшлі мы, юнацкі склад “Дзвіны”. Матч на менскім стадыёне “Дынама” завяршыўся ўнічыю 2:2, у дадатковы час галоў не было, а па пенальці мы прагулялі. У выніку, хоць і саступілі ў беларускім фінале, паехалі ў Крамянчуг на агульны турнір. Выступілі там дастойна, але сталі 3-мі ў групе. “Спортінтэрнат” (Кіеў), “Зеніт” (Ленінград), “Факел” (Варонеж), “Нефтчы” (Баку) былі ў суперніках, “Даўгава” (Рыга)… Прычым латышскую каманду мы перамаглі 4:1. А з бакінцамі гулялі ў апошнім туры, вялі ў першым тайме 2:0 і тут, відаць, нас не супакоілі трэнеры, калі трэба. На куражы працягвалі атакаваць і двойчы прапусцілі контратакі. 2:2, а нас задавальняла выключна перамога.
Таксама былі поспехі і на спартакіядах школьнікаў у складзе зборнай Віцебскай вобласці. Без медалёў мы не вярталіся. Наш год, 1956, быў вельмі моцны, са мной тады яшчэ гуляў Валодзя Вайцяховіч, які трэніруе “Віцебск”, Шуганаў, Шчупак… Нас тады чалавек 7 адразу ўзялі ў каманду майстроў.
- Як тады праходзіў дзень тыповай футбольнай каманды, трэніроўкі, зборы?
- Калі браць нашы каманды, дык футбалісты “Тэмпа” лічыліся рабочымі завода “Красный Октябрь” у Барані, а гульцы “Старта” - завода “Легмаш” у Оршы. Прыезджых футбалістаў было мала, некага з Бабруйску запросяць, яшчэ аднекуль. Але такіх было 2-3 чалавекі ў камандзе, астатнія ўсе свае. На заводзе штодзённа мы не працавалі. Туды выклікалі, напрыклад, пасля пройгрышу. Прагулялі матч - у цэх на завод і працаваць. Прафілактыка такая была. Ну, і проста дапамагчы заводу ў важныя перыяды даводзілася. А трэніраваліся штодзённа па 2 гадзіны. Некаторыя працавалі індывідуальна над сабой, прыходзілі на трэніроўку за гадзіну ці заставаліся пасля яе. Заняткі тады не былі на такім высокім тэхнічным узроўні, як цяпер, затое жаданне ў хлопцаў біла фантанам. У нас была пастаянная зарплата, а фізічнае прыроднае здароўе людзей у тыя часы было лепшым, чым цяпер.
А вось казаць, што трыццаць гадоў таму футбол быў больш якасным, не стану. Параўноўваюць некаторыя ветэраны, але, на мой погляд, гэта не мае сэнсу. Сённяшні футбол на парадак больш тэхнічны і вымагае цудоўнай фізічнай падрыхтоўкі. Што там казаць, у 70-я і 80-я ў “Старце” і “Тэмпе” былі й такія футбалісты, якія не прайшлі спартовую школу. А цяпер любыя гульцы РВАРы сканчваюць, акадэміі. Іншая справа, што тады было, магчыма, больш змагарскіх якасцяў, там, дзе футбалісту не хапала майстэрства, ён клаўся касцямі.
- Часта сучасны футбол папракаюць у тым, што ў ім футбалісты ледзьве не штогод мяняюць каманды. А як адбываліся пераходы ў 70-80 гг.?
- Такой “дзвіжухі”, як цяпер, натуральна не было. Не было й такога, каб у нейкім горадзе раптам з’явіліся грошы, і яны з нуля паназапрашалі туды гатовых гульцоў з іншых гарадоў. “Старт” пакідалі толькі ў выпадку, калі запрашала каманда майстроў, напрыклад, з другой саюзнай лігі. Ну, за БАТЭ гулялі не ўсе барысаўскія, былі там і футбалісты з Менску. Хіба што Бабруйск меў славу горада, дзе за мясцовы “Шыннік” гуляе шмат прывазных гульцоў. А ў астатнім каманды ў большасці складаліся з футбалістаў са свайго горада. За Светлагорск - свае, за Салігорск - свае, за Оршу - свае, аршанцы.
Зацемка пра перамогу аршанскага "Старта" ў Горках над камандай БСА
- Лепшы футбаліст Беларусі ХХ стагоддзя Сяргей Алейнікаў неяк назваў праблему айчыннага футбола. Маўляў, замест нармальнага адпачынку, многія футбалісты савецкага часу адпачывалі ў кампаніі алкагольных напояў рознага мацунку. Якая сітуацыя была ў Оршы, якія меры прымянялі трэнеры ў выпадку парушэння дысцыпліны?
- У горадзе не схаваеш нічога, і ўсе ведалі, хто можа перайсці мяжу. Пакуль жывы чалавек, гэтая праблема будзе пераследваць. Такія людзі былі і ў “Старце” пры Аўцыне, такія футбалісты ёсць у футболе і цяпер. Збольшага дазвалялі сабе лішняе таленавітыя людзі, лідэры каманды. Але, варта дадаць, што пасля парушэння рэжыму, яны выходзілі на матч і аддавалі ўсе сілы за каманду. Пры Руве Маркавічы, напрыклад, калі трэнер даведваўся пра парушэнне кімсьці рэжыму, павялічваліся нагрузкі. Яны і без парушэнняў былі высокія. 12 кругоў па стадыёне - гэта быў толькі “разагрэў”. Каманда ў поўным складзе прабягае адзін круг, а Аўцын ставіць рысачку нагой, а потым запытвае: ну, колькі вам засталося? Хтосьці адказвае: 2 кругі! На гэта Рува Маркавіч кажа: так, тады яшчэ 6 бяжым!
Пры Мікалаі Васільевічы Гурчанкове былі нагрузкі не горшыя. Калі ён ведаў пра тое, што нехта ўвечары перабольшыў з алкаголем, дык даваў яму супермаксімальную нагрузку. Але парушэнні рэжыму не былі павальнымі, усё здаралася, натуральна, але ўсе мы людзі. Да трэніровак і гульняў ставіліся сур’ёзна.
- У якія гады вы выступалі за “Старт”?
- У 1973 мяне ўзялі ў віцебскую “Дзвіну”, а з 1974 па 1976 я гуляў у Менску, лічылася за службу ў войску. Першы год мы там гулялі за СКА, а другі год выступалі ў чэмпіянаце за менскі “Трактар”, рыхтаваліся да першынства Узброеных сіл.
Каманда СКА (Менск) 1976 г.
Зверху: Анатоль Ушанаў, Юркевіч, -, -, Віктар Шуганаў, Анатоль Саханько, Валерый Бяляўскі, Васіль Віскушэнка,
Анатоль Шапавалаў, Сяргей Шынкевіч, Мікалай Іванушкін
Знізу: -, Мухает Ахабекаў, Уладзімір Вайцяховіч, Віктар Рычак, Віктар Галянкоў
У 1976 перайшоў у “Тэмп”, за які па 1979 гуляў, выйграў з клубам бронзу чэмпіянату краіны. Поўны 1980 правёў у віцебскай “Дзвіне”, а на пачатку 80-х перайшоў у “Старт”. І калі скончыў кар’еру, стаў трэніраваць. Разам з Шалатоніным узначальвалі “Старт”. Затым працаваў у тэхнікуме. А тут у 1986-м годзе “Тэмп” змагаўся за Суперкубак Беларусі з бабруйскім “Шыннікам”. Мяне трэнер Гурчанкоў запрасіў згуляць у двух матчах за трафей.
Падрабязней спынюся на гэтым. Гуляць я перастаў у 36 гадоў, на стадыёне “Лакаматыў” у Оршы перад гульнёй “Старта” з Маладзечнам на размінцы атрымаў траўму, паляцеў меніск і ўнутраныя звязкі. Я скончыў з футболам, але на просьбы Гурчанкова паддаўся і згуляў з бабруйчанамі за “Тэмп”. Мы выйгралі 2:0, прагулялі 0:2, і саступілі трафей па пенальці. Я забіў адзін з пасляматчавых пенальці. Пасля гэтага канчаткова скончыў гульнявую кар’еру.
- Хто з партнёраў па “Старту” запомніўся вам найбольш?
- Мне вельмі запомнілася пакаленне, якое было старэйшым за мяне. Тады гуляў і Валерый Шакуля, Васіль Давыдзька, Леанід Барэйша, Леанід Скараход, Аляксандр Шалатонін, Сяргей Думанаў, Аляксандр Саўчанкаў, Мікалай Камароўскі, Уладзімір Маргалкін... Я заўсёды іх паважаў, як людзей і як футбалістаў.
- Цікава параўнаць: віцебская “Дзвіна” выступала ў ІІ саюзнай лізе, а “Старт” у чэмпіянаце БССР. Наколькі вялікая, істотная розніца была паміж клубамі ў падыходах да справы?
- “Дынама” (Берасце), “Дняпро” (Магілёў), “Гомсельмаш” (Гомель), “Дзвіна” - гэта былі каманды майстроў, там зусім іншыя ўмовы. Штатны расклад, зборы, харчаванне, транспарт, зарплату футбалісты атрымоўвалі сур’ёзную. Розніца паміж ІІ лігай чэмпіянату СССР і чэмпіянатам БССР была значнай. І падбор гульцоў, і арганізацыя адрозніваліся кардынальна.
Зацемка пра перадсезонныя зборы віцебскай "Дзвіны" з С.Шынкевічам у складзе
- Сяргей Сямёнавіч, вы згадалі матч з юнацкай камандай “Нефтчы” як вельмі запамінальны. А ў дарослым футболе, канкрэтна за “Старт”, ці былі ў вас матчы, якія дагэтуль памятаеце ў дэталях?
- Скажу са шкадаваннем. У 80-я, калі я гуляў за клуб, тады ўжо каманда не паказвала высокіх вынікаў, паспяховай гульні. Крыху раней, у 70-х, калі гуляў за “Тэмп”, вось тады “Старт” сапраўды быў камандай высокага ўзроўню. Фактычна ўсе футбалісты “Старта” і “Тэмпа” былі з Оршы і Барані, мы пастаянна сустракаліся, сябравалі, тым больш многія, як і я, былі выхаванцамі Вячаслава Рублеўскага. Але калі “Старт” і “Тэмп” сустракаліся на полі, на 90 хвілін сябры станавіліся нібы ворагамі, ішла сапраўдная футбольная бітва, ніхто нікога не шкадаваў. Асабліва на матчах чэмпіянату вобласці. А вось у 80-я ў “Старта”, я лічу, ужо не было яскравых сезонаў, ды і стаўленне да каманды з боку кіраўнікоў пагоршылася. Ужо і трэнеры часта змяняліся, і гульцы. У “Тэмпе” стаўленне кіраўніцтва да клуба было больш сур’ёзным. У сакавіку амаль на месяц каманда ляцела на зборы ў Сухумі. Падбор футбалістаў наўрад ці адпавядаў барацьбе за медалі, але дзякуючы добрай падрыхтоўцы і байцоўскім якасцям, удалося заваяваць бронзу, упершыню ў гісторыі. Кіраўніцтва завода хацела, каб мы ўвайшлі ў гісторыю. А ў Оршы кіраўніцтва "Легмаша" не ішло такім шляхам, таму і вынікі каманды былі ніжэй.
Артыкул пра перамогу "Старта" над магілёўскім "Тарпеда"
- А якія людзі тады кіравалі “Тэмпам”?
- Усё трымалася на Мікалаі Васільевічы Гурчанкове, адзін час яму дапамагаў Дзмітрый Васільевіч Лучко. Тады яшчэ быў парткам завода, у любы момант нас маглі сабраць і пакрытыкаваць за паразы, альбо наадварот, прэміяваць за перамогі. У Барані на матчы “Тэмпа” збіраўся цэлы стадыён, рабочыя завода актыўна падтрымлівалі каманду. Гэтыя людзі цябе ўтрымлівалі фактычна, таму ты не мог гуляць кепска, вальяжна. З трыбуны, у выпадку няўдалых дзеянняў, маглі прыкрыкнуць: “Эй, Шынкевіч, выходзь заўтра на працу!” А ў Оршы да “Старта” так добра ставіліся ў 60-я, 70-я, а ў 80-я сітуацыя змянілася. Але гэта на мой погляд, магчыма, нехта мне запярэчыць.
- Чым вам яшчэ запомніўся той “бронзавы” сезон за “Тэмп”?
- Запомніўся сезон шэрагам матчаў. У нас была зусім невялікая абойма гульцоў. Са сваёй падгрупы ў фінальную васьмёрку мы выйшлі з 4-га месца. А ў вырашальным раўндзе згулялі так добра, што дабраліся з таго 7-8 месца да бронзавых медалёў! З удзячнасцю ўзгадваю тых партнёраў па камандзе. Вельмі цяжкія матчы ў нас былі з “Тарпеда” Жодзіна. Дома мы іх абгулялі 2-1, я забіў другі гол.
- У Барані на матчы “Тэмпа” быў поўны стадыён?
- Ну, не да кожнага месца, але запаўняўся ён вельмі добра. Уявіце, Барань, маленькі гарадок, там варыянтаў правесці вольны час не так і шмат. А тут добры футбол, і каманда з высокімі задачамі. Сем’ямі збіраліся, з Оршы прыязджалі заўзятары!
- Як тады выглядалі стадыёны, як за імі глядзелі?
- Ой, гэта была праблема. Хіба можна параўнасць поле цяперашняга Гарадскога стадыёна з тым полем, якое мы мелі ў тыя гады? Ды гэта “Маракана” ў параўнанні з тым, што мелі ў тыя часы. У цэнтральным кругу ўся трава была вытаптаная, той ж самае і ў штрафных пляцоўках, пачынаючы з іх радыюсу. Лужы пастаянна стаялі там. Я нават сам сабе задаю пытанне, чым іх касілі тады? Не было яшчэ газонакасілак. Касілі звычайнымі косамі! Трава была такая дзікая, балотная. У падкатах ніхто не гуляў. Іншая справа ў Барані - там поле было цудоўнае, адно з лепшых у Беларусі. У сваёй кнізе нават Сяргей Алейнікаў узгадаў гэтае поле, напісаўшы пра час сваіх гульняў у дублі менскага “Дынама”. Алейнікаў напісаў, што гэта было найлепшае поле Беларусі. Газон быў ідэальны, падстрыжаны. Можа крыху мяккаваты. А чаму мяккі? Бо газон знаходзіўся практычна на адным узроўні з ракой Адроў. Але гэта быў наш плюс: супернікі прыязджалі і адразу на гэтым ідэальным газоне бралі вар’яцкі тэмп, бегалі актыўна. Але за першыя 30 хвілін “наядаліся”, у перапынку ў іх ацякалі ногі, бо газон хоць і мяккі, але цяжкі. Мы карысталіся гэтым, нам галоўнае было першы тайм выстаяць. У другім тайме супернік ужо не вытрымліваў, а мы якраз дадавалі сілы і ціснулі.
А на Гарадскім стадыёне ў Оршы поле было звычайнае, грунтавае. Трава нармальная была толькі па бакох. Ніхто яе не падсаджваў, не падсейваў. Трыбуна была адна, з боку Дняпра, драўляная. А насупраць проста былі лавачкі для трэнераў і запасных футбалістаў. Нават не было чым схавацца ад дажджу. Але ў Оршы народ заўсёды шалёна любіў футбол, трыбуны запаўняліся. Марозіва людзі елі, піва пілі, побач з уваходам на Гарадскім стадыён стаяла “шайба” такая.
Так раней выглядала дарога на Гарадскі стадыён Оршы
- А публіка ў Оршы тады была больш эмацыйная за цяперашнюю?
- Натуральна, такіх арганізаваных фанацкіх груповак, якія ёсць цяпер, не было. Шуму на стадыёне было значна менш, затое можна было пачуць з трыбун любую рэпліку ў адрас гульца. Я вельмі ўдзячны цяперашнім фанатам за тое, што яны заўсёды падтрымліваюць клуб. Праўда, раней іх было пад сотню, а цяпер чалавек 15 збіраецца, але ўсё адно гэта неабходная падтрымка клуба. Прыбяры іх з трыбун, - і на стадыёне будзе тое ж самае, што было 30 гадоў таму. Ды раней і вядучы беларускі клуб тых часоў - менскае “Дынама” гуляла на перапоўненым стадыёне, аднак было ціха. Арганізаваная падтрымка вельмі патрэбная клубу.
- Сяргей Сямёнавіч, як шылася форма для “Старта”, “Тэмпа”, адкуль яна прыбывала, дзе закуплялася?
- Ой, форма… Куплялі ў звычайных крамах трыкатажныя маечкі. Такая галеча была! Праўда, майкі былі баваўняныя, натуральныя. Звычайныя майкі, два камплекты, з доўгім і кароткім рукавамі. Потым, пасля куплі, рабілі на кардоне трафарэты з лічбамі, падкладалі газету і фарбай набівалі на майках нумары. Рабілі гэта пэндзлямі і губкамі. Нават мячы фарбавалі белай фарбай, каб менш быў бачны іх знос. Яшчэ браліся і спорткасцюмы. А форма набывалася якая ёсць, выбару вялікага не існавала, таму куплялі, што ляжыць. У такіх умовах было складана ўсталяваць нейкія канкрэтныя клубныя колеры і прытрымлівацца традыцыі. “Старт” адзін сезон праводзіў у жоўтым, другі ў сінім, трэці ў чырвоным.
- На фотаздымку “Старта” 1983 года, на тых цёмна-чырвоных майках бачная эмблема.
- Яна, верагодна, таксама набівалася праз трафарэт. Нехта зрабіў малюнак на кардоне, і фарбай праз трафарэт яго перанеслі на футболкі.
- Цікавая тэма перадсезонных збораў. Вы згадалі, што нярэдка на зборы ў Абхазію ляцеў “Тэмп”. Як гэта адбывалася ў тыя часы?
- Зборы пераважна былі каля трох тыдняў. Завадскі аўтобус вёз нас у аэрапорт “Мінск-1”, адтуль мы ляцелі ў Сухумі. Адпачывалі і рыхтаваліся да сезону ў Доме адпачынку “Гуміста”. Яго будавалі Кіеўскі, Пецярбургскі і Маскоўскі абаронныя заводы, а сам Дом адпачынку належаў Міністэрству абароны. Дарэчы, і бараньскі завод “Красный Октябрь” таксама належаў абароннай галіне. Частку пуцёвак, якія даваліся на завод у Барані, аддавалі камандзе, але яшчэ даплочвалі грошы, каб мы мелі ўзмоцненае харчаванне, спартоўцы ўсё ж, не на чысты адпачынак прыехалі. Дарэчы, у каманд майстроў харчаванне было на 6 рублёў у дзень, у нас на 2 з нечым. Садавіну і сокі часта набывалі ўжо за свае грошы.
“Гуміста” знаходзілася адразу побач з комплексам футбольных палёў на спартовай базе “Эшэры”. І саўна там была. Мы ляцелі туды 15-га сакавіка, калі ў нас у Беларусі быў яшчэ снег, бруд пад нагамі. Мы тры тыдні ўжо на зямлі трэніраваліся там, прыляталі ў Беларусь, а тут яшчэ футбалісты клубаў, якія на зборах не былі, толькі выходзілі на траву, як снег сышоў.
"Тэмп" на зборах у Сухумі ў 1979 г.
Ніжні шэраг: Вячаслаў Ліпін, Віктар Каданаў, Уладзімір Круцько, Віктар Курыла,
Віктар Жаўно, Уладзімір Альхоўка, Міхаіл Данілкоў
Верхні шэраг: Дзмітрый Лучко, Сяргей Шынкевіч, Міхаіл Радкевіч, Анатоль Марчанка, Сяргей Цветнікаў, Юрый Занько, Уладзімір Верасовіч, Леанід Барэйша, Уладзімір Ганчароў, Мікалай Гурчанкоў (старшы трэнер)
- На зборах у Сухумі “Тэмп” гуляў з нейкімі вядомымі клубамі?
- Безумоўна, а як жа! Заўсёды многа было грузінскіх клубаў, напрыклад, “Дынама” (Зугдзідзі), яго трэніраваў тады вялікі абаронца зборнай СССР Муртаз Хурцылава. “Лакаматыў” (Самтрэдыя), “Ачамчыра”... І ЦСКА маскоўскі, і “Нефтчы” бакінскі з Анатолем Банішэўскім у складзе. Гулялі і з другой камандай ленінградскага “Зеніта”. Там вядучыя клубы Саюза гулялі і паміж сабой, мы прыходзілі, назіралі за трэніроўкамі і матчамі. Эліта савецкага футболу! Акрамя таго, зборныя СССР па гімнастыцы, па баскетболе былі. Гомельскі, Ткачэнка - вялікія людзі.
- Як вы вырашылі стаць трэнерам?
- Вырашыў яшчэ калі быў гульцом. Чытаў літаратуру, у Сухумі тым жа, да прыкладу, пакуль усе адпачываюць, хадзіў назіраць за трэніроўкамі іншых каманд, рабіў запісы. У СКА Барыс Сцяпанавіч Манько быў, выступаў у свой час за ЦСКА і менскую “Беларусь”. Арцёмаў Вячаслаў Дзмітрыевіч у “Дзвіне” - у іх многае ўзяў. Рыхтаваў сябе да трэнерскай працы. І неяк атрымалася, што ў бытнасць гульцом “Старта” ў другім коле мне давялося разам з Шалатоніным прымаць каманду. Не памятаю дакладна, па-мойму Шумскі ці Галубовіч сышоў з каманды. Каманда параілася, і прыняла рашэнне прызначыць двух гуляючых трэнераў, мяне і Шалатоніна. І далей кіраўніцтва нярэдка давярала мне каманду. Я працаваў з ёй і ў другой лізе, і ў першай ужо ў незалежныя беларускія часы. І, скажу шчыра, ніколі не атрымліваў пастаяннай зарплаты, трэніруючы футбольны клуб “Орша”. Смела гляджу ў вочы любому і магу гэта паўтарыць. Неяк плацілі мне паўстаўкі на заводзе “Легмаш”, таксама працаваў я ў чыгуначным тэхнікуме, а 4 ці 5 сезонаў, калі ўзначальваў “Оршу” ў І лізе, зарплаты ў мяне не было.
Прывяду прыклад. Жонка заўсёды казала мне: “Калі ты ўжо супакоішся са сваім футболам?” Ніколі не супакоюся, футбол - гэта жыццё. Гуляем выязны матч у Лідзе а 19-й. А 21-й толькі выязджаеш назад у Оршу і прыязджаеш раніцай, а 5-й раніцы. Каманда адпачывае пару дзён, а я ўжо а 7:30 мушу быць у тэхнікуме на працы, паголены і чысты. У прынцыпе, ганаруся тым, што аддаваўся футболу ўсё сваё жыццё, ніколі не філоніў.
- Вы вучыліся ў Інстытуце фізкультуры з вельмі вядомымі людзьмі… Хтосьці стаў потым вядомым футбалістам, хтосьці трэнерам.
- Я сам тады яшчэ ў Віцебску гуляў, прыязджаў на вучобу. А са мной былі, напрыклад, менскія дынамаўцы Юра Курненін, Ігар Гурыновіч, Віця Янушэўскі. І Людас Румбуціс, і хакеісты, Студзянцоў… Усе былі занятыя ў камандах, натуральна, і даводзілася даганяць часам ці здаваць іспыты хуткім тэмпам. Памятаю, як я за адзін дзень здаваў чатыры іспыты, бо ў іншыя дні ў мяне не было б магчымасці іх здаць. Навучанне там дала вельмі многае. Я быў на сваім месцы. Але вучоба вучобай, але ты сам павінен імкнуцца да ведаў, развіцця. Я да Менску яшчэ і тэхнікум фізкультурны скончыў у Віцебску. Тады яшчэ пры Педынстытуце не было факультэту фізвыхавання. Са мной і Аляксандр Паўлавіч Саўчанкаў вучыўся там, і Данілкоў-старэйшы, бацька Віталя Данілкова.
У тэхнікуме тады ў нас была вельмі моцная каманда. Мы выйгралі Кубак Віцебскай вобласці, прычым па дарозе да трафею перамаглі і “Старт”, і “Тэмп”. У чвэрцьфінале Кубка Беларусі гулялі з жодзінскім “Тарпеда” і прагулялі.
- А як у той час разыгрываўся чэмпіянат вобласці?
- Звычайна, чэмпіянат Віцебскай вобласці пачынаўся тады, калі сканчаўся чэмпіянат Беларусі, недзе ў пачатку лістапада. У чэмпіянаце гулялі віцебскі “Тэхнолаг”, “Старт”, “Тэмп” і каманда Наваполацка - тыя, хто гуляў і ў чэмпіянаце рэспублікі, а таксама да гэтай чацвёркі дадаваліся яшчэ пара каманд, Полацк, яшчэ хто-небудзь. Набіралася каманд 6. На першынство было такое “рубілава”, хаця палі ў той момант ужо ільдом часам пакрываліся ад халоднага надвор’я. Чаму? Перад турнірам нярэдка нас матывавалі фразамі, маўляў, што ў наступным годзе “на рэспубліку” згуляюць толькі дзве першыя каманды чэмпіянату вобласці. Так што барацьба за першынство ішла такая, ажно косці хрупасцелі. Усе каманды з’язджаліся, напрыклад, у Наваполацк ці Навалукамль, і там знаходзіліся тыдзень, гулялі па кругавой сістэме. Часцей за ўсё перамагалі “Старт” і “Тэмп”. Часам Наваполацк і “Тэхнолаг” маглі пазмагацца за перамогу.
- Вы шмат гадоў былі трэнерам, пры вас выраслі многія футбалісты. Якія вам запомніліся найбольш за сваю стараннасць, талент?
- Асабліва запомніліся чатыры сезоны ў І лізе. У нас практычна ўся каманда складалася з аршанцаў. Адзінае, што не мог пераносіць людзей, якія парушаюць рэжым. Не тое, каб я з першага разу адлічваў чалавека з каманды. Проста падвёў футбаліст адзін раз, потым другі раз, так? Калі паўтаралася, я вымушаны быў з такім гульцом расставацца, каб не псаваць мараль у калектыве. У нас быў вельмі здольны Сярожа Жыгалаў, з Ільнокамбіната. Аднойчы ён не прыйшоў на трэніроўку, а ўвечары я ўбачыў яго “пад градусам”. Выпадкова! Я ніколі ні за кім не сачыў. Папярэдзіў яго, аднак сітуацыя паўтарылася і на наступны раз. Давялося спыніць супрацоўніцтва, хаця хлопец быў вельмі таленавіты. Былі й іншыя такія хлопцы, якіх давялося адлічыць з калектыву. Калі я бачыў, што чалавеку футбол не патрэбны, што ў яго ён яўна не на першым месцы, што для яго ён “проста так”, тады да такога футбаліста, ды і чалавека інтарэс знікаў. Адна справа, калі футбаліст хоча, але не можа. Іншае, калі яму ўсё дадзена, але з-за такога стаўлення да гульні, да свайго здароўя, ён сябе праяўляе не ў поўнай меры. Разгільдзяйства я цярпець не мог.
Але было і шмат талентаў, якія трымалі дысцыпліну. Увогуле, тая каманда 90-х была добрай. Некалькі рабятаў раней гулялі ў Вусці за “Колас”, шэраг украінцаў. Віця Панчук, Сяргей Школа, Міша Рыжала - яны вельмі дапамаглі аршанскаму футболу. Моцныя, тэхнічныя. І як людзі прыстойныя. І сярод аршанцаў было ўдосталь цудоўных футбалістаў. Алег Жалезнікаў, Валодзя Правалінскі і іх пакаленне. Іх аб’ядноўвала любоў да футбола. Яны выкладваліся на трэніроўках і ў матчах, ніхто не філоніў. Са мной працаваў наш выхаванец Леанід Русецкі. Жыгуноўскі з Коханава быў, Віталік Кавалеўскі, Коля Міхалёнак з Талачына. Аляксандр Чарневіч, Валодзя Ларывонаў, Паповіч Аляксандр, Ігар Дзмітрыевіч, Малафееў, Банькоўскі і многія-многія. Потым Ігар Івулін прыйшоў, адданы футболу і па сённяшні дзень. Яны хацелі гуляць, любілі футбол. Я не даваў ім літасці, але яны ж разумелі, што такія нагрузкі выбралі самі, калі прыйшлі ў футбол.
Скажу шчыра, не ўсе футбалісты тэхнічна адпавядалі ўзроўню І лігі. А на што ў такім выпадку трэба было рабіць стаўку?
- На атлетызм!
- Правільна. Неабходна было толькі слушна размеркаваць нагрузкі. І, я думаю, у мяне гэта атрымлівалася. У каманды выпрацоўваліся якасці сапраўдных змагароў. Была такая каманда як “Лунінец”, яе ўзначальваў нябожчык Якаў Шапіра. Яны прыехалі да нас у Оршу ўвосень і ім трэба было нас перамагаць, каб выйсці ў Вышэйшую лігу. Зараз, думаю, ужо можна распавядаць дэталі. Быў такі арбітр Сяргей Макаранка з Менску. Яны “прыхапілі” суддзю. І што гэты суддзя стаў тварыць перад запоўненай пад завязку трыбунай аршанскіх заўзятараў, гэта не ахапіць розумам! А каманду гэта, наадварот, завяло! Спачатку Алег Жалезнікаў у першым тайме метраў з 16-ці трапляе прама ў “дзевяціну”! Потым Міхалёнак збягае са сваёй паловы ў адрыў, выходзіць сам-насам з галкіперам і не пакідае шанцаў гасцям - 2:0! Дагэтуль тыя галы стаяць перад маімі вачыма!
А суддзя тады тварыў такое бязладдзе на полі, што я падчас гульні падыходзіў да інспектара, здаецца, Сярожкін з Магілёва тады працаваў, і казаў яму: “Паслухайце, ну што гэта робіцца такое?” Але нават пры такім судзействе мы выстаялі і перамаглі! Налета я прыязджаю ў Стайкі, калі зборная рыхтавалася да матчу з Украінай (той самы, калі дома саступілі 0:2), а там якраз Шапіра. Ён ужо трэніраваў жодзінскае “Тарпеда”. І ён мне кажа са смехам: “Лепей бы я пагаварыў з вашай камандай, мы б ужо год гулялі ў Вышэйшай лізе”. Ну гэта ўсё з іроніяй было сказана, з жартам.
Яшчэ запамінальным матчам быў паядынак у Светлагорску з “Хімікам”. Судзіў Браніслаў Ясінскі, мы з ім перасякаліся яшчэ футбалістамі, калі ён быў у БАТЭ. Як ён нам “галаву адкручваў” у тым Светлагорску! Правалінскі ў самым канцы выбягае са сваёй паловы сам-насам і забівае гол - 1:0 на карысць “Оршы”! І што тут пачынаецца! Тады рэдка дадавалі больш за 2 хвіліны да матчу, а тут мы гулялі 10 ці 12 хвілін паверх асноўнага часу! Пакуль яны не прызначылі нам пенальці. Тварылі што хацелі.
Штаб "Оршы" ў 1999-м на стадыёне ў Балбасаве (злева направа):
лекар Уладзімір Прыстаўка, трэнеры Аляксандр Саўчанкаў, Сяргей Шынкевіч, Леанід Русецкі,
на заднім плане футбаліст Чарневіч
- Як арганізоўваўся быт каманды?
- Трэніраваліся рэгулярна. Дзякуй Алегу Уладзіміравічу Казлову, гарвыканкаму на чале з Майсеюком, яны нават неяк нам зборы ў паўзе паміж паловамі чэмпіянату арганізавалі. І дырэктар “Горгазу” Няклюдаў нам дапамагаў, упраўляючы будтрэстам Чайкоў… Былі ў той час і іншыя кіраўнікі прадпрыемстваў, якія дапамагалі камандзе. Прычым прыходзілі яны на футбол рэгулярна, і не таму, што там мэр будзе - мэр якраз нячаста быў - а проста таму, што любілі футбол. І ведаеце, адразу адчуваецца, калі чалавека “просяць” дапамагчы камандзе, і калі ён сам хоча дапамагчы. У канцы 90-х людзей, якія па сваёй ініцыятыве падтрымлівалі “Оршу”, было нямала. Дзякуючы ім мы і перад сезонам на турбазе жылі. Была магчымасць сабраць каманду і “абкатаць”. Да сезону паспявалі і палаяцца адзін з адным, і выказаць нейкія прэтэнзіі, і пасябраваць. Дзякуючы такім зборам складаўся калектыў, гэта не была проста каманда, якая збіралася дзеля гульняў. Такі ж калектыў быў у “Старце” і ў 70-80-я. Саўчанкаў, Камароўскі, Маргалкін, Якуцін, Ганчароў.
- Вам складана было падбіраць гульцоў у каманду?
- За ўвесь час майго трэнерства, я падлічыў, адмовіўся ад паслуг 14 аршанцаў. Можа для кагосьці я стаў нейкім ворагам, не ведаю. Але ў “Оршы” нельга было знаходзіцца проста таму, што ты аршанец, мясцовы, і займаешся футболам. Ты павінен быў нешта паказваць. Ніхто з трэнераў не будзе выступаць супраць сябе, выбіраць горшых футбалістаў, калі ёсць лепшыя. Ды і каманды не былі такія вялікія, як сёння. Вазьміце цяперашнюю каманду Вышэйшай лігі, як яны едуць на матчы. У аўтобусе 44 месцы, яны не могуць усе там змясціцца! 5 трэнераў, 2 лекары, фізіятэрапеўт. А раней ехалі 16-18 чалавек у аўтобусе, увесь штат каманды! А вінаваціць мяне, што я браў нейкіх людзей не аршанскіх, таксама глупства. Тыя ж украінцы, якіх я тут згадваў. Яны даўно жылі ў Оршы, ажаніліся тут, сталі сваімі. Нельга ніяк сказаць, што яны прыехалі, пагулялі і з’ехалі, для іх Орша стала домам ва ўсіх сэнсах.
А каманда, як прыемна мне гэта казаць, была ў нас класная. Перамагчы маглі любога. Памятаю, “Зорку-БДУ” менскую дома разграмілі 5:0, светлагорскі “Хімік” 5:0, мікашэвіцкі “Граніт” збіраўся ў Вышэйшую лігу, а мы іх 2:1 прама ў Мікашэвічах абгулялі. Я магу зараз ганарыцца тымі вынікамі. З прыезджых у нас былі магілёўскія Гена Феакцістаў, Юра Васюк, Жыгіраў Валодзя. Алег Мігаль у браме гуляў, ён з Круглага. Жыгуноўскі з Коханава. Гэта ўсё вельмі блізка ад Оршы. Так яны ўсе лідарамі былі! Той жа Жыгуноўскі забіў на “Лакаматыве” самому “Нафтану” і не даў таму пайсці на павышэнне. Вадзім Задарожны з Талачына быў. Большасць пералічаных футбалістаў мы знайшлі самі, запрасілі ў каманду, не плацілі за іх. Няхай на мяне не крыўдуюць тыя, хто ў той час не падышоў камандзе. Гэта футбол.
2012 год. Трэнерскі штаб "Оршы". Аляксандр Саўчанкаў, Аляксандр Ладзяны. Сяргей Шынкевіч
- Размаўляючы з рознымі людзьмі, можна зрабіць выснову: у многіх, нават не аршанцаў, наш горад застаўся ў памяці. Ці выпадае казаць, што ў Оршы ёсць свая энергетыка?
- Безумоўна. Я часам сустракаюся з тымі, хто ўжо не жыве ў Оршы. І адсюль прыклад. Гулялі неяк у Оршы выставачны матч з удзелам артыстаў. Была праблема ў камандзе з брамнікам. Я патэлефанаваў у Круглае Мігалю, папрасіў Алега прыехаць. Ніякіх праблемаў! І з кім бы я ні сустракаўся, у Менску, Магілёве - ўсе ўзгадваюць перыяд сваёй кар’еры ў Оршы. Міхалёнак, Васюк, Жыгіраў - іх бачыў нядаўна, усе з радасцю ўспамінаюць гады ў клубе, горад. Збіраемся на ветэранскіх матчах, на турніры цудоўнага брамніка Анатоля Рыгоравіча Дробышава. Яму сёлета было 70 гадоў, збіраліся ветэраны на матчы. Нават Шакуля, Шалатонін - гульцы пакалення, якое было да мяне! У нас дзякуючы Сухавараву, Дымкову, Дробышаву і іншым моцны ветэранскі рух. І на Гарадскі стадыён прыходзім, сустракаемся там. Орша гэта Орша, горад непаўторны!
- Сяргей Сямёнавіч, як вы звязалі жыццё са спортам?
- Напэўна, вялікую ролю адыграла тое, што я вучыўся ў 1-й сярэдняй школе. А яна знаходзіцца праз плот ад Гарадскога стадыёна. Там раней працавала і спартовая школа па футболе, і каманда “Старт” трэніравалася на полі. Акрамя таго, у двары рэгулярна, ад світанку да заходу сонца ішлі футбольныя паядынкі, і ў школе мы пастаянна гулялі ў мяч у вольны час. У валейбол гулялі таксама. Захапленне развівалася, і я трапіў у футбольную школу. Тады трэнер быў такі цудоўны - Вячаслаў Уладзіміравіч Рублеўскі. Многія яго выхаванцы затым дараслі да асноўнага саставу “Старта” і “Тэмпа”. Памятаю са школьных часоў - на стадыёне “Старт” трэніруецца. Сядзіш і глядзіш у вакенца.
- На якой пазіцыі вы пачыналі гуляць?
- Яшчэ з юнацкіх камандаў гуляў заўсёды абаронцам. Потым, ужо ў дарослым футболе, часам здаралася, што не было каму згуляць у атацы, і мяне ставілі нападнікам. А ў цэлым, можна казаць, я быў універсальным гульцом, мог згуляць і ў цэнтры абароны, і на левым яе флангу, а таксама ў паўабароне і ў атацы. У 1978 годзе, калі “Тэмп” заваяваў бронзавыя медалі чэмпіянату БССР, я на пазіцыі апошняга цэнтральнага абаронцы здолеў забіць 9 галоў.
У мяне быў даволі моцны ўдар, я нярэдка забіваў са штрафных, бывала і метраў з 30-ці. А неяк памятаю, гулялі мы ў Барысаве супраць знакамітага цяпер БАТЭ. Мы перамаглі ў гасцях 3:2, а вырашальны мяч за “Тэмп” я забіў са сваёй паловы поля. Гістарычны момант для мяне!
Артыкул пра матч, у якім Сяргей Шынкевіч прынёс "Тэмпу" перамогу над менскім "Трактарам"
- Калі і дзе адбыўся ваш дэбют у дарослым футболе?
- Я быў яшчэ дзевяцікласнікам, калі мяне запрасілі ў аршанскую каманду “Станкабудаўнік”, якая тады выступала ў другой лізе чэмпіянату рэспублікі. На першую пару ў асноўным складзе я не выходзіў. А калі перайшоў у 10 клас школы, у 1972 годзе, атрымаў запрашэнне ад галоўнай каманды горада - “Старта”. Трэніраваў каманду тады Рува Маркавіч Аўцын, ён доўгі час стаяў ля кіраўніцтва аршанскім футболам. А да дэбюту ў “Старце” я выступаў за зборную вобласці і за юнацкі склад віцебскай “Дзвіны”, з якой мы выйгралі нашу зону турніру “Хрустальный мяч”. У фінале рэспубліканскага “Хрустального мяча” гулялі ў Менску супраць каманды СДзЮШАР-5.
Калі гэта цікава заўзятарам, скажу, што за гэту каманду тады гулялі Шавейка, Бароўскі, Курбыка, Васілеўскі. У той год з гэтай каманды 7 чалавек выступалі за юнацкую зборную СССР! І вось супраць іх выйшлі мы, юнацкі склад “Дзвіны”. Матч на менскім стадыёне “Дынама” завяршыўся ўнічыю 2:2, у дадатковы час галоў не было, а па пенальці мы прагулялі. У выніку, хоць і саступілі ў беларускім фінале, паехалі ў Крамянчуг на агульны турнір. Выступілі там дастойна, але сталі 3-мі ў групе. “Спортінтэрнат” (Кіеў), “Зеніт” (Ленінград), “Факел” (Варонеж), “Нефтчы” (Баку) былі ў суперніках, “Даўгава” (Рыга)… Прычым латышскую каманду мы перамаглі 4:1. А з бакінцамі гулялі ў апошнім туры, вялі ў першым тайме 2:0 і тут, відаць, нас не супакоілі трэнеры, калі трэба. На куражы працягвалі атакаваць і двойчы прапусцілі контратакі. 2:2, а нас задавальняла выключна перамога.
Таксама былі поспехі і на спартакіядах школьнікаў у складзе зборнай Віцебскай вобласці. Без медалёў мы не вярталіся. Наш год, 1956, быў вельмі моцны, са мной тады яшчэ гуляў Валодзя Вайцяховіч, які трэніруе “Віцебск”, Шуганаў, Шчупак… Нас тады чалавек 7 адразу ўзялі ў каманду майстроў.
- Як тады праходзіў дзень тыповай футбольнай каманды, трэніроўкі, зборы?
- Калі браць нашы каманды, дык футбалісты “Тэмпа” лічыліся рабочымі завода “Красный Октябрь” у Барані, а гульцы “Старта” - завода “Легмаш” у Оршы. Прыезджых футбалістаў было мала, некага з Бабруйску запросяць, яшчэ аднекуль. Але такіх было 2-3 чалавекі ў камандзе, астатнія ўсе свае. На заводзе штодзённа мы не працавалі. Туды выклікалі, напрыклад, пасля пройгрышу. Прагулялі матч - у цэх на завод і працаваць. Прафілактыка такая была. Ну, і проста дапамагчы заводу ў важныя перыяды даводзілася. А трэніраваліся штодзённа па 2 гадзіны. Некаторыя працавалі індывідуальна над сабой, прыходзілі на трэніроўку за гадзіну ці заставаліся пасля яе. Заняткі тады не былі на такім высокім тэхнічным узроўні, як цяпер, затое жаданне ў хлопцаў біла фантанам. У нас была пастаянная зарплата, а фізічнае прыроднае здароўе людзей у тыя часы было лепшым, чым цяпер.
А вось казаць, што трыццаць гадоў таму футбол быў больш якасным, не стану. Параўноўваюць некаторыя ветэраны, але, на мой погляд, гэта не мае сэнсу. Сённяшні футбол на парадак больш тэхнічны і вымагае цудоўнай фізічнай падрыхтоўкі. Што там казаць, у 70-я і 80-я ў “Старце” і “Тэмпе” былі й такія футбалісты, якія не прайшлі спартовую школу. А цяпер любыя гульцы РВАРы сканчваюць, акадэміі. Іншая справа, што тады было, магчыма, больш змагарскіх якасцяў, там, дзе футбалісту не хапала майстэрства, ён клаўся касцямі.
- Часта сучасны футбол папракаюць у тым, што ў ім футбалісты ледзьве не штогод мяняюць каманды. А як адбываліся пераходы ў 70-80 гг.?
- Такой “дзвіжухі”, як цяпер, натуральна не было. Не было й такога, каб у нейкім горадзе раптам з’явіліся грошы, і яны з нуля паназапрашалі туды гатовых гульцоў з іншых гарадоў. “Старт” пакідалі толькі ў выпадку, калі запрашала каманда майстроў, напрыклад, з другой саюзнай лігі. Ну, за БАТЭ гулялі не ўсе барысаўскія, былі там і футбалісты з Менску. Хіба што Бабруйск меў славу горада, дзе за мясцовы “Шыннік” гуляе шмат прывазных гульцоў. А ў астатнім каманды ў большасці складаліся з футбалістаў са свайго горада. За Светлагорск - свае, за Салігорск - свае, за Оршу - свае, аршанцы.
Зацемка пра перамогу аршанскага "Старта" ў Горках над камандай БСА
- Лепшы футбаліст Беларусі ХХ стагоддзя Сяргей Алейнікаў неяк назваў праблему айчыннага футбола. Маўляў, замест нармальнага адпачынку, многія футбалісты савецкага часу адпачывалі ў кампаніі алкагольных напояў рознага мацунку. Якая сітуацыя была ў Оршы, якія меры прымянялі трэнеры ў выпадку парушэння дысцыпліны?
- У горадзе не схаваеш нічога, і ўсе ведалі, хто можа перайсці мяжу. Пакуль жывы чалавек, гэтая праблема будзе пераследваць. Такія людзі былі і ў “Старце” пры Аўцыне, такія футбалісты ёсць у футболе і цяпер. Збольшага дазвалялі сабе лішняе таленавітыя людзі, лідэры каманды. Але, варта дадаць, што пасля парушэння рэжыму, яны выходзілі на матч і аддавалі ўсе сілы за каманду. Пры Руве Маркавічы, напрыклад, калі трэнер даведваўся пра парушэнне кімсьці рэжыму, павялічваліся нагрузкі. Яны і без парушэнняў былі высокія. 12 кругоў па стадыёне - гэта быў толькі “разагрэў”. Каманда ў поўным складзе прабягае адзін круг, а Аўцын ставіць рысачку нагой, а потым запытвае: ну, колькі вам засталося? Хтосьці адказвае: 2 кругі! На гэта Рува Маркавіч кажа: так, тады яшчэ 6 бяжым!
Пры Мікалаі Васільевічы Гурчанкове былі нагрузкі не горшыя. Калі ён ведаў пра тое, што нехта ўвечары перабольшыў з алкаголем, дык даваў яму супермаксімальную нагрузку. Але парушэнні рэжыму не былі павальнымі, усё здаралася, натуральна, але ўсе мы людзі. Да трэніровак і гульняў ставіліся сур’ёзна.
- У якія гады вы выступалі за “Старт”?
- У 1973 мяне ўзялі ў віцебскую “Дзвіну”, а з 1974 па 1976 я гуляў у Менску, лічылася за службу ў войску. Першы год мы там гулялі за СКА, а другі год выступалі ў чэмпіянаце за менскі “Трактар”, рыхтаваліся да першынства Узброеных сіл.
Каманда СКА (Менск) 1976 г.
Зверху: Анатоль Ушанаў, Юркевіч, -, -, Віктар Шуганаў, Анатоль Саханько, Валерый Бяляўскі, Васіль Віскушэнка,
Анатоль Шапавалаў, Сяргей Шынкевіч, Мікалай Іванушкін
Знізу: -, Мухает Ахабекаў, Уладзімір Вайцяховіч, Віктар Рычак, Віктар Галянкоў
У 1976 перайшоў у “Тэмп”, за які па 1979 гуляў, выйграў з клубам бронзу чэмпіянату краіны. Поўны 1980 правёў у віцебскай “Дзвіне”, а на пачатку 80-х перайшоў у “Старт”. І калі скончыў кар’еру, стаў трэніраваць. Разам з Шалатоніным узначальвалі “Старт”. Затым працаваў у тэхнікуме. А тут у 1986-м годзе “Тэмп” змагаўся за Суперкубак Беларусі з бабруйскім “Шыннікам”. Мяне трэнер Гурчанкоў запрасіў згуляць у двух матчах за трафей.
Падрабязней спынюся на гэтым. Гуляць я перастаў у 36 гадоў, на стадыёне “Лакаматыў” у Оршы перад гульнёй “Старта” з Маладзечнам на размінцы атрымаў траўму, паляцеў меніск і ўнутраныя звязкі. Я скончыў з футболам, але на просьбы Гурчанкова паддаўся і згуляў з бабруйчанамі за “Тэмп”. Мы выйгралі 2:0, прагулялі 0:2, і саступілі трафей па пенальці. Я забіў адзін з пасляматчавых пенальці. Пасля гэтага канчаткова скончыў гульнявую кар’еру.
- Хто з партнёраў па “Старту” запомніўся вам найбольш?
- Мне вельмі запомнілася пакаленне, якое было старэйшым за мяне. Тады гуляў і Валерый Шакуля, Васіль Давыдзька, Леанід Барэйша, Леанід Скараход, Аляксандр Шалатонін, Сяргей Думанаў, Аляксандр Саўчанкаў, Мікалай Камароўскі, Уладзімір Маргалкін... Я заўсёды іх паважаў, як людзей і як футбалістаў.
- Цікава параўнаць: віцебская “Дзвіна” выступала ў ІІ саюзнай лізе, а “Старт” у чэмпіянаце БССР. Наколькі вялікая, істотная розніца была паміж клубамі ў падыходах да справы?
- “Дынама” (Берасце), “Дняпро” (Магілёў), “Гомсельмаш” (Гомель), “Дзвіна” - гэта былі каманды майстроў, там зусім іншыя ўмовы. Штатны расклад, зборы, харчаванне, транспарт, зарплату футбалісты атрымоўвалі сур’ёзную. Розніца паміж ІІ лігай чэмпіянату СССР і чэмпіянатам БССР была значнай. І падбор гульцоў, і арганізацыя адрозніваліся кардынальна.
Зацемка пра перадсезонныя зборы віцебскай "Дзвіны" з С.Шынкевічам у складзе
- Сяргей Сямёнавіч, вы згадалі матч з юнацкай камандай “Нефтчы” як вельмі запамінальны. А ў дарослым футболе, канкрэтна за “Старт”, ці былі ў вас матчы, якія дагэтуль памятаеце ў дэталях?
- Скажу са шкадаваннем. У 80-я, калі я гуляў за клуб, тады ўжо каманда не паказвала высокіх вынікаў, паспяховай гульні. Крыху раней, у 70-х, калі гуляў за “Тэмп”, вось тады “Старт” сапраўды быў камандай высокага ўзроўню. Фактычна ўсе футбалісты “Старта” і “Тэмпа” былі з Оршы і Барані, мы пастаянна сустракаліся, сябравалі, тым больш многія, як і я, былі выхаванцамі Вячаслава Рублеўскага. Але калі “Старт” і “Тэмп” сустракаліся на полі, на 90 хвілін сябры станавіліся нібы ворагамі, ішла сапраўдная футбольная бітва, ніхто нікога не шкадаваў. Асабліва на матчах чэмпіянату вобласці. А вось у 80-я ў “Старта”, я лічу, ужо не было яскравых сезонаў, ды і стаўленне да каманды з боку кіраўнікоў пагоршылася. Ужо і трэнеры часта змяняліся, і гульцы. У “Тэмпе” стаўленне кіраўніцтва да клуба было больш сур’ёзным. У сакавіку амаль на месяц каманда ляцела на зборы ў Сухумі. Падбор футбалістаў наўрад ці адпавядаў барацьбе за медалі, але дзякуючы добрай падрыхтоўцы і байцоўскім якасцям, удалося заваяваць бронзу, упершыню ў гісторыі. Кіраўніцтва завода хацела, каб мы ўвайшлі ў гісторыю. А ў Оршы кіраўніцтва "Легмаша" не ішло такім шляхам, таму і вынікі каманды былі ніжэй.
Артыкул пра перамогу "Старта" над магілёўскім "Тарпеда"
- А якія людзі тады кіравалі “Тэмпам”?
- Усё трымалася на Мікалаі Васільевічы Гурчанкове, адзін час яму дапамагаў Дзмітрый Васільевіч Лучко. Тады яшчэ быў парткам завода, у любы момант нас маглі сабраць і пакрытыкаваць за паразы, альбо наадварот, прэміяваць за перамогі. У Барані на матчы “Тэмпа” збіраўся цэлы стадыён, рабочыя завода актыўна падтрымлівалі каманду. Гэтыя людзі цябе ўтрымлівалі фактычна, таму ты не мог гуляць кепска, вальяжна. З трыбуны, у выпадку няўдалых дзеянняў, маглі прыкрыкнуць: “Эй, Шынкевіч, выходзь заўтра на працу!” А ў Оршы да “Старта” так добра ставіліся ў 60-я, 70-я, а ў 80-я сітуацыя змянілася. Але гэта на мой погляд, магчыма, нехта мне запярэчыць.
- Чым вам яшчэ запомніўся той “бронзавы” сезон за “Тэмп”?
- Запомніўся сезон шэрагам матчаў. У нас была зусім невялікая абойма гульцоў. Са сваёй падгрупы ў фінальную васьмёрку мы выйшлі з 4-га месца. А ў вырашальным раўндзе згулялі так добра, што дабраліся з таго 7-8 месца да бронзавых медалёў! З удзячнасцю ўзгадваю тых партнёраў па камандзе. Вельмі цяжкія матчы ў нас былі з “Тарпеда” Жодзіна. Дома мы іх абгулялі 2-1, я забіў другі гол.
- У Барані на матчы “Тэмпа” быў поўны стадыён?
- Ну, не да кожнага месца, але запаўняўся ён вельмі добра. Уявіце, Барань, маленькі гарадок, там варыянтаў правесці вольны час не так і шмат. А тут добры футбол, і каманда з высокімі задачамі. Сем’ямі збіраліся, з Оршы прыязджалі заўзятары!
- Як тады выглядалі стадыёны, як за імі глядзелі?
- Ой, гэта была праблема. Хіба можна параўнасць поле цяперашняга Гарадскога стадыёна з тым полем, якое мы мелі ў тыя гады? Ды гэта “Маракана” ў параўнанні з тым, што мелі ў тыя часы. У цэнтральным кругу ўся трава была вытаптаная, той ж самае і ў штрафных пляцоўках, пачынаючы з іх радыюсу. Лужы пастаянна стаялі там. Я нават сам сабе задаю пытанне, чым іх касілі тады? Не было яшчэ газонакасілак. Касілі звычайнымі косамі! Трава была такая дзікая, балотная. У падкатах ніхто не гуляў. Іншая справа ў Барані - там поле было цудоўнае, адно з лепшых у Беларусі. У сваёй кнізе нават Сяргей Алейнікаў узгадаў гэтае поле, напісаўшы пра час сваіх гульняў у дублі менскага “Дынама”. Алейнікаў напісаў, што гэта было найлепшае поле Беларусі. Газон быў ідэальны, падстрыжаны. Можа крыху мяккаваты. А чаму мяккі? Бо газон знаходзіўся практычна на адным узроўні з ракой Адроў. Але гэта быў наш плюс: супернікі прыязджалі і адразу на гэтым ідэальным газоне бралі вар’яцкі тэмп, бегалі актыўна. Але за першыя 30 хвілін “наядаліся”, у перапынку ў іх ацякалі ногі, бо газон хоць і мяккі, але цяжкі. Мы карысталіся гэтым, нам галоўнае было першы тайм выстаяць. У другім тайме супернік ужо не вытрымліваў, а мы якраз дадавалі сілы і ціснулі.
А на Гарадскім стадыёне ў Оршы поле было звычайнае, грунтавае. Трава нармальная была толькі па бакох. Ніхто яе не падсаджваў, не падсейваў. Трыбуна была адна, з боку Дняпра, драўляная. А насупраць проста былі лавачкі для трэнераў і запасных футбалістаў. Нават не было чым схавацца ад дажджу. Але ў Оршы народ заўсёды шалёна любіў футбол, трыбуны запаўняліся. Марозіва людзі елі, піва пілі, побач з уваходам на Гарадскім стадыён стаяла “шайба” такая.
Так раней выглядала дарога на Гарадскі стадыён Оршы
- А публіка ў Оршы тады была больш эмацыйная за цяперашнюю?
- Натуральна, такіх арганізаваных фанацкіх груповак, якія ёсць цяпер, не было. Шуму на стадыёне было значна менш, затое можна было пачуць з трыбун любую рэпліку ў адрас гульца. Я вельмі ўдзячны цяперашнім фанатам за тое, што яны заўсёды падтрымліваюць клуб. Праўда, раней іх было пад сотню, а цяпер чалавек 15 збіраецца, але ўсё адно гэта неабходная падтрымка клуба. Прыбяры іх з трыбун, - і на стадыёне будзе тое ж самае, што было 30 гадоў таму. Ды раней і вядучы беларускі клуб тых часоў - менскае “Дынама” гуляла на перапоўненым стадыёне, аднак было ціха. Арганізаваная падтрымка вельмі патрэбная клубу.
- Сяргей Сямёнавіч, як шылася форма для “Старта”, “Тэмпа”, адкуль яна прыбывала, дзе закуплялася?
- Ой, форма… Куплялі ў звычайных крамах трыкатажныя маечкі. Такая галеча была! Праўда, майкі былі баваўняныя, натуральныя. Звычайныя майкі, два камплекты, з доўгім і кароткім рукавамі. Потым, пасля куплі, рабілі на кардоне трафарэты з лічбамі, падкладалі газету і фарбай набівалі на майках нумары. Рабілі гэта пэндзлямі і губкамі. Нават мячы фарбавалі белай фарбай, каб менш быў бачны іх знос. Яшчэ браліся і спорткасцюмы. А форма набывалася якая ёсць, выбару вялікага не існавала, таму куплялі, што ляжыць. У такіх умовах было складана ўсталяваць нейкія канкрэтныя клубныя колеры і прытрымлівацца традыцыі. “Старт” адзін сезон праводзіў у жоўтым, другі ў сінім, трэці ў чырвоным.
- На фотаздымку “Старта” 1983 года, на тых цёмна-чырвоных майках бачная эмблема.
- Яна, верагодна, таксама набівалася праз трафарэт. Нехта зрабіў малюнак на кардоне, і фарбай праз трафарэт яго перанеслі на футболкі.
- Цікавая тэма перадсезонных збораў. Вы згадалі, што нярэдка на зборы ў Абхазію ляцеў “Тэмп”. Як гэта адбывалася ў тыя часы?
- Зборы пераважна былі каля трох тыдняў. Завадскі аўтобус вёз нас у аэрапорт “Мінск-1”, адтуль мы ляцелі ў Сухумі. Адпачывалі і рыхтаваліся да сезону ў Доме адпачынку “Гуміста”. Яго будавалі Кіеўскі, Пецярбургскі і Маскоўскі абаронныя заводы, а сам Дом адпачынку належаў Міністэрству абароны. Дарэчы, і бараньскі завод “Красный Октябрь” таксама належаў абароннай галіне. Частку пуцёвак, якія даваліся на завод у Барані, аддавалі камандзе, але яшчэ даплочвалі грошы, каб мы мелі ўзмоцненае харчаванне, спартоўцы ўсё ж, не на чысты адпачынак прыехалі. Дарэчы, у каманд майстроў харчаванне было на 6 рублёў у дзень, у нас на 2 з нечым. Садавіну і сокі часта набывалі ўжо за свае грошы.
“Гуміста” знаходзілася адразу побач з комплексам футбольных палёў на спартовай базе “Эшэры”. І саўна там была. Мы ляцелі туды 15-га сакавіка, калі ў нас у Беларусі быў яшчэ снег, бруд пад нагамі. Мы тры тыдні ўжо на зямлі трэніраваліся там, прыляталі ў Беларусь, а тут яшчэ футбалісты клубаў, якія на зборах не былі, толькі выходзілі на траву, як снег сышоў.
"Тэмп" на зборах у Сухумі ў 1979 г.
Ніжні шэраг: Вячаслаў Ліпін, Віктар Каданаў, Уладзімір Круцько, Віктар Курыла,
Віктар Жаўно, Уладзімір Альхоўка, Міхаіл Данілкоў
Верхні шэраг: Дзмітрый Лучко, Сяргей Шынкевіч, Міхаіл Радкевіч, Анатоль Марчанка, Сяргей Цветнікаў, Юрый Занько, Уладзімір Верасовіч, Леанід Барэйша, Уладзімір Ганчароў, Мікалай Гурчанкоў (старшы трэнер)
- На зборах у Сухумі “Тэмп” гуляў з нейкімі вядомымі клубамі?
- Безумоўна, а як жа! Заўсёды многа было грузінскіх клубаў, напрыклад, “Дынама” (Зугдзідзі), яго трэніраваў тады вялікі абаронца зборнай СССР Муртаз Хурцылава. “Лакаматыў” (Самтрэдыя), “Ачамчыра”... І ЦСКА маскоўскі, і “Нефтчы” бакінскі з Анатолем Банішэўскім у складзе. Гулялі і з другой камандай ленінградскага “Зеніта”. Там вядучыя клубы Саюза гулялі і паміж сабой, мы прыходзілі, назіралі за трэніроўкамі і матчамі. Эліта савецкага футболу! Акрамя таго, зборныя СССР па гімнастыцы, па баскетболе былі. Гомельскі, Ткачэнка - вялікія людзі.
- Як вы вырашылі стаць трэнерам?
- Вырашыў яшчэ калі быў гульцом. Чытаў літаратуру, у Сухумі тым жа, да прыкладу, пакуль усе адпачываюць, хадзіў назіраць за трэніроўкамі іншых каманд, рабіў запісы. У СКА Барыс Сцяпанавіч Манько быў, выступаў у свой час за ЦСКА і менскую “Беларусь”. Арцёмаў Вячаслаў Дзмітрыевіч у “Дзвіне” - у іх многае ўзяў. Рыхтаваў сябе да трэнерскай працы. І неяк атрымалася, што ў бытнасць гульцом “Старта” ў другім коле мне давялося разам з Шалатоніным прымаць каманду. Не памятаю дакладна, па-мойму Шумскі ці Галубовіч сышоў з каманды. Каманда параілася, і прыняла рашэнне прызначыць двух гуляючых трэнераў, мяне і Шалатоніна. І далей кіраўніцтва нярэдка давярала мне каманду. Я працаваў з ёй і ў другой лізе, і ў першай ужо ў незалежныя беларускія часы. І, скажу шчыра, ніколі не атрымліваў пастаяннай зарплаты, трэніруючы футбольны клуб “Орша”. Смела гляджу ў вочы любому і магу гэта паўтарыць. Неяк плацілі мне паўстаўкі на заводзе “Легмаш”, таксама працаваў я ў чыгуначным тэхнікуме, а 4 ці 5 сезонаў, калі ўзначальваў “Оршу” ў І лізе, зарплаты ў мяне не было.
Прывяду прыклад. Жонка заўсёды казала мне: “Калі ты ўжо супакоішся са сваім футболам?” Ніколі не супакоюся, футбол - гэта жыццё. Гуляем выязны матч у Лідзе а 19-й. А 21-й толькі выязджаеш назад у Оршу і прыязджаеш раніцай, а 5-й раніцы. Каманда адпачывае пару дзён, а я ўжо а 7:30 мушу быць у тэхнікуме на працы, паголены і чысты. У прынцыпе, ганаруся тым, што аддаваўся футболу ўсё сваё жыццё, ніколі не філоніў.
- Вы вучыліся ў Інстытуце фізкультуры з вельмі вядомымі людзьмі… Хтосьці стаў потым вядомым футбалістам, хтосьці трэнерам.
- Я сам тады яшчэ ў Віцебску гуляў, прыязджаў на вучобу. А са мной былі, напрыклад, менскія дынамаўцы Юра Курненін, Ігар Гурыновіч, Віця Янушэўскі. І Людас Румбуціс, і хакеісты, Студзянцоў… Усе былі занятыя ў камандах, натуральна, і даводзілася даганяць часам ці здаваць іспыты хуткім тэмпам. Памятаю, як я за адзін дзень здаваў чатыры іспыты, бо ў іншыя дні ў мяне не было б магчымасці іх здаць. Навучанне там дала вельмі многае. Я быў на сваім месцы. Але вучоба вучобай, але ты сам павінен імкнуцца да ведаў, развіцця. Я да Менску яшчэ і тэхнікум фізкультурны скончыў у Віцебску. Тады яшчэ пры Педынстытуце не было факультэту фізвыхавання. Са мной і Аляксандр Паўлавіч Саўчанкаў вучыўся там, і Данілкоў-старэйшы, бацька Віталя Данілкова.
У тэхнікуме тады ў нас была вельмі моцная каманда. Мы выйгралі Кубак Віцебскай вобласці, прычым па дарозе да трафею перамаглі і “Старт”, і “Тэмп”. У чвэрцьфінале Кубка Беларусі гулялі з жодзінскім “Тарпеда” і прагулялі.
- А як у той час разыгрываўся чэмпіянат вобласці?
- Звычайна, чэмпіянат Віцебскай вобласці пачынаўся тады, калі сканчаўся чэмпіянат Беларусі, недзе ў пачатку лістапада. У чэмпіянаце гулялі віцебскі “Тэхнолаг”, “Старт”, “Тэмп” і каманда Наваполацка - тыя, хто гуляў і ў чэмпіянаце рэспублікі, а таксама да гэтай чацвёркі дадаваліся яшчэ пара каманд, Полацк, яшчэ хто-небудзь. Набіралася каманд 6. На першынство было такое “рубілава”, хаця палі ў той момант ужо ільдом часам пакрываліся ад халоднага надвор’я. Чаму? Перад турнірам нярэдка нас матывавалі фразамі, маўляў, што ў наступным годзе “на рэспубліку” згуляюць толькі дзве першыя каманды чэмпіянату вобласці. Так што барацьба за першынство ішла такая, ажно косці хрупасцелі. Усе каманды з’язджаліся, напрыклад, у Наваполацк ці Навалукамль, і там знаходзіліся тыдзень, гулялі па кругавой сістэме. Часцей за ўсё перамагалі “Старт” і “Тэмп”. Часам Наваполацк і “Тэхнолаг” маглі пазмагацца за перамогу.
- Вы шмат гадоў былі трэнерам, пры вас выраслі многія футбалісты. Якія вам запомніліся найбольш за сваю стараннасць, талент?
- Асабліва запомніліся чатыры сезоны ў І лізе. У нас практычна ўся каманда складалася з аршанцаў. Адзінае, што не мог пераносіць людзей, якія парушаюць рэжым. Не тое, каб я з першага разу адлічваў чалавека з каманды. Проста падвёў футбаліст адзін раз, потым другі раз, так? Калі паўтаралася, я вымушаны быў з такім гульцом расставацца, каб не псаваць мараль у калектыве. У нас быў вельмі здольны Сярожа Жыгалаў, з Ільнокамбіната. Аднойчы ён не прыйшоў на трэніроўку, а ўвечары я ўбачыў яго “пад градусам”. Выпадкова! Я ніколі ні за кім не сачыў. Папярэдзіў яго, аднак сітуацыя паўтарылася і на наступны раз. Давялося спыніць супрацоўніцтва, хаця хлопец быў вельмі таленавіты. Былі й іншыя такія хлопцы, якіх давялося адлічыць з калектыву. Калі я бачыў, што чалавеку футбол не патрэбны, што ў яго ён яўна не на першым месцы, што для яго ён “проста так”, тады да такога футбаліста, ды і чалавека інтарэс знікаў. Адна справа, калі футбаліст хоча, але не можа. Іншае, калі яму ўсё дадзена, але з-за такога стаўлення да гульні, да свайго здароўя, ён сябе праяўляе не ў поўнай меры. Разгільдзяйства я цярпець не мог.
Але было і шмат талентаў, якія трымалі дысцыпліну. Увогуле, тая каманда 90-х была добрай. Некалькі рабятаў раней гулялі ў Вусці за “Колас”, шэраг украінцаў. Віця Панчук, Сяргей Школа, Міша Рыжала - яны вельмі дапамаглі аршанскаму футболу. Моцныя, тэхнічныя. І як людзі прыстойныя. І сярод аршанцаў было ўдосталь цудоўных футбалістаў. Алег Жалезнікаў, Валодзя Правалінскі і іх пакаленне. Іх аб’ядноўвала любоў да футбола. Яны выкладваліся на трэніроўках і ў матчах, ніхто не філоніў. Са мной працаваў наш выхаванец Леанід Русецкі. Жыгуноўскі з Коханава быў, Віталік Кавалеўскі, Коля Міхалёнак з Талачына. Аляксандр Чарневіч, Валодзя Ларывонаў, Паповіч Аляксандр, Ігар Дзмітрыевіч, Малафееў, Банькоўскі і многія-многія. Потым Ігар Івулін прыйшоў, адданы футболу і па сённяшні дзень. Яны хацелі гуляць, любілі футбол. Я не даваў ім літасці, але яны ж разумелі, што такія нагрузкі выбралі самі, калі прыйшлі ў футбол.
Скажу шчыра, не ўсе футбалісты тэхнічна адпавядалі ўзроўню І лігі. А на што ў такім выпадку трэба было рабіць стаўку?
- На атлетызм!
- Правільна. Неабходна было толькі слушна размеркаваць нагрузкі. І, я думаю, у мяне гэта атрымлівалася. У каманды выпрацоўваліся якасці сапраўдных змагароў. Была такая каманда як “Лунінец”, яе ўзначальваў нябожчык Якаў Шапіра. Яны прыехалі да нас у Оршу ўвосень і ім трэба было нас перамагаць, каб выйсці ў Вышэйшую лігу. Зараз, думаю, ужо можна распавядаць дэталі. Быў такі арбітр Сяргей Макаранка з Менску. Яны “прыхапілі” суддзю. І што гэты суддзя стаў тварыць перад запоўненай пад завязку трыбунай аршанскіх заўзятараў, гэта не ахапіць розумам! А каманду гэта, наадварот, завяло! Спачатку Алег Жалезнікаў у першым тайме метраў з 16-ці трапляе прама ў “дзевяціну”! Потым Міхалёнак збягае са сваёй паловы ў адрыў, выходзіць сам-насам з галкіперам і не пакідае шанцаў гасцям - 2:0! Дагэтуль тыя галы стаяць перад маімі вачыма!
А суддзя тады тварыў такое бязладдзе на полі, што я падчас гульні падыходзіў да інспектара, здаецца, Сярожкін з Магілёва тады працаваў, і казаў яму: “Паслухайце, ну што гэта робіцца такое?” Але нават пры такім судзействе мы выстаялі і перамаглі! Налета я прыязджаю ў Стайкі, калі зборная рыхтавалася да матчу з Украінай (той самы, калі дома саступілі 0:2), а там якраз Шапіра. Ён ужо трэніраваў жодзінскае “Тарпеда”. І ён мне кажа са смехам: “Лепей бы я пагаварыў з вашай камандай, мы б ужо год гулялі ў Вышэйшай лізе”. Ну гэта ўсё з іроніяй было сказана, з жартам.
Яшчэ запамінальным матчам быў паядынак у Светлагорску з “Хімікам”. Судзіў Браніслаў Ясінскі, мы з ім перасякаліся яшчэ футбалістамі, калі ён быў у БАТЭ. Як ён нам “галаву адкручваў” у тым Светлагорску! Правалінскі ў самым канцы выбягае са сваёй паловы сам-насам і забівае гол - 1:0 на карысць “Оршы”! І што тут пачынаецца! Тады рэдка дадавалі больш за 2 хвіліны да матчу, а тут мы гулялі 10 ці 12 хвілін паверх асноўнага часу! Пакуль яны не прызначылі нам пенальці. Тварылі што хацелі.
Штаб "Оршы" ў 1999-м на стадыёне ў Балбасаве (злева направа):
лекар Уладзімір Прыстаўка, трэнеры Аляксандр Саўчанкаў, Сяргей Шынкевіч, Леанід Русецкі,
на заднім плане футбаліст Чарневіч
- Як арганізоўваўся быт каманды?
- Трэніраваліся рэгулярна. Дзякуй Алегу Уладзіміравічу Казлову, гарвыканкаму на чале з Майсеюком, яны нават неяк нам зборы ў паўзе паміж паловамі чэмпіянату арганізавалі. І дырэктар “Горгазу” Няклюдаў нам дапамагаў, упраўляючы будтрэстам Чайкоў… Былі ў той час і іншыя кіраўнікі прадпрыемстваў, якія дапамагалі камандзе. Прычым прыходзілі яны на футбол рэгулярна, і не таму, што там мэр будзе - мэр якраз нячаста быў - а проста таму, што любілі футбол. І ведаеце, адразу адчуваецца, калі чалавека “просяць” дапамагчы камандзе, і калі ён сам хоча дапамагчы. У канцы 90-х людзей, якія па сваёй ініцыятыве падтрымлівалі “Оршу”, было нямала. Дзякуючы ім мы і перад сезонам на турбазе жылі. Была магчымасць сабраць каманду і “абкатаць”. Да сезону паспявалі і палаяцца адзін з адным, і выказаць нейкія прэтэнзіі, і пасябраваць. Дзякуючы такім зборам складаўся калектыў, гэта не была проста каманда, якая збіралася дзеля гульняў. Такі ж калектыў быў у “Старце” і ў 70-80-я. Саўчанкаў, Камароўскі, Маргалкін, Якуцін, Ганчароў.
- Вам складана было падбіраць гульцоў у каманду?
- За ўвесь час майго трэнерства, я падлічыў, адмовіўся ад паслуг 14 аршанцаў. Можа для кагосьці я стаў нейкім ворагам, не ведаю. Але ў “Оршы” нельга было знаходзіцца проста таму, што ты аршанец, мясцовы, і займаешся футболам. Ты павінен быў нешта паказваць. Ніхто з трэнераў не будзе выступаць супраць сябе, выбіраць горшых футбалістаў, калі ёсць лепшыя. Ды і каманды не былі такія вялікія, як сёння. Вазьміце цяперашнюю каманду Вышэйшай лігі, як яны едуць на матчы. У аўтобусе 44 месцы, яны не могуць усе там змясціцца! 5 трэнераў, 2 лекары, фізіятэрапеўт. А раней ехалі 16-18 чалавек у аўтобусе, увесь штат каманды! А вінаваціць мяне, што я браў нейкіх людзей не аршанскіх, таксама глупства. Тыя ж украінцы, якіх я тут згадваў. Яны даўно жылі ў Оршы, ажаніліся тут, сталі сваімі. Нельга ніяк сказаць, што яны прыехалі, пагулялі і з’ехалі, для іх Орша стала домам ва ўсіх сэнсах.
А каманда, як прыемна мне гэта казаць, была ў нас класная. Перамагчы маглі любога. Памятаю, “Зорку-БДУ” менскую дома разграмілі 5:0, светлагорскі “Хімік” 5:0, мікашэвіцкі “Граніт” збіраўся ў Вышэйшую лігу, а мы іх 2:1 прама ў Мікашэвічах абгулялі. Я магу зараз ганарыцца тымі вынікамі. З прыезджых у нас былі магілёўскія Гена Феакцістаў, Юра Васюк, Жыгіраў Валодзя. Алег Мігаль у браме гуляў, ён з Круглага. Жыгуноўскі з Коханава. Гэта ўсё вельмі блізка ад Оршы. Так яны ўсе лідарамі былі! Той жа Жыгуноўскі забіў на “Лакаматыве” самому “Нафтану” і не даў таму пайсці на павышэнне. Вадзім Задарожны з Талачына быў. Большасць пералічаных футбалістаў мы знайшлі самі, запрасілі ў каманду, не плацілі за іх. Няхай на мяне не крыўдуюць тыя, хто ў той час не падышоў камандзе. Гэта футбол.
2012 год. Трэнерскі штаб "Оршы". Аляксандр Саўчанкаў, Аляксандр Ладзяны. Сяргей Шынкевіч
- Размаўляючы з рознымі людзьмі, можна зрабіць выснову: у многіх, нават не аршанцаў, наш горад застаўся ў памяці. Ці выпадае казаць, што ў Оршы ёсць свая энергетыка?
- Безумоўна. Я часам сустракаюся з тымі, хто ўжо не жыве ў Оршы. І адсюль прыклад. Гулялі неяк у Оршы выставачны матч з удзелам артыстаў. Была праблема ў камандзе з брамнікам. Я патэлефанаваў у Круглае Мігалю, папрасіў Алега прыехаць. Ніякіх праблемаў! І з кім бы я ні сустракаўся, у Менску, Магілёве - ўсе ўзгадваюць перыяд сваёй кар’еры ў Оршы. Міхалёнак, Васюк, Жыгіраў - іх бачыў нядаўна, усе з радасцю ўспамінаюць гады ў клубе, горад. Збіраемся на ветэранскіх матчах, на турніры цудоўнага брамніка Анатоля Рыгоравіча Дробышава. Яму сёлета было 70 гадоў, збіраліся ветэраны на матчы. Нават Шакуля, Шалатонін - гульцы пакалення, якое было да мяне! У нас дзякуючы Сухавараву, Дымкову, Дробышаву і іншым моцны ветэранскі рух. І на Гарадскі стадыён прыходзім, сустракаемся там. Орша гэта Орша, горад непаўторны!