(no subject)
З кнігі Джона Стэйнбека "Рускі дзённік" (1948), себяшка Роберта Капы, сябра Стэйнбека і фатографа ў іх падарожжы
Дзе б мы ні былі, пытанні, якія нам задавалі, мелі шмат агульнага, і мы паступова зразумелі, што ўсе гэтыя пытанні зыходзяць з адной-адзінай крыніцы. Украінская інтэлігенцыя брала свае пытанні, як палітычныя, так і літаратурныя, з артыкулаў газеты «Правда». І хутка мы ўжо маглі апярэджваць пытанні, таму што амаль на памяць ведалі артыкулы, на якіх гэтыя пытанні засноўваліся.
Існавала адно літаратурнае пытанне, якое задавалася нам нязменна. Мы нават ведалі, калі чакаць яго, таму што ў гэты час вочы нашага суразмоўцы звужаліся, ён крыху падаваўся наперад і пільна нас вывучаў. Мы ведалі, што нас спытаюць, як нам спадабалася п'еса Сіманава «Рускае пытанне».
Зараз Сіманаў, па ўсёй верагоднасці, самы вядомы пісьменнік у Савецкім Саюзе. Нядаўна ён на кароткі час прыязджаў у Амерыку і, вярнуўшыся ў Расію, напісаў гэтую п'есу. Цяпер гэта п’еса, якую ставяць, мабыць, часцей за ўсе. Прэм'еры ішлі адначасова ў трохстах тэатрах Савецкага Саюза. У п'есе спадара Сіманава гаворка ідзе аб амерыканскім журналізме, і мне трэ коратка пераказаць яе змест. Дзеянне адбываецца часткова ў Нью-Ёрку, часткова ў месцы, якое нагадвае Лонг-Айлэнд. У Нью-Ёрку дзеянне разгортваецца ў зале, падобным на рэстаран Блік, каля будынка "Геральд Трыбюн». П'еса коратка вось аб чым.
Адзін амерыканскі карэспандэнт, які шмат гадоў таму з'ездзіў у Расію і напісаў пра яе добразычлівую кнігу, працуе на газетнага верхаводу, капіталіста, цяжкага, жорсткага, уладнага газетнага магната, беспрынцыповага і бездухоўнага чалавека. Магнат, каб перамагчы на выбарах, хоча надрукаваць у сваёй газеце, што рускія збіраюцца напасці на Амерыку. Ён дае карэспандэнту заданне паехаць у Расію і па вяртанні ў Амерыку напісаць аб тым, што рускія хочуць вайны з амерыканцамі. Шэф прапануе яму велізарную суму, - трыццаць тысяч даляраў, каб быць дакладным, і поўную забяспечанасць на будучыню, калі карэспандэнт выканае ўказанне. Карэспандэнт, які да таго ж абабраны, хоча ажаніцца з дзяўчынай і купіць маленькі загарадны домік на Лонг-Айлендзе. Ён згаджаецца на ўмовы гаспадара. Ён едзе ў Расію і бачыць, што рускія не хочуць ваяваць з амерыканцамі. Ён вяртаецца і таемна піша сваю кнігу - зусім супрацьлеглае таму, што хацеў гаспадар.
Тым часам карэспандэнт купляе на аванс загарадны домік на Лонг-Айлендзе, жэніцца і ўжо разлічвае на спакойнае жыццё. Калі выходзіць яго кніга, магнат не толькі пускае яе пад нож, але і робіць немагчымым для карэспандэнта надрукаваць яе ў любым іншым месцы. Улада газетнага магната такая, што журналіст нават не можа знайсці працу, не можа надрукаваць сваю кнігу і будучыя артыкула. Ён страчвае дом за горадам, жонка, якая хоча жыць заможна, сыходзіць ад яго. У гэты час па незразумелых прычынах у авіякатастрофе гіне яго найлепшы сябар. І наш журналіст застаецца адзін, спустошаны і няшчасны, але з пачуццём, што сказаў людзям праўду, а гэта лепшае, што можна зрабіць.
Вось сцісла змест п'есы «Рускі пытанне», пра якую ў нас так часта пыталіся. Звычайна мы адказвалі так: 1) гэта не самая добрая п'еса, на якой бы мове яна ні ішла; 2) героі не размаўляюць, як амерыканцы, і, наколькі мы ведаем, не паводзяць сябе, як амерыканцы; 3) хай у Амерыцы і ёсць некаторыя дрэнныя выдаўцы, але ў іх і знаку няма пра такую вялікую ўладу, як гэта прадстаўлена ў п'есе; 4) ні адзін кнігавыдавец ў Амерыцы не падпарадкоўваецца загадам хоць кагосьці, доказам чаго з'яўляецца той факт, што кнігі самога сп. Сіманава друкуюцца ў Амерыцы; і апошняе, нам вельмі хацелася б, каб пра амерыканскі журналізм была напісаная добрая п'еса, а гэтая, на жаль, такой НЕ з'яўляецца. Гэтая п'еса НЕ толькі не спрыяе лепшаму разуменню Амерыкі і амерыканцаў, але і, па ўсёй верагоднасці, будзе мець супрацьлеглы эфект.
Нам так часта задавалі пытанні аб гэтай п'есе, што мы вырашылі накідаць сюжэт сваёй п'есы, якую назвалі «Амерыканскае пытанне», і сталі зачытваць яе тым, хто задаваў нам такія пытанні. У нашай п'есе спадар Сіманаў едзе ад газеты «Праўда» ў Амерыку, каб напісаць шэраг артыкулаў, якія паказваюць, што Амерыка ўяўляе сабой прыклад заходняй дэмакратыі, якая загнівае. Спадар Сіманаў прыязджае ў Амерыку і бачыць, што амерыканская дэмакратыя НЕ толькі не выраджаецца, але і НЕ з'яўляецца заходняй, калі толькі не глядзець на яе з Масквы. Сіманаў вяртаецца ў Расію і таемна піша аб тым, што Амерыка - не загніваючая дэмакратыя. Ён перадае свой рукапіс у «Праўду». Яго маментальна выводзяць з Саюза пісьменнікаў. Ён губляе свой загарадны дом. Яго жонка, сумленная камуністка, кідае яго, а ён памірае ад голаду гэтак жа, як гэтым канчае і амерыканец у п'есе Сіманава.
Напрыканцы чытання нашай маленькай п’есы чуліся смяшкі. Мы звычайна казалі:
-Калі вы лічыце гэта смешным, то гэта не больш смешна, чым п’еса Сіманава “Рускае пытанне” пра Амерыку.
Дзе б мы ні былі, пытанні, якія нам задавалі, мелі шмат агульнага, і мы паступова зразумелі, што ўсе гэтыя пытанні зыходзяць з адной-адзінай крыніцы. Украінская інтэлігенцыя брала свае пытанні, як палітычныя, так і літаратурныя, з артыкулаў газеты «Правда». І хутка мы ўжо маглі апярэджваць пытанні, таму што амаль на памяць ведалі артыкулы, на якіх гэтыя пытанні засноўваліся.
Існавала адно літаратурнае пытанне, якое задавалася нам нязменна. Мы нават ведалі, калі чакаць яго, таму што ў гэты час вочы нашага суразмоўцы звужаліся, ён крыху падаваўся наперад і пільна нас вывучаў. Мы ведалі, што нас спытаюць, як нам спадабалася п'еса Сіманава «Рускае пытанне».
Зараз Сіманаў, па ўсёй верагоднасці, самы вядомы пісьменнік у Савецкім Саюзе. Нядаўна ён на кароткі час прыязджаў у Амерыку і, вярнуўшыся ў Расію, напісаў гэтую п'есу. Цяпер гэта п’еса, якую ставяць, мабыць, часцей за ўсе. Прэм'еры ішлі адначасова ў трохстах тэатрах Савецкага Саюза. У п'есе спадара Сіманава гаворка ідзе аб амерыканскім журналізме, і мне трэ коратка пераказаць яе змест. Дзеянне адбываецца часткова ў Нью-Ёрку, часткова ў месцы, якое нагадвае Лонг-Айлэнд. У Нью-Ёрку дзеянне разгортваецца ў зале, падобным на рэстаран Блік, каля будынка "Геральд Трыбюн». П'еса коратка вось аб чым.
Адзін амерыканскі карэспандэнт, які шмат гадоў таму з'ездзіў у Расію і напісаў пра яе добразычлівую кнігу, працуе на газетнага верхаводу, капіталіста, цяжкага, жорсткага, уладнага газетнага магната, беспрынцыповага і бездухоўнага чалавека. Магнат, каб перамагчы на выбарах, хоча надрукаваць у сваёй газеце, што рускія збіраюцца напасці на Амерыку. Ён дае карэспандэнту заданне паехаць у Расію і па вяртанні ў Амерыку напісаць аб тым, што рускія хочуць вайны з амерыканцамі. Шэф прапануе яму велізарную суму, - трыццаць тысяч даляраў, каб быць дакладным, і поўную забяспечанасць на будучыню, калі карэспандэнт выканае ўказанне. Карэспандэнт, які да таго ж абабраны, хоча ажаніцца з дзяўчынай і купіць маленькі загарадны домік на Лонг-Айлендзе. Ён згаджаецца на ўмовы гаспадара. Ён едзе ў Расію і бачыць, што рускія не хочуць ваяваць з амерыканцамі. Ён вяртаецца і таемна піша сваю кнігу - зусім супрацьлеглае таму, што хацеў гаспадар.
Тым часам карэспандэнт купляе на аванс загарадны домік на Лонг-Айлендзе, жэніцца і ўжо разлічвае на спакойнае жыццё. Калі выходзіць яго кніга, магнат не толькі пускае яе пад нож, але і робіць немагчымым для карэспандэнта надрукаваць яе ў любым іншым месцы. Улада газетнага магната такая, што журналіст нават не можа знайсці працу, не можа надрукаваць сваю кнігу і будучыя артыкула. Ён страчвае дом за горадам, жонка, якая хоча жыць заможна, сыходзіць ад яго. У гэты час па незразумелых прычынах у авіякатастрофе гіне яго найлепшы сябар. І наш журналіст застаецца адзін, спустошаны і няшчасны, але з пачуццём, што сказаў людзям праўду, а гэта лепшае, што можна зрабіць.
Вось сцісла змест п'есы «Рускі пытанне», пра якую ў нас так часта пыталіся. Звычайна мы адказвалі так: 1) гэта не самая добрая п'еса, на якой бы мове яна ні ішла; 2) героі не размаўляюць, як амерыканцы, і, наколькі мы ведаем, не паводзяць сябе, як амерыканцы; 3) хай у Амерыцы і ёсць некаторыя дрэнныя выдаўцы, але ў іх і знаку няма пра такую вялікую ўладу, як гэта прадстаўлена ў п'есе; 4) ні адзін кнігавыдавец ў Амерыцы не падпарадкоўваецца загадам хоць кагосьці, доказам чаго з'яўляецца той факт, што кнігі самога сп. Сіманава друкуюцца ў Амерыцы; і апошняе, нам вельмі хацелася б, каб пра амерыканскі журналізм была напісаная добрая п'еса, а гэтая, на жаль, такой НЕ з'яўляецца. Гэтая п'еса НЕ толькі не спрыяе лепшаму разуменню Амерыкі і амерыканцаў, але і, па ўсёй верагоднасці, будзе мець супрацьлеглы эфект.
Нам так часта задавалі пытанні аб гэтай п'есе, што мы вырашылі накідаць сюжэт сваёй п'есы, якую назвалі «Амерыканскае пытанне», і сталі зачытваць яе тым, хто задаваў нам такія пытанні. У нашай п'есе спадар Сіманаў едзе ад газеты «Праўда» ў Амерыку, каб напісаць шэраг артыкулаў, якія паказваюць, што Амерыка ўяўляе сабой прыклад заходняй дэмакратыі, якая загнівае. Спадар Сіманаў прыязджае ў Амерыку і бачыць, што амерыканская дэмакратыя НЕ толькі не выраджаецца, але і НЕ з'яўляецца заходняй, калі толькі не глядзець на яе з Масквы. Сіманаў вяртаецца ў Расію і таемна піша аб тым, што Амерыка - не загніваючая дэмакратыя. Ён перадае свой рукапіс у «Праўду». Яго маментальна выводзяць з Саюза пісьменнікаў. Ён губляе свой загарадны дом. Яго жонка, сумленная камуністка, кідае яго, а ён памірае ад голаду гэтак жа, як гэтым канчае і амерыканец у п'есе Сіманава.
Напрыканцы чытання нашай маленькай п’есы чуліся смяшкі. Мы звычайна казалі:
-Калі вы лічыце гэта смешным, то гэта не больш смешна, чым п’еса Сіманава “Рускае пытанне” пра Амерыку.