֍ბორჯღალა֎
ბორჯღალა
ბორჯღალა - სვასტიკის მრგვალმკლავა ვარიანტი. ერთ-ერთი ყველაზე ძველი და გავრცელებული ორნამენტული სიმბოლოა მთელ მსოფლიოში. გვხვდება უძველესი კულტურის კერებში: შუამდინარეთი, ირანი, ინდოეთი, კავკასიაში. მათგან უძველესი კავკასიური ნიმუშებია (მტკვარ-არაქსის კულტურა, აგრეთვე შუმერული, ინდო და ირანულ-არიული, თრიალეთის კულტურა, ელამი და სხვა).
ბორჯღალი თავისუფლებისა და მარადისობის სიმბოლოდ ითვლება. ძველ ეგვიპტურ მითოლოგიაში მოხსენიებულია როგორც „წარმომქმნელი“. ბორჯღალის ყველა თავი მოხსენიებულია, როგორც ცხოვრების შვიდი ეტაპი.
________________________________
ბორჯღალა კოლხურ გულსაკიდებზე
ИЧСХ отечественный.... ну, типа отечественный производитель переводит вполне корректно, а буржуйский ґуґоль тупит на ровном месте:
ეტიმოლოგია_______________________________________________________
„ბორჯღალი“ არის ქართველური წარმოშობის და მისი შესატყვისია მეგრული „ბარჩხალი“ - (თვალისმომჭრელი) ნათება, ელვარება, კაშკაში. დღევანდელ სალაპარაკო მეგრულში „ბჟა ბარჩხალია“ - იტყვიან მცხუნვარე, მოკაშკაშე, სხივებდაფენილ მზეზე, საერთოდ მნათობებზე.
ზოგი მკვლევარი „ბორჯღალის“ განსხვავებულ ინტერპრეტაციას იძლევა: „ბორჯ“ მეგრულად „დროს“, „ჟამს“ აღნიშნავს, ხოლო „ღალ(ა)“ მეგრულად წაღებას, სვლას ნიშნავს. ამ ინტერპრეტაციით, მთლიანობაში, „ბორჯღალ“ დროის სვლას, ჟამის წამღებს, მარადისობას ნიშნავს. დრო ტრიალებს ისე როგორც დედამიწა მზის გარშემო და ამ წრებრუნვით დრო გადის ულევად. მარადიულობის განსახიერებაა. აქვე აღსანიშნავია, რომ „ღალ(ი)“ მეგრულად მდინარესაც აღნიშნავს, ანუ გამდინარეა, რომელიც მუდმივ მოძრაობაშია.
ზოგი მკვლევარის მიხედვით ბორჯღი ძველი ქართული სიტყვაა და ნიშნავს „ფესვს, საძირკველს“, აქედან არის ნაწარმოები მისი გვიანდელი ფორმა „ბურჯი“. სიტყვა „ღალ“ ნიშნავს „წმინდა (ჯანსაღ) ნაყოფს“, „მოსავალს“, „გამოსავალს“, „ბარაქას“. მაშასადამე ბორჯღალო სიტყვა-კომპოზიტია და ნიშნავს - ბურჯის (ბორჯი), იგივე ფესვის - გამოსავალს, „წმინდა ნაყოფს“, ბარაქას. იკითხება, როგორც ბურჯიდან (ბორჯი), იგივე წმინდა ფესვიდან აღმოცენებული „წმინდა“ (ჯანსაღი) ნაყოფი.
ამასთანავე „ბორჯღლი“ ეწოდება ირმის რქასა და ხის ისეთ მსხვილ ტოტს, რომელიც მდიდარია შედარებით წვრილი ტოტებით. ირმის რქა ოდითგანვე მიიჩნეოდა სიცოცხლის ხის სიმბოლოდ, ხოლო მისი ცვლა ქართულ მითოლოგიაში უკვდავების მინიშნება იყო.
ბორჯღალი
А мне одному тридцать вторая буква современного грузинского алфавита и тридцать шестая буква классического грузинского алфавита Джани (груз. ჯანი) что то такое напоминает?
ბორჯღალა საქართველოში________________________________________
ბორჯღალა საქართველოს ტერიტორიაზე ოდითგანვე წმინდა ჩუქურთმად ითვლებოდა და ერთ-ერთი ყველაზე საკრალური ლოგოგრამა იყო. მას აქტიურად იყენებდნენ ძველი სახლების, კერების და დარბაზების მოჩუქურთმების დროს. იგია უმთავრესი და ცენტრალური სიმბოლო დედაბოძის ხატოვანი დამწერლობისა, რომლის ნიშნებს ქართული არქიტექტურა მტკვარ-არაქსის კულტურიდან იცნობს. გარდა ამისა, ბორჯღალას ორნამენტს ხშირად შევხვდებით ძველი ქართული სახლების აივნებზე, კარიბჭეზე, შრომისა და საბრძოლო იარაღებზე. ბორჯღალას უკავშირებდნენ მზეს, ბორბალს.
ბორჯღალა
ქართული 7 სხივიანი ბორჯღალო________________________________
ბორჯღალა განსხვავდება ქიმთა რაოდენობით, საქართველოში ყველაზე გავრცელებული 7 ქიმიანი ბორჯღალა იყო, რომელიც სიმბოლურად განასახიერებდა კოსმოსს და წარმართული ქართული პანთეონში არსებული შვიდი წმინდა მნათობის ხატოვანი ნიმუში იყო. კონცენტრაციის ცენტრი, ანუ „ბურჯი“, საიდანაც თითოეული „ღალა“ (მნათობი) გამოედინება, ღმერთის სავანეს სიმბოლოდ მიიჩნეოდა, ვინც იმთავითვე ყოველივე ხილულისა და უხილავის შემოქმედად მიიჩნეოდა.
7 წმინდა მნათობის ქართული სახელებია:
- მთოვარე (იგივე ყამარ) - მთვარე
- ჯუმა (იგივე ერმი და ოტარდი) - მერკური
- მთიები (იგივე ცისკრის ვარსკვლავი) - ვენერა, აფროდიტე, იშტარი
- მარიხი (იგივე არიან, თახა) - მარსი
- დიო (იგივე მუშთარი) - იუპიტერი
- ზუალი - სატურნი
- ჰელიო (იგივე არდი) - მზე
ბორჯღალა დღეს___________________________________________________
ბორჯღალა ისევ პოვებს საქართველოში დიდ გამოყენებას.
ის გამოსახულია საქართველოს ეროვნული ვალუტა - ქართულ ლარზე.
1 თეთრი / საქართველოს რესპუბლიკა 19֍93 REPUBLIC OF GEORGIA
Composition: Stainless steel
Weight: 1.38 g
Diameter: 15 mm
Thickness: 1.25 mm
Orientation: Coin alignment ↑↓
References: KM# 76
თეთრი 2 / საქართველოს რესპუბლიკა 19֍93 REPUBLIC OF GEORGIA
Stainless steel
1.9 g
17.5 mm
1.25 mm
Coin alignment ↑↓
KM# 77
5 თეთრი / საქართველოს რესპუბლიკა 19֍93 REPUBLIC OF GEORGIA
Stainless steel
2.5 g
20 mm
1.32 mm
Coin alignment ↑↓
KM# 78
10 თეთრი / საქართველოს რესპუბლიკა 19֍93 REPUBLIC OF GEORGIA
Composition: Stainless steel
Weight: 3.00 g
Diameter: 21.9 mm
Thickness: 1.27 mm
Orientation: Coin alignment ↑↓
References: KM# 79
20 თეთრი / საქართველოს რესპუბლიკა 19֍93 REPUBLIC OF GEORGIA
Stainless steel
5.00 g
25 mm
1.62 mm
Coin alignment ↑↓
KM# 80
50 თეთრი / საქართველოს რესპუბლიკა 19֍93 REPUBLIC OF GEORGIA
Brass
2.45 g
19 mm
1.40 mm
Coin alignment ↑↓
KM# 81
1995 წლის ემისიის 50 თეთრის ნომინალის მონეტის, ე.წ. ოქროსფერი 50-თეთრიანი მონეტის ავერსზე დატანილია - გრიფონის რელიეფური გამოსახულება
Монеты штука нехитрая - бери да чекань. Другое дело хрустящая купюра. Тут подход должен быть грамотным тем более, что есть в арсеналах достойные реликты - 4 (четыре!) Crux Gammata:
Государственное Казначейство Грузии. Разменная бона 50 копеек. 1919.
Б/подписей.
Б/нумерации.
57 х 49 мм.
Печатались на бумаге без водяных знаков.
P# 6
Однако, времена на дворах стояли тогда суровые - по 1/6 части суши как чума носилась опустошительная чубайсятина. Чубайс, он ведь и в Африке в Грузии чубайс, а прихватизация его опухолевый метастаз:
Приватизационный чек.
Кароче, с национальными банкнотами как то не задалось. Налепили позорных квитков:
კუპონი საქართველოს ეროვნული ბანკი 1993 250 ორას ორმოცდაათი / ორას ორმოცდაათი 250 ორას ორმოცდაათი
Issuing entity: National Bank of Georgia (Sakartvelos Erovnuli Bank’i / საქართველოს ეროვნული ბანკი)
Currency: Kuponi (1993-1995)
Composition: Paper
Size: 115 × 55 mm
References: P# 43
Первый же явленный миру купон породил сплошные непонятки1.)
по поводу наличия/отсутствия security thread. Половина доцЕнтов/процЕнтов убеждены, что было выпущено два типа купонов данного номинала. А половина дОцентов/прОцентов авторитетно заявляют, что тип был единственный, неповторимый и именно укомплектованный защитным прибамбасом. В силу несовершенства тогдашних технологий эту полоску можно было тупо голыми руками вытянуть из законного средства платежа, что среди местного населения приобрело характер настоящей эпидемии. То, что технически это возможно, готов подтвердить под присягой, ибо сам в те годы страдал подобной хернёй и невозбранно глумился над отечественными купюрами чисто из хулиганских побуждений.
P# 44
P# 45
Мировой чубайс всё это время тоже на попе ровно не сидел и к концу 1993 года робкие грузины© начали о чём то догадываться.. ВНЕЗАПНО оказалось, что 20 тыщ местных купонов это не максимальный номинал! Это минимальный номинал!1! Следующий заход за эмиссией стартовал с 20-ти штукарей и устремился прямиком к нации миллионеров:
Type: Standard banknote
Year: 1993
Composition: Paper
Size: 114 × 55 mm
References: P# 46a
Standard banknote
1994
Paper
114 × 55 mm
P# 46b
P# 47
P# 48
Всё шло ровно пока дело не дошло 100 штуковин одной купюрой1.):
Та же хрень, что и с P# 43:
Но тут хотя бы разница на лицо ни лице на просвет:
P# 48Аа
P# 48Аb
P# 48Aa was printed on the old paper of 250, 2000, 3000, and 20.000 (1993) , - that s why it has security thread in it, and older, large rhomboid watermarks. Technically it was an error. P 48Ab has new, thin elongated rhomboid watermark.
_________________________________
1.)
- "2006 Standard Catalog of World Paper Money. Modern Issues • 1961-Present" 12th Edition by Geoge S. Cuhaj, стр. 343.
P# 49
P# 50
P# 51
P# 52
Теперь, когда все вчерашние нищеброды стали законными миллионерами, взыграло ретивое. Вопрос о национальной валюте встал в полный свой рост. Ясный перец, в лужу сесть было нельзя по определению. Поэтому сначала добре потренировались на кошечках:
Вентиляторных банкнот невозбранно гуляло в свободном налично-денежном обращении примерно столько же, сколько у дурака фантиков. Засветить их все в жёстко ограниченном пространстве отдельного высера не представляется возможным. Поэтому предпочтение отдаётся тем, где помимо Вентиляторов есть и более конкретная символика:
Кстати, Вентиляторы там ещё и на просвете тоже есть:
საქართველო საქართველოს ეროვნული ბანკი 1995 ფიროსმანი 1862-1918 ეროვნული ბანკის პრეზიდენტი ფინანსტა მინისტრი 1 ერთი ლარი / 1 ერთი ლარი თბილისი GEORGIA ONE LARI
Issuing entity: National Bank of Georgia (Sakartvelos Erovnuli Bank’i / საქართველოს ეროვნული ბანკი)
Type: Standard banknote
Composition: Paper
Size: 115 × 61 mm
2002, P-68a
2007, P-68b
საქართველო საქართველოს ეროვნული ბანკი 2002 ზაქარია ფალიაშვილი 1871-1933 ეროვნული ბანკის პრეზიდენტი ფინანსტა მინისტრი 2 ორი ლარი / 2 ორი ლარი თბილისი. ოპერისა და ბალეტის ეროვნული თეატრი. 1887 GEORGIA TWO LARI
Issuing entity: National Bank of Georgia (Sakartvelos Erovnuli Bank’i / საქართველოს ეროვნული ბანკი)
Type: Standard banknote
Year: 2002
Composition: Paper
Size: 115 × 61 mm
References: P# 69a
საქართველო საქართველოს ეროვნული ბანკი 2002 ივანე ჯავახიშვილი 1876-1940 ეროვნული ბანკის პრეზიდენტი ფინანსტა მინისტრი 5 ხუთი ლარი / 5 ხუთი ლარი GEORGIA Five Lari 5 თბილისის უნივერსიტეტი
Issuing entity: National Bank of Georgia (Sakartvelos Erovnuli Bank’i / საქართველოს ეროვნული ბანკი)
Type: Standard banknote
Composition: Paper
Size: 115 × 61 mm
2002, P-70a
2008, P-70b
2011, P-70c
2013, P-70d
И всё было бы у ребят хорошо, да грянул 2002 год, где они споткнулись об пятифан. Тёзка мой Джавахишвили был похабно заявлен как "Михаил":
Позор позором, а наживу никто не отменял. Лавровые бизнесмены не были ли бы самими собой, когда б не подошли к вопросу рачительно, по хозяйски. Бракованный тираж вовсе не был утилизирован. Он был распродан коллекционерам. А что б отличать зёрна от плевел, банкноты запузырили в пластик. В 2021 году попёр креатив и благородные Вентиляторы с пятифона сдуло не только с обеих поверхностей, но и с водных знаков смыло тоже. Зато на реверсе обозначилась очень привлекательная конструкция:
საქართველოს ეროვნული ბანკი ეროვნული ბანკის პრეზიდენტი NATIONAL BANK OF GEORGIA FIVE LARI 5 ხუთი ლარი ივანე ჯავახიშვილი 1876-1940 / 5 ხუთი ლარი საქართველოს ეროვნული ბანკი NATIONAL BANK OF GEORGIA
Year: 2021
Composition: Paper
Size: 122 × 62 mm
References: P# 76
Косячить так косячить:
2002, P-71a.1
Вскорости криворуких вывели на чистую воду, а их косяки стыдливо подтёрли:
საქართველო ეროვნული ბანკის პრეზიდენტი ფინანსტა მინისტრი 2007 საქართველოს ეროვნული ბანკი აკაკი წერეთელი 1840-1915 10 ათი ლარი / 10 ათი ლარი Georgia Ten Lari დ. კაკაბაძე. იმერეთი-დედაჩემი
Issuing entity: National Bank of Georgia (Sakartvelos Erovnuli Bank’i / საქართველოს ეროვნული ბანკი)
Type: Standard banknote
Years: 2007
Size: 125 × 63 mm
References: P# 71b
2002, P-72a
2011, P-72c
Issuing entity: National Bank of Georgia (Sakartvelos Erovnuli Bank’i / საქართველოს ეროვნული ბანკი)
Type: Standard banknote
Composition: Paper
Size: 130 × 65 mm
Type: Standard banknote
Years: 2021
Size: 132 × 66 mm
References: P# 78
2004, P-73a
2013, P-73d
Issuing entity: National Bank of Georgia (Sakartvelos Erovnuli Bank’i / საქართველოს ეროვნული ბანკი)
Type: Standard banknote
Composition: Paper
Size: 135 × 66 mm
Issuing entity: National Bank of Georgia (Sakartvelos Erovnuli Bank’i / საქართველოს ეროვნული ბანკი)
Type: Standard banknote
Year: 1995
Composition: Paper
Size: 140 × 67 mm
Watermark: Griffin
Printer: Francois-Charles Oberthur Fiduciaire (France) - FCOF
References: P# 59s
1995, P-59a
1999, P-67
2004, P-74a
2008, P-74b
2012, P-74c
2014, P-74d
საქართველოს რესპუბლიკა საქართველოს ეროვნული ბანკი 1995 ხუთასი ლარი 500 / REPUBLIC OF GEORGIA • FIVE HUNDRED LARI 500 ხუთასი ლარი
Issuing entity: National Bank of Georgia (Sakartvelos Erovnuli Bank’i / საქართველოს ეროვნული ბანკი)
Composition: Paper
Size: 143 × 66 mm
Printer: Oberthur Fiduciaire (Francois-Charles Oberthur Fiduciaire; FCO; Oberthur Technologies), France
References: P# 60
Как положено на самостийных территориальных образованиях, ко всяким датам чеканятся всякие монеты:
1945 STALINE - ROOSEVELT - CHURCHILL -DE GAULLE / 19֍95 500 ლარი LARI საქართველოს რესპუბლიკა REPUBLIC OF GEORGIA
Composition: Gold (.920)
Weight: 17 g
Diameter: 31 mm
Technique: Milled
Engraver: Nodar Malazonia
Mint: Monnaie de Paris, Pessac, France
Mintage: 2 000
References: KM# 82
La Georgie საქართვეოს რესპუბლიკა 10 კაპეიკი 10 / 1919-2019 5₾ ხუთი ლარი საქართველო GEORGIA
100 лет со дня выпуска в обращение первой национальной почтовой марки Грузии
Composition: Silver (.925)
Weight: 15.5 g
Technique: Milled, coloured
Orientation: Coin alignment ↑↓
Engraver: Nita Gongadze
Mint: Mint of Poland (Mennica Polska), Warsaw, Poland
Mintage: 1 500
References: KM# 115
ასევე გამოსახულია ქართული პასპორტის გარეკანზე:
საქართველოს მორაგბეთა ეროვნული ნაკრებს ზედმეტ სახელად ბორჯღალოსნებს უწოდებენ.
ქართველ მორაგბეთა ლოგო
საქართველოს რაგბის კავშირის ლოგოზე გამოსახულია ასევე ბორჯღალა.
ლიტერატურა_______________________________________________________
- კიკნაძე ზ., ქართული მითოლოგია, თბილისი: ბაკმი, 2007. - გვ. 46-47, ISBN 978-99940-27-10-1.
- ივ. ჯავახიშვილი „ქართველი ერის ისტორია“ ტომი I თბ., 1960
- კახა ხიმშიაშვილი „საქართველოს ხუროთმოძღვრება ანტიკურ პერიოდამდე“ თბ., 1996
- რატი იონათამიშვილი „ბორჯღალასა და სვასტიკის გენეზისისთვის“ თბ., 2006
- სულხან-საბა ორბელიანი „სიტყვის კონა“ თბ., 1993
- ქართული ენის განმარტებითი ლექსიკონი თბ., 1986
- T. Wilson „ The swastika, the earlist known symbol and its migrations“ Wosh. 1990
- Тресиддер Джек, «Словарь символов» М. 1992
- ֍Արևախաչ֎ + ֍֍Արևախաչ֎֎
- Потому что ֍Вентилятор֎!1!
- С Вихрем по жизни.
- 卐Прапор卍 + 卐Герб卍
- СвастикNews➄