Monday Night Irish Class, November 19, 2012
Irish Class, November 19, 2012
Rang Gaeilge, 19 lá Mí na Samhna 2012
[I missed class because of a family emergency, but here are my notes on the homework]
ionadhwonder, surprisem1 traochtaworn out, exhausteda3 Máirtín Ó Cadhain
[I missed class because of a family emergency, but here are my notes on the homework]
ionadhwonder, surprisem1 traochtaworn out, exhausteda3 Máirtín Ó Cadhain
Cúlra
Rugadh ar an gCnocán Glas taobh thiar den Spidéal i gConamara é. Ba é Máirtín an duine ba shine dár mhair de thrí dhuine dhéag a rugadh do Sheán Ó Cadhain, talmhaí, agus dá bhean Bríd Ní Chonaola. Duine dá dheartháireacha ba ea Seosamh Ó Cadhain. Um Meitheamh 1911 thosaigh sé ag freastal ar Scoil Náisiúnta an Spidéil. Bhuaigh sé scoláireacht an Rí sa bhliain 1923 nuair a bhí sé ina mhonatóir ann ach, tharla é bheith ró-óg le dul isteach i gColáiste Phádraig, Droim Conrach, d'fhan sé bliain eile gur bhuaigh arís é.
CúlraBackground thiarwest an duine ba shinethe oldest person dárof our mairlive, survive talmhaíearthly, terrestrial dáto his, of his deartháirbrotherpl deartháireacha freastalattending Bhuaigh sé scoláireacht an Rí he won a royal scholarship monatóirmonitor tharla é bheith ró-óg le dul isteach i gColáiste Phádraig, Droim Conrach, It happened he was too young to enter St Patrick's College, Drumcondra, d'fhan sé bliain eile gur bhuaigh arís é. he stayed another year to win it again.
Chaith sé an tréimhse 1924-26 i nDroim Conrach. Tar éis tréimhsí gairide ag múineadh i scoileanna i nDaighinis agus i gcathair na Gaillimhe ceapadh ina phríomhoide i gCamas é agus bhí ann go 1932. Is lena linn a d'aistrigh sé Sally Kavanagh le Charles Kickham faoin teideal Saile Ní Chaomhánaigh nó na huaigheanna folamha, 1932 (d'ullmhaigh an Dr Tomás de Bhaldraithe eagrán 1986). Faoi 1926 bhí tosaithe aige ar ábhar a fhoilsiú in An Stoc. Bhí a chéad ghearrscéal aige i gcló san iris sin um Shamhain, 1929. Má fhágaimid ailt, litreacha agus óráidí faoi staid na Gaeltachta as an áireamh, is ábhar béaloidis is mó a bhí á chur i gcló aige anuas go 1938; scéalaithe ba ea a athair, a mháthair, agus a uncail. Bhí baint aige, agus é i gCamas go fóill, leis an IRA, é ina cheann feadhna ar na hÓglaigh ann.
Chaith sé an tréimhse 1924-26 i nDroim Conrach. He spent the period of 1924-26 in Drumcondra. gairidshort ag múineadh teaching ceapadhwas appointed príomhoide principal aistrighmove teidealtitle uaighgravepl uaigheanna folamhempty ullmhaighprepare eagránedition ábharmatter, material, subjectm1 foilsiúrevelation, disclosure, manifestation irisjournal, magazinef2 umabout, at, round, on Má fhágaimid ailtif we will leave sections/articles litreacha agus óráidí faoi staid na Gaeltachta as an áireamh letters and speeches about the state of the Gaeltacht from the reckoning/counting ábhar béaloidis is mó a bhí á chur i gcló aige anuas go 1938 folk material is most of what he had put in print down to 1938 scéalaithe ba ea a athair, a mháthair, agus a uncail.his father, his mother, and his uncle were telling stories Bhí baint aigehe had a connection go fóillyet, still feadhainband, troop, companyf pl feadhna óglachyoung man, young warrior, [mil.] volunteerm pl óglaigh
Chuaigh sé ag staidéar le bheith ina mháistir scoile i gColáiste Phádraig Droim Conrach, Baile Átha Cliath. Níor éirigh leis, áfach, mórán faid a bhaint as an obair seo, nó bhí baint aige le hÓglaigh na hÉireann (IRA), agus suim aige sa Sóisialachas freisin. Mar sin, ní raibh sé ag réiteach go maith leis na sagairt ná le húdaráis eile. Múinteoir náisiúnta a bhí ann ón mbliain 1926 go dtí 1936 agus bhí sé ina rúnaí áitiúil don INTO sa bhliain 1930. Briseadh as a phost é toisc baint a bheith aige leis na hÓglaigh agus chaith sé tréimhse mar spailpín agus mar thimire. Ag deireadh na dtríochaidí bhí sé mar oifigeach earcaíochta leis an IRA agus b'eisean a thóg Breandán Ó Beacháin isteach san eagraíocht i measc daoine eile.
staidéarstudying Níor éirigh leis, áfachhe was unsuccessful, however móránmuch, many suiminterest ní raibh sé ag réiteach go maith leis na sagairt ná le húdaráis eile He was not settling/agreeing well with the priests or other authorities rúnaí secretary áitiúil local INTOIrish National Teachers' Organization toiscpurpose, circumstance baintvolunteer tréimhseperiod spailpinmigratory farm laborerm4 timireattendant, messengerm4 earcaíochtrecruitingf3 eiseanhe, him eagraíocht organization i measc daoine eileamong others
Pearsantacht
Ba dhuine teasaí, ceanntréan an Cadhnnach. Bhí Ó Cadhain ina éan corr i gColáiste Phádraig is cosúil, cuireadh ó phost é ar an gCarn Mór de bharr go raibh sé ina bhall d'Óglaigh na hÉireann, is ba mhinic é ag coimhlint le Fianna Fáil is Fine Gael i ngeall ar neamhshuim is naimhdeas i leith na Gaeilge faoi seach. Chuir sé troid orthu siúd agus ar an Language Freedom Movement ó thaobh na Gaeilge de, is níor éalaigh na Gaeilgeoirí féin, a bhí tar éis loiceadh, fiú. Cé go mba shóisialaí é ní raibh sé róthógtha leis na Cumannaigh. Chuir sclábhaíocht an aistriúcháin sa Dáil as dá chuid scríbhneoireachta, áit a raibh se ina aistritheoir cáipéisí dlí don Oireachtas ón mbliain 1947 go dtí 1956. Sa champa imthreoranaithe sa Churrach féin ba mhó a raibh suaimhneas air, áit a bhí saor ó thionchar an ghnáthphobail. Go deimhin, ní raibh fonn air é a fhágáil. Sna 1930dí bhí lámh aige san fheachtas a chuir Nua-Ghaeltacht ar bun i Ráth Cairn na Mí
PearsantachtPersonality teasaíhot, warm ceanntréanheadstrong éan corrodd bird is cosuilit is likely cuireadh ó phost é ar an gCarn Mór de bharr go raibh sé ina bhall d'Óglaigh na hÉireann was put from [fired] from his job at Carn Mor because he was a member of the Volunteers of Ireland ba mhinic é ag coimhlint le Fianna Fáil is Fine Gael i ngeall ar neamhshuim is naimhdeas i leith na Gaeilge faoi seach. there was often conflict between Fianna Fáil and Fine Gael because of indifference and hostility towards Irish respectively. troidfight, quarrel siúd that, those, yon orthuon them← ar éalaighescape loiceadhfailure, refusal, default fiúworth sóisialaísocialist róthógthatoo taken up with CumannaighCommunism sclábhaíochtslavery, labor, toil aistriúchán translation scríbhneoireachtawriting áit a raibh se ina aistritheoir cáipéisí dlí don Oireachtas ón mbliain 1947 go dtí 1956. where he was a translator of legal documents for the Legislature from 1947 to 1956. imtheoranaitheincarceration, internment ba mhó a raibh suaimhneaswith the greatest ease áit a bhí saor ó thionchar an ghnáthphobailplace that was free from the influence of the general public Go deimhin, ní raibh fonn air é a fhágáilCertainly he was not ready to leave Sna 1930dí bhí lámh aige san fheachtasIn the 1930's he had a hand in the campaign bunbase, bottom cuir Nua-Ghaeltacht ar bunestablish a new Gaeltacht
Saol
Na Blianta Deireanacha
Chaith sé na blianta deireanacha dá shaol ina Ollamh le Gaeilge i gColáiste na Tríonóide.
Na Blianta DeireanachaThe final years
Ba é a bhunaigh Misneach, eagraíocht a bhí dírithe go diongbháilte ar athbheochan na Gaeilge, agus ghlac sé páirt i stailc ocrais de chuid an ghrúpa.
bunaighfound, establisn Misneachcourage, hopefullness eagraíochtorganization dírithe ... ar focused on, aimed at diongbháilteworthy, fitting; firm, steadfast, fixed athbheochanrevival glactake. acce[t páirtpartf2 stailcsulkiness, strike ocrashunger
Sa bhliain 1969 thug sé an príomhléacht ag Scoil Gheimhridh Chumann Merriman in Aonach Urmhumhan. Go luath ina dhiaidh sin foilsíodh an léacht sin faoi chlúdach leabhair dar teideal Páipéir Bhána agus Páipéir Bhreaca. Tá an aiste sin ar na cinn is tábhachtaí faoi scríbhneoireacht na Gaeilge dár foilsíodh riamh.
léachtlecture cumannfriendship, love, companionship aonachfair, assembly foilsighpublishp hab foilsíodh clúdachcover, wrap, lidm1 Páipéir Bhána agus Páipéir Bhreaca.White Papers and Inked Papers aisteessayf4 tábhachtachimportant
Ba scríbhneoir cruthaitheach Máirtín a rinne an-fhorbairt agus an-aclú ar an nGaeilge mar theanga liteartha. Thóg sé focail ó Ghaeilge na hAlban agus chum sé nua-fhocail amanna. Mar sin féin, chleacht sé gramadach a chanúna féin in áit na gramadaí caighdeánaithe, fiú i gcomhthéacsanna nach raibh sé oiriúnach ach ar éigean a leithéid de stíl a úsáid.
cruthaitheachcreative forbairdevelop, expand aclaighlimber, exercise, flexv cumform, shapev amtimef3 pl amanna Mar sin féinHowever cleachtperform habitually, become accustomed to, practise canúindialect comhthéacscontextm pl comhthéacsanna oiriúnachsuitable, fitting éigeanforce, violence, compulsion, r leithéidlike, counterpart, equal stílstylef2 pl stíleanna
Cailleadh Máirtín Ó Cadhain ar an 18 Deireadh Fómhair, 1970 go díreach nuair a bhí cor eile á chur de ag saol agus ag scríbhneoireacht na hÉireann. Bhásaigh sé in Ospidéal an Mater i mBaile Átha Cliath. Cuireadh i Reilig Chnocán Iaróm é. D'fhág sé go leor scríbhinní neamhfhoilsithe ina dhiaidh a nochtadh de réir a chéile.
cailllose, missp aut cailleadh go díreachexactly corturn, twistm1 pl cora Bhásaigh séhe diedFuair sé bás is more common reiligpit D'fhág sé go leor scríbhinní neamhfhoilsitheHe left many unpublished writing nochtadhbaring, exposure, disclosure, revelation réirwish, commandf de réir a chéilegradually