Мои санскритские стихи: 16.01.2021--30.01.2021

Feb 18, 2021 00:29



Стихи, написанные во второй половины января 2021 г.

रुजाविकारा विनिवृत्तयो रुजां
वियुक्तयोगोऽपि समस्तविग्रहः ।
जनप्रयाणं भुवि भूतसम्भव-
स्तथा हि संसारसृतिर्दुरत्यया ॥

rujāvikārā vinivṛttayo rujāṃ
viyuktayogaś ca samastavigrahaḥ /
janaprayāṇaṃ bhuvi bhūtasambhavas
tathā hi saṃsārasṛtir duratyayā //

*******************************

Morbid transformations because of sickness, as
well as cessation of illnesses, connection of what
was disconnected, as well as disconnection (/analyses)
of any aggregates (/compound words), death of people in
this world as well as birth of creatures here - all these
things are nothing but the course of cyclic existence, which
is utterly difficult to overcome!

******************************************

Болезненные изменения физического и умственного
состояний по причине недуга, а также исцеления от
хворей, соединение расторгнутого, а также разъединение
(/анализ) того, что было собрано в одно целое (/сложных
слов-композитов), уход людей из этого мира, а также
рождение на Земле живых существ - всё это ничто иное,
как путь Круговерти бытия, преодолеть который
чрезвычайно трудно!

(стихотворный размер: ваншастха)

16.01.21

......................................................



कश्चित्सूरी सुरगवि सृतो लोकयात्राप्रलीनः
श्रीछत्त्रेऽस्मिन्न्वभिगत इतस्त्रायतेऽत्रैव वाण्याः।
तस्याः शस्त्रैर्जगति विहितैः सर्वशास्त्राश्रिताना
माश्वासोऽस्यैव भुवनतले शारदावाक्शराः स्युः॥

*) शस्त्रैः बाणैः ।

kaścit sūrī suragavi sṛto lokayātrāpralīnaḥ
śrīchattre ’smin nv abhigata itas trāyate ’traiva vāṇyāḥ /
tasyāḥ śastrair jagati vihitaiḥ sarvaśāstrāśritānām
āśvāso ’syaiva bhuvanatale śāradāvākśarāḥ syuḥ //

*******************************************

A certain scholar who approached Sanskrit being sick and
tired of the earthly pilgrimage (of this life), and entered now
a shelter of Sarasvati, becomes protected by the arrows of Her
language, which are in this world bestowed upon all those who
seek their refuge in the Shastras. So, may his only hope in this
world become the word-darts of the goddess Sharada!

***********************************************

Некоего учёного мужа, что пришёл к санскриту, совершенно
уставши от своего земного паломничества, и приблизился ныне
за защитой к божественной Сарасвати, хранит Её священная
речь, стрелы которой в мире этом распределяются среди тех,
кто взыскует прибежище в древних традиционных науках.
Итак, пусть же его единственной надеждой и воздыханием будут
словесные дротики богини Речи!

(стихотворный размер: мандакранта)

..................................................



कोऽयं च गीर्वाणगिरां विजेता
यस्यैव शक्त्या हि वशीकृताऽपि वाक्।
श्रीकालिदासोऽप्यभवद्यदीव टोऽ
थाऽन्ये तु के स्युः कवयोऽल्पकीटकाः॥

*) टः वामने ।

ko ’yaṃ ca gīrvāṇagirāṃ vijetā
yasyaiva śaktyā hi vaśīkṛtāpi vāk /
śrīkālidāso ’py abhavad yadīva ṭo’
thānye tu ke syuḥ kavayo ’lpakīṭakāḥ //

***************************************

Who is that man, a conqueror of the divine sayings,
by whose power the goddess Vak [Speech] was totally
subdued? Even if the most brilliant Kalidasa was [only]
like a dwarf, who are now those other Sanskrit poets?
They are only small insects! [if we compare them to
the immeasurable greatness of the goddess Vak].

********************************************

Кто муж сей, победитель божественных словес,
покоритель богини Речи-Вач? Если даже
блистательный Калидаса был подобен карлику,
кто же тогда все остальные санскритские поэты?
Они подобны лишь ничтожным насекомым!
[по сравнению с неизмеримым величием богини Вач].

++++++

[12-сложная строфа-ваншастха родилась в качестве спонтанного ответа на вычитанное в некоей биографии утверждение, что такой-то востоковед, дескать, "овладел" санскритом! И это помимо десятка других восточных языков! Невозможно "овладеть" санскритом, ему можно лишь смиренно учиться].

...................................................



After my lecture on Sanskrit 'samasas' for the Russian-speaking Sanskrit enthusiasts:

हृद्येषां सुरभारतीं प्रति भुवामाकृष्यते लोहवद्
आकर्षेण दिवौकसामपि गिरां कान्तासमानां सताम् ।
तत्काङ्क्षा शमयेत वाङ्मयवहाद्वारा पिपासा यथा
रङ्कानां सरितो जलेन जहितानां निर्जलेऽस्मिन्मरौ ॥

hṛd yeṣāṃ surabhāratīm prati bhuvām ākṛṣyate lohavad
ākarṣeṇa divaukasām api girāṃ kāntāsamānāṃ satām /
tatkāṅkṣā śamayeta vāṅmayavahādvārā pipāsā yathā
raṅkānāṃ saritāṃ jalena jahitānāṃ nirjale ’smin marau //

**********************************************

Yearning of those whose heart in this world is attracted
towards the poetic Sanskrit speech - like iron which is
attracted by the magnet - by the fascination of the sayings
of the denizens of heaven, which (i. e. sayings, in their attractive
power) are similar to those girls beloved by virtuous men,
is allayed by means of the stream of belles lettres, like thirst
of those miserable human creatures who are forsaken in the
waterless desert, which is allayed by the water of the water streams.

************************************************

После занятия санскритскими композитами с группой энтузиастов написалось следующее:

"Томление тех, чьё сердце к поэтической санскритской речи
притягивается, подобно тому, как железо притягивается
магнитом, за счёт магнетической силы словес небожителей,
кои (словеса) подобны прекрасным возлюбленным мужей
добродетели, будет утолено потоком изящной словесности,
подобно тому, как жажда несчастных созданий, брошенных
в безводной пустыне, утоляется потоками (прохладной) воды!"

(стихотворный размер: шардулавикридита)

17.01.21

.....................................................



Vienna, Austria

श्रीवीणा नगरी नृणां च महती कीर्तिर्हि यस्याः श्रुता
सर्वस्मिञ्जगतीतलेऽप्यविरला चित्रायते वज्रवत् ।
स्वाऽङ्गानां गृहरूपिणां सुवपुषा शोभायते चाऽङ्गना
चित्तं मे पुरचारुताहृतकृतं यद्देववाक्संस्कृतम् ॥

śrīvīṇā nagarī nṛṇāṃ ca mahatī kīrtir hi yasyāḥ śrutā
sarvasmiñ jagatītale ’py aviralā citrāyate vajravat /
svāṅgānāṃ gṛharūpiṇāṃ suvapuṣā śobhāyate cāṅganā
cittaṃ me puracārutāhṛtakṛtaṃ yad devavāksaṃskṛtam //

********************************************

Vienna, the glorious city whose fame is known to be rather
great among people in the whole world, although being pretty
compact, plays with variegated colours, like a precious diamond.
It looks amazing by the utmost beauty of its houses which are
look like attractive limbs of the charming lady! My heart which
was formed and purified by the divine Sanskrit, was indeed
captivated by the pleasing loveliness of this city!

**************************************************

Прекраснейшая Вена, город, слава которого среди
людей в целом мире, как известно, велика, хотя и
будучи сравнительно небольшим, играет разноцветьем
красок, подобно драгоценному бриллианту. Подобно
прекрасной даме, Вена красуется своими зданиями, как
если бы это были члены её великолепного тела. Мои
сердце и ум, которые изваял и очистил божественный
санскрит, были захвачены и поглощены чистейшей,
чарующей красотой этого града!

(стихотворный размер: шардулавикридита)

18.01.21

........................................................



To Surendramohan Mishra

आचार्या भवतां धिया विचरणं वीणां पुरीं चाद्भुतां
कर्तव्यं च सुनिश्चितं जगति देहेऽस्मिन्ममाऽऽशा दृढा ।
शुष्का मे हि गुहा गुरुं न्विह विना पद्मं यथा निर्जल
आयाहीति भवेन्निमन्त्रणमिदं वीणा विनीतस्य नुः ॥

ācāryā bhavatāṃ dhiyā vicaraṇaṃ vīṇāṃ purīṃ cādbhutāṃ
kartavyaṃ ca suniścitaṃ jagati dehe ’smin mamāśā dṛḍhā /
śuṣkā me hi guhā guruṃ nv iha vinā padmaṃ yathā nirjala
āyāhīti bhaven nimantraṇam idaṃ vīṇā vinītasya nuḥ //

**********************************************

Oh, Teacher! Your mental travel to the wonderful city of Vienna
should be necessary realized in this world in this very body -
such is my hope, because my heart is dry without my teacher,
like a lotus in the arid desert! So, come! - that is my invitation.
Vienna is very proper for the educated and modest man!

**************************************************

Сурендрамохану Мишре

О Наставниче! Твоё мысленное путешествие в прекрасный
город Вену следует непременно осуществить в этом мире
ещё в этом теле! - такова моя надежда, ибо тайносокрытое
сердце моё без моего учителя иссохло, подобно лотосу в
безводной пустыне. "Итак, приезжай!" - вот моё приглашение,
ведь Вена очень даже подходит для скромного мужа великих знаний!

(стихотворный размер: шардулавикридита)

18.01.21

.................................................



To Surendramohan Mishra

वाक्यानीह गुरो तवाथ कवितायां गह्वरायां प्रभो
रत्नानीव बहूनि सारथितले तानीक्षितुं कः क्षमः ।
कष्टं काष्ठमहं महोदधिजलेऽनीशं तरङ्गैर्हतं
प्राप्तुं तानुपलान्सहाय इह मे भूयाश्च ये ह्यारणे ॥

vākyānīha guro tavātha kavitāyāṃ gahvarāyāṃ prabho
ratnānīva bahūni sārathitale tānīkṣituṃ kaḥ kṣamaḥ /
kaṣṭaṃ kāṣṭham ahaṃ mahodadhijale ’nīśaṃ taraṅgair hataṃ
prāptum tān upalān sahāya iha me bhūyāś ca ye hy āraṇe //

***************************************************

Oh, highly respected Teacher! The words in your profound
poetry are like numerous jewels on the bottom of the ocean.
Who can ever behold them? Alas, I am a kind of powerless
piece of wood in the water of that great ocean which is hit by
its billows. May you kindly become my companion and helper,
so that I could obtain all those precious stones which are
(hidden) in the abyss!

**********************************************

Сурендрамохану Мишре

О могущественный Учителю! Словеса в твоей глубокой
поэзии подобны многочисленным драгоценным самоцветам,
находящимся на дне океана. Кто же возможет их узреть?
Увы, я - лишь бессильная деревяшка в водах этого океана,
которую бьют и швыряют его волны. Будь же мне спутником
и помощником, дабы я смог обрести эти драгоценности,
сокрытые во глубинах бездны!

(стихотворный размер: шардулавикридита)

18.01.21

.......................................................



सर्वत्र भेदा विविधासु भूमिषु
मध्ये जनानां समितौ तु विग्रहात्।
सत्यं ह्युवाचाऽहह कश्चिदात्मवान्
राज्यं स्वभिन्नं न कदाप्यवस्थितम्॥

*) भूमिषु जीवनस्थितिषु
स्वभिन्नं स्वस्मिन्भिन्नम् ।

sarvatra bhedā vividhāsu bhūmiṣu
madhye janānāṃ samitau tu vigrahāt /
satyaṃ hy uvācāhaha kaścid ātmavān
rājyaṃ svabhinnaṃ na kadāpy avasthitam //

***********************************

Everywhere in different situations of life there are
quarrels among people, because the whole society
is in war! Truly has said a certain prudent person:
a kingdom which is broken in itself, will never remain
firm!

**************************************

Везде в различных жизненных ситуациях
среди людей преобладают раздоры из-за
ведущейся в обществе войны. К сожалению,
истинно сказал некий мудрец: "Царство,
разделившееся само в себе, никогда не устоит!"

(стихотворный размер: индраванша)

19.01.21

........................................................



श्रीवाचि मत्संश्रय आत्मशान्तये
तत्स्वादुता ह्युद्धरतीह मां भयात् ।
गीरूक्षता या प्रभवेत्सभासु सा
सर्पात्मजानां विषमं विषं यथा ॥

śrīvāci matsaṃśraya ātmaśāntaye
tatsvādutā hy uddharatīha māṃ bhayāt /
gīrūkṣatā yā prabhavet sabhāsu sā
sarpātmajānāṃ viṣamaṃ viṣaṃ yathā //

******************************

My asylum for the sake of the peace of my soul
is in the language of Sarasvati, in Sanskrit! Its
sweetness elevates me from my anguish! Verily,
the cruelty of speech which prevails in our societies
nowadays, is like the dangerous venom of the
progeny of snakes!

**************************************

Прибежище моё, дарующее мне душевный покой
- это речь Сарасвати, санскрит! Сладость его
возносит меня от [терзающего сердце] страха.
Грубая же жестокость преобладающих ныне в
общественном пространстве речений подобна
опаснейшему яду "порождений ехидниных"!

(стихотворный размер: индраванша)

***********************************************

Patvērums man ir ši dievišķā dzeja:
Sanskrita saldenums brīvē no šausmām!
Nelaipnā rupjība cilvēku runās
Līdzīga čūsku jo spēcigai indei!

19.01.21

..........................................................



दैवस्य जालेन गृहीत आं जनः
सम्मूढधीर्यस्य न मुक्तिरात्मनः ।
मीनो यथा धीवरकस्य हस्तयोः
सम्पत्स्यते नूनमयं महानसे ॥

daivasya jālena gṛhīta āṃ janaḥ
sammūḍhadhīr yasya na muktir ātmanaḥ /
mīno yathā dhīvarakasya hastayoḥ
sampatsyate nūnam ayaṃ mahānase //

**************************************

Indeed, a man who was caught by the net of fate,
being completely stupefied in his mind, and having
no freedom of spirit, is similar to fish in the hands
of a fisherman! Surely, this fish will come to the kitchen!

****************************************

Человек с полностью омрачённым умом,
пойманный в сети судьбы, у которого нет
свободы духа, подобен рыбе в руках у
рыболова! Ведь она наверняка очутится
на кухне!

(стихотворный размер: индраванша)

**********************************************

Cilvēks, ar tumsības pārņemtu prātu
Likteņa tīklos būs sapinies, nebrīvs;
Līdzinās zivtiņai zvejnieka rokās:
Izbeigsies nabadzei virtuvē dzīve!

19.01.21

......................................................



शास्त्रं नु शस्त्रं मम भावभीमरे
गीर्वाणवाग्वज्रमिवेन्द्रहस्तके ।
वृत्तेस्तु दोषा व निशाचरा वने
श्रद्धात्विषा तस्य विहन्यते तमः ॥

śāstraṃ nu śastraṃ mama bhāvabhīmare
gīrvāṇavāg vajram ivendrahastake /
vṛttes tu doṣā va niśācarā vane
śraddhātviṣā tasya vihanyate tamaḥ //

********************************

Sacred teaching is a sword in the battle of my life!
Language of gods is like a thunderbolt in Indra’s hands!
But defects of my life-conduct are like demons who roam
about in the forest. Its darkness is dispersed by the light of faith!

***********************************

Священное наставление - это меч в битве
жизни! Речь богов подобна палице в руке
бога Индры! Мои пороки подобны ночным
демонам, бродящим в лесной чаще! Тьма
же её рассеивается светом веры!

(стихотворный размер: индраванша)

***************************************

Mans šķēps ir senā ziņa dzīves kaujā,
Un dievu valoda kā vāle Indras rokās!
Bet netikumi klīst, it velni tumšā mežā:
Tik ticībgaisma izkliedē tā tumsu!

19.01.21

.......................................................



मध्ये नृणां च गमनाय भवेत्सुकालः
सम्भाषितुं सुहृदयैर्विविधैश्च मित्रैः ।
वर्तेत कोऽपि समयो विनियोक्तुमास्तै
र्मौनं वरं प्रतिविषं भुवने हि भौते ॥

madhye nṛṇāṃ ca gamanāya bhavet sukālaḥ
sambhāṣituṃ suhṛdayair vividhaiś ca mitraiḥ /
varteta ko ’pi samayo viniyoktum ās tair
maunaṃ varaṃ prativiṣaṃ bhuvane hi bhaute //

***************************************

There is good time to go among people in order
to converse with various good-hearted friends.
But - alas! - there can also be proper time to
separate from them all, because taciturnity seems
to be now the best antidote [for the life] in the world
which has turned crazy being totally possessed by evil
spirits!

*************************************************

Бывает доброе время, чтобы идти к людям
ради беседы с разными благожелательными
друзьями. Однако представляется и подходящая
оказия, чтобы с ними [мучительно] расстаться,
ибо безмолвие представляется наилучшим
противоядием в этом безумном мире,
одержимом бесами!

(стихотворный размер: васантатилака)

**************************************************

Ir laiks, pie cilvēkiem lai iet
un runāt mīļu biedru starpā.
Bet pienāk brīdis, kad no tiem
Būs labāk šķirties moku sārtā.
Jo klusums vien man uzticamais draugs,
Šai pasaulē, kur prātos jodi valda…

20.01.21

.......................................................



सर्वत्र भेदो नु कुलेषु सन्घे
मित्रेषु राज्येष्वपि पण्डितेषु ।
विद्वेषिणां युद्धमथाथ रक्तं
दुर्गन्ध एषः कलिकालकच्छः ॥

sarvatra bhedo nu kuleṣu saṅghe
mitreṣu rājyeṣv api paṇḍiteṣu /
vidveṣiṇāṃ yuddham athātha raktaṃ
durgandha eṣaḥ kalikālakacchaḥ //

*********************************

Everywhere now there is division: in the
families, in the religious community, among
friends, in states and among scholars as well!
There is battle and blood of those who hate each
other! All that is the stinking morass of the Kali-yuga!

****************************************

В наше время везде (видим) лишь разделение:
в семьях, в религиозной общине, среди друзей,
в государствах и среди учёных. Везде лишь
битва и кровь ненавидящих друг друга!
Таково смрадное болото Кали-юги!

(стихотворный размер: индраваджра)

21.01.21

.........................................................



असत्यवाक्यं यदि सत्यमाहृतम्
अधर्म आहो यदि धर्म उच्यते ।
यदीष्टता द्विष्टतया समेरिता
ततश्च लोको न्विव नारकः स्फुटः ॥

asatyavākyaṃ yadi satyam āhṛtam
adharma āho yadi dharma ucyate /
yadīṣṭatā dviṣṭatayā sameritā
tataś ca loko nv iva nārakaḥ sphuṭaḥ //

************************************

If the false word is called truth, but injustice
is called righteousness, if the state of being
loved is said to be the same as the state of
being hated [i. e. if love is the same as hatred],
then it is evident that [such a] world is like hell!

***************************************

Если ложь называется истиной, а
неправедность зовётся справедливостью,
если любовь отождествляется с ненавистью,
то ясно, что [такой] мир является подобием ада!

(стихотворный размер: ваншастха)

21.01.21

.......................................................



कृष्णेनैव विमुच्यतेऽथ पुरुषो दूराक्षसानां बलात्
कृष्णा येऽपि निशाचरा इव वने लोकस्य कृष्णे स्थिताः ।
कृष्णो रूपतया हि मेघपरमो वाऽयाति तन्मूर्तिमान्
विद्युद्वज्रवरेण​ हंस्यतितरां कृष्णाहितुल्याहितान् ॥

*) मेघपरमो वाऽऽयाति = मेघपरमः इव आयाति । व = इव ।

kṛṣṇenaiva vimucyate ’tha puruṣo dūrākṣasānāṃ balāt
kṛṣṇā ye ’pi niśācarā iva vane lokasya kṛṣṇe sthitāḥ /
kṛṣṇo rūpatayā hi meghaparamo vāyāti tanmūrtimān
vidyudvajravareṇa haṃsyatitarāṃ kṛṣṇāhitulyāhitān //

*****************************************

Krishna releases a man from the power of the evil demons
who being black-coloured, stay in the dark forest of this world
as night roamers. He comes being in His appearance like a great
dark cloud, Himself personified [i. e. Krishna], and He will totally
smash [all those] evil beings who are like [venomous] cobras,
with His best thunderbolt of lightning!

*******************************************

Кришна освобождает человека от власти тёмных злых
демонов, пребывающих в лесной чаще сего мира
неприкаянными ночными бродягами. Он является,
обликом своим будучи подобен великой чёрной туче,
Его воплощённому образу. И Он с силою размечет
превосходной булавой своей молнии всех тех злодеев,
что подобны [ядовитым] чёрным кобрам!

[стихотворный размер: шардулавикридита]

22.01.21

....................................................



श्रूयेतैव यतो न तत्र कटुकानां राक्षसानां नृणां
राज्ञां दुर्मनसां तदात्मकरणानां पीडनानां सताम् ।
वृत्तान्ताः क्व भयङ्करा न वितता दावा यथा वायुना
यायासं गहनं वनस्य शरणं व्याला जनेभ्यो वराः ॥

śrūyetaiva yato na tatra kaṭukānāṃ rākṣasānām nṛṇāṃ
rājñāṃ durmanasāṃ tadātmakaraṇānāṃ pīḍanānāṃ satām /
vṛttāntāḥ kva bhayaṅkarā na vitatā dāvā yathā vāyunā
yāyāsaṃ gahanaṃ vanasya śaraṇaṃ vyālā janebhyo varāḥ //

**********************************************

May I proceed to the impenetrable forest which could be
my shelter, because one cannot hear about cruel demonic
people there, as well as about mischievous rulers and their
personal deeds, about oppressions of good people, where the
horrific news are not spread like horrible forest fires with the
help of wind! [Indeed, even] wild beasts of prey are better
than people!

********************************************

Да отправлюсь же я в лесную чащу, в это прибежище,
поскольку там ничего не слышно о жестоких людях-
демонах, о злобных правителях и их деяниях, о разного
рода угнетении добрых людей, туда, где ужасающие
новости не распространяются подобно тому, как ужасные
лесные пожары распространяются при помощи ветра!
[Воистину, даже] дикие хищники лучше людей!

(стихотворный размер: шардулавикридита)

Дорогой Локешвара-джи, это наш ответ вашему Бхартрихари! :)

**************************************************

Lai jel dodos uz meža biezokni, kurš būs man par patvērumu,
jo tur nedzird par nežēlīgajiem cilvēku jodiem, par ļaunajiem
valdniekiem un viņu nedarbiem, par labo ļaužu apspiešanu un
vajāšanu! Uz turieni, kur drausmīgās ziņas neizplatās līdzīgi
šausminošiem meža ugunsgrēkiem, kuri tiek izplatīti ar vēja
palīdzību. Patiesi, pat plēsīgie zvēri ir labāki par cilvēkiem!

22.01.21

................................................



ये भावा प्रभवन्ति भूतहृदये क्रोधादिकाः प्राकृता
स्तीव्रानन्दहरस्वभावविहिता भीष्मापि तद्व्यक्तता ।
तद्ध्यानी परमेशयोगविशदो लोकस्य वार्धिस्थितः
सर्वत्रैव भवेद्विषादरहितः सर्वं विषं भेषजम् ॥

ye bhāvāḥ prabhavanti bhūtahṛdaye krodhādikāḥ prākṛtās
tīvrānandaharasvabhāvavihitā bhīṣmāpi tadvyaktatā /
taddhyānī parameśayogaviśado lokasya vārdhisthitaḥ
sarvatraiva bhaved viṣādarahitaḥ sarvaṃ viṣaṃ bheṣajam //

***********************************************

Those natural emotional states which are born in the heart
of people, such as anger etc., although their outward appearance
may seem terrible, are endowed with the nature of Hara-Shiva
which brings intense joy! He who meditates upon that, being
united with the Highest Lord while staying in the ocean of this
world, will be always without disappointment. Indeed, every
poison is nothing but medicine!

***********************************************

Те естественные эмоциональные состояния, что проявляются
в человеческом сердце, такие, как гнев и другие, хотя внешнее
их проявление и может выглядеть ужасным, наделены природой
Шивы, что несёт с собой ярую радость. Тот, который всё это
созерцает, будучи единым со Всевышним Господом, хотя и
пребывая по-прежнему в океане мира сего, никогда не испытает
разочарования и отчаяния, ибо любой яд [для него] - лекарство!

[стихотворный размер: шардулавикридита]

22.01.21

....................................................



समस्यते यत्सकलं विगृह्यते
सयोग आहो विनियोगमाप्नुयात् ।
सुहृत्प्रियो यो रिपुतां प्रयाति स
तथा विकारा जगतीह निश्चिता ॥

samasyate yat sakalaṃ vigṛhyate
sayoga āho viniyogam āpnuyāt /
suhṛt priyo yo riputāṃ prayāti sa
tathā vikārā jagatīha niścitāḥ //

********************************

That which was put together [or: composed as a samāsa]
will be completely separated [or: analysed], he who has
achieved spiritual unity, will lose it! He who once was
a dear friend will become an enemy! Such are those
transformations which are certain in our world!

****************************************

"То, что складывается из отдельных частей в единое
целое [напр. композит-самаса], будет непременно
разъединено [композит: проанализирован]! Тот, кто
достиг духовного единства, непременно от него
отпадёт! Тот, кто был дорогим другом, непременно
превратится во врага! Таковы изменения в нашем
мире, в которых можно быть уверенным!"

(стихотворный размер: ваншастха)

24.01.21

.........................................................



लीलायते शम्भुरयं महेश्वर
स्तस्यैव लीला खलु दैवमुच्यते।
विशीर्यमाणे तु शरीरके पशो
र्देही विदेहः प्रभवं निवर्तते ॥

*********************************

līlāyate śambhur iyaṃ maheśvaras
tasyaiva līlā khalu daivam icyate /
viśīryamāṇe tu śarīrake paśor
dehī videhaḥ prabhavaṃ nivartate //

*******************************

This Great Lord Shambhu [Shiva] plays a cosmic
play, and his amusement, indeed, is called Fate!
And when the body of a creature decays, his bodiless
spiritual principle [soul] returns to its primeval origin!

*******************************************

Великий Господь Шива, Благоподатель, играет
свою [космическую] игру, и игра эта зовётся
человеческой судьбой! Когда же тело живой
твари разрушается, бестелесный дух возвращается
к своему истоку!

24.01.21

.........................................................



श्लोकानां रचनं ममैव चरणं दैनं च दैवाहृतं
तर्कोऽयं मनसः प्रवृत्तिरपरा पाराय मत्तारणी ।
दैवी वाङ्मम वाचि सारविहिता साह्लादसम्प्रेरका
नाथो मे भुवने भवेत्पशुपतिः पाशाद्धि सत्तारकः ॥

*) दैनम् = दैनिकम्, दिवातनम् ॥

ślokānāṃ racanaṃ mamaiva caraṇaṃ dainaṃ ca daivāhṛtaṃ
tarko ’yaṃ manasaḥ pravṛttir aparā pārāya mattāraṇī /
daivī vāṅ mama vāci sāravihitā sāhlādasamprerakā
nātho me bhuvane bhavet paśupatiḥ pāśād dhi sattārakaḥ //

**********************************************

Composing poetic stanzas is my way, my daily practice which
was imposed upon me by Fate. Philosophical reflection is another
activity, namely that of my mind, which brings me towards
further shore [to the Beyond]. The celestial Speech [Sanskrit]
being placed onto my own speech as its essential power, instigates
it filling me with joy! My Guardian in this world is the ‘Lord of
creatures’ Pashupati [Rudra, Shiva], because he brings me freedom
from any spiritual bonds!

***********************************************

Моим ежедневным деланием, наложенным на меня судьбой,
является сочинение поэтических строф. Другой деятельностью,
работой моего ума, является философское размышление,
которое переносит меня на "иной берег", к Запредельному!
Небесная же речь, санскрит, которую обрела моя собственная
речь в качестве своей сгущённой мощи, вдохновляет меня и
подталкивает, наполняя радостью. Хранителем же моим в этом
мире является "Владыка тварей" Пашупати [Рудра, Шива], ибо
Он дарует мне свободу от всяческих оков!

(стихотворный размер: шардулавикридита)

24.01.21

.........................................................



दोषो यः सुरवाक्प्ररूपणहितो जाज्वल्यते पीडकः
सम्मानो बत पण्डितस्य महतो भस्मीकृतो येन रे ।
नेनीयेत स येन हन्त परमामध्यापको नम्रतां
वन्दे दोषमिमं गुरोर्गुरुमितो वाण्याः परां निम्नताम् ॥

doṣo yaḥ suravākprarūpaṇahito jājvalyate pīḍakaḥ
sammāno bata paṇḍitasya mahato bhasmīkṛto yena re /
nenīyeta sa yena hanta paramām adhyāpako namratāṃ
vande doṣam imaṃ guror gurum ito vāṇyāḥ parāṃ nimnatām //

*******************************************

I praise (any) mistake which was occasionally done during
the exposition of Sanskrit, which flames violently and causes
intense pain, as well as reduces the honour of the great scholar
to ashes, and forcefully leads that master to the state of
extreme humbleness, as the Teacher of teachers! And therefore,
I also praise the paramount depth of Sanskrit!

****************************************************

Славлю как Учителя учителя ошибку, совершённую во время
преподавания "языка богов", что жарким пламенем полыхает
и неимоверно мучает, а также превращает честь многоучёного
мужа в горстку пепла, загоняя такового наставника в состояние
великого смиренномудрия! И посему я также славлю
неисследимую, великую глубину Санскрита!

(стихотворный размер: шардулавикридита)

25.01.21

....................................................



अहो मनोहारि च संस्कृतं मे
सुरा यथा काव्यमिदं स्वशक्त्या ।
पीतापि किंचिन्नयतीह मत्तम्
आवेशतां शुद्धगिरा श्रियायाः ॥

aho manohāri ca saṃskṛtaṃ me
surā yathā kāvyam idaṃ svaśaktyā /
pītāpi kiṃcin nayatīha mattam
āveśatāṃ śuddhagirā śriyāyāḥ //

*******************************

Hey, Sanskrit is so attractive to me!
Like wine is for me that poetry by its power!
Drunk even a little bit, it brings the drunkard
to the state of possession by the pure speech
of the goddess Sarasvati!

**********************************

Ах, как же притягателен для меня санскрит!
Силою своею поэзия на нём подобна вину!
Будучи лишь чуточку отпито, оно вводит
опьянённого им в состояние одержимости
чистою речью богини Сарасвати!

(стихотворный размер: триштубх упаджати)

25.01.21

.........................................................



सूत्राणां पदलाघवादतितरामर्थावबोधो गुरुः
शास्त्राणां खलु शास्त्रिणां विवरणं चावश्यकं सिद्धये।
विद्यार्थीह विना सहायकवरं भ्राम्येद्वने गह्वर
आप्तोऽयं गुरुरेव तस्य परमो भूयात्प्रमाणीकृतः॥

sūtrāṇāṃ padalāghavād atitarām arthāvabodho guruḥ
śāstrāṇāṃ khalu śāstriṇāṃ vivaraṇaṃ cāvaśyakaṃ siddhaye /
vidyārthīha vinā sahāyakavaraṃ bhrāmyed vane gahvara
āpto ’yaṃ gurur eva tasya paramo bhūyāt pramāṇīkṛtaḥ //

***********************************************

It is difficult to understand the meaning of philosophical
Sutras because of the utmost scarcity of their wording.
For the success of that one needs the explanation of Shastras
(traditional system of knowledge) by learned scholars. In that
case without a good assistant a student would roam about in
the impenetrable forest. May only a competent person become
for him (for such a student) the most important teacher, the
real authority!

**************************************************

Значение философских Сутр понимать трудно из-за
крайней лаконичности их формулировок. Для успеха
в этом деле необходимо, как всем известно, подробные
разъяснения учёными мужами соответствующих областей
специального знания. Без подобного помощника в этих
занятиях взыскующий знания студент будет блуждать (как
бы) в тёмном лесу. Так пусть же лишь компетентый человек
станет ему в этом предприятии важнейшим учителем,
подлинным мерилом истины!

(стихотворный размер: шардулавикридита)

26.01.21

......................................................



शास्त्राणां सुरवाक्प्रबोधपरमा तद्रूपवैशेषिकाद्
ध्रस्वत्वेन घनत्वसारपदतो यैर्भारतीभारतिः ।
म्लेच्छानां हि गिरां सुकाव्यविहितानां नास्ति तच्छक्तिता
वैपुल्यं गवि वर्धिशीष्ट विशदायां वर्धतां संस्कृतम् ॥

śāstrāṇāṃ suravāk prabodhaparamā tadrūpavaiśeṣikād
dhrasvatvena ghanatvasārapadato yair bhāratībhāratiḥ /
mlecchānāṃ hi girāṃ sukāvyavihitānāṃ nāsti tacchaktitā
vaipulyaṃ gavi vardhiśīṣṭa viśadāyāṃ vardhatāṃ saṃskṛtam //

*************************************************

The main aim of the idiom of Sanskrit Shastras is to
awaken knowledge because of the specificity of its form
which is characterised by its utter compactness. One can
experience delight in Sanskrit because of the word-forms
(of that ‘Shastric’ idiom) the power of which is their density!
Foreign languages, even those possessing good poetry, do
not have such an energy! So, may the spaciousness and density
of expression in that brilliant divine language grow!
May Sanskrit grow and prosper!

**************************************************

Основная задача шастрического санскрита, состоящая
в наделении (учёного мужа) пониманием, достигается
из-за его специфической формы, характеризующейся
необычайной краткостью высказывания, отчего из-за
(составляющих его) отдельных слов, энергия которых
- в их компактности, (учёный схоласт) испытывает
острую радость от самого санскрита, ведь в иностранных
языках, пусть даже и обладающих прекрасной поэзией,
нет этой могучей силы. Так пусть же в этом прекрасном
санскрите возрастает широта и глубина! Да растёт и да
расцветает санскрит!

(стихотворный размер: шардулавикридита)

26.01.21

................................................................



सर्वे वयं पशुपतेः पशवः कृतत्वात्
येनैव पाशविहिता हि हिताय मुक्ताः।
मार्गे विमुक्तिपरमेऽप्यभिगन्तुकामा
नाथो नु नो शिवहरो हरिको हृदां हः॥

*) हः भैरवे ।

sarve vayaṃ paśupateḥ paśavaḥ kṛtatvāt
yenaiva pāśavihitā hi hitāya muktāḥ /
mārge vimuktiparamē ’py abhigantukāmā
nātho nu no śivaharo hariko hṛdāṃ haḥ //

**************************************

All of us are creatures of the ‘Lord of creatures’,
because we are created by Him who frees us for our
benefit, while we are endowed with bonds! Moreover,
we want to proceed on the spiritual path which has
final emancipation as its highest goal. And now our
Guardian is the benign god Hara (Shiva), who is the
Thief of our hearts, Bhairava!

********************************************

Все мы - творения Владыки тварей, поскольку
Он создал нас! Ведь нас, носителей оков, Он
освобождает (от них) ради нашего блага! Более
того, все мы желаем следовать по пути духа,
высшая цель которого - конечное освобождение!
И вот, Он наш Господь, этот благодатный Хара (Шива),
похититель наших сердец, Бхайрава-Устрашающий!

(стихотворный размер: васантатилака)

26.01.21

....................................................



शक्तोऽहं वदितुं कथंचिदमलं नो संस्कृतं दैविकं
संस्कारादथ संस्कृतेर्द्विजवरोऽप्यस्मीति वाक्श्रावकः ।
किंचिन्तो नु भवेद्विषादविहितोऽस्मिन्भारते यात्रिको
म्लेच्छोऽयं कवयेत यः सुरगिरा यस्यैव गौः संस्कृता ॥

śakto ’haṃ vaditum kathaṃcid amalaṃ no saṃskṛtaṃ daivikaṃ
saṃskārād atha saṃskṛter dvijavaro’ py asmīti vākśrāvakaḥ /
kiṃcinto nu bhaved viṣādavihito ’smin bhārate yātriko
mleccho ’yaṃ kavayeta yaḥ suragirā yasyaiva gauḥ saṃskṛtā //

********************************************

“I cannot speak stainless divine Sanskrit, although according
to my ritual preparation and culture I am a pure Brahmin”,
hearing these words, what should a totally disappointed foreign
traveller in India think, while he himself is able not only to
converse in good Sanskrit, but even to compose in it poetic verses?

***************************************

"Я совершенно не умею говорить на чистом
божественном санскрите, хотя по своей
ритуальной подготовке и культуре я являюсь
брахманом!" - Что же будет думать крайне
разочарованный путешествующий по Индии
иностранец, который сам умеет беседовать и
даже слагать стансы на изящном санскрите,
слыша такие слова?"

(стихотворный размер: шардулавикридита)

26.01.21

................................................



संसारहालाहलमूढचेताः
स्वम्पण्डितम्मन्य इह स्वमानात् ।
गीर्वाणवाण्या गुरुमन्धकानां
नश्येत्सशिष्योऽपि विनाऽवशेषम् ॥

saṃsārahālāhalamūḍhacetāḥ
svampaṇḍitammanya iha svamānāt /
gīrvāṇavāṇyā gurum andhakānāṃ
naśyet saśiṣyo ’pi vināvaśeṣam //

*****************************************

He who because of his own arrogance considers himself in
this world a great scholar, while in reality due to the dangerous
poison of Samsara his mind is utterly stupefied, and thinks of
himself as of a teacher of Sanskrit for those who are (spiritually)
blind, will surely perish together with all his disciples, without
any remainder!

***********************************************

Тот, кто по причине собственной гордыни
почитает себя мужем великой учёности, в
то время, как из-за опаснейшего яда круговерти
бытия (сансары) ум его пребывает в плену
иллюзий и бреда величия, и сам себя считает
учителем санскрита для духовных слепцов,
неминуемо и без какого-либо остатка и следа
погибнет со всеми своими учениками!

(стихотворный размер: индраваджра)

28.01.21

...........................................................



कारागृहं यान्ति वशित्वहीनाः
सद्वाक्यहेतोः स्वमतेस्त्वनाथाः।
हा नायका नो न्विव राक्षसाः स्युः
कुत्रैव रामो हतराक्षसोऽयम् ॥

kārāgṛhaṃ yānti vaśitvahīnāḥ
sadvākyahetoḥ svamates tv anāthāḥ /
hā nāyakā no nv iva rākṣasāḥ syuḥ
kutraiva rāmo hatarākṣaso ’yam //

**********************************

Being deprived of their own will, people
go to prison because of their words of truth,
as well as because of their private opinions,
having no protector! Alas, our political leaders
are like cruel demons! Where is the King Rama,
who kills such Rakshasas?

****************************************

Теряя свою свободу, люди идут в тюрьму
за слова правды, а также за своё собственное
мнение, не имея никаких защитников! Ох,
наши политические лидеры ведут себя подобно
жестоким демонам-ракшасам! Где же царевич
Рама, уничтожавший (подобных) демонов?

(стихотворный размер: индраваджра)

28.01.21

................................................................



लातीनभाषेव फिरङ्गिगीरभूद्
विद्यालयेषूत विवादसंस्थिता ।
भो भारतेऽस्मिन्सुरवाक्प्रवित्परा
भूयादधीताऽपि नरैश्च भारते ॥

lātīnabhāṣeva phiraṅgigīr abhūd
vidyāleyeṣūta vivādasaṃsthitā /
bho bhārate ’smin suravāk pravitparā
bhūyād adhītāpi naraiś ca bhārate //

*********************************

Exactly as the Latin language was the idiom
of Europeans which was established in scholastic
disputations at the Universities (in Europe), so
may Sanskrit become the language of knowledge
in India which should be learned by people!

**************************************

Подобно тому, как латинский язык был
идиомом европейцев, установленным для
схоластических диспутов в университетах,
пусть же и люди в Индии изучают санскрит
как по преимуществу язык знаний!

(стихотворный размер: индраваджра)

28.01.21

......................................................



सर्वासां सुरवाचि चाऽऽहितहितानां संहितानां निधि
र्वाराशिर्विपुलो यथा पुलतया यन्निम्नताऽथाऽमिता ।
शास्त्राणां तु धनं सुसंचितमिदं वारीशवाःसंवृतम्
आचार्यस्य मतेन दीधितिमता तद्धीर्भवेद्दीपिता ॥

*) दीधितिमत इति पाठान्तरम् ।

sarvāsāṃ suravāci cāhitahitānāṃ saṃhitānāṃ nidhir
vārāśir vipulo yathā pulatayā yannimnatāthāmitā /
śāstrāṇāṃ tu dhanaṃ susaṃcitam idaṃ vārīśavāḥsaṃvṛtam
ācāryasya matena dīdhitimatā taddhīr bhaved dīpitā

***************************************************

The store of all collections of texts which deliver good advises
in Sanskrit, is so wide in its extent, and so infinite in its depth, like
the Ocean! But this treasure of traditional systems of knowledge
is carefully accumulated being hidden in the waters of that Ocean
(of books). Only through the lucid knowledge of Teacher its
wisdom becomes manifested!

***********************************************

Собрания антологий произведений, дающих благие
наставления на санскрите, подобны океану своей
широтой, также и глубина их неисследима! Всё это
тщательно собранное богатство систем древнего
знания пребывает сокрытым в водах этого океана.
И лишь светоносное знание наставника проявляет
эту мудрость своим сиянием!

(стихотворный размер: шардулавикридита)

29.01.21

..........................................................



प्रत्नतत्त्वाऽथ सुरगीर्मृता चेति नृणां मतम् ।
जीवेत्साऽतश्च जीव्याद्गौस्तद्रसं पीयतां बुधैः॥

pratnatattvātha suragīr mṛtā ceti nṛṇāṃ matam /
jīvet sātaś ca jīvyād gaus tadrasaṃ pīyatāṃ budhaiḥ //

*****************************************

Sanskrit has very ancient nature, and it is
actually a dead (language), such is the opinion
of (many) people. But it lives, and therefore
may this language further live! And may wise
people always drink milk of this Language-Cow!

****************************************

"Санскрит имеет древнюю природу,
и на самом деле это мёртвый язык", -
таково мнение (многих) людей. Но
ведь санскрит живёт. Так пусть же и
дальше живёт этот язык, и пусть учёные
люди пьют молоко этой небесной
Коровы-Речи!"

************************************

Dievvalodai, sanskritam ir senās valodas būtība,
bet īstenībā viņa ir mirusī valoda! - tā uzskaza
daudzi jo daudzi cilvēki. Bet sanskrits taču dzīvo.
Tāpēc lai tad viņš dzīvo arī turpmāk! Lai jel ziņu
vīri dzer šīs dievišķās Govs pieniņu!

30.01.21

......................................................



सौन्दर्यमाहो क्व च काव्यनिर्मिति
र्वाचां मृदुत्वं च नृणामु सौम्यता ।
सर्वत्र कोपो भयमिन्धितं परै
स्तोयं क्व येनैव दवः प्रशामितः ॥

saundaryam āho kva ca kāvyanirmitir
vācāṃ mṛdutvaṃ ca nṛṇām u saumyatā /
sarvatra kopo bhayam indhitaṃ parais
toyaṃ kva yenaiva davaḥ praśāmitaḥ //

************************************

Where is beauty? Where is composition of poetry?
Where is tenderness of words, as well as gentleness
of people? Everywhere there is only wrath and alarm
which is inflamed by our enemies! Where is water
which could subdue this great forest fire?

******************************************

Где красота, поэзии творенье?
Где нежность слов, где мягкость у людей?
Везде лишь гнев и жаркий страха пламень,
Что супостаты разожгли-раздули.
Вода где, гасит что лесной пожар?

30.01.21

................................................



भोः स्युः कृतज्ञा न गुरोर्नु पाठनाद्
वाक्यानि पापानि तु पाठिनां हठात् ।
धिक्स्वंगुरुम्मन्यमिमं च धर्षिणं
गम्यं वनं बालविवर्जितं मया ॥

bhoḥ syuḥ kṛtajñā na guror nu pāṭhanād
vākyāni pāpāni tu pāṭhināṃ haṭhāt /
dhik svaṃgurummanyam imam ca dharṣiṇaṃ
gamyaṃ vanaṃ bālavivarjitaṃ mayā //

***********************************

Alas, nowadays there are no people who are grateful
to the teacher for his teaching. One hears obstinately
only vicious words from students. Fie on that arrogant
person who considers himself to be a teacher [while
being only a beginner student]! I should better go to
the forest where there are no infantile fools!

******************************************

В наше время нет тех, кто был бы благодарен
учителю за его преподавание! Со стороны
учащихся упорно (звучат лишь) злобные речи!
Тьфу же на гордеца, ложно мнящего самого
себя учителем! Отправлюсь-ка я лучше в лес,
где нет инфантильных глупцов!

30.01.21

санскрит, мои сочинения на санскрите, Сурендрамохан Мишра, мои переводы, кавья, стихи, мои переводы с санскрита

Previous post Next post
Up