Кавья: новые строфы (1)

Dec 04, 2020 16:19



Последнее из моих санскритских строфы, для редких ценителей прекрасного, ха-ха...

गिरीशवाग्गिरिरवणाद्गरीयसी
श्रुताऽऽत्मना श्रुतिपरमाऽश्रुशालिता ।
श्रियाश्शरैस्सुशरणतां श्रिताऽऽशु याऽ
यता यथा सरिदु गताऽगतासुताम् ॥



*) अत्र श्लोके संक्षेपतो व्याख्या -

गिरीशः गिरामीश्वरो बृहस्पतिः ।
रवणः शब्दे ध्वनौ वा ।
कवीनामश्रुभिः शालिता भूषिता वाक् ।
याऽयतेति या वागयता प्रबलतमा महासरिद्यथा साऽप्यगतासुताम् अमृतत्वं गतेत्यर्थः ॥
रुचिरा छन्दः ॥

girīśavāg giriravaṇād garīyasī
śrutātmanā śrutiparamāśruśālitā /
śriyāś śarais suśaraṇatāṃ śritāśu yā-
-yatā yathā sarid u gatāgatāsutām //

*************************************

The Speech of the Lord Brihaspati is more venerable
than the roaring sound of great mountains! She is heard
directly by the soul, Veda is the most important thing
for Her, and She is decorated by the tears [of poets and its
lovers]! Very quickly She becomes well-protected by the
arrows of the goddess Sarasvati [or: by the arrows of Shri
She becomes an excellent protection]. Being unrestrained
like a [great] river She becomes immortal!

*********************************************

Речь Владыки Речи Брихаспати вызывает больший
трепет, нежели рёв великих гор! Душа слышит Её
[напрямую], самым главным и высшим пределом
для Неё являются Веды, и изукрашена она бывает
слезами [поэтов и слушателей поэзии]! Богиня
Сарасвати скоропоспешно защищает Её [словесными]
своими стрелами [или: стрелами богини Шри Она
делается наилучшей защитой (для говорящего)].
Не будучи ничем скована, Она, подобно [великой]
реке, обретает бессмертие!

(стихотворный размер: ручира, ja bha sa ja ga)

*********************************************

Runas Kunga Brihaspati Valoda [sanskrits] iedveš lielāku
dievbijību, nekā milzīgu kalnu dārdoņa. Dvēsele sadzird
viņu taisnā ceļā, viņas visaugstākais mērogs ir Vēdas, bet
viņas rota ir [dzejnieku un viņu klausītāju] asaras! Dieve
Sarasvatī nekavējoties pasteidzas viņu sargāt as savām vārdu
bultām! [vai: Ar Sarasvatī dievietes vārdbultu palīgu viņa
paliek cilvēkam par visalābako aizsargu]. Būdama līdzīga
varenai upei, kurai nav nekādu aiszprostu, šī Vāloda sasniez
nemirstību!

....................................................



श्रियान्वितो विबुधगिरः कविर्यतः
सदा स्वपद्यविरचनं करोति यः ।
शनैः क्रमैर्गिरिशिखरं प्रयात्ययं
श्रमस्तु तस्य भुवि वृतो मणिर्यथा ॥

śriyānvito vibudhagiraḥ kavir yataḥ
sadā svapadyaviracanaṃ karoti yaḥ /
śanaiḥ kramair giriśikharaṃ prayāty ayaṃ
śramas tu tasya bhuvi vṛto maṇir yathā //

*************************************

This well-disciplined poet who is endowed with
the glory of the language of gods and always regularly
composes his poetic verses, proceeds towards the
highest peak of the mountain gently, step by step, but
his hard work remains hidden on Earth, like precious
jewel which remains hidden deep in the ground!

*********************************************

Дисциплинированный поэт, осиянный великолепием
языка богов санскрита и постоянно сочиняющий
свои поэтические строфы, медленно, отдельными
шажками продвигается к самой вершине горы, однако
его тяжкий труд остаётся сокрытым [от посторонних
глаз] на Земле, подобно драгоценному самоцвету,
сокрытому [глубоко] в земле.

(стихотворный размер: ручира, ja bha sa ja ga)

...........................................................



Владимиру Дружинину:

जिज्ञासा क्व तवैव मित्र परमा प्रश्नाश्च पाठोऽपि नः
शास्त्राणां कवितागिरां च सुमनोवाङ्निर्मितानां बुधैः ।
आचार्योऽपि सुवासितः परिमलैः शिष्यस्य विद्याततै-
र्भो भूया न्वरुजोऽभयोऽथ मनसा धीरश्च धर्मे स्थितः ॥

jijñāsā kva tavaiva mitra paramā praśnāś ca pāṭho ’pi naḥ
śāstrāṇāṃ kavitāgirāṃ ca sumanovāṅnirmitānāṃ budhaiḥ /
ācāryo ’pi suvāsitaḥ parimalaiḥ śiṣyasya vidyātatair
bho bhūyā nv arujo ’bhayo ’tha manasā dhīraś ca dharme sthitaḥ //

*************************************************

Oh, Friend! Where is your paramount desire to obtain knowledge,
your questions, as well as our reading of Shastras and poetic verses
composed in the language of gods by the men of learning? A teacher
also gets perfumed with spiritual fragrances of his student which are
spread by his [growing] knowledge! Oh, you! May you now become
free from disease, stay safe and steady in your mind while firmly
abiding in Dharma!

******************************************************

О Друг мой, где же твоё стремление к знанию, что
превыше всего, где вопросы твои и наше чтение
учёных трактатов, а также поэтических словес, что
сочинены учёными мужами на божественном языке?
Ведь также и учитель благоухает ароматами, что его
ученик распространяет своими познаниями! Ах, так
пребывай же ныне здоровым, в безопасности, а равно
будь крепок умом, утвердившись в Законе духовном!

(стихотворный размер: шардулавикридита)

......................................................



यो विद्वांश्च दरिद्रत्वमश्नुते भुवनेऽधुना ।
हस्यते निन्द्यते सोऽयमद्य विद्या न वन्दिता ॥

yo vidvāṃś ca daridratvam aśnute bhuvane ’dhunā /
hasyate nindyate so ’yam adya vidyā na vanditā //

************************************

The man of knowledge who experiences
poverty in this world, is ridiculed and blamed.
Nowadays nobody respects knowledge!

*********************************

Человек образованный, что ныне в этом
мире испытывает лишения, подвергается
осмеянию и презрению! Знаниe сегодня
никто не уважает!

...................................................



शैत्यं प्रयातं नगरं नगं तथा
शुक्लः पटोऽभूद्विततोऽथ भूतले ।
श्यामः कुभावस्त्वनुभूयते बुधैः
शीताकुलो ना भवतीव भूरुहः ॥

śaityaṃ prayātaṃ nagaraṃ nagaṃ tathā
śuklaḥ paṭo ’bhūd vitato ’tha bhūtale /
śyāmaḥ kubhāvas tv anubhūyate budhaiḥ
śītākulo nā bhavatīva bhūruhaḥ //

*********************************

The cold weather has come in the city as well as
in the mountain! Now the white blanket has been
spread on the surface of the ground. But scholars
experience the dark bad mood, for a man is frozen
in the same way, as a tree!

***************************************

Холод пришёл как в город, так и в горы.
Итак, белое одеяло [снега] застелило
поверхность земли, но учёные мужи
испытывают тёмное, дурное настроение,
ибо человек замерзает, подобно дереву!

(стихотворный размер: индраванша)

(3.12.2020)

...............................................



वाग्योगो भवनान्ममैव पदवी पद्यं तु तत्साधनं
भूयासं न्ववनम्रतापरिणतस्तत्किंकरः काव्यना ।
गोसारं प्रतिभा कवावहिता तद्गिर्बलं वाग्यते
लोकोऽभूदनुभूतिगोचर इव श्रीभारतीनिर्मितेः ॥

*) काव्यना काव्यपुरुषे ।

vāgyogo bhavatān mamaiva padavī padyaṃ tu tadsādhanaṃ
bhūyāsaṃ nv avanamratāpariṇatas tatkiṃkaraḥ kāvyanā /
gosāraṃ pratibhā kavāv avahitā tad girbalaṃ vāgyate
loko ’bhūd anubhūtigocara iva śrībhāratīnirmiteḥ //

********************************************

The Yoga of speech should be my path, and its mastering
should take place through [my composition of] poetry.
May I become a ‘Man of letters’, a humbly bowed servant
of that [path]! The ‘milk of the Cow’ [or: the power of Speech]
is this poetic inspiration which is placed inside a poet. It
is nothing but the power of Speech [hidden in an ascetic]
whose speech is restrained! And this whole world has become a
kind of pasture ground for my experiences for the sake of poetic
creation through the Speech of the goddess Sarasvati [Sanskrit]!

*********************************************

Пусть будет "Йога Речи" моей стезёй, а средством её
успешного достижения да будет поэтическое делание!
Да пребуду я смиренно склонённым Её слугой, человеком
изящного слова! Млеко сей Коровы [или: сила/энергия
этой Речи] - это поэтическое вдохновение в поэте, и это
есть ничто иное, как мощь Логоса, пребывающая в аскете,
свою собственную речь полностью обуздавшем. Весь этот
мир, в свою очередь, сделался как бы пастбищем духовным
для моих чувственных переживаний ради творчества
посредством речи богини Сарасвати [санскрита]!

(стихотворный размер: шардулавикридита)

............................................



शृणोति गीर्वाणवचांसि वाग्यतः
स्वलङ्कृतानीह सुसंस्कृतानि यः ।
लोकोत्तरो ह्लाद इतोऽनुभूयते
तेनैव भोक्त्रा कवितामृतस्य वै ॥१॥

वाग्योगतो योऽनुगतः स्वसिद्धतां
ननान्वितो ना त्विव कालिदासताम् ।
तेनैव निःश्रेयसमात्मतृप्तये
प्राप्तं किमेतेन भवे भयेन हा ॥२॥

śṛṇoti gīrvāṇavacāṃsi vāgyataḥ
svalaṅkṛtānīha susaṃskṛtāni yaḥ /
lokottaro hlāda ito ’nubhūyate
tenaiva bhoktrā kavitāmṛtasya vai //1//

vāgyogato yo ’nugataḥ svasiddhatāṃ
nanānvito nā tv iva kālidāsatām /
tenaiva niḥśreyasam ātmatṛptaye
prāptaṃ kim etena bhave bhayena hā //2//

*************************************

(1)
A person who, being restrained in his/her speech
hears divine speeches which are well adorned
as well as carefully prepared and purified,
experiences a supernatural delight while tasting
the nectar of Sanskrit poetry!

(2)
A person who with the help of the Yoga of speech
has attained his or her natural perfection, and thus
attained the state of the poet Kalidasa, like a man who
is perfectly endowed with speech, has reached the
ultimate bliss (Summum Bonum) for the satisfaction of
his soul! Why should he then be afraid of this life?

*******************************************

(1)
Человек, обуздавший свою собственную речь,
слушает божественные речения, что замечательно
украшены тропами-аланкарами и в высшей степени
очищены, и испытывает сверхъестественный восторг
при вкушении этого нектара поэзии!

(2)
Человек, что при посредстве "йоги речи" достиг
своего природного совершенства, а именно,
степени [великого поэта] Калидасы, будучи мужем,
переполненным санскритом, уже обрёл высшее
блаженство ради удовлетворения своего духа!
К чему тогда страх перед этой жизнью?

.......................................................



सोऽयं शिवो हरः प्रोक्तो हृदयानां हि हारकः ।
सुहृन्मे भवताद्भावे भक्तः स्यां तस्य वेधसः ॥१॥

या भावभीतिरिह सा परमा भुवां रे
कालः कलौ हि भगवान्पचतीव जन्तून् ।
पाशैर्यमोऽवशनरान्नयति प्रबद्धान्
मां पाहि भो पशुपते कृपणं पशूनाम् ॥२॥

so ’yaṃ śivo haraḥ prokto hṛdayānāṃ hi hārakaḥ /
suhṛn me bhavatād bhāve bhaktaḥ syāṃ tasya vedhasaḥ //1//

yā bhāvabhītir iha sā paramā bhuvāṃ re
kālaḥ kalau hi bhagavān pacatīva jantūn /
pāśair yamo ’vaśanarān nayati prabaddhān
māṃ pāhi bho paśupate kṛpaṇaṃ paśūnām //2//

***************************************

(1)
This [god] Shiva is called ‘Hara’ because he robs
the hearts [of His devotees]. May he become my
good friend in this life! I am a devotee of [my] Creator!

(2)
This fear of existence is here on Earth immensely great
because in the Kali-yuga the Lord ‘Time’ digests the
living beings. King Yama leads helpless people who are
fettered by chains. Oh, Pashupati, ‘Lord of creatures’!
Save me, the most miserable one among all creatures!

**********************************************

(1)
Этот [бог] Шива [также] зовётся "Хара",
ибо он похищает сердца [любящих его]!
Да станет же он в этой жизни моим добрым
другом! Я - преданный служитель этого
[моего] Творца!

(2)
Страх перед жизнью чрезвычайно велик
на этой Земле, ибо в период Кали-юги
Господин "Время" переваривает всех живых
существ, а Царь Яма ведёт полонённых людей,
связанных ловчими петлями. О Господи Пашупати
[т. е. Шива], Владыка тварей, спаси же меня,
самого несчастного из всех Твоих созданий!

***
(размер: васантатилака)

.........................................................



श्रीदेवी सुरभारतीरतिपरा गीर्वाणवाणीभरा
या काशीमवकाशयेत्स्वकिरणैर्वाचो यथा काशिका ।
यस्या वाङ्मयसाङ्गवाङ्कतरणी धीः शारदा सारदा
तस्यै चारुतया विचारपरमायै राधिकायै नमः ॥

*) वाङ्को वारिधौ ।

śrīdevī surabhāratīratiparā gīrvāṇavāṇībharā
yā kāśīm avakāśayet svakiraṇair vāco yathā kāśikā /
yasyā vāṅmayasāṅgavāṅkataraṇī dhīḥ śāradā sāradā
tasyai cārutayā vicāraparamāyai rādhikāyai namaḥ //

***********************************************

I salute reverentially this Lady Radha [Blinderman]
for whom deep thinking as a matter of wonder has
become her main task, while this illustrious lady whose
highest delight is this poetic ‘Language of gods’, who
herself abounds in Sanskrit, and who through the rays
of light [of her own glory] causes to behold the ‘City of Light’
Kashi [where she has studied], in the same way as the Kashika-
Commentary causes to look at [Sanskrit] words through its own
rays of light, and for whom the saving boat in the whole ocean
of great Sanskrit literature has become her immense intelligence,
as well as the goddess Sarasvati who bestows upon her paramount
power!

*****************************************************

В почтительном приветствии я низко склоняюсь пред
Радхой, для коей глубокие размышления чудесным
образом стали главным делом [её жизни], при том, что
сия замечательная дева высшей своей радостью полагает
поэтическую речь богов, сама также будучи носительницей
божественного санскрита, и которая сияющими лучами
собственной своей славы заставляет воззреть нa "Град Света",
[именуемый] "Каши" [где она некогда училась], подобно тому,
как Бенаресский комментарий "Кашика" заставляет внимательно
созерцать санскритские слова, и ладьёй спасения в целокупном
океане санскритской изящной словесности для которой сделался
её ум, а также богиня Сарасвати, дарующая ей великую силу
[или: "её зрелый ум, дарующий ей великую силу"]!

(стихотворный размер: шардулавикридита)

......................................................



चिन्तयन्संस्कृतेनैव विषये संस्कृतस्य च ।
चित्तं स्वं संस्करोतीह शोभया संस्कृतेर्मुनिः ॥१॥

सञ्जीवयन्संस्कृतमां स्वचिन्तने
विस्तारयंस्तस्य भुवां प्रदीपताम् ।
स्यात्तच्छ्रियाऽयं परिपूरितो नरः
पारं गतः पूर्णतया यथाऽमरः ॥२॥

cintayan saṃskṛtenaiva viṣaye saṃskṛtasya ca /
cittaṃ svaṃ saṃskarotīha śobhayā saṃskṛter muniḥ //1//

sañjīvayaṇ saṃskṛtam āṃ svacintane
vistārayaṃs tasya bhuvāṃ pradīpatām /
syāt tacchriyāyaṃ paripūrito naraḥ
pāraṃ gataḥ pūrṇatayā yathāmaraḥ //2//

****************************************

(1)
Thinking in Sanskrit about Sanskrit as the topic
of reflection the sage purifies in this world his
own mind with splendour of the high ancient culture!

(2)
While revivifying Sanskrit in his own thinking,
as well as spreading its light on Earth, a man
becomes completely filled with its glory and light,
and through this fulness he reaches the Beyond,
as if he were an immortal divine being!

****************************************

(1)
Размышляя на санскрите о санскрите
как предмете рефлексии, мудрец в этом
мире очищает свой собственный ум ярким
светом славы изысканной древней культуры!

(2)
Возрождая санскрит в своём собственном
мышлении, (учёный) муж исполняется его
светоносной славы, и полнотою этой он
достигает Запредельного, как если бы он
стал бессмертным божественным существом!

************************************

(1)
Pārdomajot par sanskritu kā savas apceres
priekšmetu, un proti, tieši sanskrita valodā,
gudrības vīrs attīra un sakārto šai pasaulē savu
saprātu ar spilgtu senās dzīvesziņas un smalkās
kultūras gaismas palīdzību!

(2)
Atdzīvinot sanskritu savā domāšanā, šis (ziņas) vīrs
tiek pārpildīts ar šādu gaismas spožumu, ka ar tās
pilnību viņš sasniedz to viņsaulīgi Pārāko, it kā viņš
būtu palicis par nemirstigo dievišķo būtni.

*****************************

Pictures (my own):

K. D. Tripathi, Pandit and Professor of the BHU, an authority in Bhartrihari and Abhinavagupta whom I visitet in Varanasi at his home in 1999.

........................................................



भारतस्यैकतामूलं तद्भाषा संस्कृता स्मृता ।
नानावाचः प्रदेशेषु श्रीनना सर्वभारते ॥

फिरङ्गेऽपि गिरां मध्ये सुरगीः पठ्यतां नरैः।
स्वश्रिया परमा ज्ञेया सर्वभाषामणिर्यथा ॥

bhāratasyaikatāmūlaṃ tadbhāṣā saṃskṛtā smṛtā /
nānāvācaḥ pradeśeṣu śrīnanā sarvabhārate //1//

phiraṅge ’pi girāṃ madhye suragīḥ paṭhyatāṃ naraiḥ /
svaśriyā paramā jñeyā sarvabhāṣāmaṇir yathā //2//

******************************************

(1)
The fundament of the unity of India is its language,
traditionally known as Sanskrit! In the different states
(of India) there are many different languages, but the
language of Sarasvati (Sanskrit should be official) in
the whole India!

(2)
In Europe as well people should study Sanskrit among
other languages! (Sanskrit) is known to be the most
excellent through its glory, like a unique jewel among
all languages (of mankind)!

******************************************

(1)
Основа единства Индии в её языке, традиционно
известном как санскрит. В разных штатах страны
много различных (региональных) языков, но
речь Сарасвати (должна быть официальным)
языком всей Индии в целом!

(2)
Также и в Европе среди прочих языков люди должны
(больше) изучать санскрит. Ведь известно, что он
превосходит все остальные языки своим великолепием,
(выделяясь) из всех наречий подобно драгоценному
самоцвету!

***************************

Picture:

Varanasi, Pandit Hemendra Nath Chakravarty, a specialist in Kashmir Shaivism, with whom I happened to read Abhinavagupta in Kashi, 1999. My own photo, the roof of the House of Alice Boner Institute, Assi Ghat.

................................................



78 !!!

यो लोके प्रथमो बभूव गुरुरां भाषाऽऽर्जिता येन मे
पार्श्वे यस्य तथा कथा निजकुले पूर्वं मया सुश्रुताः ।
धर्मो यस्य च मामकोऽभवदयं ख्रीष्टस्य वादः स्मृतस्
तं भक्त्या प्रणमामि मेऽथ जनकं भूयाद्विरोगः सदा ॥

yo loke prathamo babhūva gurur āṃ bhāṣārjitā yena me
pārśve yasya tathā kathā nijakule pūrvaṃ mayā suśrutāḥ /
dharmo yasya ca māmako ’bhavad ayaṃ khrīṣṭasya vādaḥ smṛtas
taṃ bhaktyā praṇamāmi me ’tha janakaṃ bhūyād virogaḥ sadā //

***************************************************

Ar lelu mīlesteibu as sveicynoju sovu tāvu, kurs irā bejis muns
pats pyrmīs skūlōtōjs itymā pasaulī, nu kura as īmontovu sovu
volūdu, kuram klōtasūt, as ar lelu prīcu senejōs dīnōs klausejūs
jō stōstus par myusu saimi, un kura religija, seņ pazeistama kai Kristus
Mōceiba, palyka ari par munu ticeibu. Lai jam vysod byut sveikam un vasalam!

***************************************************

С великой любовью я приветствую своего отца, бывшего
мне в этом мире самым первым учителем, находясь рядом
с которым, я когда-то давно с радостью внимал его рассказам
о нашей семье, и религия которого, издревле известная как
Христово Учение, стала и моей верой! Да пребывает он всегда
в добром здравии!

**************************************************

With great love I salute my father who was my very first teacher
in this world, at the side of whom very long ago I used to gladly
hear his stories about our family, and whose religion traditionally
known as the Teaching of Christ, has also become my faith! May
he always be in good health!

..........................................................



यदा न पाठोऽप्यवधानतो भवेत्
कदाचिदाहो भ्रमणं च मानसम् ।
नना च नाना त्विति शब्दसङ्करः
विषं यथा तद्विषमो नृसङ्करः ॥

*) नृसङ्करः कुलसङ्करे यथागीतम् ।

yadā na pāṭho ’py avadhānato bhavet
kadācid āho bhramanaṃ ca mānasam /
nanā ca nānā tv iti śabdasaṅkaraḥ
viṣaṃ yathā tad viṣamo nṛsaṅkaraḥ //

**********************************

If there is no attention during the reading, sometimes
there can be certain unsteadiness of mind, and hence
a confusion of some words such as ‘nanā’ (mother,
speech) and ‘nānā’ (different) can occur, and this fact
is like poison, as dangerous as the mixture of people
[belonging to different communities, ethnicities, social
backgrounds or religious traditions].

***********************************************

Если чтение осуществляется невнимательно,
то ум иногда блуждает, и случается путаница
в словах, как например ‘nanā’ (речь, мать) и
‘nānā’ (различным образом), и всё это подобно яду,
как если бы имело место опасное смешение людей
[принадлежащих к совершенно различным семьям,
народам, общинам, религиям].

.......................................................



शरणगतस्य नुस्सुतरणं त्वतरे वचसां च सारथौ
जगति ततः प्रभाऽथ कविता परमा सुरगीश्च शारदा ।
कविचरणं हि पद्यरचनं विमलैश्च पदैरलङ्कृतैः
किमु भुवने वरं भवति चारुतयाऽपि गिरां तु साधनात् ॥

*) पदैः = पादैः ।

śaraṇagatasya nus sutaraṇaṃ tv atare vacasāṃ ca sārathau
jagati tataḥ prabhātha kavitā paramā suragīś ca śāradā /
kavicaraṇaṃ hi padyaracanaṃ vimalaiś ca padair alaṅkṛtaiḥ
kim u bhuvane varaṃ bhavati cārutayāpi girāṃ tu sādhanāt //

**************************************************

An excellent saving boat for a man who is well-guarded in the
impassable ocean of words, are in this world following things:
poetic inspiration, poetry, the highest language of gods, as well
as the goddess Sarasvati! The mode of life for such a poet is his
writing of poems with the help of immaculate verse-feet which are
decorated with [different] figures of speech. What on Earth can be
better than creating of such elaborate words which is also a great
wonder?

(panchakavali chandas: पञ्चकावली छन्दः )

*************************************************

Спасительной ладьёй для человека, что бывает
хорошо защищён в непреодолимом океане словес,
являются в этом мире следующие вещи: вдохновение,
поэзия, всё остальное превосходящая речь богов, а
также богиня красноречия Сарасвати, ибо путём
поэта является написание им поэтических строф
безукоризненными стопами, украшенными фигурами
речи-аланкарами. Что же в мире сем лучше, нежели
совершенствование изящных речений, что уже само по
себе представляется изумительным чудом?

(стихотворный размер: 21-сложник панчакавали; na ja bha ja ja ja ra)

...........................................................



गङ्गायाश्च तटे हरस्य नगरे सम्भाषणं संस्कृतं
भूतं हर्षकरं शुचाविहरणं केनैव चित्सूरिणा ।
कुत्राऽन्यत्र भवेत्समानसमयः काश्या बहिश्चिन्तितः
भाभाषा भवतान्नृणामु परमा श्रीकाशिकायां सनात् ॥

*) समयः सम्मेलने । सनात् सदा सततम् ।

gaṅgāyāś ca taṭe harasya nagare sambhāṣaṇaṃ saṃskṛtaṃ
bhūtaṃ harṣakaraṃ śucāviharaṇaṃ kenaiva cit sūriṇā /
kutrānyatra bhavet samānasamayaḥ kāśyā bahiś cintitaḥ
bhābhāṣā bhavatān nṛṇām u paramā śrīkāśikāyāṃ sanāt //

*********************************************

On the shore of the holy Ganga in the city of the Lord Shiva
a Sanskrit conversation with a certain scholar happened once,
and it brought great pleasure as well as swept away all sorrow.
In what other place apart from Kashi is it possible to imagine
any dialogue of the same kind? May the Light-Speech (Sanskrit)
be always the primary speech for people in that ‘City of Light’!

*****************************************************

На берегу Ганги, во граде Шивы [некогда] состоялась
беседа на санcкрите с одним учёным, что доставила
восторг и унесла печаль. В каком же ещё ином месте,
помимо Каши, возможно помыслить подобную встречу?
Да будет же Речь-Свет [санскрит] всегда главным языком
для людей во "Граде Света"!

(стихотворный размер: шардулавикридита)

...........................................................





To the young and promising Sanskrit poet Prawin Poudel, as an answer to his meticulous, but always kind Sanskrit commentaries!

विद्यायाः परिवृद्धिरां भवति नो मन्दं क्रमैरल्पकै
र्वृक्षस्यैव वनस्पतेरुपचयः स्यात्पल्लवैः कोमलैः ।
शीघ्रं शीर्णमिदं शरीरमशिवं तच्शेषमाहो मलं
भूयासं न्विव चातकोऽपि सहको वृष्टे रतो बिन्दुभिः ॥

vidyāyāḥ parivṛddhir āṃ bhavati no mandaṃ kramair alpakair
vṛkṣasyaiva vanaspater upacayaḥ syāt pallavaiḥ komalaiḥ /
śīghraṃ śīrṇam idaṃ śarīram aśivaṃ tacśeṣam āho malaṃ
bhūyāsaṃ nv iva cātako ’pi sahako vṛṣṭe rato bindubhiḥ //

*********************************************

Our knowledge grows rather slowly, only in small steps. [Also]
a [gigantic] tree called ‘Lord of the forest’, expands through
tender and lovely sprouts! Only this inauspicious body fades
away rapidly, and what is left over, is only dirt. So, may I become
patient [in my search of knowledge], like a Chataka bird who is
utterly pleased [only] by [some few] drops of rain!

*****************************************************

Знание наше возрастает медленно, лишь маленькими
шажочками. Ведь и огромное дерево, именуемое "Владыкой
леса", прирастает только небольшими нежными побегами.
Быстро лишь это нечистое тело распадается, оставляя после
себя небольшую кучку грязи. Итак, да буду же я [в своём поиске
знаний] подобен терпеливой птичке Чатаке, которая
довольствуется несколькими капельками дождя!

(стихотворный размер: шардулавикридита)

************************************************************

Mūsu zināšanas pieaug lēnām, tik īsiņiem soļiem. Jā,
arī milzīgs koks, kuru mēdz saukt par ‘Meža Kungu’,
kļūst arvienu lielāks tik trauslām, maigām atvasītēm.
Ātri tikai šis nespēcīgais cilvēka ķermenis izjūk un
izšķīst, atstājot pēc sevis kādu netīrumu kaudzi. Lai tad
es pats esmu līdzīgs pacietīgajam putniņam, kuru sauc
par ‘čātaku’ [dzegužu dzimtas putnu suga], un kurš
ārkārtīgi priecājas par dažām lietus lāsēm!

...............................................................



या दैनिका नुस्त्वनुभूतिरप्यहो
गीर्वाणवाण्या यदि काव्यरूपिता ।
सेयं च नानाक्षमताविशोधिता
श्रीगारुडेनैव विषाननो यथा ॥

yā dainikā nus tv anubhūtir apy aho
gīrvāṇavāṇyā yadi kāvyarūpitā /
seyaṃ ca nānākṣamatāviśodhitā
śrīgāruḍenaiva viṣānano yathā //

************************************

Even a simple daily human experience, if it
is expressed in the form of a Sanskrit poetic
verse, is purified by the power of the divine
Speech, like a snake [who is purified from the
power of its deadly venom] by the holy Gāruḍa-mantra!

*******************************************

Даже самое обычное повседневное переживание,
если только оно выражено в форме поэтической
строфы на санскрите, полностью очищается,
подобно тому, как ядовитый аспид очищается от
своего яда с помощью священной гаруда-мантры!

********************************************

Pat visvienkāršākā ikdienišķā pieredze, ja tikai viņa
tiek aprakstīta dzejas veidā ‘dievu valodā’ (sanskritā),
līdz ar to pilnīgi attīrās, kā indīgā čūska, kuru svētās
‘Garudas mantras’ vārds atbrīvo no viņas indes spēka!

...........................................................



Владимиру Дружинину, в ответ на его комментарий:

भो आर्यपुत्र रचिता स्तुतिरुच्छ्रिता या
क्षुद्रस्य वामनकवेरधिकाऽभिपूजा ।
निर्लक्षणोऽपि भुवने तु भवाम्यविद्यो
वाक्संस्कृता मम सुधाऽथ तया प्रवृद्धिः ॥

bho āryaputra racitā stutir ucchritā yā
kṣudrasya vāmanakaver adhikābhipūjā /
nirlakṣaṇo ’pi bhuvane tu bhavāmy avidyo
vāk saṃskṛtā mama sudhātha tayā pravṛddhiḥ //

********************************************

Oh, Son of the Noble Ones! This elevated eulogy
which you have composed for the sake of the low
and mean poet, a spiritual dwarf, is the praise which
is too excessive! But although I live on Earth as
a totally ignorant and insignificant man, my nectar
of immortality is Sanskrit through which I will surely
grow!

*****************************************

О Сын Благородных! То высокое славословие,
что Ты сочинил, без всякой меры восхваляет
ничтожнейшего поэта, [духовного] карлика!
Но хотя я пребываю в этом мире, будучи не
имеющим никакого значения невеждой, моим
напитком бессмертия является изысканная
божественная Речь-Санскрит, и лишь ею я буду
возрастать!

(стихотворный размер: васантатилака)

......................................................



To Surendramohan Mishra:

आर्याहो भवता कृतं च परमं काव्यं तथा पश्यता ह्य्
आर्याणां विशदां सृतिं च खलु तां यस्यां गताः पण्डिताः ।
आम्नाये विबुधा गिरीशसुरतां याता यथा धाविताः
तं ग्रन्थं कविना विकल्पितमरे भक्त्या भजे भुक्तिदम् ॥१॥

श्लोकाश्च शोभा भवता कृताः सदम्
आचार्य काव्ये मम संस्कृते तथा ।
श्वासेन दिव्येन हि विप्रतामगाद्
उद्वेल्लितो मिश्रसुरेन्द्रमोहनः ॥२॥

शस्तास्तु काव्यकुशलाः परवाचि शक्ताः
ये शाश्वतं कविकृतौ परिमार्जिता वै ।
देवा हि तैश्च रमिताः परितोषिता हा
लोकाश्च दीधितिरहो विहिता नराणाम् ॥३॥

āryāho bhavatā kṛtaṃ ca paramaṃ kāvyaṃ tathā paśyatā hy
āryāṇāṃ viśadāṃ sṛtiṃ ca khalu tāṃ yasyāṃ gatāḥ paṇḍitāḥ /
āmnāye vibudhā girīśasuratāṃ yātā yathā dhāvitāḥ
taṃ granthaṃ kavinā vikalpitam are bhaktyā bhaje bhuktidam //1//

ślokāś ca śobhā bhavatā kṛtāḥ sadam
ācārya kāvye mama saṃskṛte tathā /
śvāsena divyena hi vipratām agāt
udvellito miśrasurendramohanaḥ //2//

śastās tu kāvyakuśalāḥ paravāci śaktāḥ
ye śāśvataṃ kavikṛtau parimārjitā vai /
devā hi taiś ca ramitāḥ paritoṣitā hā
lokāś ca dīdhitir aho vihitā narāṇām //3//

*******************************************

(1)
Oh, Noble One, you have written the most excellent poetic works
while contemplating at the same time on a splendid path
of the noble people, namely men of learning who entered it,
who were teachers in the tradition and became quasi the living
icons of the Lord of Speech having been completely purified!
I adore with love this very literary work which was created
by the Poet, and which bestows great enjoyment!

(2)
You, Sir, always create brilliant poetic stanzas,
oh my Teacher in the realm of poetry and Sanskrit!
Elevated Surendramohan Mishra verily became learned
poet and seer through the divine inspiration!

(3)
Those who are skilful in poetry as well as competent in the supreme Speech
(Sanskrit) always being polished in their poetic work, are utterly praised!
Gods are rendered happy by them, people delighted, and great inner power
bestowed upon men!

*******************************************

Сурендрамохану Мишре:

(1)
О благородный господин! Вы создали поэзию высшего качества, созерцая сей блестящий путь ариев, по коему следуют мудрецы, являющиеся высокоучёными в традиции и ставшие как бы образами Владыки Речи (Праджапати), ставши духовно очищенными. Почитаю же с любовью сей дарующий наслаждение труд, сотворённый поэтом!

(санскритская строфа сочинена размером шардулавикридита)

(2)
Вы всегда создаёте прекрасные поэтические строфы,
о Учителю мой в области поэзии и санскрита!
Воистину, возвышенный Сурендрамохан Мишра
божественным вдохновением сделался высокоучёным мудрецом!

(санскритская строфа сочинена размером индраванша)

(3)
Воистину прославлены те, что искусны в поэзии
и владеют высокой речью (санскритом),
постоянно очищаясъ в поэтическом делании!
Им радуются боги, ими довольны люди,
а мужам даруется через них огромная сила!

(санскритская строфа сочинена размером васантатилака)

......................................................



प्रयातो ग्रीष्मोऽयं ललविलसितस्तप्तमनसां
ततो धिक्शीतत्वं शरदजनितं चाऽऽहितमिह ।
चितिर्मे संशीतश्शयनशरणस्यैव हिमवद्
धिमा माऽऽयाताद्धा विकृतिकरणा सुप्तिपरमा ॥

prayāto grīṣmo ’yaṃ lalavilasitas taptamanasāṃ
tato dhik śītatvaṃ śaradajanitaṃ cāhitam iha /
citir me saṃśītaś śayanaśaraṇasyaiva himavad
dhimā māyātād dhā vikṛtikaraṇā suptiparamā //

********************************************

Summer which appeared a kind of playful time for those
whose imagination was heated, has passed away. After that -
fie! - a noxious cold weather came here which was produced
by autumn. My mind turned frozen like ice, and my couch has
become my only asylum. Oh, may winter never arrive, for
generally it brings only diseases and drowsiness!

*************************************************

Лето, что казалось временем развлечений для тех,
чьё воображение было распалено [жаром и страстью],
прошло, после чего, увы, здесь настали пренеприятные
холода, которые породила осень. Ум мой застыл, подобно
льду, и единственным прибежищем моим сделалась постель.
Ох, хоть бы никогда не приходила зима, что несёт главным
образом болезни и сонливость!

(стихотворный размер: 17-сложник шикхарини)

..........................................................



चये यतश्चायुरिदं प्रतिष्ठितं
विनापि चायेन न मानसाधनम् ।
परिभ्रमो मानसिको भ्रमावहस्
ततो नु चायं शिषुजीवनं स्मृतम् ॥

*) चयश्चाये । शिषुर्विद्यार्थिनि ।

caye yataś cāyur idaṃ pratiṣṭhitaṃ
vināpi cāyena na mānasādhanam /
paribhramo mānasiko bhramāvahas
tato nu cāyaṃ śiṣujīvanaṃ smṛtam

******************************************

Since vital power is firmly rooted in Tea, and
there is no achievement of correct understanding
without Tea, and since without Tea there is mental
wandering which brings erroneous cognitions, that’s
why Tea is known to be ‘life’ of a scholastic.

********************************************

Поскольку жизненная сила утверждена в Чае, и без
Чая [немыслимо] достижение достоверного познания,
поскольку [без него наблюдается] мысленное блуждание,
несущее ошибки в понимании [объектов познания],
поэтому традиционно считается, что Чай - это "жизнь"
[всякого] школяра (/схоласта)!

(стихотворный размер: ваншастха; пример синекдохи как специального тропа!)

.......................................................



चायं वागरजीवनं रसमयं चायस्य दिव्यं बलं
तच्चायं च विना न शास्त्रकरणं चायाय काव्यं त्विदम् ।
चायेनैव हि पाठनं च पठनं श्रेयोऽपि चायान्नु किं
चाये चित्तिरियं ममैव विहिता भो चाय चैकाश्रय​ ॥

cāyaṃ vāgarajīvanaṃ rasamayaṃ cāyasya divyaṃ balaṃ
tac cāyaṃ ca vinā na śāstrakaraṇaṃ cāyāya kāvyaṃ tv idam /
cāyenaiva hi pāṭhanaṃ ca paṭhanaṃ śreyo ’pi cāyān nu kiṃ
cāye cittir iyaṃ mamaiva vihitā bho cāya caikāśraya //

#cayakavyam

********************************************

Tea is the delightful, tasteful life of a scholar! Tea has
a divine power! Without Tea there can be no writing of
scholarly treatises! This very poem is written for Tea!
Learning as well as teaching occur with the help of Tea!
What can be better than Tea? My mind is always concentrated
on Tea! Oh, Tea, my only refuge!

************************************************

Чай - это прекрасновкусная жизнь учёного. Чай обладает
чудесной, божественной силой! Без Чая немыслимо
написание научных трактатов. Само это стихотворение -
ради Чая! Как обучение, так и преподавание происходит только
лишь с помощью Чая! Что же может быть лучше чая? Ум мой
всегда направлен на Чай! О Чаю, моё единственное прибежище!

......
(стихотворный размер оригинала: шардулавикридита; слово "чай" приводится на санскрите во всех восьми падежах)

****************************************************************

Tēja ir garšpilna ziņu vīra dzīve! Tējai piemīt brīnumainais,
dievišķais spēks. Bez tējas nav iedomājama nekādu zinātnisko
rakstu sacerēšana! Šis dzejolis ir veltīts Tējai! Pat mācīšana, kā
arī mācīšanās notiek vienīgi ar Tējas palīdzību! Kas tad var būt
labāks par Tēju? Mans prāts ir allaž notēmēts uz Tēju! Ak tu Tēja,
mans vienīgais patvērums!

....
(oriģināla pantmērs: šārdūlavikrīdita, ‘tīģera lēciens’; sanskrita vārds ‘tēja’ (čājam) ir lietots visos astoņos sanskrita valodas locījumos).

Atdzejojums:

Lūk, Tēja ir šī ziņu vīra dzīve,
Kas garšas, Dieva brīnumspēka pilna!
Bez viņas nav ar’ zinātnieku rakstu.
Tai būšu veltījis es savu dzeju.
Bez Tējas pietrūkst mācīšanai spēku,
Nav mācīšanās mākas jauniem prātiem.
Man’ sajēga ir Tējā nogrimusi,
Tās noslēpumā lielā meklē jēgu.
Ak Tēja, tu mans patvērums visaugstais!

..................................................



यात्रायां नु शुचापदे मम विभुः सन्नायकः संस्कृतं
सहाय्यं पशु तस्य तारतरणं मह्यं यथा सागरे ।
आशाऽऽहो सुरवाक्सुसूरिसुहृदां शब्दार्णवे ह्याशिता
मा भैषीस्तु तरङ्गभङ्गमरणात्सारस्वते सारथौ ॥

yātrāyāṃ nu śucāpade mama vibhuḥ sannāyakaḥ saṃskṛtaṃ
sāhāyyaṃ paśu tasya tārataraṇaṃ mahyaṃ yathā sāgare /
āśāho suravāksusūrisuhṛdāṃ śabdārṇave hy āśitā
mā bhaiṣīs tu taraṅgabhaṅgamaraṇāt sārasvate sārathau //

*************************************************

During my pilgrimage in the place of sorrow [i. e. my life
in this world] my powerful and true guide is Sanskrit.
Look, its help is for me like a saving boat in the ocean
because, verily, the hope of friends of good Sanskrit scholars
is satiated only in the foaming sea of words! Only don’t
be afraid of humiliation and death in the billows of the ocean
which belongs to Sarasvatī.

***************************************************

Во время моего паломничества в юдоли печали
мощным и подлинным моим водителем-проводником
является санскрит. Его помощь мне подобна ладье
спасения посреди океана, ведь надежда друзей
добрых знатоков божественной речи насыщается
лишь в бушующем словесном море. Только не бойся
претерпеть крушение и погибель в пенных волнах
океана богини Сарасвати!

(стихотворный размер санскритского оригинала: шардулавикридита)

***********************************************

Šīs dzīves svētceļojuma laikā šai sāpju ielejā mans stiprais un
patiesais ceļvedis ir sanskrits. Lūk, viņa palīdzība man ir
līdzīga glābšanas laivai kādā dižjūrā, jo taču dievvalodu pārzinošu
ziņu vīru draugu cerība tiek apmierināta vienīgi vārdu okeānā.
Tikai nebaidies no sagraušanas un nāves šais Sarasvatī dieves
jūras bangojošajos viļņos!

(Pantmērs sanskrita oriģinālā: šārdūlavikrīdita, “tīģera lēciens”)

......................................................

#cayakavyam, санскрит, мои сочинения на санскрите, cayakavyam, чайная поэзия, чай, чаям, Сурендрамохан Мишра, Индия, кавья, мои переводы, поэзия

Previous post Next post
Up