«Հայերե՛ն ասա»
Էնքան հաճելի է տեսնել, որ տարիների հետևողական աշխատանքդ արդյունք է տվել:
Դավիթը մանկապարտեզ է գնում, հիմա անգլերեն սովորելու ինտենսիվ շրջան է ապրում ու, բնականաբար, սովորածը փորձում է նաև տանը կիրառել, իսկ մեր տանը անգլերեն խոսելը միշտ արգելված է եղել: Վերջերս երբեմն ինչ-որ բաներ փորձում է անգլերեն ասել, բայց մինչ մենք կհասցնենք մի բան ասել, Արեգն է լուրջ ու խիստ տոնով սաստում. «Դավո՛ւ, անգլերեն մի՛ խոսի, հայերե՛ն ասա», ու երբեք չի պատասխանում Դավթի անգլերեն ասածներին:
Իսկ մարդիկ կողքից միշտ ասում էին, որ սա հնարավոր չի: Սկզբում ասում էին` այ, հեսա Արեգը որ գնա մանկապարտեզ, անգլերեն սովորի, արդեն կսկսի ձեզ հետ էլ անգլերեն խոսել, էդպես անգլերենը կդառնա ձեր խոսելու հիմնական լեզուն, էլ ոչինչ չեք կարողանա անել, միշտ էլ էդպես է լինում: Բայց մեր դեպքում Էդպես չեղավ, քանի որ հենց սկզբից մենք որդեգրեցինք «Մենք անգլերեն չենք հասկանում» մոտեցումը, որը շատ արդյունավետ դուրս եկավ. Արեգն ինչ-որ պահից հասկացավ, որ իմաստ չունի մեզ անգլերեն որևէ բան ասելը, մեկ է, չենք պատասխանելու: Առաջին մի երկու տարիներն էդ առումով բավական բարդ էին. անընդհատ պահանջվում էր անգլերենը հետ մղել, որ հայերենի տեղը չգրավի, էն, որ զգում ես` հենց մի քիչ թուլացնես հսկողությունը, հայերենը շատ արագ պատմության գիրկն է անցնելու ու վերածվի ընդամենը մի լեզվի, որը տարրական կենցաղային մակարդակում երեխան հասկանում է, բայց խոսել արդեն դժվարանում է, խոսում է կցկտուր, ակցենտով, բառերի մեծ մասը անգլերեն ասելով: Բայց էդ շրջանը բարեհաջող հաղթահարեցինք: Ու քանի որ բացի հայերենի պահպանմանն ու զարգացմանն ուղղված ամենատարբեր միջոցներ կիրառելուց, նաև հաճախակի զրուցել ենք մեր մայրենին պահպանելու ու ընդհանրապես երկու լեզվի լիարժեք տիրապետելու կարևորության, մեր, իր կյանքում դրա դերի ու նշանակության մասին, ինչ-որ պահից Արեգն արդեն գիտակցաբար հրաժարվեց ընտանիքում անգլերենով որևէ բան ասելու փորձերից, բացառությամբ էն քիչ դեպքերի, երբ կոնկրետ բառի հայերեն համարժեքը չի իմանում կամ էդ պահին դժվարանում է հիշել: Արդեն վերահսկելու կարիք էլ չկա, պահպանման հարցը վերացել է, մնացել է զարգացման հարցը, որը, բնականաբար, անվերջ պրոցես է:
Հետո էլ մարդիկ սկսեցին ասել, թե` այ, հեսա Դավիթն էլ որ գնա մանկապարտեզ, դպրոց, երկուսով կսկսեն իրար հետ անգլերեն խոսել, ու էդ ժամանակ դուք արդեն հաստատ ոչինչ չեք կարողանա անել դրա դեմ: Ես էլ մի պահ արդեն քիչ էր մնում հաշտվեի էդ հավանական սցենարի իրականացման մտքի հետ, բայց, փաստորեն, թերագնահատել էի Արեգին: Արի ու տես, որ երբ մարդն արդեն գիտակցաբար է մոտենում հարցին, շատ էլ հնարավոր է խուսափել շատերի համար անխուսափելի սցենարից: Էնպես որ, երբեք մի մտածեք, թե հնարավոր չի օտար երկրում ապրելով պահպանել երեխաների հայերենը: Ամբողջ հարցն այն է, թե ինչքանով է տվյալ հարցը ձեզ համար կարևոր, որ դրա համար բավականաչափ ժամանակ ու էներգիա հատկացնեք: Մեզ համար շատ կարևոր է եղել և է, ու ամեն ինչ արել ենք էսօրվա արդյունքին հասնելու համար: Ու շարունակում ենք անել: Իհարկե, չգիտենք` հետո ոնց կլինի, բայց ներկայիս արդյունքն արդեն իսկ մեծ ձեռքբերում եմ համարում:
Դավիթը մանկապարտեզ է գնում, հիմա անգլերեն սովորելու ինտենսիվ շրջան է ապրում ու, բնականաբար, սովորածը փորձում է նաև տանը կիրառել, իսկ մեր տանը անգլերեն խոսելը միշտ արգելված է եղել: Վերջերս երբեմն ինչ-որ բաներ փորձում է անգլերեն ասել, բայց մինչ մենք կհասցնենք մի բան ասել, Արեգն է լուրջ ու խիստ տոնով սաստում. «Դավո՛ւ, անգլերեն մի՛ խոսի, հայերե՛ն ասա», ու երբեք չի պատասխանում Դավթի անգլերեն ասածներին:
Իսկ մարդիկ կողքից միշտ ասում էին, որ սա հնարավոր չի: Սկզբում ասում էին` այ, հեսա Արեգը որ գնա մանկապարտեզ, անգլերեն սովորի, արդեն կսկսի ձեզ հետ էլ անգլերեն խոսել, էդպես անգլերենը կդառնա ձեր խոսելու հիմնական լեզուն, էլ ոչինչ չեք կարողանա անել, միշտ էլ էդպես է լինում: Բայց մեր դեպքում Էդպես չեղավ, քանի որ հենց սկզբից մենք որդեգրեցինք «Մենք անգլերեն չենք հասկանում» մոտեցումը, որը շատ արդյունավետ դուրս եկավ. Արեգն ինչ-որ պահից հասկացավ, որ իմաստ չունի մեզ անգլերեն որևէ բան ասելը, մեկ է, չենք պատասխանելու: Առաջին մի երկու տարիներն էդ առումով բավական բարդ էին. անընդհատ պահանջվում էր անգլերենը հետ մղել, որ հայերենի տեղը չգրավի, էն, որ զգում ես` հենց մի քիչ թուլացնես հսկողությունը, հայերենը շատ արագ պատմության գիրկն է անցնելու ու վերածվի ընդամենը մի լեզվի, որը տարրական կենցաղային մակարդակում երեխան հասկանում է, բայց խոսել արդեն դժվարանում է, խոսում է կցկտուր, ակցենտով, բառերի մեծ մասը անգլերեն ասելով: Բայց էդ շրջանը բարեհաջող հաղթահարեցինք: Ու քանի որ բացի հայերենի պահպանմանն ու զարգացմանն ուղղված ամենատարբեր միջոցներ կիրառելուց, նաև հաճախակի զրուցել ենք մեր մայրենին պահպանելու ու ընդհանրապես երկու լեզվի լիարժեք տիրապետելու կարևորության, մեր, իր կյանքում դրա դերի ու նշանակության մասին, ինչ-որ պահից Արեգն արդեն գիտակցաբար հրաժարվեց ընտանիքում անգլերենով որևէ բան ասելու փորձերից, բացառությամբ էն քիչ դեպքերի, երբ կոնկրետ բառի հայերեն համարժեքը չի իմանում կամ էդ պահին դժվարանում է հիշել: Արդեն վերահսկելու կարիք էլ չկա, պահպանման հարցը վերացել է, մնացել է զարգացման հարցը, որը, բնականաբար, անվերջ պրոցես է:
Հետո էլ մարդիկ սկսեցին ասել, թե` այ, հեսա Դավիթն էլ որ գնա մանկապարտեզ, դպրոց, երկուսով կսկսեն իրար հետ անգլերեն խոսել, ու էդ ժամանակ դուք արդեն հաստատ ոչինչ չեք կարողանա անել դրա դեմ: Ես էլ մի պահ արդեն քիչ էր մնում հաշտվեի էդ հավանական սցենարի իրականացման մտքի հետ, բայց, փաստորեն, թերագնահատել էի Արեգին: Արի ու տես, որ երբ մարդն արդեն գիտակցաբար է մոտենում հարցին, շատ էլ հնարավոր է խուսափել շատերի համար անխուսափելի սցենարից: Էնպես որ, երբեք մի մտածեք, թե հնարավոր չի օտար երկրում ապրելով պահպանել երեխաների հայերենը: Ամբողջ հարցն այն է, թե ինչքանով է տվյալ հարցը ձեզ համար կարևոր, որ դրա համար բավականաչափ ժամանակ ու էներգիա հատկացնեք: Մեզ համար շատ կարևոր է եղել և է, ու ամեն ինչ արել ենք էսօրվա արդյունքին հասնելու համար: Ու շարունակում ենք անել: Իհարկե, չգիտենք` հետո ոնց կլինի, բայց ներկայիս արդյունքն արդեն իսկ մեծ ձեռքբերում եմ համարում: