Rosji grozi ekonomiczna pułapka
Rosja, największy światowy eksporter energii, staje się coraz bardziej zależna od towarów i nie udaje jej się przygotować na zmniejszone w
ciągu najbliższych 20 lat wydobycie ropy, poinformował Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju.
Korupcja, niedostateczne wykształcenie, bariery imigracyjne i dominacja państwa w gospodarce, która ogranicza rozwój prywatnych przedsiębiorstw, utrudniają dywersyfikację, co stanowi główny problem Rosji, napisał EBOiR z siedzibą w Londynie w raporcie opublikowanym w piątek.
Ropa i gaz stanowią prawie 70 procent eksportu i mniej więcej połowę dochodów budżetowych. Zależność gospodarki od energii jest dziś większa niż w połowie lat 1990., kiedy oba surowce stanowiły mniej niż 50 procent eksportu, jak podaje EBOiR. Udział nietowarowy w eksporcie spadł w 2011 roku do zaledwie ośmiu procent z 15 procent w 1997 roku.
- Jeśli posłuchać wszystkich dyskusji, przyjrzeć się staraniom z
ostatnich 10 lat, to widać, jak niewiele się zmieniło i można nawet
powiedzieć, że sytuacja się pogorszyła - powiedział podczas prezentacji
raportu w Moskwie Erik Berglof, ekonomista EBOiR. - Nawet Breżniew mówił
o potrzebie dywersyfikacji - dodał nawiązując do radzieckiego przywódcy
Leonida Breżniewa, który rządził Związkiem Radzieckim od 1964 roku do
swojej śmierci w 1982 roku, a okres ten był czasem stagnacji, która
utorowała drogę do upadku państwa w 1991 roku.
Prezydent Władimir Putin, który przedłużył w tym roku swoje 12-letnie
rządy po przetrwaniu największych protestów od czasu dojścia do władzy,
powiedział 12 grudnia w dorocznym orędziu, że Rosja musi zmniejszyć
swoją zależność od nagłych zmian cen towarów.
Według obecnych szacunków znane rosyjskie rezerwy ropy naftowej,
obejmujące również złoża arktyczne, wystarczą przy obecnym tempie
wydobycia jedynie na 20 lat, jak podaje EBOiR. Dla porównania złoża
Kazachstanu wystarczą na 60 lat, Arabii Saudyjskiej na ponad 70 lat, a
Zjednoczonych Emiratów Arabskich na ponad 90 lat.
Rząd Rosji nie publikuje własnych szacunków dotyczących rezerw ropy,
ponieważ takie dane są traktowane jako tajemnica państwowa. EBOiR
powołał się w swoich szacunkach na dane BP.
Rosyjska produkcja ropy i kondensatów wzrosła w listopadzie do
rekordowego poziomu okresu poradzieckiego 10 503 baryłek dziennie, jak
wynika ze wstępnych szacunków CDU-TEK, centralnego zarządu kompleksu paliwowo-energetycznego Rosji działającego przy ministerstwie energetyki.
- Problem nacjonalistycznego państwa naftowego polega na tym, że
naturalne zasoby zazwyczaj korumpują instytucje - powiedział Siergiej
Guriew, rektor Rosyjskiej Szkoły Ekonomicznej w Moskwie, doradca rządowy
i współpracujący przy powstawaniu raportu EBOiR. - To właśnie nazywa
się przekleństwem zasobów. To pułapka, w której demokratyczne instytucje
polityczne i ekonomiczne nie rozwijają się, ponieważ wpływy pochodzące z
zasobów naturalnych dostarczają elicie negatywnych bodźców.
Rosyjska gospodarka odnotowała średnio roczny siedmioprocentowy wzrost w
czasie prezydentury Putina w latach 2000 - 2008, a potem skurczyła się o
prawie osiem procent w 2009 roku po spadku cen ropy ze 147 dolarów
do 34 dolarów za baryłkę. Obecna gospodarka oparta na zasobach nie jest
w stanie wypracować wzrostu na poziomie pięciu - sześciu procent,
jakich Rosja potrzebuje w następnych kilku dziesięcioleciach, powiedział
Putin w swoim orędziu z 12 grudnia.
Rosja stoi w obliczu czwartego kolejnego kwartału spowolnionego wzrostu,
ponieważ mniejszy popyt z Chin i Europy osłabia eksport, a inflacja
podkopuje zdolność nabywczą konsumentów. Produkt krajowy brutto
wzrośnie w 2012 roku o 3,5 procent, jak wynika z danych rządowych, w
ubiegłym roku było to 4,3 procent. W przyszłym roku produkt krajowy
brutto wzrośnie o 3,5 procent, jak wynika z uśrednionych szacunków 35
analityków spytanych w listopadzie przez Bloomberg.
- Realna zmiana struktury gospodarki, stworzenie nowych sektorów
przemysłowych i przywrócenie tradycyjnych metod rządzenia państwem,
rozwój małych i średnich przedsiębiorstw, to kluczowe zagadnienia -
powiedział Putin. - Jestem przekonany, że centralnymi punktami nowego
modelu ekonomicznego powinny stać się wolność gospodarcza, prywatna
własność i niepaństwowy kapitalizm.
Rosyjskie inwestycje w rozwój branż zaawansowanych technicznie - gdzie
państwowe pieniądze stanowią 70 procent wydatków na badania i rozwój -
dały jedynie ograniczone wyniki, napisał EBOiR.
Ponadto EBOiR poinformował, że w sytuacji, kiedy Chiny i Indie
„radykalnie” zwiększyły procentowy udział w eksporcie towarów i usług w
dziedzinie technologii informacyjnej i komunikacyjnej, w Rosji udział w
eksporcie towarów, których produkcja wymaga wyższych kwalifikacji wynosi
zaledwie 20 procent.
Badania do raportu przeprowadzone przez EBOiR i Bank Światowy w latach
2011 -2012 w 37 z 83 rosyjskich regionów wykazały, że większość z 4
tysięcy firm produkcyjnych i usługowych, jakie wzięły udział w badaniach
uważa, że korupcja, brak fachowej siły roboczej i funduszy są głównymi
przeszkodami w prowadzeniu przedsiębiorstw. W latach 2008 - 2009
eksportowało jedynie trzy procent rosyjskich przedsiębiorstw, natomiast
we Francji i Stanach Zjednoczonych było to 15 do 17 procent.
- Sektory nie korzystające z zasobów potrzebują ochrony praw
majątkowych, sądów i dobrych rynków finansowych - powiedział Guriew. - A
do tego konieczne są dobre instytucje polityczne, więc jest to błędne
koło.
Firmy państwowe wypracowują około połowę rosyjskiej produkcji
gospodarczej, czyli 1,14 biliona dolarów, jak podaje moskiewski oddział BNP Paribas
SA. To więcej niż 42 procent w 2008 roku i 38 procent w 2006 roku, a
dane nie uwzględniają przejęcia przez państwowy Rosneft firmy TNK-BP -
wspólnego przedsięwzięcia BP z grupą miliarderów, poinformował BNP w
nocie analitycznej z 22 października.
EBOiR należący do 63 krajów i dwóch międzyrządowych instytucji został
stworzony w 1991 roku do inwestowania w byłe państwa komunistyczne i
pomoc w przekształcaniu ich gospodarek. Rozszerzył zakres działania do
popierania gospodarek rynkowych w Afryce Północnej, na Bliskim Wschodzie
i w Turcji.
Henry Meyer i Agnes Lovasz
ciągu najbliższych 20 lat wydobycie ropy, poinformował Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju.
Korupcja, niedostateczne wykształcenie, bariery imigracyjne i dominacja państwa w gospodarce, która ogranicza rozwój prywatnych przedsiębiorstw, utrudniają dywersyfikację, co stanowi główny problem Rosji, napisał EBOiR z siedzibą w Londynie w raporcie opublikowanym w piątek.
Ropa i gaz stanowią prawie 70 procent eksportu i mniej więcej połowę dochodów budżetowych. Zależność gospodarki od energii jest dziś większa niż w połowie lat 1990., kiedy oba surowce stanowiły mniej niż 50 procent eksportu, jak podaje EBOiR. Udział nietowarowy w eksporcie spadł w 2011 roku do zaledwie ośmiu procent z 15 procent w 1997 roku.
- Jeśli posłuchać wszystkich dyskusji, przyjrzeć się staraniom z
ostatnich 10 lat, to widać, jak niewiele się zmieniło i można nawet
powiedzieć, że sytuacja się pogorszyła - powiedział podczas prezentacji
raportu w Moskwie Erik Berglof, ekonomista EBOiR. - Nawet Breżniew mówił
o potrzebie dywersyfikacji - dodał nawiązując do radzieckiego przywódcy
Leonida Breżniewa, który rządził Związkiem Radzieckim od 1964 roku do
swojej śmierci w 1982 roku, a okres ten był czasem stagnacji, która
utorowała drogę do upadku państwa w 1991 roku.
Prezydent Władimir Putin, który przedłużył w tym roku swoje 12-letnie
rządy po przetrwaniu największych protestów od czasu dojścia do władzy,
powiedział 12 grudnia w dorocznym orędziu, że Rosja musi zmniejszyć
swoją zależność od nagłych zmian cen towarów.
Według obecnych szacunków znane rosyjskie rezerwy ropy naftowej,
obejmujące również złoża arktyczne, wystarczą przy obecnym tempie
wydobycia jedynie na 20 lat, jak podaje EBOiR. Dla porównania złoża
Kazachstanu wystarczą na 60 lat, Arabii Saudyjskiej na ponad 70 lat, a
Zjednoczonych Emiratów Arabskich na ponad 90 lat.
Rząd Rosji nie publikuje własnych szacunków dotyczących rezerw ropy,
ponieważ takie dane są traktowane jako tajemnica państwowa. EBOiR
powołał się w swoich szacunkach na dane BP.
Rosyjska produkcja ropy i kondensatów wzrosła w listopadzie do
rekordowego poziomu okresu poradzieckiego 10 503 baryłek dziennie, jak
wynika ze wstępnych szacunków CDU-TEK, centralnego zarządu kompleksu paliwowo-energetycznego Rosji działającego przy ministerstwie energetyki.
- Problem nacjonalistycznego państwa naftowego polega na tym, że
naturalne zasoby zazwyczaj korumpują instytucje - powiedział Siergiej
Guriew, rektor Rosyjskiej Szkoły Ekonomicznej w Moskwie, doradca rządowy
i współpracujący przy powstawaniu raportu EBOiR. - To właśnie nazywa
się przekleństwem zasobów. To pułapka, w której demokratyczne instytucje
polityczne i ekonomiczne nie rozwijają się, ponieważ wpływy pochodzące z
zasobów naturalnych dostarczają elicie negatywnych bodźców.
Rosyjska gospodarka odnotowała średnio roczny siedmioprocentowy wzrost w
czasie prezydentury Putina w latach 2000 - 2008, a potem skurczyła się o
prawie osiem procent w 2009 roku po spadku cen ropy ze 147 dolarów
do 34 dolarów za baryłkę. Obecna gospodarka oparta na zasobach nie jest
w stanie wypracować wzrostu na poziomie pięciu - sześciu procent,
jakich Rosja potrzebuje w następnych kilku dziesięcioleciach, powiedział
Putin w swoim orędziu z 12 grudnia.
Rosja stoi w obliczu czwartego kolejnego kwartału spowolnionego wzrostu,
ponieważ mniejszy popyt z Chin i Europy osłabia eksport, a inflacja
podkopuje zdolność nabywczą konsumentów. Produkt krajowy brutto
wzrośnie w 2012 roku o 3,5 procent, jak wynika z danych rządowych, w
ubiegłym roku było to 4,3 procent. W przyszłym roku produkt krajowy
brutto wzrośnie o 3,5 procent, jak wynika z uśrednionych szacunków 35
analityków spytanych w listopadzie przez Bloomberg.
- Realna zmiana struktury gospodarki, stworzenie nowych sektorów
przemysłowych i przywrócenie tradycyjnych metod rządzenia państwem,
rozwój małych i średnich przedsiębiorstw, to kluczowe zagadnienia -
powiedział Putin. - Jestem przekonany, że centralnymi punktami nowego
modelu ekonomicznego powinny stać się wolność gospodarcza, prywatna
własność i niepaństwowy kapitalizm.
Rosyjskie inwestycje w rozwój branż zaawansowanych technicznie - gdzie
państwowe pieniądze stanowią 70 procent wydatków na badania i rozwój -
dały jedynie ograniczone wyniki, napisał EBOiR.
Ponadto EBOiR poinformował, że w sytuacji, kiedy Chiny i Indie
„radykalnie” zwiększyły procentowy udział w eksporcie towarów i usług w
dziedzinie technologii informacyjnej i komunikacyjnej, w Rosji udział w
eksporcie towarów, których produkcja wymaga wyższych kwalifikacji wynosi
zaledwie 20 procent.
Badania do raportu przeprowadzone przez EBOiR i Bank Światowy w latach
2011 -2012 w 37 z 83 rosyjskich regionów wykazały, że większość z 4
tysięcy firm produkcyjnych i usługowych, jakie wzięły udział w badaniach
uważa, że korupcja, brak fachowej siły roboczej i funduszy są głównymi
przeszkodami w prowadzeniu przedsiębiorstw. W latach 2008 - 2009
eksportowało jedynie trzy procent rosyjskich przedsiębiorstw, natomiast
we Francji i Stanach Zjednoczonych było to 15 do 17 procent.
- Sektory nie korzystające z zasobów potrzebują ochrony praw
majątkowych, sądów i dobrych rynków finansowych - powiedział Guriew. - A
do tego konieczne są dobre instytucje polityczne, więc jest to błędne
koło.
Firmy państwowe wypracowują około połowę rosyjskiej produkcji
gospodarczej, czyli 1,14 biliona dolarów, jak podaje moskiewski oddział BNP Paribas
SA. To więcej niż 42 procent w 2008 roku i 38 procent w 2006 roku, a
dane nie uwzględniają przejęcia przez państwowy Rosneft firmy TNK-BP -
wspólnego przedsięwzięcia BP z grupą miliarderów, poinformował BNP w
nocie analitycznej z 22 października.
EBOiR należący do 63 krajów i dwóch międzyrządowych instytucji został
stworzony w 1991 roku do inwestowania w byłe państwa komunistyczne i
pomoc w przekształcaniu ich gospodarek. Rozszerzył zakres działania do
popierania gospodarek rynkowych w Afryce Północnej, na Bliskim Wschodzie
i w Turcji.
Henry Meyer i Agnes Lovasz