Вераснёвая Віцебшчына - ч.4. Дзісна
Папярэднія часткі:
Вераснёвая Віцебшчына - ч.1. Смаляны
Вераснёвая Віцебшчына - ч.2. Лепель
Вераснёвая Віцебшчына - ч.3. Глыбокае
На шчасце, наступным днём сюрпрызы з надвор'ем прыпыніліся ( забягаючы наперад, толькі на паўтары дні), таму гэты артыкул будзе больш сонечны і вясёлы (хоць цёпла і не было - мне падаецца, атрымаўшыяся фотаздымкі гэта добра перадаюць). А паставіў я на гэты дзень, напэўна, галоўную цікавостку ўсёй паазерскай паездкі - Дзісну. Гэтае мястэчка мае неафіцыйны статус самага маленькага горада Беларусі - з дадзеным фактам, канешне, паспрачаюцца ў Косаве, але афіцыйная статыстыка кажа, што ў старадаўнім гістарычным цэнтры сучаснай Івацэвіччыны жыве на некалькі соцен чалавек больш, чым у Дзісне.
Дзісна - горад раённага падпарадкавання ў Мёрскім (ці Міёрскім - як каму падабаецца, я аддаю перавагу першаму варыянту, як гістарычна правільнаму) раёне Віцебскай вобласці, на месцы ўпадзення ракі Дзісны ў Заходнюю Дзвіну. Сучаснае насельніцтва горада - каля 1,5 тысячы чалавек, але так было не заўсёды; у 20я гады мінулага стагоддзя насельніцтва Дзісны нібыта дацягвала да 11 тысяч чалавек, але ў справу ўмяшаліся два фактары: Другая сусветная вайна і ўжо пасляваеннае ўключэнне былога Дзісненскага раёна ў склад Мёрскага - пры тым, што традыцыйна менавіта Дзісна была цэнтрам мясцовасці, Мёры ж на момант узбуйнення раёна былі меншыя за Дзісну па колькасці насельніцтва і нават не з'яўляліся горадам. Нажаль, прычыну абрання цэнтрам новаўтворанага раёна менавіта Мёраў у мяне нагугліць не атрымалася, магу толькі зрабіць згадку, што вінаватая ў гэтым чыгунка, якая ў Мёрах ёсць, а ў Дзісне адсутнічае. Так ці не так, але ў гэты момант на развіцці горада быў фактычна пастаўлены крыж, і паступова ён саступіў цэнтру раёна і памерамі, і колькасцю насельніцтва, і ўзроўнем развіцця прамысловасці (хоць і не казаць што Мёры такі ўжо багаты райцэнтр - яны ў мінулым годзе навата адабралі ў Шаркаўшчыны "ганаровы" тытул самага беднага райцэнтра краіны па сярэдніх памерах заробкаў). Цікава, што якраз перад вандроўкай давялося прачытаць, што наіўныя мясцовыя жыхары нават збіралі подпісы за далучэнне Дзісны да Полацкага раёна: маўляў, "мы заўсёды былі Полацкай зямлёй, Полацк нас не пакіне".
Нягледзячы на сучасны стан (хаця пра што я, дзякуючы яму ж), Дзісна захавала каларыт старога мілага небагатага маленькага мястэчка, запоўненага цікавосткамі (банальнымі і небанальнымі), якія робяць гарадок вартым абавязковага наведвання
01. Паколькі чыгункі ў Дзісне, як я ўжо казаў, няма, то адзінай магчымасцю патрапіць у горад з'яўляецца аўтатранспарт. Сюды бегаюць аўтобусы з Полацка, Наваполацка, Віцебска, Мёраў - праўда, нячаста. Я прыехаў зручным па часе аўтобусам Полацк-Дзісна, які адыходзіць з аўтавакзала найстаражытнейшага горада Беларусі штодзённа ў 8.45 раніцы і едзе да канцавога прыпынка прыкладна гадзіну. Ролю аўтавакзала ў Дзісне выконвае такі вось невялічкі будыначак аўтакасы (усярэдзіне - каса, інфармацыйная дошка з раскладамі руху і некалькі радкоў сідушак для чакаючых)
Адразу накіраваўся ў будыначак аўтакасы, каб паглядзець-такі дакладны расклад руху аўтобусаў адсюль - Ticketbus.by з такімі маленькімі аўтастанцыямі не працуе, а Яндэкс.Расклады прапанавалі мне (і дагэтуль прапануюць, калі што) адыходзячы ў 14.40 аўтобус Дзісна-Наваполацк, які нібыта ішоў паміж гарадамі нейкія фантастычныя чатыры гадзіны. На месцы выявілася, што гэта аўтары з Яндэкса чагосьці не таго палілі, зваротны аўтобус ідзе тую ж самую гадзіну: то бок, можна не хвалявацца і ісці ў горад - ён маленькі, пяці гадзін мне абавязкова хапіла б, каб убачыць усё, што хацеў
02. Цікавосткі пачынаюцца адразу ад аўтастанцыі - былы будынак Павятовага аддзялення апякунства цвярозасці. На першым паверсе гэтага будынка ў 1911 годзе выступала першая беларуская прафесійная тэатральная трупа Ігната Буйніцкага. Будынак нядаўна перажыў рамонт (прыгадаць б яшчэ, што там зараз усярэдзіне знаходзіцца, вось шэры будынак злева - гэта нейкі інтэрнат-лякарня), падчас якога "на галаву" яму непрыгожа пасадзілі сучасны металічны дах
03. Крыху далей ёсць яшчэ адзін цікавы стары будынак, але пра яго гісторыю і прызначэнне даведацца мне нажаль не атрымалася
04. Забягаючы наперад, архітэктурнай даўніны ў Дзісне хапае, але выглядае яна часцяком неяк так, ці нават горш
05. Гэта ў нас былы будынак вучылішча (кан.19-пач.20 стст.)
06. Архітэктурная дамінанта цэнтра мястэчка - Касцёл Беззаганнага Зачацця Найсвяцейшай Дзевы Марыі з комплекса былога кляштара францысканцаў. Касцёл пабудаваны ў 1773 годзе, хаця кляштар існаваў яшчэ ад часоў караля Рэчы Паспалітай Стэфана Баторыя
07. Як бачыце, касцёл зараз пад рэканструкцыяй, але пішуць, што рэканструкцыя гэтая трывае ўжо не менш за дзесятак год
08. А побач цячэ магутная Дзвіна
09. Брук
10. "Калюмны", напэўна, хутка па папулярнасці "Пагоню" дагоняць :)
11. У Дзісне я не буду вылучаць галоўную цікавостку горада, але ў прэтэндэнтах на гэты статус дакладна былі б гэтыя руіны бальніцы (пач.20 ст.), што стаяць прама над Дзвіной на захад ад цэнтра мястэчка
12.
13. Канешне ж, можна патрапіць усярэдзіну
14. Але там усё сумна
15.
16. Дзвіны сёння будзе многа
17. Гарадская навігацыя для турыстаў
18. Адна з галоўных фішак Дзісны - наяўнасць тут дзеючага парома (маста праз Дзвіну ў Дзісне няма, а бліжэйшыя знаходзяцца ў Верхнядзвінску і Наваполацку)
19. Канструкцыі на беразе
20. Паром сцеражэ кароўка
21. Расклад руху
22. Механізм (у якасці рухавіка выкарыстоўваецца разабраны стары трактар, на правыя колы якога наматваецца перакінуты праз раку трос) і службовая будка
23. Збоку стаяць дзве будкі для пасажыраў-пешаходаў
24.
25. Паплылі
26. Сярэдзіна ракі
27. Левы бераг Дзвіны з руінамі бальніцы і будынкам касцёла
28. Прыплылі, выходзім
29. Некаторыя дзісненцы, наколькі я ведаю, штодня катаюцца гэтым паромам на працу ў аграгарадок Луначарскае, што знаходзіцца на іншым беразе ракі
30. А на тым беразе - ужо іншы раён, Верхнядзвінскі
31. Магчыма, калісьці сюды пад'язджалі верхнядзвінскія прыгарадныя аўтобусы і падвозілі людзей да парома - але зараз бачна, што прыпынак не жывы
32. Від на Дзісну з правага берага Дзвіны
33. Час вяртацца
34. Паром на тым беразе
35. Падплывае
36. Паром і ровары
37. Бераг блізка
Пераправу ў адваротным напрамку я нават адфільмаваў
38. А далей выглянула сонейка. Царква ў гонар Смаленскай іконы Маці Божай «Адзігітрыя» (1904) на праваслаўных могілках
39.
40.
41.
42. Габрэйская бальніца (кан.19 ст.)
43. Іду ўскраінай горада
44. Рэтра-дэкор
45. Тут ужо канец горада
46. На заходняй ускраіне горада знаходзіцца комплекс былой сядзібы Кастравіцкіх "Дарашковічы" (ці "Дарошкавічы" - куды там націск трапляе?). Удалечыні бачныя руіны стайні
47. Уваход
48. Аб'ект жыве і не развальваецца - зараз тут аграсядзіба, але гаспадару трошкі густу не хапае, бо на невялічкай тэрыторыі ўвапхнута тут усяго патроху. Вось буслікі - якраз нічога крымінальнага, файненька
49. А збоку - і статуя "пад Старажытную Грэцыю", і гармата
50.
51. Трахтур схаваўся, гэта для Віці victogan
52. Цмок Змей Гарыныч (недароблены) і хатка Бабы Ягі
Ладна, бывае і горш. Затое там жывы заяц лётаў, але сфатаграфаваць яго я не паспеў
53. Яшчэ адна файная (іншых і не бывае) брукаванка
54. Часу хапала нават палазіць глухімі сцежкамі, якімі мо і мясцовыя амаль не ходзяць - потым хіба што прабірацца праз нечы двор прыйшлося. На фота - рэшткі будынка бойні (кан.19-пач.20 стст.)
55. Дзвіна
56.
57. Каталіцкая капліца на могілках (пабудаваная ў 90я гады мінулага стагоддзя)
58. Вяртаюся ў цэнтр горада
59. Пажарнае дэпо і дагэтуль выконвае свае функцыі (нават можна чырвоненькія "твары" машын за шклом пабачыць, калі прыглядзецца)
60.
61. Сінагога (кан.19 ст.)
62. Ёсць у Дзісне яшчэ адна вельмі крутая і, як модна казаць (хоць я і не надта люблю гэты выраз), "небанальная" цікавостка - гэта мост праз раку, якая і дала імя гораду. Яму больш за 100 гадоў, па некаторых звестках гэта нібыта самы стары дзеючы мост Беларусі
63. Аснова маста металічная, але праезная частка - з дрэва, якое калісьці закаталі асфальтам, але ён усё роўна пааблазіў
64. Дзісна цячэ ўнізе
Дзісна - рака ў Літве і Беларусі, левы прыток Заходняй Дзвіны. Даўжыня - 178 кіламетраў, выцякае з возера Дзіснай у Літве. Тапонім верагодна мае балцкае паходжанне - магчыма, мае сувязь і з назвай ракі Дзясна
65. Від на мост з берага ракі
66. Від на Дзісну з маста ў бок вусця, да якога адсюль сотня-другая метраў - Дзвіна вунь перад тым ляском, што на гарызонце бачны, цячэ
Як вы можаце зразумець, скончыць сваю прагулянку горадам я б не змог без наведвання месца сутокі Дзвіны і Дзісны
67. Вуліца Юбілейная - напэўна, самая "гістарычная" (калі судзіць па памерах старой забудовы) вуліца горада
68.
69. Былы будынак гасцініцы "Рыга" (кан.19-пач.20 гг.)
70. Цікава, што планіроўка вуліц цэнтра горада дагэтуль у асноўным адпавядае схемам 16-18 стагоддзяў. Вось гэтая плошча і была ядром гарадка - тут сыходзіліся вуліцы Замкавая (зараз - Юбілейная) і Уваскрасенская (Кірава), якія ўтваралі цэнтральную плошчу з ратушай і гандлёвымі радамі (нажаль, не захаваліся). А вуліца Леніна (у ўкраінцаў, напэўна, кроў з вачэй павінна пайсці ад такога разгулу "саўковай" тапаномікі - але што маем, то маем), што вядзе ад маста праз Дзісну да пажарнага дэпо, нібыта супадае з земляным абарончым валам 16 стагоддзя)
71. Побач знаходзіцца галоўны праваслаўны храм горада - Уваскрасенская царква (1864-70 гг.)
72.
73. І зноў Дзвіна
74. Замкавы востраў, альбо востраў Стэфана Баторыя. Тут у 16-18 стагоддзях знаходзіліся два моцныя драўляныя замкі - Верхні і Ніжні. Яны былі разбураныя ў 18 стагоддзі, да нашых часоў захаваліся хіба што толькі рэшткі абарончых валаў Ніжняга замка. Дарэчы, высокія дамы за востравам - гэта ўжо тая самая вёска Луначарскае Верхнядзвінскага раёна, што знаходзіцца на іншым беразе ракі
75. Невялічкая сцежка, але на мапах горада гэтае месца гучна завецца "Гарадскім паркам", хаця на самой справе гэта хутчэй такі сабе невялікі скверык з даўно занядбаным футбольным стадыёнчыкам
76. Зараз на востраў, нажаль, з зямлі так проста не патрапіць, але згодна з планамі развіцця горада плануецца пабудова ў дзве-тысячы-двадцать-нейкім-там годзе пешаходнага маста з Дзісны на востраў і з вострава да Луначарскага. Нават не бяруся судзіць, наколькі гэта рэалістычныя планы
77. У гэты час рэчка трошкі падмялеўшая
78. А вось і вусце Дзісны. Цікава, што першапачаткова паселішча (тады яно звалася "Капец" - ад слова "капаць"), як лічыцца, было на тым, правым беразе рэчкі. Дзісна/Капец упершыню ўзгадваецца ў летапісу за 1563 годзе, але крывічы-палачане жылі на гэтым стратэгічным і зручным месцы з 11 стагоддзя. Рост паселішча і будаўніцтва замкаў звязаныя з паразамі войска Вялікага княства Літоўскага ў першыя гады Лівонскай вайны, калі быў страчаны Полацк, і ў якасці кампенсацыі каралём Рэчы Паспалітай Стэфанам Баторыям быў дан загад на хуткае будаўніцтва новай моцнай фартэцыі ў гэтым рэгіёне
79.
80. Ну, вось і ўсё, што я хацеў пабачыць у Дзісне, можна паціху ісці ў бок аўтастанцыі
81.
82.
Вось такі вось ён, найменшы горад Беларусі. Калі хто адкажа, што ён больш нагадвае вялікую вёску, чым гарадок, то я з ім згаджуся. Праўда, трэба адзначыць, што за Дзісной знаходзіцца яшчэ адна частка горада, дзе такі знаходзіцца невялічкі мікрараён савецкай панэльнай забудовы, а таксама гарадскі ДК і лясгас - напэўна, галоўнае прамысловае прадпрыемства Дзісны, але ў мае планы туды ісці не ўваходзіла.
Трошкі перакусіўшы, я дачакаўся свайго аўтобуса і прыкладна праз гадзіну вярнуўся ў лагістычны цэнтр сваёй вандроўкі - агламерацыю Полацка-Наваполацка. Далей мяне чакаў апошні дзень паездкі, дзе ўсё зноў склалася зусім не так, як я планаваў - але пра гэта ўжо ў апошнім артыкуле пра верасеньскую паазерскую вандроўку
Вераснёвая Віцебшчына - ч.1. Смаляны
Вераснёвая Віцебшчына - ч.2. Лепель
Вераснёвая Віцебшчына - ч.3. Глыбокае
На шчасце, наступным днём сюрпрызы з надвор'ем прыпыніліся ( забягаючы наперад, толькі на паўтары дні), таму гэты артыкул будзе больш сонечны і вясёлы (хоць цёпла і не было - мне падаецца, атрымаўшыяся фотаздымкі гэта добра перадаюць). А паставіў я на гэты дзень, напэўна, галоўную цікавостку ўсёй паазерскай паездкі - Дзісну. Гэтае мястэчка мае неафіцыйны статус самага маленькага горада Беларусі - з дадзеным фактам, канешне, паспрачаюцца ў Косаве, але афіцыйная статыстыка кажа, што ў старадаўнім гістарычным цэнтры сучаснай Івацэвіччыны жыве на некалькі соцен чалавек больш, чым у Дзісне.
Дзісна - горад раённага падпарадкавання ў Мёрскім (ці Міёрскім - як каму падабаецца, я аддаю перавагу першаму варыянту, як гістарычна правільнаму) раёне Віцебскай вобласці, на месцы ўпадзення ракі Дзісны ў Заходнюю Дзвіну. Сучаснае насельніцтва горада - каля 1,5 тысячы чалавек, але так было не заўсёды; у 20я гады мінулага стагоддзя насельніцтва Дзісны нібыта дацягвала да 11 тысяч чалавек, але ў справу ўмяшаліся два фактары: Другая сусветная вайна і ўжо пасляваеннае ўключэнне былога Дзісненскага раёна ў склад Мёрскага - пры тым, што традыцыйна менавіта Дзісна была цэнтрам мясцовасці, Мёры ж на момант узбуйнення раёна былі меншыя за Дзісну па колькасці насельніцтва і нават не з'яўляліся горадам. Нажаль, прычыну абрання цэнтрам новаўтворанага раёна менавіта Мёраў у мяне нагугліць не атрымалася, магу толькі зрабіць згадку, што вінаватая ў гэтым чыгунка, якая ў Мёрах ёсць, а ў Дзісне адсутнічае. Так ці не так, але ў гэты момант на развіцці горада быў фактычна пастаўлены крыж, і паступова ён саступіў цэнтру раёна і памерамі, і колькасцю насельніцтва, і ўзроўнем развіцця прамысловасці (хоць і не казаць што Мёры такі ўжо багаты райцэнтр - яны ў мінулым годзе навата адабралі ў Шаркаўшчыны "ганаровы" тытул самага беднага райцэнтра краіны па сярэдніх памерах заробкаў). Цікава, што якраз перад вандроўкай давялося прачытаць, што наіўныя мясцовыя жыхары нават збіралі подпісы за далучэнне Дзісны да Полацкага раёна: маўляў, "мы заўсёды былі Полацкай зямлёй, Полацк нас не пакіне".
Нягледзячы на сучасны стан (хаця пра што я, дзякуючы яму ж), Дзісна захавала каларыт старога мілага небагатага маленькага мястэчка, запоўненага цікавосткамі (банальнымі і небанальнымі), якія робяць гарадок вартым абавязковага наведвання
01. Паколькі чыгункі ў Дзісне, як я ўжо казаў, няма, то адзінай магчымасцю патрапіць у горад з'яўляецца аўтатранспарт. Сюды бегаюць аўтобусы з Полацка, Наваполацка, Віцебска, Мёраў - праўда, нячаста. Я прыехаў зручным па часе аўтобусам Полацк-Дзісна, які адыходзіць з аўтавакзала найстаражытнейшага горада Беларусі штодзённа ў 8.45 раніцы і едзе да канцавога прыпынка прыкладна гадзіну. Ролю аўтавакзала ў Дзісне выконвае такі вось невялічкі будыначак аўтакасы (усярэдзіне - каса, інфармацыйная дошка з раскладамі руху і некалькі радкоў сідушак для чакаючых)
Адразу накіраваўся ў будыначак аўтакасы, каб паглядзець-такі дакладны расклад руху аўтобусаў адсюль - Ticketbus.by з такімі маленькімі аўтастанцыямі не працуе, а Яндэкс.Расклады прапанавалі мне (і дагэтуль прапануюць, калі што) адыходзячы ў 14.40 аўтобус Дзісна-Наваполацк, які нібыта ішоў паміж гарадамі нейкія фантастычныя чатыры гадзіны. На месцы выявілася, што гэта аўтары з Яндэкса чагосьці не таго палілі, зваротны аўтобус ідзе тую ж самую гадзіну: то бок, можна не хвалявацца і ісці ў горад - ён маленькі, пяці гадзін мне абавязкова хапіла б, каб убачыць усё, што хацеў
02. Цікавосткі пачынаюцца адразу ад аўтастанцыі - былы будынак Павятовага аддзялення апякунства цвярозасці. На першым паверсе гэтага будынка ў 1911 годзе выступала першая беларуская прафесійная тэатральная трупа Ігната Буйніцкага. Будынак нядаўна перажыў рамонт (прыгадаць б яшчэ, што там зараз усярэдзіне знаходзіцца, вось шэры будынак злева - гэта нейкі інтэрнат-лякарня), падчас якога "на галаву" яму непрыгожа пасадзілі сучасны металічны дах
03. Крыху далей ёсць яшчэ адзін цікавы стары будынак, але пра яго гісторыю і прызначэнне даведацца мне нажаль не атрымалася
04. Забягаючы наперад, архітэктурнай даўніны ў Дзісне хапае, але выглядае яна часцяком неяк так, ці нават горш
05. Гэта ў нас былы будынак вучылішча (кан.19-пач.20 стст.)
06. Архітэктурная дамінанта цэнтра мястэчка - Касцёл Беззаганнага Зачацця Найсвяцейшай Дзевы Марыі з комплекса былога кляштара францысканцаў. Касцёл пабудаваны ў 1773 годзе, хаця кляштар існаваў яшчэ ад часоў караля Рэчы Паспалітай Стэфана Баторыя
07. Як бачыце, касцёл зараз пад рэканструкцыяй, але пішуць, што рэканструкцыя гэтая трывае ўжо не менш за дзесятак год
08. А побач цячэ магутная Дзвіна
09. Брук
10. "Калюмны", напэўна, хутка па папулярнасці "Пагоню" дагоняць :)
11. У Дзісне я не буду вылучаць галоўную цікавостку горада, але ў прэтэндэнтах на гэты статус дакладна былі б гэтыя руіны бальніцы (пач.20 ст.), што стаяць прама над Дзвіной на захад ад цэнтра мястэчка
12.
13. Канешне ж, можна патрапіць усярэдзіну
14. Але там усё сумна
15.
16. Дзвіны сёння будзе многа
17. Гарадская навігацыя для турыстаў
18. Адна з галоўных фішак Дзісны - наяўнасць тут дзеючага парома (маста праз Дзвіну ў Дзісне няма, а бліжэйшыя знаходзяцца ў Верхнядзвінску і Наваполацку)
19. Канструкцыі на беразе
20. Паром сцеражэ кароўка
21. Расклад руху
22. Механізм (у якасці рухавіка выкарыстоўваецца разабраны стары трактар, на правыя колы якога наматваецца перакінуты праз раку трос) і службовая будка
23. Збоку стаяць дзве будкі для пасажыраў-пешаходаў
24.
25. Паплылі
26. Сярэдзіна ракі
27. Левы бераг Дзвіны з руінамі бальніцы і будынкам касцёла
28. Прыплылі, выходзім
29. Некаторыя дзісненцы, наколькі я ведаю, штодня катаюцца гэтым паромам на працу ў аграгарадок Луначарскае, што знаходзіцца на іншым беразе ракі
30. А на тым беразе - ужо іншы раён, Верхнядзвінскі
31. Магчыма, калісьці сюды пад'язджалі верхнядзвінскія прыгарадныя аўтобусы і падвозілі людзей да парома - але зараз бачна, што прыпынак не жывы
32. Від на Дзісну з правага берага Дзвіны
33. Час вяртацца
34. Паром на тым беразе
35. Падплывае
36. Паром і ровары
37. Бераг блізка
Пераправу ў адваротным напрамку я нават адфільмаваў
Click to view38. А далей выглянула сонейка. Царква ў гонар Смаленскай іконы Маці Божай «Адзігітрыя» (1904) на праваслаўных могілках
39.
40.
41.
42. Габрэйская бальніца (кан.19 ст.)
43. Іду ўскраінай горада
44. Рэтра-дэкор
45. Тут ужо канец горада
46. На заходняй ускраіне горада знаходзіцца комплекс былой сядзібы Кастравіцкіх "Дарашковічы" (ці "Дарошкавічы" - куды там націск трапляе?). Удалечыні бачныя руіны стайні
47. Уваход
48. Аб'ект жыве і не развальваецца - зараз тут аграсядзіба, але гаспадару трошкі густу не хапае, бо на невялічкай тэрыторыі ўвапхнута тут усяго патроху. Вось буслікі - якраз нічога крымінальнага, файненька
49. А збоку - і статуя "пад Старажытную Грэцыю", і гармата
50.
51. Трахтур схаваўся, гэта для Віці victogan
52. Цмок Змей Гарыныч (недароблены) і хатка Бабы Ягі
Ладна, бывае і горш. Затое там жывы заяц лётаў, але сфатаграфаваць яго я не паспеў
53. Яшчэ адна файная (іншых і не бывае) брукаванка
54. Часу хапала нават палазіць глухімі сцежкамі, якімі мо і мясцовыя амаль не ходзяць - потым хіба што прабірацца праз нечы двор прыйшлося. На фота - рэшткі будынка бойні (кан.19-пач.20 стст.)
55. Дзвіна
56.
57. Каталіцкая капліца на могілках (пабудаваная ў 90я гады мінулага стагоддзя)
58. Вяртаюся ў цэнтр горада
59. Пажарнае дэпо і дагэтуль выконвае свае функцыі (нават можна чырвоненькія "твары" машын за шклом пабачыць, калі прыглядзецца)
60.
61. Сінагога (кан.19 ст.)
62. Ёсць у Дзісне яшчэ адна вельмі крутая і, як модна казаць (хоць я і не надта люблю гэты выраз), "небанальная" цікавостка - гэта мост праз раку, якая і дала імя гораду. Яму больш за 100 гадоў, па некаторых звестках гэта нібыта самы стары дзеючы мост Беларусі
63. Аснова маста металічная, але праезная частка - з дрэва, якое калісьці закаталі асфальтам, але ён усё роўна пааблазіў
64. Дзісна цячэ ўнізе
Дзісна - рака ў Літве і Беларусі, левы прыток Заходняй Дзвіны. Даўжыня - 178 кіламетраў, выцякае з возера Дзіснай у Літве. Тапонім верагодна мае балцкае паходжанне - магчыма, мае сувязь і з назвай ракі Дзясна
65. Від на мост з берага ракі
66. Від на Дзісну з маста ў бок вусця, да якога адсюль сотня-другая метраў - Дзвіна вунь перад тым ляском, што на гарызонце бачны, цячэ
Як вы можаце зразумець, скончыць сваю прагулянку горадам я б не змог без наведвання месца сутокі Дзвіны і Дзісны
67. Вуліца Юбілейная - напэўна, самая "гістарычная" (калі судзіць па памерах старой забудовы) вуліца горада
68.
69. Былы будынак гасцініцы "Рыга" (кан.19-пач.20 гг.)
70. Цікава, што планіроўка вуліц цэнтра горада дагэтуль у асноўным адпавядае схемам 16-18 стагоддзяў. Вось гэтая плошча і была ядром гарадка - тут сыходзіліся вуліцы Замкавая (зараз - Юбілейная) і Уваскрасенская (Кірава), якія ўтваралі цэнтральную плошчу з ратушай і гандлёвымі радамі (нажаль, не захаваліся). А вуліца Леніна (у ўкраінцаў, напэўна, кроў з вачэй павінна пайсці ад такога разгулу "саўковай" тапаномікі - але што маем, то маем), што вядзе ад маста праз Дзісну да пажарнага дэпо, нібыта супадае з земляным абарончым валам 16 стагоддзя)
71. Побач знаходзіцца галоўны праваслаўны храм горада - Уваскрасенская царква (1864-70 гг.)
72.
73. І зноў Дзвіна
74. Замкавы востраў, альбо востраў Стэфана Баторыя. Тут у 16-18 стагоддзях знаходзіліся два моцныя драўляныя замкі - Верхні і Ніжні. Яны былі разбураныя ў 18 стагоддзі, да нашых часоў захаваліся хіба што толькі рэшткі абарончых валаў Ніжняга замка. Дарэчы, высокія дамы за востравам - гэта ўжо тая самая вёска Луначарскае Верхнядзвінскага раёна, што знаходзіцца на іншым беразе ракі
75. Невялічкая сцежка, але на мапах горада гэтае месца гучна завецца "Гарадскім паркам", хаця на самой справе гэта хутчэй такі сабе невялікі скверык з даўно занядбаным футбольным стадыёнчыкам
76. Зараз на востраў, нажаль, з зямлі так проста не патрапіць, але згодна з планамі развіцця горада плануецца пабудова ў дзве-тысячы-двадцать-нейкім-там годзе пешаходнага маста з Дзісны на востраў і з вострава да Луначарскага. Нават не бяруся судзіць, наколькі гэта рэалістычныя планы
77. У гэты час рэчка трошкі падмялеўшая
78. А вось і вусце Дзісны. Цікава, што першапачаткова паселішча (тады яно звалася "Капец" - ад слова "капаць"), як лічыцца, было на тым, правым беразе рэчкі. Дзісна/Капец упершыню ўзгадваецца ў летапісу за 1563 годзе, але крывічы-палачане жылі на гэтым стратэгічным і зручным месцы з 11 стагоддзя. Рост паселішча і будаўніцтва замкаў звязаныя з паразамі войска Вялікага княства Літоўскага ў першыя гады Лівонскай вайны, калі быў страчаны Полацк, і ў якасці кампенсацыі каралём Рэчы Паспалітай Стэфанам Баторыям быў дан загад на хуткае будаўніцтва новай моцнай фартэцыі ў гэтым рэгіёне
79.
80. Ну, вось і ўсё, што я хацеў пабачыць у Дзісне, можна паціху ісці ў бок аўтастанцыі
81.
82.
Вось такі вось ён, найменшы горад Беларусі. Калі хто адкажа, што ён больш нагадвае вялікую вёску, чым гарадок, то я з ім згаджуся. Праўда, трэба адзначыць, што за Дзісной знаходзіцца яшчэ адна частка горада, дзе такі знаходзіцца невялічкі мікрараён савецкай панэльнай забудовы, а таксама гарадскі ДК і лясгас - напэўна, галоўнае прамысловае прадпрыемства Дзісны, але ў мае планы туды ісці не ўваходзіла.
Трошкі перакусіўшы, я дачакаўся свайго аўтобуса і прыкладна праз гадзіну вярнуўся ў лагістычны цэнтр сваёй вандроўкі - агламерацыю Полацка-Наваполацка. Далей мяне чакаў апошні дзень паездкі, дзе ўсё зноў склалася зусім не так, як я планаваў - але пра гэта ўжо ў апошнім артыкуле пра верасеньскую паазерскую вандроўку