Казахский - 35. Лексика
Большой текст из книги "40 уроков казахского языка" с переводом слов, которых ранее не было. Поскольку учебник советского времени, текст про Амангелды, но много актуальной и сейчас общественно-политической лексики, к тому же по хроникам совок идет, так что комплементарно соседним проектам.
В принципе грамматика уже кончается, то есть скоро будут какие-то более содержательные темы про Казахстан, чем детские мультики, из википедии может что разберу и так далее.
Поскольку текст достаточно большой, сегодня без диалогов (они тоже скоро кончаются).
Азаттық үшін (за свободу) алысқандар (борцы).
Патша өкіметі (царское правительство қазақ халқын қараңғылықта (в темноте), надандықта (в невежестве) ұстады. Мектеп ашып, балаларын оқытпады. Аурухана салғызып, ауру адамдарын емдетпеді (не лечили). Қазақтарды отырықшылыққа (в оседлость) да үйрепеді.
Қазақ халқы егінді аз (мало) екті (сеял).
Халық мал бағу (выращивал скот) жұмысымен шұғылданды (занимался). Қыста (зимой) да, жазда (весной) да көп ел көшіп-қонып жүрді (кочуя, передвигались). Мұндай тұрмыстың ауыртпалығы (жизненные невзгоды) қазақ еңбекшілеріне (трудящизся) түсті. Өйткені (потому что) еңбекші халықтың қолында (в их руках) мал аз болды. Аз мал еңбекші шаруалардың (крестьянство) ішсе, тамағына, кисе (ремень), киіміне жетпеді. Сондықтан да еңбекші шаруалар байларға жалданды (нанимались).
Патша өкіметі қазақ еңбекшілерінің ауыр халіне көңіл (желание) аудармады. Елді байлар, билер, молдарар, патша өкіметінің ұлықтары биледі (управляли). Бұлардың бәрі де еңбекшілердің тапқанын ішіп-жеп (пить-есть) күн көрді. Өздері еңбек етпеді (не работали).
Қазақ еңбекшілері өздердін қанаушы (эксплуататор) байлар мен ұлықтарды жек көрді (ненавидел). Халықтың бай-помещиктерге қарсы ашу-ызасы (их возмущение) күшейе берді (усиливалось).
Қазақ еңбекшілерін патша өкіметіне, қазақ байларына қарсы күреске (борьбу) бастаған батырдың бірі - Аманкелді Иманов. Байлар Амакелдіні түрмеге (в тюрьму) де отырғызды. Бірақ Аманкелді бұған жасымады. Аманкелдімен бірге патша өкіметіне қарсы күрескен батыр - Амакелдінің серігі (товарищ) - Әліби Жанкелдин еді. Әліби шет (чужой) елде (Швейцарияда) жүрген Владимир Ильич Ленинге әдейі (специально) іздеп барып жолықты. Ленин Әлібиге қазақ еңбекшілерін құлдықтан (из рабства) азат ету жолдарын үйретті (научил). Содан кейінгі өмірін Әліби Жанкелдин түгелдей (полностью) қазақ еңбекшілерінің бақыты үшін (за счастье) күреске жұмсады.
Аманкелді мен Әләби Жанкелдин бірлесе отырып, ер жүрек (мужественное сердце) қазақ жігіттерәнен әскер құрды. Өз әскерлерінің күшімен (силой) олар патша өкіметіне қарсы көтеріліс (восстание) жасады (устроили). Бұл көтеріліске көптеген қазақ еңбекшілерін қатыстырды (приняли участие).Сөйтіп, Әләби мен Аманкелді Қазақстанда Совет өкіметін орнатуға (установлении) белсене қатысты.
Қазақ халқы Әліби мен Аманкелдінің батырлык істерін аса жоғары бағалайды (высоко ценит). Оларды мәнгі (значение) есінде (в памяти) сақтайды.
Ролик про Амангельды (на русском)
В принципе грамматика уже кончается, то есть скоро будут какие-то более содержательные темы про Казахстан, чем детские мультики, из википедии может что разберу и так далее.
Поскольку текст достаточно большой, сегодня без диалогов (они тоже скоро кончаются).
Азаттық үшін (за свободу) алысқандар (борцы).
Патша өкіметі (царское правительство қазақ халқын қараңғылықта (в темноте), надандықта (в невежестве) ұстады. Мектеп ашып, балаларын оқытпады. Аурухана салғызып, ауру адамдарын емдетпеді (не лечили). Қазақтарды отырықшылыққа (в оседлость) да үйрепеді.
Қазақ халқы егінді аз (мало) екті (сеял).
Халық мал бағу (выращивал скот) жұмысымен шұғылданды (занимался). Қыста (зимой) да, жазда (весной) да көп ел көшіп-қонып жүрді (кочуя, передвигались). Мұндай тұрмыстың ауыртпалығы (жизненные невзгоды) қазақ еңбекшілеріне (трудящизся) түсті. Өйткені (потому что) еңбекші халықтың қолында (в их руках) мал аз болды. Аз мал еңбекші шаруалардың (крестьянство) ішсе, тамағына, кисе (ремень), киіміне жетпеді. Сондықтан да еңбекші шаруалар байларға жалданды (нанимались).
Патша өкіметі қазақ еңбекшілерінің ауыр халіне көңіл (желание) аудармады. Елді байлар, билер, молдарар, патша өкіметінің ұлықтары биледі (управляли). Бұлардың бәрі де еңбекшілердің тапқанын ішіп-жеп (пить-есть) күн көрді. Өздері еңбек етпеді (не работали).
Қазақ еңбекшілері өздердін қанаушы (эксплуататор) байлар мен ұлықтарды жек көрді (ненавидел). Халықтың бай-помещиктерге қарсы ашу-ызасы (их возмущение) күшейе берді (усиливалось).
Қазақ еңбекшілерін патша өкіметіне, қазақ байларына қарсы күреске (борьбу) бастаған батырдың бірі - Аманкелді Иманов. Байлар Амакелдіні түрмеге (в тюрьму) де отырғызды. Бірақ Аманкелді бұған жасымады. Аманкелдімен бірге патша өкіметіне қарсы күрескен батыр - Амакелдінің серігі (товарищ) - Әліби Жанкелдин еді. Әліби шет (чужой) елде (Швейцарияда) жүрген Владимир Ильич Ленинге әдейі (специально) іздеп барып жолықты. Ленин Әлібиге қазақ еңбекшілерін құлдықтан (из рабства) азат ету жолдарын үйретті (научил). Содан кейінгі өмірін Әліби Жанкелдин түгелдей (полностью) қазақ еңбекшілерінің бақыты үшін (за счастье) күреске жұмсады.
Аманкелді мен Әләби Жанкелдин бірлесе отырып, ер жүрек (мужественное сердце) қазақ жігіттерәнен әскер құрды. Өз әскерлерінің күшімен (силой) олар патша өкіметіне қарсы көтеріліс (восстание) жасады (устроили). Бұл көтеріліске көптеген қазақ еңбекшілерін қатыстырды (приняли участие).Сөйтіп, Әләби мен Аманкелді Қазақстанда Совет өкіметін орнатуға (установлении) белсене қатысты.
Қазақ халқы Әліби мен Аманкелдінің батырлык істерін аса жоғары бағалайды (высоко ценит). Оларды мәнгі (значение) есінде (в памяти) сақтайды.
Ролик про Амангельды (на русском)
Click to view