Słownik języka polskiego / Red. W. Doroszewski. 1958-1969. - Upiór. Wampir
Słownik języka polskiego / Red. W. Doroszewski. Warszawa, 1958-1969. T. 1-11.
Факсимильная онлайн-версия словаря
I upiór m IV, D. upiora, Ms. ~orze «według dawnych wierzeń ludowych: trup powstający z trumny, duszący ludzi i wypijający z nich krew»: Czasem wdarło się w te głosy wołanie puchacza niby głos upiora. Gałaj Rodz. 203. Nuż niespodzianie chwycą go jakie oślizgłe ramiona topielca albo zajrzą mu w twarz zielone oczy upiora? Sienk. Krzyż. I,197. Przypominały mu się wszystkie opowiadania (...) o duchach, które chodzą nocami, o topielcach, upiorach strasznych, co z brzękiem łańcuchów i jękami boleści, trawione ogniem wewnętrznym, ukazują się ludziom w nocnej porze. Jun. Antrop. 130. Ci, którzy bliżej cmentarza mieszkali, wiedzą, iż upiór ten co rok się budzi, na dzień zaduszny mogiłę odwali i dąży pomiędzy ludzi. Mick. Dziady 7.
◊ przen. Obawiał się reakcji, odciśnięcia gwałtu gwałtem, zerwania się upiora staroszlacheckiej wolności. Łun. Wspom. 125. Bardzo prawdopodobną wydawało się rzeczą, że przyszły sobór, dla ostatecznego pokonania upiora schizmy, wszystkich trzech papieży obali. Smolka Szkice I, 187. // L
wampir m IV, Ms. ~irze 1. «według wierzeń ludowych: trup wstający z grobu i wysysający krew ludzi śpiących; upiór»: Wiara w wilkołactwo w nowszych czasach silniej odżyła, jak i wiara w upiorów-wampirów, która do Polski od XVI wieku z Rusi na nowo przybyła. Brück. Kult. I, 166. Straszne sny (...) jak wampiry wysysały ze mnie resztki sil. Reym. Now. V, 238.
2. «kobieta demoniczna»: Jest ona wampirem właściwie i wobec Andrzeja, wyzyskując go, aby jego wpływem miłosnym zneutralizować (...) wpływ Maksa, Irzyk. Czyn 329.
3. zool. «Desmodus, nietoperz z rodziny o tej samej nazwie (Desmodontidae); żyje w Ameryce Południowej, napastuje większe ssaki i ludzi, wysysając z nich krew»: Harcują w powietrzu (...) nietoperze wampiry, ciche jak duchy. Fiedl. A. Ryby 52.
4. przestarz. «wyzyskiwacz, krwiopijca» // SWil (fr. vampire, ze skandynawskiego)
[Примечание] zamiast: ‹fr. vampire, ze skandynawskiego› - ma być: ‹wg Brück. - z bułg.›