Թուրքիայի երկրաշարժի թեմայով
Ճիշտն ասած չէի ուզում գրել այս թեմայով, բայց հետո ոնց հասկանում եմ, ամեն քայլի էս թեմայով են խոսում:
Հոգեբանությունում կա այսպիսի հասկացություն՝ զոհի կոմպլեքս (տերմինը հնարավոր է սխալ եմ հիշում, բայց հոգեբանները կօգնեն): Երևույթի էությունն այն է, որ զոհերը շատ դեպքերում առանց առիթի ներում, խղճում են դահիճին: Այդ մեխանիզմն օգնում է խուսափել այն ծանր մտքից, որ դու զոհ ես, դու տուժած ես ու ոչինչ չես կարող փոխել այդ իրավիճակում:
Թուրքիան ու թուրքերը մեր թշնամիներն են: Հայ-թուրքական հակամարտությունն էթնիկ, քաղաքակրթական հակամարտություն է, իսկ էթնիկ հակամարտությունների առանձնահատկությունն այն է, որ խնդիրը մշակութային, սոցիալական, կրոնական ոլորտի է, ինչի արդյունքում հակամարտում են հասարակության բոլոր խավերը: Դրանով է պայմանավարվեծ, որ Ցեղասպանությանը մասնակցում էին շատ հասարակ մարդիկ, նույնիսկ թուրք կանայք (գիտեմ որ հայերին փրկողներ էլ են եղել, բայց դրանց թիվն այնքան է եղել, որ Հայաստանը դատարկելու հարցում էական փոփոխություն չի առաջացրել):
Թուրքիայի հետ էթնիկ կոնֆլիկտը մեր համար տարբեր վտանգներից է բաժանված, փորձեմ համառոտ ձևակերպեմ դրանք.
1. Դեմոգրաֆիական էքսպանսիա,
2. ռազմական էքսպանսիա,
3. տնտեսական էքսպանիս:
Շատ համառոտ այսքանը: Ես Թուրքիայի երկրաշարժը դիտում եմ այս կոնտեքստում, իսկ այդ կոնտեքստում երկարաշարժից ինչքան տնտեսությունը վնաս կրի՝ այնքան լավ, ինչքան մարդ զոհվի՝ այնքան լավ: Բնականաբար չեմ ուրախանում, բայց նաև բնականաբար չեմ տխրում կամ ողբում, ինչպես շատերը սոց. ցանցերում: Չեմ տխրում այնպես, ինչպես որ չէին տխրում եվրոպացիները, որոնք գաղութացնում էին ողջ աշխարհն ու ամեն քայլին ցեղասպանություններ էին անում կամ ինչպես որ մի քանի շաբաթ առաջ այդ նույն եվրոպացիները ռմբակոծում էին Լիբիայի խաղաղ բնակչությանը:
Չեմ տխրում, որովհետև չեմ ուզում աշխարհի միակ "սրտացավ", "մարդկային խիղճ" ունեցող ազգի ներկայացուցիչը լինել, քանի որ գայլերի մեջ գառ լինելը լավ ապագա չի խոստանում:
Խնդրում եմ մեկնաբանել առանց զգացմունքների, քանի որ ես գրել եմ չոր դատողությամբ ու զգացմունքային պատասխանով քննարկում չի կարող լինել: Զգացմունքային տեսանկյունից ես էլ զոհված կնոջ կամ երեխայի տեսնելուց կհուզվեմ, բայց պետք չի, որ զգացմունքները խանգարեն դատողությանը:
PS.գիտեմ որ զոհերը հիմնականում քրդեր են, ուղղակի քանի որ քննարկումները մեծամասամբ ընթանում են, նկատի ունենալով թուրքերին, ես էլ ելնում եմ նրանից, որ տուժածները թուրքեր են: Քրդերի պարագայում իրավիճակը մի քիչ այլ կլիներ:
Հոգեբանությունում կա այսպիսի հասկացություն՝ զոհի կոմպլեքս (տերմինը հնարավոր է սխալ եմ հիշում, բայց հոգեբանները կօգնեն): Երևույթի էությունն այն է, որ զոհերը շատ դեպքերում առանց առիթի ներում, խղճում են դահիճին: Այդ մեխանիզմն օգնում է խուսափել այն ծանր մտքից, որ դու զոհ ես, դու տուժած ես ու ոչինչ չես կարող փոխել այդ իրավիճակում:
Թուրքիան ու թուրքերը մեր թշնամիներն են: Հայ-թուրքական հակամարտությունն էթնիկ, քաղաքակրթական հակամարտություն է, իսկ էթնիկ հակամարտությունների առանձնահատկությունն այն է, որ խնդիրը մշակութային, սոցիալական, կրոնական ոլորտի է, ինչի արդյունքում հակամարտում են հասարակության բոլոր խավերը: Դրանով է պայմանավարվեծ, որ Ցեղասպանությանը մասնակցում էին շատ հասարակ մարդիկ, նույնիսկ թուրք կանայք (գիտեմ որ հայերին փրկողներ էլ են եղել, բայց դրանց թիվն այնքան է եղել, որ Հայաստանը դատարկելու հարցում էական փոփոխություն չի առաջացրել):
Թուրքիայի հետ էթնիկ կոնֆլիկտը մեր համար տարբեր վտանգներից է բաժանված, փորձեմ համառոտ ձևակերպեմ դրանք.
1. Դեմոգրաֆիական էքսպանսիա,
2. ռազմական էքսպանսիա,
3. տնտեսական էքսպանիս:
Շատ համառոտ այսքանը: Ես Թուրքիայի երկրաշարժը դիտում եմ այս կոնտեքստում, իսկ այդ կոնտեքստում երկարաշարժից ինչքան տնտեսությունը վնաս կրի՝ այնքան լավ, ինչքան մարդ զոհվի՝ այնքան լավ: Բնականաբար չեմ ուրախանում, բայց նաև բնականաբար չեմ տխրում կամ ողբում, ինչպես շատերը սոց. ցանցերում: Չեմ տխրում այնպես, ինչպես որ չէին տխրում եվրոպացիները, որոնք գաղութացնում էին ողջ աշխարհն ու ամեն քայլին ցեղասպանություններ էին անում կամ ինչպես որ մի քանի շաբաթ առաջ այդ նույն եվրոպացիները ռմբակոծում էին Լիբիայի խաղաղ բնակչությանը:
Չեմ տխրում, որովհետև չեմ ուզում աշխարհի միակ "սրտացավ", "մարդկային խիղճ" ունեցող ազգի ներկայացուցիչը լինել, քանի որ գայլերի մեջ գառ լինելը լավ ապագա չի խոստանում:
Խնդրում եմ մեկնաբանել առանց զգացմունքների, քանի որ ես գրել եմ չոր դատողությամբ ու զգացմունքային պատասխանով քննարկում չի կարող լինել: Զգացմունքային տեսանկյունից ես էլ զոհված կնոջ կամ երեխայի տեսնելուց կհուզվեմ, բայց պետք չի, որ զգացմունքները խանգարեն դատողությանը:
PS.գիտեմ որ զոհերը հիմնականում քրդեր են, ուղղակի քանի որ քննարկումները մեծամասամբ ընթանում են, նկատի ունենալով թուրքերին, ես էլ ելնում եմ նրանից, որ տուժածները թուրքեր են: Քրդերի պարագայում իրավիճակը մի քիչ այլ կլիներ: