Вялікія надзеі ўскладаў я на анкетныя звесткі аўтабіяграфічнага характару, якія захоўваюцца ў акадэмічным архіве ды архіве КДБ. На жаль, яны мяне расчаравалі.
Абіраючыся ў 1928 годзе акадэмікам, Ластоўскі напісаў пра сябе ўласнаручна: «Вацлаў (Вячаслаў) Юстынавіч Ластоўскі, сын беззямельных сялян, радзіўся ў 1883 годзе; беларус. Асьвету атрымаў дамовую...»...
У матэрыялах з архіва КДБ анкетныя дадзеныя таксама не здаволілі цікаўнасць: «Ластовский Вацлав Усти-нович, 20 октября 1883 года рождения, уроженец хут. Колесники Дисненского уезда Виленской губернии, белорус, беспартийный, с высшим образованием, академик...».
Як бачым, сам Ластоўскі ў другі раз (пасля Ігната Дварчаніна) месцам свайго нараджэння называе Калеснікі. Але - зноў падкрэслю - не вёску, а хутар (засценак). А тэта, нагадаю, даўней - рэчы прынцыпова розныя.
Пэўны і дакладны адказ, у якіх Калесніках Дзісенскага павета (Калеснікава?) нарадзіўся Вацлаў Ластоўскі, можа даць толькі хросная метрыка аднаго з касцёлаў былога Дзісенскага дэканата Віленскай губерні. На такой ноце я скончыў даклад, зачытаны ў канцы пленарнага пасяджэння навуковай канферэнцыі, наладжанай 27 кастрычніка 1993 года у Наваполацкім (Полацкім) універсітэце. Але трыбуну пакінуў не адразу. Давялося вытрымаць сапраўдны двубой з міёрскім краязнаўцам Вітальдам Ермалёнкам, які слушна не пажадаў «за проста так» аддаць знакамітага земляка (на тыдзень раней, у Мінску, пасля вечарыны, прысвечанай 100-годдзю з дня нараджэння Язэпа Драздовіча, у сходні Дома літаратара за тое ж самае мяне ўшчуваў паэт Сяргей Панізнік - таксама з Міёршчыны).
Старшынствуючы на пасяджэнні даследчык Адам Мальдзіс таксама непакоіўся: «Дык як мы запішам пра месца нараджэння Ластоўскага ў бібліяграфічным даведніку «Беларускія пісьменнікі»? Том на літару «Л» хутка здаецца ў набор?» Я прапанаваў «варыянт Лявона Гмырака»: у згаданым слоўніку за Гмыракам пазначаны «дзве радзімы» (на Вілейшчыне ды Мядзельшчыне). Дык і пра Ластоўскага раю пакуль падаваць так: «Нарадзіўся ў засценку Калеснікі (цяпер Міёрскі раён) або ў засценку Калеснікава [?] (цяпер Глыбоцкі раён)».
На шчасце, пытальнік пратрымаўся нядоўга - нейкі месяц-другі... Супрацоўніца Віцебскага музея Людміла Хмяльніцкая адшукала ў Нацыянальным архіве Беларусі ў Мінску хросную метрыку Вацлава Ластоўскага. Паводле дакумента прэм'ер-міністр Беларускай Народнай Рэспублікі нарадзіўся 27 кастрычніка (8 лістапада) 1883 года ў засценку Калеснікава Задарожскай парафіі Дзісенскага павета Віленскай губерні, што над самым возерам Мнютай.
Менавіта тут, я спадзяюся, удзячныя нашчадкі паставяць некалі помнік Вацлаву Ластоўскаму. Што да праведзенага пошуку, я напоўніцу ацаніў сінтэз: трэба верыць найперш архіўнаму дакументу і... дасканалай чалавечай памяці, якую прадэманстраваў у сваіх дзённікавых запісах мастацкі летапісец Дзісеншчыны Язэп Драздовіч.
Язэп Янушкевіч За архіўным парогам Мінск: Мастацкая літаратура, 2002
Вот так. А космологическую теорию Язэпа Драздовича тоже скоро верной признают. На общепринятой-то версии происхождения и главное, жизни Вселенной - уже заплатки ставить некуда.
Абіраючыся ў 1928 годзе акадэмікам, Ластоўскі напісаў пра сябе ўласнаручна: «Вацлаў (Вячаслаў) Юстынавіч Ластоўскі, сын беззямельных сялян, радзіўся ў 1883 годзе; беларус. Асьвету атрымаў дамовую...»...
У матэрыялах з архіва КДБ анкетныя дадзеныя таксама не здаволілі цікаўнасць: «Ластовский Вацлав Усти-нович, 20 октября 1883 года рождения, уроженец хут. Колесники Дисненского уезда Виленской губернии, белорус, беспартийный, с высшим образованием, академик...».
Як бачым, сам Ластоўскі ў другі раз (пасля Ігната Дварчаніна) месцам свайго нараджэння называе Калеснікі. Але - зноў падкрэслю - не вёску, а хутар (засценак). А тэта, нагадаю, даўней - рэчы прынцыпова розныя.
Пэўны і дакладны адказ, у якіх Калесніках Дзісенскага павета (Калеснікава?) нарадзіўся Вацлаў Ластоўскі, можа даць толькі хросная метрыка аднаго з касцёлаў былога Дзісенскага дэканата Віленскай губерні. На такой ноце я скончыў даклад, зачытаны ў канцы пленарнага пасяджэння навуковай канферэнцыі, наладжанай 27 кастрычніка 1993 года у Наваполацкім (Полацкім) універсітэце. Але трыбуну пакінуў не адразу. Давялося вытрымаць сапраўдны двубой з міёрскім краязнаўцам Вітальдам Ермалёнкам, які слушна не пажадаў «за проста так» аддаць знакамітага земляка (на тыдзень раней, у Мінску, пасля вечарыны, прысвечанай 100-годдзю з дня нараджэння Язэпа Драздовіча, у сходні Дома літаратара за тое ж самае мяне ўшчуваў паэт Сяргей Панізнік - таксама з Міёршчыны).
Старшынствуючы на пасяджэнні даследчык Адам Мальдзіс таксама непакоіўся: «Дык як мы запішам пра месца нараджэння Ластоўскага ў бібліяграфічным даведніку «Беларускія пісьменнікі»? Том на літару «Л» хутка здаецца ў набор?» Я прапанаваў «варыянт Лявона Гмырака»: у згаданым слоўніку за Гмыракам пазначаны «дзве радзімы» (на Вілейшчыне ды Мядзельшчыне). Дык і пра Ластоўскага раю пакуль падаваць так: «Нарадзіўся ў засценку Калеснікі (цяпер Міёрскі раён) або ў засценку Калеснікава [?] (цяпер Глыбоцкі раён)».
На шчасце, пытальнік пратрымаўся нядоўга - нейкі месяц-другі... Супрацоўніца Віцебскага музея Людміла Хмяльніцкая адшукала ў Нацыянальным архіве Беларусі ў Мінску хросную метрыку Вацлава Ластоўскага. Паводле дакумента прэм'ер-міністр Беларускай Народнай Рэспублікі нарадзіўся 27 кастрычніка (8 лістапада) 1883 года ў засценку Калеснікава Задарожскай парафіі Дзісенскага павета Віленскай губерні, што над самым возерам Мнютай.
Менавіта тут, я спадзяюся, удзячныя нашчадкі паставяць некалі помнік Вацлаву Ластоўскаму. Што да праведзенага пошуку, я напоўніцу ацаніў сінтэз: трэба верыць найперш архіўнаму дакументу і... дасканалай чалавечай памяці, якую прадэманстраваў у сваіх дзённікавых запісах мастацкі летапісец Дзісеншчыны Язэп Драздовіч.
Язэп Янушкевіч
За архіўным парогам
Мінск: Мастацкая літаратура, 2002
Вот так. А космологическую теорию Язэпа Драздовича тоже скоро верной признают. На общепринятой-то версии происхождения и главное, жизни Вселенной - уже заплатки ставить некуда.
Reply
Reply
Leave a comment