назначенный "народным"
общим местом стало воспевание "песняра" Ивана Луцевича (он же Янка Купала).
"каких белорусских поэтов знаешь?" - "нуууууу, янкакупалаякубколас..."
недавно официоз справил его юбилей - справил, как мог.
об участии Луцевича в разных интригах и одах тов.Сталину предпочитали не вспоминать.
каждый учившийся в СШ БССР/РБ обязан был зубрить "вершы" Купалы - как минимум один к уроку (а иногда и по 2-3 небольших задавали).
спустя время необычно воспринимаются многие штампы, которые, как казалось в школьные годы, являлись аксиомами.
например, кто смел открыто заявить учительнице о том, что стишок "Жняя" - мягко говоря, посредственное произведение?
а кто мог к уроку по беллит выучить "понравившееся" стихотворение типа "Акоў паломаных жандар" 1926 года?
Акоў паломаных жандар
Акоў паломаных жандар,
Сліўнем зарыўшыся ў нарў,
Сядзіць расейскі чынадрал,
«Слуга оцечаству, цару».
Ён сніць былую моц і шыр:
Цары, царыцы, цэрквы, трон,
Пагромы, катаргі, Сібір...
О, Русь, прымі раба паклон!
Табе такой служыць па гроб
Ня кіну я, і «расцярзаць»
Ня дам дзяржаўнасці «оплот»,
Цябе, «единую», о, маць!
Здарма ж двуглавы твой арол
Праз векі ў кіпцюрах трымаў
Мільёны ўбогіх хат і сёл,
Рабоў мільёны?.. Нездарма!
У твой ланцуг былі, о Русь,
Уплецены з усіх бакоў
Украйна, Польшча, Беларусь
і сотня іншых «языкоў».
Цяпер, што бачу я кругом?
Пасад маўклівы збуран скрозь...
Рэспублікі!? Ды з «языком»
З іх лезе кожная ўсур’ёз.
А ты, о рускі мой «язык»!
Мой «общарускі», што з табой?
Табе слухмян быў мал, вялік,
Быў славен ты сваёй кляцьбой.
Табой сам самадзержац цар
Пісаў ланцужны свой закон,
Што маці-Русь есі жандар
Усёй Эўропы!..
і свой сон
Сніць далей гэты царадвор,
Калі надыдзе яму дзень,
ізноў пад лёзгат царскіх шпор
Свой распасцерці чорны цень.
Ён, гэты скінуты сатрап,
Ня знае, што ў свабодзе жыць;
Яму дай вісельню, дый каб
На ёй «языкі» ўсе ўшчаміць.
Не па нутру, як смерць, яму,
Што беларускае дзіцё
Бяжыць у сцюжную зіму
У школку пазнаваць жыццё.
Спужаўся, што хлапчук ў лапцёх,
Напоўадзеты вёскі сын,
У роднай мове ўчыцца змог?..
О, стыдна, рускі «гражданін»!
Язык твой царскі ён табе
Ня выража, спакойны будзь!
Цябе тваім жа у кляцьбе
Ён не забудзе памянуць.
Былых ня выклічаш вякоў
і ты, Масквы кароннай гразь,
Парваных ня скуеш акоў,
З якой брахнёю ня вылазь!
Жняя
Як сама царыца
У залатой кароне,
Йдзе яна ў вяночку
Паміж спелых гоняў.
З каласкоў вяночак -
Моладасці сведка -
На ёй зіхаціцца,
Як у садзе кветка.
На грудзях шчаслівых
Каптанок ружовы,
У руцэ сярпочак
Зублены, сталёвы.
Вецер абнімае
Стан яе дзявочы,
Сонца ёй цалуе
Шыю, твар і вочы.
Каласкі хінуцца
Перад ёй паклонна,
Дзівіцца ігруша
На мяжы зялёнай.
А яна - царыца -
Весела, шчасліва
Карануе песняй
Залатое жніва.
Смела йдзе у сонцы
Ўся сама - як сонца,
Гэта жнейка наша
Ў нашаей старонцы.
Для Бацькаўшчыны
Я зноў заснуўшую было жалейку
Бяру і пробую ў ёй галасоў:
Ці хопіць светлых, звонкіх думак-слоў,
Ці гладка пойдзе песня-дабрадзейка?
І пачынаю йграць з трывогай нейкай,
Хоць песня як і з даўных б’е часоў, -
Звініць, як вецер паміж верасоў,
І ўперагонкі рвецца з салавейкай.
А ўсё ж як тамка сваякі-суседзі
Яе паймуць, хацелася бы знаць, -
Ці блаславяць, ці ўтопчуць гідка ў гаць?
Адно, снуючы з сумам па праследдзі,
Я голасна йграць буду ў тайным брэдзе,
Для Бацькаўшчыны-маці буду йграць!
Даўгажаданая
Ты прыйшла ка мне тады,
Як звінелі халады,
Як стагнаў яловы плот,
Хохлік бегаў ля варот.
I сагрэла ты мяне
Ў палуцьме, у палусне;
Паня ты была, я - пан…
После зноў зацвіў курган.
Ад мяне пайшла тады,
Падганялі халады,
Скрыпам выў яловы плот,
Хохлік бегаў ля варот.
"каких белорусских поэтов знаешь?" - "нуууууу, янкакупалаякубколас..."
недавно официоз справил его юбилей - справил, как мог.
об участии Луцевича в разных интригах и одах тов.Сталину предпочитали не вспоминать.
каждый учившийся в СШ БССР/РБ обязан был зубрить "вершы" Купалы - как минимум один к уроку (а иногда и по 2-3 небольших задавали).
спустя время необычно воспринимаются многие штампы, которые, как казалось в школьные годы, являлись аксиомами.
например, кто смел открыто заявить учительнице о том, что стишок "Жняя" - мягко говоря, посредственное произведение?
а кто мог к уроку по беллит выучить "понравившееся" стихотворение типа "Акоў паломаных жандар" 1926 года?
Акоў паломаных жандар
Акоў паломаных жандар,
Сліўнем зарыўшыся ў нарў,
Сядзіць расейскі чынадрал,
«Слуга оцечаству, цару».
Ён сніць былую моц і шыр:
Цары, царыцы, цэрквы, трон,
Пагромы, катаргі, Сібір...
О, Русь, прымі раба паклон!
Табе такой служыць па гроб
Ня кіну я, і «расцярзаць»
Ня дам дзяржаўнасці «оплот»,
Цябе, «единую», о, маць!
Здарма ж двуглавы твой арол
Праз векі ў кіпцюрах трымаў
Мільёны ўбогіх хат і сёл,
Рабоў мільёны?.. Нездарма!
У твой ланцуг былі, о Русь,
Уплецены з усіх бакоў
Украйна, Польшча, Беларусь
і сотня іншых «языкоў».
Цяпер, што бачу я кругом?
Пасад маўклівы збуран скрозь...
Рэспублікі!? Ды з «языком»
З іх лезе кожная ўсур’ёз.
А ты, о рускі мой «язык»!
Мой «общарускі», што з табой?
Табе слухмян быў мал, вялік,
Быў славен ты сваёй кляцьбой.
Табой сам самадзержац цар
Пісаў ланцужны свой закон,
Што маці-Русь есі жандар
Усёй Эўропы!..
і свой сон
Сніць далей гэты царадвор,
Калі надыдзе яму дзень,
ізноў пад лёзгат царскіх шпор
Свой распасцерці чорны цень.
Ён, гэты скінуты сатрап,
Ня знае, што ў свабодзе жыць;
Яму дай вісельню, дый каб
На ёй «языкі» ўсе ўшчаміць.
Не па нутру, як смерць, яму,
Што беларускае дзіцё
Бяжыць у сцюжную зіму
У школку пазнаваць жыццё.
Спужаўся, што хлапчук ў лапцёх,
Напоўадзеты вёскі сын,
У роднай мове ўчыцца змог?..
О, стыдна, рускі «гражданін»!
Язык твой царскі ён табе
Ня выража, спакойны будзь!
Цябе тваім жа у кляцьбе
Ён не забудзе памянуць.
Былых ня выклічаш вякоў
і ты, Масквы кароннай гразь,
Парваных ня скуеш акоў,
З якой брахнёю ня вылазь!
Жняя
Як сама царыца
У залатой кароне,
Йдзе яна ў вяночку
Паміж спелых гоняў.
З каласкоў вяночак -
Моладасці сведка -
На ёй зіхаціцца,
Як у садзе кветка.
На грудзях шчаслівых
Каптанок ружовы,
У руцэ сярпочак
Зублены, сталёвы.
Вецер абнімае
Стан яе дзявочы,
Сонца ёй цалуе
Шыю, твар і вочы.
Каласкі хінуцца
Перад ёй паклонна,
Дзівіцца ігруша
На мяжы зялёнай.
А яна - царыца -
Весела, шчасліва
Карануе песняй
Залатое жніва.
Смела йдзе у сонцы
Ўся сама - як сонца,
Гэта жнейка наша
Ў нашаей старонцы.
Для Бацькаўшчыны
Я зноў заснуўшую было жалейку
Бяру і пробую ў ёй галасоў:
Ці хопіць светлых, звонкіх думак-слоў,
Ці гладка пойдзе песня-дабрадзейка?
І пачынаю йграць з трывогай нейкай,
Хоць песня як і з даўных б’е часоў, -
Звініць, як вецер паміж верасоў,
І ўперагонкі рвецца з салавейкай.
А ўсё ж як тамка сваякі-суседзі
Яе паймуць, хацелася бы знаць, -
Ці блаславяць, ці ўтопчуць гідка ў гаць?
Адно, снуючы з сумам па праследдзі,
Я голасна йграць буду ў тайным брэдзе,
Для Бацькаўшчыны-маці буду йграць!
Даўгажаданая
Ты прыйшла ка мне тады,
Як звінелі халады,
Як стагнаў яловы плот,
Хохлік бегаў ля варот.
I сагрэла ты мяне
Ў палуцьме, у палусне;
Паня ты была, я - пан…
После зноў зацвіў курган.
Ад мяне пайшла тады,
Падганялі халады,
Скрыпам выў яловы плот,
Хохлік бегаў ля варот.