«Могільнік імперый» - не для ЗША? ("The Washington Post", ЗША)
На вуліцах Тэгерана маладыя іранцы крычаць ужо не "Смерць Амерыцы!", а "Смерць дыктатару!". У суседнім Іраку людзі турбуюцца, не ці сарве новы выбліск гвалту - пасля некалькіх месяцаў адноснага спакою - палітычны працэс,
ініцыяваны ўладамі гэтай краіны пад ціскам ЗША. Але ў той жа час яны заяўляюць, што гатовыя рашуча даць адпор садыстам і забойцам, некалі якія кіравалі ў Багдадзе.
Photo: EPA
У Ісламабадзе раздзел грамадзянскай адміністрацыі прэзідэнт Асіф Алі Зардары, пры ўсёй сваёй слабасці і недахопах, судзячы па ўсім, усё жа спрабуе з дапамогай амерыканцаў прымусіць камандаванне ўзброеных сіл,
вядучае падвойную гульню, адмовіцца ад таемнага супрацоўніцтва з "Аль-Каідай" і рухам «Талібан» і пачаць дужанне з гэтымі групоўкамі, уяўлялымі смяротную пагрозу для Пакістану і Аўганістана.
Вядома, святкаваць перамогу яшчэ рана. Усе гэтыя дасягненні яшчэ неабходна замацаваць. Аднак параўноўваючы цяперашнюю сітуацыю з тым, што яшчэ некалькі гадоў назад гаварылася аб верагодных выніках замежнага
ўмяшання ў рэгіёне, дзе стагоддзямі панавалі хаос і дыктатура, нельга не прызнаць, што як мінімум часавыя поспехі ў наяўнасці.
І гэта пацвярджае правасць прэзідэнта Абамы, які назваў у сваёй Нобелеўскай прамове цяперашнюю палітыку ЗША у Аўганістане этапнай з'явай. Яшчэ сорак гадоў назад амерыканцы (і палітычнае кіраўніцтва, і грамадства)
былі цвёрда перакананыя, што ў краінах, праз якія праходзіць праславутая «дуга крызісу» размяшчаць баявыя падпадзяленні ўзброеных сіл ЗША нельга. Гэты пункт гледжання падзялялі і эксперты, ды і я сам, калі працаваў на
Блізкім Усходзе і ў краінах Персідскага заліва ў 1970-х. Сёння жа - а па гістарычных мерках з тых часоў мінула ўсяго толькі імгненне - у ЗША. наадварот, запанавала ўпэўненасць у тым, што аптымальныя параметры вайскоўца
прысутнасці ў гэтым рэгіёне выпрацаваць можна. Памагатыя Абамы нават распавядаюць: калі прэзідэнт задаволіць «допыт з прыхільнасцю» сваім міністрам, ёсць магчымасць нават атрымаць дакладны адказ, якая колькасць
вайскоўцаў - 20000, 40000 або яшчэ колькі-то - трэба дадаткова накіраваць у Аўганістан, каб атрымаць перамогу.
Адзін час «пояс» дзяржаў, - па большай частцы жабракоў ісламскіх краін - які працягнуўся ад Паўночнай Афрыкі да Цэнтральнай Азіі, звалі «могільнікам імперый». Тады мы лічылі, што любая ваенная інтэрвенцыя Захаду ў гэтую
«зону фанатызму» асуджаная на поўны правал. Ні нафтавае эмбарга, уведзенае ў 1973 г., ні рэвалюцыя ў Іране ў 1979 г., якая суправаджалася захопам у закладнікі амерыканскіх дыпламатаў, не заахвоцілі
Вашынгтон накіраваць у рэгіён войска, каб не дапусціць непазбежнага наступнага пагаршэння сітуацыі. Сёй-той з палітычнага кіраўніцтва прапаноўваў «атавістычныя» крокі накшталт захопу арабскіх нафтавых радовішчаў
або авіяўдару па Тэгеране, але іх пункт гледжання не ўзяла верх.
Сёння жа мы чуем ад прэзідэнта - і да таго ж лаўрэата Нобелеўскай прэміі міру - што ёсць рэчы і горай, чым вайна ў гэтым рэгіёне, і, каб яны не сталі рэальнасцю, гэтую вайну трэба працягваць нават у самых неспрыяльных
умовах. Што ж, досвед гісторыі кажа аб тым, што ў прынцыпе прэзідэнт Абама мае рацыю, аднак на практыцы вельмі шматлікае пайдзе не так, як ён разлічвае.
У карысць такой высновы кажуць вынікі як ранейшай палітыкі неўмяшання, так і нядаўніх уварванняў кааліцыйных сіл на чале з ЗША у Аўганістан і хусэйнаўскі Ірак. Мы не ўзялі пад кантроль нафтавыя радовішчы ў рэгіёне,
у выніку чаго карумпаваныя блізкаўсходнія рэжымы і тэрарыстычныя групоўкі літаральна купаюцца ў грошах, а Іран спрабуе стварыць ядзерную зброю, што непазбежна справакуе атамную гонку ўзбраенняў рэгіянальнага
маштабу - Амерыка жа нясе цяжар двух войн, якія могуць паслужыць «лабараторыяй» для будучых канфліктаў.
Ланцужок рашэнняў, што прывялі да такой сітуацыі, пачынаецца яшчэ ў 1967 г., калі «сыход» Брытаніі з зоны Персідскага заліва і захоп Ізраілем арабскіх тэрыторый паставіў ЗША асобай да асобы з выбуханебяспечным
вакуумам, запоўніць які яны былі не гатовыя. Толькі ўсвядоміўшы той факт, што ўсе амерыканскія адміністрацыі пачынальна з канца шасцідзесятых - а не толькі Джордж У. Буш з яго катастрафічнай палітыкай - нясуць сваю
дзель адказнасці за цяперашняе становішча, дзе поспехі перамяшаныя з рызыкамі, мы зможам знайсці вынахад з тупіку, наспяваючага ў Аўганістане і рэгіёне ў цэлым.
Кіраўніцтву ЗША вельмі спатрэбіўся бы ўсёабдымны аналіз амерыканскіх інтэрасаў і палітыкі на Вялікім Блізкім Усходзе, які можна было бы даручыць незалежнай камісіі пры прэзідэнце, якая складаецца з адстаўных
дзяржслужбоўцаў і прадстаўнікоў навуковай супольнасці. (За ўзор можна было бы ўзяць брытанскую Камісію Чілтана, якая расследуе працэс прыняцця рашэнняў па Іраку). Гэта, прынамсі, нагадае нам, што ход гісторыі -
гэта не прадказальная прамая лінія. Яна рухаецца зігзагамі, і нават самая магутная імперыя можа паваліцца, калі не разлічыць свае сілы.
У Осла - а да гэтага ў сваёй прамове ў Вест-Пойнте - Абама абмаляваў, што менавіта пастаўлена на карту ў «вайне супраць фанатызму», якую вядуць сёння ЗША, у першую чаргу ў Аўганістане. Ён заклікае мір падумаць,
якія наступствы для ўсяго міжнароднага становішча наступяць, калі Амерыка не атрымае ад іншых краін неабходнай дапамогі і патрывае паразу. У канчатковым выніку, міжнародная супольнасць павінна прыняць адзіна
дакладнае рашэнне: аб тым, што Злучаныя Штаты - занадта важная, у тым ліку і для стабільнасці ва ўсім міры, краіна, каб дазволіць ёй супакоіцца на «могільнік імперый».
Jim Hoagland крыніца: Too big to fail?
ініцыяваны ўладамі гэтай краіны пад ціскам ЗША. Але ў той жа час яны заяўляюць, што гатовыя рашуча даць адпор садыстам і забойцам, некалі якія кіравалі ў Багдадзе.
Photo: EPA
У Ісламабадзе раздзел грамадзянскай адміністрацыі прэзідэнт Асіф Алі Зардары, пры ўсёй сваёй слабасці і недахопах, судзячы па ўсім, усё жа спрабуе з дапамогай амерыканцаў прымусіць камандаванне ўзброеных сіл,
вядучае падвойную гульню, адмовіцца ад таемнага супрацоўніцтва з "Аль-Каідай" і рухам «Талібан» і пачаць дужанне з гэтымі групоўкамі, уяўлялымі смяротную пагрозу для Пакістану і Аўганістана.
Вядома, святкаваць перамогу яшчэ рана. Усе гэтыя дасягненні яшчэ неабходна замацаваць. Аднак параўноўваючы цяперашнюю сітуацыю з тым, што яшчэ некалькі гадоў назад гаварылася аб верагодных выніках замежнага
ўмяшання ў рэгіёне, дзе стагоддзямі панавалі хаос і дыктатура, нельга не прызнаць, што як мінімум часавыя поспехі ў наяўнасці.
І гэта пацвярджае правасць прэзідэнта Абамы, які назваў у сваёй Нобелеўскай прамове цяперашнюю палітыку ЗША у Аўганістане этапнай з'явай. Яшчэ сорак гадоў назад амерыканцы (і палітычнае кіраўніцтва, і грамадства)
былі цвёрда перакананыя, што ў краінах, праз якія праходзіць праславутая «дуга крызісу» размяшчаць баявыя падпадзяленні ўзброеных сіл ЗША нельга. Гэты пункт гледжання падзялялі і эксперты, ды і я сам, калі працаваў на
Блізкім Усходзе і ў краінах Персідскага заліва ў 1970-х. Сёння жа - а па гістарычных мерках з тых часоў мінула ўсяго толькі імгненне - у ЗША. наадварот, запанавала ўпэўненасць у тым, што аптымальныя параметры вайскоўца
прысутнасці ў гэтым рэгіёне выпрацаваць можна. Памагатыя Абамы нават распавядаюць: калі прэзідэнт задаволіць «допыт з прыхільнасцю» сваім міністрам, ёсць магчымасць нават атрымаць дакладны адказ, якая колькасць
вайскоўцаў - 20000, 40000 або яшчэ колькі-то - трэба дадаткова накіраваць у Аўганістан, каб атрымаць перамогу.
Адзін час «пояс» дзяржаў, - па большай частцы жабракоў ісламскіх краін - які працягнуўся ад Паўночнай Афрыкі да Цэнтральнай Азіі, звалі «могільнікам імперый». Тады мы лічылі, што любая ваенная інтэрвенцыя Захаду ў гэтую
«зону фанатызму» асуджаная на поўны правал. Ні нафтавае эмбарга, уведзенае ў 1973 г., ні рэвалюцыя ў Іране ў 1979 г., якая суправаджалася захопам у закладнікі амерыканскіх дыпламатаў, не заахвоцілі
Вашынгтон накіраваць у рэгіён войска, каб не дапусціць непазбежнага наступнага пагаршэння сітуацыі. Сёй-той з палітычнага кіраўніцтва прапаноўваў «атавістычныя» крокі накшталт захопу арабскіх нафтавых радовішчаў
або авіяўдару па Тэгеране, але іх пункт гледжання не ўзяла верх.
Сёння жа мы чуем ад прэзідэнта - і да таго ж лаўрэата Нобелеўскай прэміі міру - што ёсць рэчы і горай, чым вайна ў гэтым рэгіёне, і, каб яны не сталі рэальнасцю, гэтую вайну трэба працягваць нават у самых неспрыяльных
умовах. Што ж, досвед гісторыі кажа аб тым, што ў прынцыпе прэзідэнт Абама мае рацыю, аднак на практыцы вельмі шматлікае пайдзе не так, як ён разлічвае.
У карысць такой высновы кажуць вынікі як ранейшай палітыкі неўмяшання, так і нядаўніх уварванняў кааліцыйных сіл на чале з ЗША у Аўганістан і хусэйнаўскі Ірак. Мы не ўзялі пад кантроль нафтавыя радовішчы ў рэгіёне,
у выніку чаго карумпаваныя блізкаўсходнія рэжымы і тэрарыстычныя групоўкі літаральна купаюцца ў грошах, а Іран спрабуе стварыць ядзерную зброю, што непазбежна справакуе атамную гонку ўзбраенняў рэгіянальнага
маштабу - Амерыка жа нясе цяжар двух войн, якія могуць паслужыць «лабараторыяй» для будучых канфліктаў.
Ланцужок рашэнняў, што прывялі да такой сітуацыі, пачынаецца яшчэ ў 1967 г., калі «сыход» Брытаніі з зоны Персідскага заліва і захоп Ізраілем арабскіх тэрыторый паставіў ЗША асобай да асобы з выбуханебяспечным
вакуумам, запоўніць які яны былі не гатовыя. Толькі ўсвядоміўшы той факт, што ўсе амерыканскія адміністрацыі пачынальна з канца шасцідзесятых - а не толькі Джордж У. Буш з яго катастрафічнай палітыкай - нясуць сваю
дзель адказнасці за цяперашняе становішча, дзе поспехі перамяшаныя з рызыкамі, мы зможам знайсці вынахад з тупіку, наспяваючага ў Аўганістане і рэгіёне ў цэлым.
Кіраўніцтву ЗША вельмі спатрэбіўся бы ўсёабдымны аналіз амерыканскіх інтэрасаў і палітыкі на Вялікім Блізкім Усходзе, які можна было бы даручыць незалежнай камісіі пры прэзідэнце, якая складаецца з адстаўных
дзяржслужбоўцаў і прадстаўнікоў навуковай супольнасці. (За ўзор можна было бы ўзяць брытанскую Камісію Чілтана, якая расследуе працэс прыняцця рашэнняў па Іраку). Гэта, прынамсі, нагадае нам, што ход гісторыі -
гэта не прадказальная прамая лінія. Яна рухаецца зігзагамі, і нават самая магутная імперыя можа паваліцца, калі не разлічыць свае сілы.
У Осла - а да гэтага ў сваёй прамове ў Вест-Пойнте - Абама абмаляваў, што менавіта пастаўлена на карту ў «вайне супраць фанатызму», якую вядуць сёння ЗША, у першую чаргу ў Аўганістане. Ён заклікае мір падумаць,
якія наступствы для ўсяго міжнароднага становішча наступяць, калі Амерыка не атрымае ад іншых краін неабходнай дапамогі і патрывае паразу. У канчатковым выніку, міжнародная супольнасць павінна прыняць адзіна
дакладнае рашэнне: аб тым, што Злучаныя Штаты - занадта важная, у тым ліку і для стабільнасці ва ўсім міры, краіна, каб дазволіць ёй супакоіцца на «могільнік імперый».
Jim Hoagland крыніца: Too big to fail?