"Гэна трэба ня мёртвым. Гэна трэба жывым."/ Юбілейная Талака ў Курапатох
И пусть - по христианским канонам - «мертвые сами хоронят своих мертвецов». "Советская Белоруссия" пра Мэмарыял "Курапаты", 2009.
Завяршыўся І-ы этап Талакі ў Курапатах, прысьвечаны 25-годзьдзю адкрыцьця "Курапатаў" (публікацыі артыкула З. Пазьняка й Я. Шмыгалева ў ЛіМе “Курапаты - дарога сьмерці” 3.06.1988.), распачаты 25-га траўня. Прыйшоў час падвесьці рахунак, распавесьці грамацтву, якія мэты ставіліся, што зробленае, чаго хацелася-б яшчэ, якія цяжкасьці былі, якія адметнасьці акцыі. Дамо слова каардынатарцы ініцыятывы "За ўратаваньне Мэмарыялу "Курапаты"", грамацкай актывістцы Ганьне Шапуцьцы:
- Папярэдне, хто быў арганізатарам і якія мэты акцыі, калі ласка, Ганна.
- Талаку заарганізавала ініцыятыва "За ўратаваньне Мэмарыялу "Курапаты"". Мэтай акцыі было, па-першае - прыцягнуць увагу грамадства (высілкоў адной партыі КХП-БНФ яўна не хапае) і, галоўнае, дзяржавы - да стану, у якім апынуўся Мэмарыял "Курапаты". Асабліва з боку “БульбашЪ-холу”- там наўкол сьмецьце, шашлыкі, выгул сабак, п’яныя кампаніі й іншыя вычварэнствы: шпрыцы, бутэлькі... Усе парасло хмызьняком, кустоўем, вакол выкіненая мэбля, будаўнічыя блёкі, горы асфальту і г.д. Нават ня бачна магіл-ямін! І гэнае нягледзячы на тое, што "Курапаты" - помнік Першай катэгорыі міжнароднай значнасьці! Дзяржава за 25 год існаваньня Мемарыялу не зрабіла НІЧОГА дзеля упарадкаваньня "Курапатаў", быццам там не замардаваныя сотні тысячаў нашых суайчыньнікоў! І гэнае негледзячы на тое, што яшчэ ў 1989-ым была прынятая Пастанова Савета міністроў Рэспублікі Беларусь “Аб увекавечваньні памяці ахвяраў масавых рэпрэсыяў 1937-41 гадоў ў лясным масыве "Курапаты"".
Па-другое - прыцягнуць увагу грамадства да падзеяў, якія адбываюцца вакол Мэмарыялу "Курапаты". Гэна - злачыннае будаўніцтва ў ахоўных зонах Мэмарыялу, якое вядзецца забаўляльным комплексом “БульбашЪ-хол”. Гэна ёсьць парушэньнем заканадаўства, парушэньнем ўсялікіх нормаў маралі.
Ну і трэйцяе - практычная задача: выдзяліць частку Курапацкага лесу й упарадкаваць яе з дапамогай дзяржавы й грамацтва.
- Што вы прадпрынялі для гэнага, Ганна?
- Папярэдне мы з У. Раманоўскім дамовіліся зь лясьніцтвам аб тым, што лясьніцтва будзе рэзаць кусты й дрэвы, а мы будзем выцягваць і выграбаць. Перад Талакой адбылося две сустрэчы зь лясьніком і быў узгоднены плян дзеяньняў. Але ў апошні момант лясьніку сьпецслужбы забаранілі. Меліся сарваць Талаку. Але-ж мы вырашылі зрабіць сваімі намаганьнямі тое, што зможам, і зрабілі нават болей, як чакалі. У рэшце рэшт, пад канец акцыі улады ўсе-ж-такі далучыліся да нас і дапамаглі вывезьці з тэрыторыі Мэмарыялу вялізныя горы кустоўніка, сьмецьця, сухастою, гальля.
- Як ішоў працэс, якія падзеі адбываліся падчас Талакі? Якія вынікі акцыі, Ганна?
- За тыдзень удзел у Талацэ прынялі больш за 120 чалавек, як проста неабыякавых грамадзян, так і сябраў розных партыяў, арганізацыяў: "Малады Фронт", "Альтэрнатыва", "Эўропейская Беларусь", ОГП, БХД, "Гавары Праўду" і яе моладзевае крыло "Зьмена". Група "За Волю" прыняла актыўны ўдзел, бо ўзьнікненьне й існаваньне сёньня палітвязьняў ёсьць працягом рэпрэсыўнай палітыкі камуністычнага рэжыму Савецкага Саюзу. Кожны дзень працавала блізу 20 чалавек, а першы дзень нават каля 50. Былі хлопцы, якія працавалі штодня.
Падпісалі Адкрыты Зварот да тых, хто дазволіў і ажыцьцяўляе будаўніцтва “БульбашЪ-холу” (накіравалі уладальніком “БульбашЪ-холу”, інвестаром, заказчыкам, міністру культуры Б. Сьвятлову, старшыні менскага аблвыканкама Б. Батуры, Генпракурору А. Канюку). Адбыліся сустрэчы ўдзельнікоў Талакі з архэёлягом М. Крывальцэвічам і краязнаўцом-этнографам, бардом А. Галічам. Аб’яўлены ёсьць збор ахвяраваньняў на крыжы, якія плануецца усталяваць у Мэмарыяле з боку “БульбашЪ-холу”. Сустрэліся з прадстаўнікамі менскага райвыканкама й дамовіліся аб супольных далейшых дзеяньнях па ўпарадкаваньню Мэмарыялу. Расчысьцілі ад кустоўя, гальля, смецьця вялікую частку тэрыторыі Мэмарыялу, з аднаго боку нават дайшлі амаль да Крыжовага Шляху. Мы рэзалі, зьбіралі, зносілі, складалі ў вялікія гурбы, а вывозілі ўжо без нас. Частку мы спалілі, натуральна з дазволу лясьніцтва. Яшчэ пасадзілі кветкі.
Падчас Талакі было некалькі кур'езных момантоў: напрыклад, нехта патэлефанаваў у міліцыю й паведаміў, што мы займаемся лесанарыхтоўкай. Вось каб усе былі такімі дбайнымі, калі справа тычыцца Мэмарыялу! Міліцыянты прыехалі, паглядзелі на горы сьмецьця й хмызьняку, пажадалі нам добрай працы, а адзін зь іх падпісаўся пад Зваротам супроць "БульбашЪ-холу".
Хочацца сказаць усім удзельніком Талакі вялікі дзякуй. І асабліва вялікі дзякуй хлопцам, якія не прапусцілі аніводнага дня Талакі і дзякуючы якім у нас атрымалася так хутка й якасна расчысьціць тэрыторыю Курапацкага лесу. Ну й лясніцтву асаблівы дзякуй!
І яшчэ. Мы зьвяртаемся да ўсіх, хто ня здолеў па тых ці іншых прычынах узяць удзел у І-м этапе Талакі: працы на Мэмарыяле працягваюцца - мы чакаем на вас кожны аўторак а 17:00. Далучайцеся!
- Дзякуй і вам, і за працу, і за цудоўнае інтэрвію, Ганна. Абяцаю выбраць дзень, каб таксама прычасьціцца да гэнай пачэснай справы.
Так выглядае ўчастак Мэмарыялу пасьля Талакі.