Псіхіятр, Паэт, Патрыёт.
У "стромкія" дзевяностыя годы мінулага стагоддзя лёс зрабіў для мяне падарунак - знаёмства з выдатным чалавекам, лекарам-псіхіятрам Вулахам Анатолем Лейбавічам. Выдатным для мяне ён быў, першым чынам, любоўю да ўсяго беларускага і вольнай размовай на чыстай літаратурнай беларускай мове.
Для мяне тады яшчэ ідучага да ўсведамлення сябе, як беларуса, гэта быў прыклад патрыятызму і глубокай павагі чалавека да традыцый і гісторыі той зямлі, якая стала другім домам пры поўным захаванні сваёй ідэнтычнасці.
На мае першыя і нясмелыя спробы павольнай размовы па-беларуску, падбадзёрваючы мяне ў маіх распачынаннях, ён параіў не саромецца нават відавочных памылак у словах. На гэта я ў жарце сказаў, што баюся праславіцца нацыяналістам. Ён звонка засмяяўся і даслоўна сказаў наступнае: "Ужо каго-каго, але мяне цяжэй усяго абвінаваціць у беларускім нацыяналізме, хоць, асцерагаючыся гэтага слова, людзі часта падменьваюць паняцці "нацыяналізм" і "нацызм". А гэта абсалютна розныя рэчы"
…Мудры чалавек з юнацкай душой і бліскучым талентам паэта, загінулы так недарэчна і заўчасна ў 2000 годзе…
Зараз, перачытваючы яго вершы, кожны раз знаходжу штосьці новае для сябе:
***
Двуязычье мое непростое -
Два родных неродных языка.
И без них я так малого стою,
Что тому удивляюсь слегка.
Русский - всех моих мыслей основа
И язык моих нынешних дней.
Рядом с ним - беларуская мова -
Память детства и школы моей.
Но внимательным взглядом увидишь
Слезы ты у меня на глазах,
Как услышу я старенький идиш,
Что так редок теперь на устах.
Голос матери, голос народа,
Что меня народил в этот свет
И сквозь долгие, тяжкие годы
Мне язык передал, как завет.
Жаль, что память порой уж не может
Подсказать мне значение слов.
Я забыл тот язык, только все же
Средь моих он душевных основ.
И во сне, хоть с годами все тише,
Сердцу чудится, что вдалеке
Я знакомую песенку слышу
На чужом, но родном языке
А гэта, цалкам можна назваць прароцкім:
***
Жив ем в преддверии войны,
До срока не осознавая,
Что даже в царстве тишины
Мы рядом с нею пребываем.
Не дай Господь допить до дна
Ее недопитую чашу,
Хоть слаще старого вина
Нам новизна хмельная наша.
Я знаю, все провидцы лгут,
Кто невзначай, а кто нарочно.
Их не оценят, не поймут,
А не простят, уж это точно.
И я, в провидцы не стремясь,
Не подражая им нимало,
Пытаюсь лишь с собою связь
Восстановить в душе усталой.
Но как уйти мне от беды,
Ее предчувствия и знака,
Ведь вижу я ее следы
И без указок зодиака.
Беда все явственней теперь
К нам в двери и сердца стучится,
И где-то, верь или не верь,
Она уж перешла границы.
А мы пока живем с тобой
В том зыбком времени тревожном,
Где каждый со своей судьбой
Привычно ладит, сколь возможно.
Но звон натянутой струны
Звучит, сердца тоской сжимая.
Живем в преддверии войны,
Не чуя, не осознавая...
Вершы Анатоля Лейбавіча можна лёгка знайсці ў інтэрнэце і адкрыць для сябе гэтага паэта, што я і раю вам. Вершы яго мудрыя і меладычныя. Шмат песень напісана на яго словы. Наколькі я памятаю (хай мяне паправяць у каментарах, калі не маю рацыю), некаторыя з іх былі адзначаны ў савецкі час у перадачы "Песня года" за лепшае аўтарства. Апошняя складанка вершаў, якякую ён планаваў выпусціць (і знайсці яе лёгка ў інтэрнэце), прысвечана маці і па маёй асабістай адзнацы наогул годна раўнапраўнага размяшчэння на паліцы побач са складанкамі Цвятаевай, Ахматавай, Мандельштама, Пастэрнака, Багдановіча, Сыса.
Витая в небесах
Я водку пью, закусывая салом,
И в гневе запускаю матерком,
Но в небе надо мной скрипач Шагала,
А рядом с ним невеста с женихом.
Там козы из веселого местечка
И странный мир далеких детских грез,
Чудные, позабытые словечки:
"А зох ун вэй", "а гиц ин паровоз".
И кажется, что там в лазурном небе,
Смеясь и плача над самим собой,
Летает многомудрый, старый ребе
Над крышами, над миром, над судьбой.
Все это вызывает удивленье,
Но осудить, приятель, не спеши
Души моей еврейской раздвоенье,
А может, единение души.
Ведь мы со многим в жизни расстаемся
И обретаем многое опять,
А все-таки собою остаемся,
Лишь продолжая в небесах летать.
У Гомелі быў і ёсць свой Шагал. Вечны супакой ён здабыў у Асаўцах. Анатоль Лейбавіч Вулах годны памяці пра яго ў Гомелі. І веру, і ведаю, што ў чарадзе безаблічных батанічных назваў вуліц, калі-небудзь з'явіцца вуліца Вулаха ў Гомелі, адна зшматлікіх, услаўляючых сваіх лепшых гамельчукоў. Паважаны чытач, не лянуецеся, знайдзіце ў пошукавіках залатыя макулінкі мудрасці свайго земляка. Сустрэнемся.
Г