Waardenkanteling
Waarom denk je dat je hier bent? Waarom denk je dat ik met je wil praten?
-Ik heb geen idee, ik denk omdat het erop lijkt dat u iets van me zouden willen weten. Ik kan wel gissen maar dat heeft geen zin gezien jullie opvatting. U heeft tenslotte bepaalt dat ik hier nu zit. Daarvoor krijg ik in ruil ook iets van jullie.
Als je geen verschil kan maken tussen redenen waarom wij je hier zouden willen hebben en waarom we niet zouden willen hebben zal het wel apart gaan verlopen. Het vertelt wel iets over je "mental state".
-Dat kan u stellen, ik ben niet zo goed in het bedenken wat er wel en niet past in het patroon. En ik ben bang. Het ligt er ook aan wat u met hier bedoelt.
Hoe denk jij over vooroordelen? Ik bedoel, hoe werkt dat volgens jou?
-Ik vind vooroordelen praktisch, ik gebruik ze vaak, zonder ze is het onmogelijk om te doen wat we dagelijks doen. Jij gaat er vanuit dat ik iets interessants te vertellen heb, ik ga er vanuit dat jij een goede reden hebt om mij te ondervragen en mijn deel van mijn vooroordeel verwerkelijk krijg. Vooroordelen zijn de oordelen die je denkt in de hand te kunnen hebben, je kennis over de wereld kan veel of weinig zijn maar het enige dat je echt weet of denkt te weten wordt gevormd door je vooroordelen. Je vooroordelen betrekken zich echt niet op dingen die je denkt nooit te kunnen weten, daarvoor is ze te schuw. Een vooroordeel is niets anders dan een verlenging van de kennis over delen waarvan je nog niet zeker weet wat ze zullen overkomen maar denkt een goede inschatting te kunnen maken.
Je bedoelt dat zwarte gaten in je kennis over de wereld worden gevuld door vooroordelen? En hoe ontstaat ze dan?
-Ja, zowel in de toekomst als het verleden heb je genoeg plaatsen waar je kennis probeert te komen maar niet kan zijn om welke reden dan ook. Dat wordt in zijn context gezet en uit die context wordt vervolgens een vooroordeel getrokken. Denk aan een huilend kind dat met een kapotte beer in zijn hand loopt. We gaan er vanuit dat hij huilt omdat zijn beer kapot is, maar misschien huilt hij wel omdat hij zich schuldig voelt dat hij iemand anders zijn beer heeft gestolen, of misschien huilt hij omdat hij geen ijsje mocht hebben en was zijn beer altijd al stuk. Voordat jij het wilt heb je al ideeën over het kind, zonder ze zou je te bang zijn om de wereld te kennen. Ik ken ze, mensen met intense angst voor het kennen omdat ze gedoemd zijn fouten maken, wat ze ook daadwerkelijk zal overkomen.
Als ik dat goed begrijp spreek je jezelf en je daden dan tegen, want als je uit vooroordelen verschillende oorzaken kan trekken voor een voorval, hoe weet je dan dat je de juiste hebt?
-Dat is het juist, dat weet je soms niet maar de vraag is of dat nodig is. Als jij de vooroordelen trekt die doelen op jouw ideaal zijn je vooroordelen vanzelf juist. Je vooroordelen tekenen dus je ideaal voordat je het gevormd hebt.
Door het hebben van de juiste vooroordelen versterk je je kennis lijkt me, je krijgt bevestigd wat je denkt bevestigd te zullen zien. Diegenen met de meeste juiste vooroordelen zijn de meesters in onze maatschappij, die tekenen wat de anderen gehoorzamen.
-Ik noem dat beweging.
Wat noem je beweging?
-Wat jij samenleving noemt. Samenleving is een veel te breed begrip, beweging gaat alleen over wie waarheen gaat los van welk vlak we bedoelen, daar zit ook een element van evolutie in, in samenleving zelf niet. Alle onderlinge relaties los van elkaar. Alleen bewegingen ten opzichte van elkaar. Samenleving, maatschappij, wat heb je aan zulke begrippen als niemand het verschil kan maken?
Wat is volgens jou het verschil dan?
-Nee, zie het anders, waarom zou er een tweede verwijzing van een woord zijn voor een woord dat al bestaat? Omdat er mensen zijn die woorden niet kunnen onthouden? Ik zeg niet dat ze verschillen maar dat zouden ze wel moeten, ze verschillen in ieder geval waarschijnlijk in opvattingen. Maatschappij eist fatsoen, samenleving eist respect of andersom. We moeten werken volgens een centraal systeem, een grote bibliotheek waarin alles vaststaat als we gedwongen willen werken volgens het systeem waaraan het lijkt dat iedereen zich vastklampt. De wereld eist dingen van je, onmogelijke zaken zoals begrippen kennen die niemand kent. Als ik woordenboeken pak uit elke eeuw vanaf Christus verschillen de verwijzingen van vele woorden elke versie weer. Dan heb ik het nog niet eens over de woorden die verdwijnen en erbij komen. Hoe kunnen wij begrijpen wat er hier 1800 jaar geleden afspeelde als de begrippen veranderd zijn? We zullen van onszelf moeten leren de woorden te kunnen kennen zoals zij het toendertijd hebben gedaan. Doen we dat? Laat duidelijk zijn dat mensen toen ook al niet uit de verwijzingen van woorden overeenstemming konden vinden. Hoe moeten wij dat dan nu kunnen? Wat gebruiken we daarvoor in wissel? Vooroordelen.
Waarom zeg je verwijzing in plaats van betekenis?
-Door Wittgenstein, omdat betekenis niets niet is waar een woord naar verwijst. Een auto is geen auto meer wanneer je de wielen verwijdert, of wel? Of is de auto al geen auto meer als je de sigarettenaansteker verwijdert? Maar als ik langzaamaan alle onderdelen verwijder blijft er niets over, dus ook geen auto. Wetenschap is zinloos. Weet je hoe scherp een mes is? Eindeloos scherp als we de wetenschap moeten geloven, ik neem de dikte van het mes en deel het elke keer door twee (of drie of vier). Zo zou het mes dus steeds scherper en dunner moeten worden, dat doet het ook. Maar volgens de wet van de getallen zal het mes nooit 0 dik zijn. Kent u een formule dat als opzet : x : 3 = 0 heeft? Die bestaat niet. Het mes snijdt iedereen overal. Hetzelfde verhaal met kansverdeling. Kansen gaan niet op voor het individu. Als ik kanker zou hebben en mijn kans zou 30% zijn zou dit af moeten worden geleid vanuit de gevolgen van de andere 99 personen die met mij kanker hebben. Ik zou dus moeten weten of er meer of minder dan 69 dood zijn gegaan, als ik dan niet doodga, overleef ik. Wat een nonsens! Maar natuurlijk hebben we ook nog de kans op de kans dat het in ons experiment niet 30% om 70% is maar 31% om 71%. We lopen zelfs het risico dat het ditmaal gewoon 100 om 0 is. En wie bepaalt dat? Wij bepaalt dat onze berekening niet onder een andere verdeling valt? Toch, zonder vooroordelen hadden we dit "probleem" niet gehad. Daarom is een van mijn vooroordelen dan ook, ik weet nooit meer dan dat er is of kan weten.
Genoeg loze theorie, waarom heb je gedaan wat je gedaan hebt?
-Wat?
Waarom heb je gedaan waarom je nu niet vrij bent, waarom ben je opgepakt?
-Omdat mijn vooroordelen dachten dat ik dat niet zou worden.
Nee, waarom ben je opgepakt?
-Dat zeg ik.
Wat is de reden dat je gearresteerd bent?
- Omdat mijn vooroordelen me hebben verteld dat ik dat niet zou worden. Ik begrijp wel waar u heen wilt maar voor mij is dat ze enige reden dat ik hier ben, niet omdat ik iets fout heb gedaan. U bedoelt ; wat is de reden voor de politie om mij op te pakken, mee te nemen en op de sluiten? Ik heb vernomen dat ze zo handelen omdat ze denken dat dat het beste is, zoals ik op mijn beurt dacht dat wat ik deed het beste was. Maar de vraag of het het beste is of niet is eigenlijk onbelangrijk, het is veel mooier om te weten waarvoor het het beste is, mijn handelen is voor een hoger beste dan dat van hen, althans dat zeggen mijn vooroordelen.
Als je weet wat ik bedoel, waarom draai je er dan omheen?
-Omdat u liever had gewild dat ik al mijn vooroordelen voor mij gehouden had, dus ik bespaar u die.
Je had makkelijk kunnen bedenken dat mij dit stoorde.
-Uiteraard, maar u spreekt me aan met jij en de toon die u aanslaat, verlagend, stoort mij.
O.k, laten we dat maar zitten, we gaan verder.
Wat rekent de politie u zwaar aan?
-De samenleving rekent me iets aan, wat dat is is dit; ik heb mijn vooroordelen op een wijze gebruikt die volgens de regels van de staat buiten proporties is. Ik vind dat de staat haar regels voor zichzelf moet houden en dat elk mens voor zich zijn regels kan opzetten. Dat is voor mijn beste, namelijk samenleving of zoals ik dat zie, beweging zelf. We leven niet naar het beste voor onze samenleving maar naar het beste voor onze regels. En onze regels verwijzen naar niets belangrijks.
Wat je gedaan hebt is dan meer zoiets als emmers water uit de zee scheppen?
-Natuurlijk, maar het gaat hier niet om een vorm van praktijkgericht werken, het ging hier om de gevolgen op lange termijn in te perken door de waarden van mensen op de proef te stellen. Het ging hier om een poging tot een kanteling van de waarden.
Bestaat daar geen betere manier voor dan met twee man vanuit verschillende daken in verschillende staten over de 230 man geëxecuteerd te hebben? Waarom moest dat gebeuren? Zeker als ik kijk naar het aantal denk ik dat er zeker een praktische kant aan zat want symbolisch was 23 al meer dan genoeg geweest.
-Natuurlijk hebben we alleen de ergste gevallen geëlimineerd en de schaal van deze actie moet het effect versterken. Zoals ik al zei gaat het hier om een waardenkanteling. Niet kwantiteit maar kwaliteit moet centraal staan, wat hebben we aan een wereld waar miljarden mensen geen kwaliteit meer kennen, waar niemand kwaad is. Ik heb mezelf opgeofferd om jullie te laten zien dat jullie goed zijn, ik maak een verschil tussen goed en kwaad. Tegelijkertijd laat ik zien dat dat meer waard is dan 230 mensen. Ik weet zeker dat ook al krijg ik mensen niet zover tot dit initiatief, dat als ik ze zover zou krijgen ze dezelfde 230 man zouden uitzoeken. Wie weet, misschien krijg ik er nog over de 3 miljard van jullie wereldbevolking alsnog zover, als ik ze voor mezelf alleen in een kamer zou kunnen krijgen. Als ik ze zou kunnen opleiden zoals ik dat wil. Jullie begrijpen niet dat het paradox zelf jullie maakt wat jullie zijn, wat jullie afschilderen als kwaad en gevaarlijk in jullie beweging is wat jullie nodig hebben om te ademen. Het is als de ruimte waarin je staat waar je zuurstof zal moeten wegdrukken om zelf te kunnen zijn wat je bent.
Genoeg, laatste vraag. Wat zou jij doen met jezelf als jij iemand zou tegenkomen die gedaan had wat jij hebt gedaan?
Ik ben iemand die geen autoriteit kent, ik zou eraan willen gehoorzamen maar ben niet sterk genoeg, vandaar dat ik hier ook zit, autoriteit komt van binnen. Ik ken niemand die waardig genoeg is om autoriteit te kunnen opeisen. Dieren hebben onderling andere kwaliteiten, de koningin van de bijen is groter, heeft speciale functies. De drijfveer van de bijen zit in de bijen zelf, de drijfveer die nu gevolgd wordt door de mensen zit niet in de mensen zelf, dat is een opgelegd spel, opgezet door mensen die macht en rijkdom willen. Het is opgezet door de drijfveer van de mensen met de mogelijkheden! Macht en rijkdom. Daarom anarchie. Ook ik had het graag anders gezien maar het goede is het slechte in de mens. Tenminste voor iemand als ik waarbij goed en kwaad niet zo dicht bij elkaar staan noch zover uit elkaar als algemeen geaccepteerd.
Interview door : John Livingstone
Geinterviewd : Jahne Krem 1951-1998 July
1998 July , Glass prison
-Ik heb geen idee, ik denk omdat het erop lijkt dat u iets van me zouden willen weten. Ik kan wel gissen maar dat heeft geen zin gezien jullie opvatting. U heeft tenslotte bepaalt dat ik hier nu zit. Daarvoor krijg ik in ruil ook iets van jullie.
Als je geen verschil kan maken tussen redenen waarom wij je hier zouden willen hebben en waarom we niet zouden willen hebben zal het wel apart gaan verlopen. Het vertelt wel iets over je "mental state".
-Dat kan u stellen, ik ben niet zo goed in het bedenken wat er wel en niet past in het patroon. En ik ben bang. Het ligt er ook aan wat u met hier bedoelt.
Hoe denk jij over vooroordelen? Ik bedoel, hoe werkt dat volgens jou?
-Ik vind vooroordelen praktisch, ik gebruik ze vaak, zonder ze is het onmogelijk om te doen wat we dagelijks doen. Jij gaat er vanuit dat ik iets interessants te vertellen heb, ik ga er vanuit dat jij een goede reden hebt om mij te ondervragen en mijn deel van mijn vooroordeel verwerkelijk krijg. Vooroordelen zijn de oordelen die je denkt in de hand te kunnen hebben, je kennis over de wereld kan veel of weinig zijn maar het enige dat je echt weet of denkt te weten wordt gevormd door je vooroordelen. Je vooroordelen betrekken zich echt niet op dingen die je denkt nooit te kunnen weten, daarvoor is ze te schuw. Een vooroordeel is niets anders dan een verlenging van de kennis over delen waarvan je nog niet zeker weet wat ze zullen overkomen maar denkt een goede inschatting te kunnen maken.
Je bedoelt dat zwarte gaten in je kennis over de wereld worden gevuld door vooroordelen? En hoe ontstaat ze dan?
-Ja, zowel in de toekomst als het verleden heb je genoeg plaatsen waar je kennis probeert te komen maar niet kan zijn om welke reden dan ook. Dat wordt in zijn context gezet en uit die context wordt vervolgens een vooroordeel getrokken. Denk aan een huilend kind dat met een kapotte beer in zijn hand loopt. We gaan er vanuit dat hij huilt omdat zijn beer kapot is, maar misschien huilt hij wel omdat hij zich schuldig voelt dat hij iemand anders zijn beer heeft gestolen, of misschien huilt hij omdat hij geen ijsje mocht hebben en was zijn beer altijd al stuk. Voordat jij het wilt heb je al ideeën over het kind, zonder ze zou je te bang zijn om de wereld te kennen. Ik ken ze, mensen met intense angst voor het kennen omdat ze gedoemd zijn fouten maken, wat ze ook daadwerkelijk zal overkomen.
Als ik dat goed begrijp spreek je jezelf en je daden dan tegen, want als je uit vooroordelen verschillende oorzaken kan trekken voor een voorval, hoe weet je dan dat je de juiste hebt?
-Dat is het juist, dat weet je soms niet maar de vraag is of dat nodig is. Als jij de vooroordelen trekt die doelen op jouw ideaal zijn je vooroordelen vanzelf juist. Je vooroordelen tekenen dus je ideaal voordat je het gevormd hebt.
Door het hebben van de juiste vooroordelen versterk je je kennis lijkt me, je krijgt bevestigd wat je denkt bevestigd te zullen zien. Diegenen met de meeste juiste vooroordelen zijn de meesters in onze maatschappij, die tekenen wat de anderen gehoorzamen.
-Ik noem dat beweging.
Wat noem je beweging?
-Wat jij samenleving noemt. Samenleving is een veel te breed begrip, beweging gaat alleen over wie waarheen gaat los van welk vlak we bedoelen, daar zit ook een element van evolutie in, in samenleving zelf niet. Alle onderlinge relaties los van elkaar. Alleen bewegingen ten opzichte van elkaar. Samenleving, maatschappij, wat heb je aan zulke begrippen als niemand het verschil kan maken?
Wat is volgens jou het verschil dan?
-Nee, zie het anders, waarom zou er een tweede verwijzing van een woord zijn voor een woord dat al bestaat? Omdat er mensen zijn die woorden niet kunnen onthouden? Ik zeg niet dat ze verschillen maar dat zouden ze wel moeten, ze verschillen in ieder geval waarschijnlijk in opvattingen. Maatschappij eist fatsoen, samenleving eist respect of andersom. We moeten werken volgens een centraal systeem, een grote bibliotheek waarin alles vaststaat als we gedwongen willen werken volgens het systeem waaraan het lijkt dat iedereen zich vastklampt. De wereld eist dingen van je, onmogelijke zaken zoals begrippen kennen die niemand kent. Als ik woordenboeken pak uit elke eeuw vanaf Christus verschillen de verwijzingen van vele woorden elke versie weer. Dan heb ik het nog niet eens over de woorden die verdwijnen en erbij komen. Hoe kunnen wij begrijpen wat er hier 1800 jaar geleden afspeelde als de begrippen veranderd zijn? We zullen van onszelf moeten leren de woorden te kunnen kennen zoals zij het toendertijd hebben gedaan. Doen we dat? Laat duidelijk zijn dat mensen toen ook al niet uit de verwijzingen van woorden overeenstemming konden vinden. Hoe moeten wij dat dan nu kunnen? Wat gebruiken we daarvoor in wissel? Vooroordelen.
Waarom zeg je verwijzing in plaats van betekenis?
-Door Wittgenstein, omdat betekenis niets niet is waar een woord naar verwijst. Een auto is geen auto meer wanneer je de wielen verwijdert, of wel? Of is de auto al geen auto meer als je de sigarettenaansteker verwijdert? Maar als ik langzaamaan alle onderdelen verwijder blijft er niets over, dus ook geen auto. Wetenschap is zinloos. Weet je hoe scherp een mes is? Eindeloos scherp als we de wetenschap moeten geloven, ik neem de dikte van het mes en deel het elke keer door twee (of drie of vier). Zo zou het mes dus steeds scherper en dunner moeten worden, dat doet het ook. Maar volgens de wet van de getallen zal het mes nooit 0 dik zijn. Kent u een formule dat als opzet : x : 3 = 0 heeft? Die bestaat niet. Het mes snijdt iedereen overal. Hetzelfde verhaal met kansverdeling. Kansen gaan niet op voor het individu. Als ik kanker zou hebben en mijn kans zou 30% zijn zou dit af moeten worden geleid vanuit de gevolgen van de andere 99 personen die met mij kanker hebben. Ik zou dus moeten weten of er meer of minder dan 69 dood zijn gegaan, als ik dan niet doodga, overleef ik. Wat een nonsens! Maar natuurlijk hebben we ook nog de kans op de kans dat het in ons experiment niet 30% om 70% is maar 31% om 71%. We lopen zelfs het risico dat het ditmaal gewoon 100 om 0 is. En wie bepaalt dat? Wij bepaalt dat onze berekening niet onder een andere verdeling valt? Toch, zonder vooroordelen hadden we dit "probleem" niet gehad. Daarom is een van mijn vooroordelen dan ook, ik weet nooit meer dan dat er is of kan weten.
Genoeg loze theorie, waarom heb je gedaan wat je gedaan hebt?
-Wat?
Waarom heb je gedaan waarom je nu niet vrij bent, waarom ben je opgepakt?
-Omdat mijn vooroordelen dachten dat ik dat niet zou worden.
Nee, waarom ben je opgepakt?
-Dat zeg ik.
Wat is de reden dat je gearresteerd bent?
- Omdat mijn vooroordelen me hebben verteld dat ik dat niet zou worden. Ik begrijp wel waar u heen wilt maar voor mij is dat ze enige reden dat ik hier ben, niet omdat ik iets fout heb gedaan. U bedoelt ; wat is de reden voor de politie om mij op te pakken, mee te nemen en op de sluiten? Ik heb vernomen dat ze zo handelen omdat ze denken dat dat het beste is, zoals ik op mijn beurt dacht dat wat ik deed het beste was. Maar de vraag of het het beste is of niet is eigenlijk onbelangrijk, het is veel mooier om te weten waarvoor het het beste is, mijn handelen is voor een hoger beste dan dat van hen, althans dat zeggen mijn vooroordelen.
Als je weet wat ik bedoel, waarom draai je er dan omheen?
-Omdat u liever had gewild dat ik al mijn vooroordelen voor mij gehouden had, dus ik bespaar u die.
Je had makkelijk kunnen bedenken dat mij dit stoorde.
-Uiteraard, maar u spreekt me aan met jij en de toon die u aanslaat, verlagend, stoort mij.
O.k, laten we dat maar zitten, we gaan verder.
Wat rekent de politie u zwaar aan?
-De samenleving rekent me iets aan, wat dat is is dit; ik heb mijn vooroordelen op een wijze gebruikt die volgens de regels van de staat buiten proporties is. Ik vind dat de staat haar regels voor zichzelf moet houden en dat elk mens voor zich zijn regels kan opzetten. Dat is voor mijn beste, namelijk samenleving of zoals ik dat zie, beweging zelf. We leven niet naar het beste voor onze samenleving maar naar het beste voor onze regels. En onze regels verwijzen naar niets belangrijks.
Wat je gedaan hebt is dan meer zoiets als emmers water uit de zee scheppen?
-Natuurlijk, maar het gaat hier niet om een vorm van praktijkgericht werken, het ging hier om de gevolgen op lange termijn in te perken door de waarden van mensen op de proef te stellen. Het ging hier om een poging tot een kanteling van de waarden.
Bestaat daar geen betere manier voor dan met twee man vanuit verschillende daken in verschillende staten over de 230 man geëxecuteerd te hebben? Waarom moest dat gebeuren? Zeker als ik kijk naar het aantal denk ik dat er zeker een praktische kant aan zat want symbolisch was 23 al meer dan genoeg geweest.
-Natuurlijk hebben we alleen de ergste gevallen geëlimineerd en de schaal van deze actie moet het effect versterken. Zoals ik al zei gaat het hier om een waardenkanteling. Niet kwantiteit maar kwaliteit moet centraal staan, wat hebben we aan een wereld waar miljarden mensen geen kwaliteit meer kennen, waar niemand kwaad is. Ik heb mezelf opgeofferd om jullie te laten zien dat jullie goed zijn, ik maak een verschil tussen goed en kwaad. Tegelijkertijd laat ik zien dat dat meer waard is dan 230 mensen. Ik weet zeker dat ook al krijg ik mensen niet zover tot dit initiatief, dat als ik ze zover zou krijgen ze dezelfde 230 man zouden uitzoeken. Wie weet, misschien krijg ik er nog over de 3 miljard van jullie wereldbevolking alsnog zover, als ik ze voor mezelf alleen in een kamer zou kunnen krijgen. Als ik ze zou kunnen opleiden zoals ik dat wil. Jullie begrijpen niet dat het paradox zelf jullie maakt wat jullie zijn, wat jullie afschilderen als kwaad en gevaarlijk in jullie beweging is wat jullie nodig hebben om te ademen. Het is als de ruimte waarin je staat waar je zuurstof zal moeten wegdrukken om zelf te kunnen zijn wat je bent.
Genoeg, laatste vraag. Wat zou jij doen met jezelf als jij iemand zou tegenkomen die gedaan had wat jij hebt gedaan?
Ik ben iemand die geen autoriteit kent, ik zou eraan willen gehoorzamen maar ben niet sterk genoeg, vandaar dat ik hier ook zit, autoriteit komt van binnen. Ik ken niemand die waardig genoeg is om autoriteit te kunnen opeisen. Dieren hebben onderling andere kwaliteiten, de koningin van de bijen is groter, heeft speciale functies. De drijfveer van de bijen zit in de bijen zelf, de drijfveer die nu gevolgd wordt door de mensen zit niet in de mensen zelf, dat is een opgelegd spel, opgezet door mensen die macht en rijkdom willen. Het is opgezet door de drijfveer van de mensen met de mogelijkheden! Macht en rijkdom. Daarom anarchie. Ook ik had het graag anders gezien maar het goede is het slechte in de mens. Tenminste voor iemand als ik waarbij goed en kwaad niet zo dicht bij elkaar staan noch zover uit elkaar als algemeen geaccepteerd.
Interview door : John Livingstone
Geinterviewd : Jahne Krem 1951-1998 July
1998 July , Glass prison