Менск Вакно
Спадар Выпадак ведаў, куды мы сёньня выправіліся, і таму яшчэ па дарозе мы пабачылі ягоны сюрпрыз:
Маё імя перакладаецца з грэцкай як «госьця», «чужая». І я была чужая паўсюль. Паўсюль новенькая, прыезжая, замежніца. Калі дзеці ехалі ўлетку ў вёскі да бабуляў, я заставалася ў горадзе, бо ў мяне няма сваякоў у Беларусі. Калі я ехала з мамай у дзіцячы лягер, то я была дачкой выхавацелькі. Калі я вучылася ў школе, то я была то новенькай, то дачкой настаўніцы, то не дачкой настаўніцы, але не з дастаткова багатай сям'і, то завучкай, то дзяўчынай, якая зашмат чытае, пра што зь ёй можна паразмаўляць? Яна яшчэ і вершы піша! Калі першакурсніцы знаёміліся і стваралі саюзы, я ляжала ў бальніцы і потым зноў прыходзіла ва ўжо сфарміраваны калектыў. Я, канешне, знаходзіла сяброў. Але заўсёды адчувала нейкую непераадольную адчужанасьць.
Калі мая дачка загаварыла па-беларуску, мы сталі чужыя і сярод дзяцей на дзіцячай пляцоўцы. А калі мы пераехалі ў Нямеччыну, мы сталі па-сапраўднаму чужыя. І раптам мне стала вельмі лёгка. Бо чужынства ў чужой краіне - гэта так натуральна! Бо чужынства ў мульцікультурным горадзе - гэта натуральны стан. Тут усе чужынцы. Нават немцы, якіх, напэўна, тут меншасьць.
Гэтае натуральнае чужынства дапамагло мне нарэшце адказаць на самае галоўнае пытаньне ў жыцьці. Я нарадзілася ў Нямеччыне, мае бацькі з Расеі і Ўкраіны. Я вырасла ў Беларусі. Размаўляла па-расейску. Хто я, уласна кажучы? Ці магчыма гэта патлумачыць, калі ў цябе пытаюцца, адкуль ты? Я раптам зразумела, што я беларуска. І нарэшце наважылася перайсьці на беларускую. Бо ў мяне зь дзяцінства разьвівалі пачуцьцё справядлівасьці, і яшчэ там я была перакананая, што беларусы мусяць размаўляць па-бларуску. Але ня я. Я тады яшчэ не разумела, што я - адна зь іх. Праз зьбег абставінаў (бацькі адмовіліся ад маскоўскага прыгараду на карысьць Менску), ня маючы ніводнай кроплі беларускай крыві ў генах - але гэта насамспраў ня так важна, як дзяцінства, каханьне, шчасьлівы шлюб, сябры, нараджэньне дачкі. Мой Менск - гэта гісторыя самых важных падзеяў у маім жыцьці. Ня іншыя гарады, дзе я жыла. І няхай мне там няўтульна, няхай я там чужая, але я люблю яго за ўсе ўспаміны. Ён сьведка найлепшага.
У Гамбургу чужым ці сваім сябе адчуць немагчыма.
Але я так стамілася перапраўляць усіхнюю Russland на Weißrussland у размовах, што ўжо забыла, што можна казаць Belarus. Гэта нейкая міфічная плянэта, пра існаваньне якой вядома толькі самым апантаным навукоўцам.
Я так стамілася тлумачыць усім, хто ведае пра існаваньне Беларусі, што ў нас ёсьць свая мова, што мы ня частка Расеі, што няхай ня так шмат, але ў нас ёсьць людзі, якія размаўляюць па-беларуску. (Гэта дыялект расейскай? А наколькі яны падобныя?)
Я так стамілася, што звычайныя людзі прымаюць нас за расейцаў, калі чуюць мову, што пачала наўмысна падкрэсьліваць Ч і ШЧ у размове. (Вы з Польшчы? О, вы тоже говорите по-русски?! То-то слышу знакомую речь! А, из БелоруССИИ, значит тоже говорите по-русски!) У такія моманты я ледзь стрымліваюся.
Але самае брыдкае - гэта сустрэць тут расейскамоўнага беларуса. Калі яны разумеюць, што перад імі беларускамоўны зямляк, яны палохаюцца. Яны зьбягаюць. Яны хаваюць дзяцей, каб ты ня дай божа не адкрыў ім страшны сакрэт існаваньня мовы. Яны пераконваюць вашых агульных знаёмых, што па-беларуску ніхто нідзе не размаўляе і што літаратуры па-беларуску не існуе. Яны злуюцца і курчацца, бо яны ў лепшым выпадку “стрыечныя браты расейцаў”, а мы - беларусы.
Чаму я, уласна кажучы, менавіта сёньня напісала гэта?
У Гамбург прыяжджаў Вольскі з “Крамбамбуляй”. Мы прынесьлі маленькі бел-чырвона-белы сьцяжок і ён лунаў, як дарослы сьцяг, пасярод плошчы перад ратушай. І зьдзіўленыя немцы назіралі, як беларусы бясіліся перад сцэнай пад “Тры чарапахі”. Адкуль ім было ведаць, ШТО значаць для нас гэтыя словы.
Маё імя перакладаецца з грэцкай як «госьця», «чужая». І я была чужая паўсюль. Паўсюль новенькая, прыезжая, замежніца. Калі дзеці ехалі ўлетку ў вёскі да бабуляў, я заставалася ў горадзе, бо ў мяне няма сваякоў у Беларусі. Калі я ехала з мамай у дзіцячы лягер, то я была дачкой выхавацелькі. Калі я вучылася ў школе, то я была то новенькай, то дачкой настаўніцы, то не дачкой настаўніцы, але не з дастаткова багатай сям'і, то завучкай, то дзяўчынай, якая зашмат чытае, пра што зь ёй можна паразмаўляць? Яна яшчэ і вершы піша! Калі першакурсніцы знаёміліся і стваралі саюзы, я ляжала ў бальніцы і потым зноў прыходзіла ва ўжо сфарміраваны калектыў. Я, канешне, знаходзіла сяброў. Але заўсёды адчувала нейкую непераадольную адчужанасьць.
Калі мая дачка загаварыла па-беларуску, мы сталі чужыя і сярод дзяцей на дзіцячай пляцоўцы. А калі мы пераехалі ў Нямеччыну, мы сталі па-сапраўднаму чужыя. І раптам мне стала вельмі лёгка. Бо чужынства ў чужой краіне - гэта так натуральна! Бо чужынства ў мульцікультурным горадзе - гэта натуральны стан. Тут усе чужынцы. Нават немцы, якіх, напэўна, тут меншасьць.
Гэтае натуральнае чужынства дапамагло мне нарэшце адказаць на самае галоўнае пытаньне ў жыцьці. Я нарадзілася ў Нямеччыне, мае бацькі з Расеі і Ўкраіны. Я вырасла ў Беларусі. Размаўляла па-расейску. Хто я, уласна кажучы? Ці магчыма гэта патлумачыць, калі ў цябе пытаюцца, адкуль ты? Я раптам зразумела, што я беларуска. І нарэшце наважылася перайсьці на беларускую. Бо ў мяне зь дзяцінства разьвівалі пачуцьцё справядлівасьці, і яшчэ там я была перакананая, што беларусы мусяць размаўляць па-бларуску. Але ня я. Я тады яшчэ не разумела, што я - адна зь іх. Праз зьбег абставінаў (бацькі адмовіліся ад маскоўскага прыгараду на карысьць Менску), ня маючы ніводнай кроплі беларускай крыві ў генах - але гэта насамспраў ня так важна, як дзяцінства, каханьне, шчасьлівы шлюб, сябры, нараджэньне дачкі. Мой Менск - гэта гісторыя самых важных падзеяў у маім жыцьці. Ня іншыя гарады, дзе я жыла. І няхай мне там няўтульна, няхай я там чужая, але я люблю яго за ўсе ўспаміны. Ён сьведка найлепшага.
У Гамбургу чужым ці сваім сябе адчуць немагчыма.
Але я так стамілася перапраўляць усіхнюю Russland на Weißrussland у размовах, што ўжо забыла, што можна казаць Belarus. Гэта нейкая міфічная плянэта, пра існаваньне якой вядома толькі самым апантаным навукоўцам.
Я так стамілася тлумачыць усім, хто ведае пра існаваньне Беларусі, што ў нас ёсьць свая мова, што мы ня частка Расеі, што няхай ня так шмат, але ў нас ёсьць людзі, якія размаўляюць па-беларуску. (Гэта дыялект расейскай? А наколькі яны падобныя?)
Я так стамілася, што звычайныя людзі прымаюць нас за расейцаў, калі чуюць мову, што пачала наўмысна падкрэсьліваць Ч і ШЧ у размове. (Вы з Польшчы? О, вы тоже говорите по-русски?! То-то слышу знакомую речь! А, из БелоруССИИ, значит тоже говорите по-русски!) У такія моманты я ледзь стрымліваюся.
Але самае брыдкае - гэта сустрэць тут расейскамоўнага беларуса. Калі яны разумеюць, што перад імі беларускамоўны зямляк, яны палохаюцца. Яны зьбягаюць. Яны хаваюць дзяцей, каб ты ня дай божа не адкрыў ім страшны сакрэт існаваньня мовы. Яны пераконваюць вашых агульных знаёмых, што па-беларуску ніхто нідзе не размаўляе і што літаратуры па-беларуску не існуе. Яны злуюцца і курчацца, бо яны ў лепшым выпадку “стрыечныя браты расейцаў”, а мы - беларусы.
Чаму я, уласна кажучы, менавіта сёньня напісала гэта?
У Гамбург прыяжджаў Вольскі з “Крамбамбуляй”. Мы прынесьлі маленькі бел-чырвона-белы сьцяжок і ён лунаў, як дарослы сьцяг, пасярод плошчы перад ратушай. І зьдзіўленыя немцы назіралі, як беларусы бясіліся перад сцэнай пад “Тры чарапахі”. Адкуль ім было ведаць, ШТО значаць для нас гэтыя словы.