Обращение лазов к народам Грузии,Турции и мировому сообществу .
Лазы,народ говорящий на одном из картвельских языков и живущий преимущественно в пределах современной Турции , обратились с пояснительным письмом к руководству Грузии ,в котором выразили недоумение в связи с её национальной политикой в отношении к мингрелам ,сванам и лазам . В частности ,в этом письме говорится о пагубности национальной политики официального Тбилиси ,который рассматривает мингрелов и сванов частью грузинского народа и более того лазов считает грузинами . Обращение составлено на 4 языках : турецком,грузинском, английском и лазском :
To the Turkish and Georgian People and the General Public
The Georgian country and the Georgian people have crucial importance for the Laz people.
Whether it is because the Mingrelian, with whom the Laz have a cultural, linguistic and ethnic connection, live in this country, or be it because archaeological remains of Laz history are to be found in the west of Georgia, it is virtually the homelands of the Laz.
Laz people’s approach to the country of Georgia, which possesses an important part of their history, has traditionally never been negative. The Laz community has always had friendly ties to Georgians living in Turkey or in Georgia. From the stage of its nation-building onwards, along with this, there have been many questionably motivated, political and populist statements about the linguistic, historical and cultural affiliation of the Laz community, which have constantly been brought forward in Georgia and have been assimilated into Georgia’s formal policies. These statements increased in the recent years and have begun to make the Laz community very uncomfortable and have reached to an unacceptable level.
According to the official statement of Georgia, Mingrelian-Laz people are not accepted as individual folks but seen as part of the Georgian Nation (Kartveli) and the Laz language is viewed as a dialect of the Georgian language (Kartvelian, Kartuli, Georgian).
During the cold war the Laz Community in Turkey has been unresponsive to kartvelist attitudes, due to unsiffucient knowledge and a lack of an organizied structure. However Kartvelist ideologists have taken this as a form of silent consent and continued to increase their harassment for the next ten years by trying to adapt this irrational claim by propaganda, demagoguery, word plays and distortion. The activities of the Georgian state which subsists on these Georgian presumptions are utterly disturbing the Laz community and is causing the development of a dislike towards Georgia.
We would like to clarify the following points to the people and institutions who are trying to understand:
To the Turkish and Georgian People and the General Public
The Georgian country and the Georgian people have crucial importance for the Laz people.
Whether it is because the Mingrelian, with whom the Laz have a cultural, linguistic and ethnic connection, live in this country, or be it because archaeological remains of Laz history are to be found in the west of Georgia, it is virtually the homelands of the Laz.
Laz people’s approach to the country of Georgia, which possesses an important part of their history, has traditionally never been negative. The Laz community has always had friendly ties to Georgians living in Turkey or in Georgia. From the stage of its nation-building onwards, along with this, there have been many questionably motivated, political and populist statements about the linguistic, historical and cultural affiliation of the Laz community, which have constantly been brought forward in Georgia and have been assimilated into Georgia’s formal policies. These statements increased in the recent years and have begun to make the Laz community very uncomfortable and have reached to an unacceptable level.
According to the official statement of Georgia, Mingrelian-Laz people are not accepted as individual folks but seen as part of the Georgian Nation (Kartveli) and the Laz language is viewed as a dialect of the Georgian language (Kartvelian, Kartuli, Georgian).
During the cold war the Laz Community in Turkey has been unresponsive to kartvelist attitudes, due to unsiffucient knowledge and a lack of an organizied structure. However Kartvelist ideologists have taken this as a form of silent consent and continued to increase their harassment for the next ten years by trying to adapt this irrational claim by propaganda, demagoguery, word plays and distortion. The activities of the Georgian state which subsists on these Georgian presumptions are utterly disturbing the Laz community and is causing the development of a dislike towards Georgia.
We would like to clarify the following points to the people and institutions who are trying to understand:
- The Laz community has not been a part of the Georgian community and is still not one today. The Laz community is not Georgian (Kartvelian). The Laz people have been the Laz people since the beginning of history and intend to stay that way. The historic, linguistic, and cultural affiliation of the Laz community cannot be the debate topic of any person or institution. There is no question about this!
- The Laz Language is in no way a part of the Georgian language, neither linguistically, nor as a dialect of the Georgian. The Laz community objects to and rejects any political terminologies such as Kartvelian Language, SaertoKartveluri (Common Kartvelian). These terminologies foreground the Georgian language and disregard the Mingelian and Laz language as a written language. As a result of this, the Laz and Mingrelian literature is ignored and is even termed as separatist literature and has become subject of ridicule. Using the more scientific and apolitical terminology “South Caucasian Languages” instead, will present a more suitable, correct, and more scientific attitude.
Along with this we do not deny the original and historical closeness of the Laz language with Georgian and other South Caucasian languages. This closeness can be compared to German and English, which both belong to the Germanic group of the Indo-European language family. The languages in question are much closer than the Laz language and Georgian language. However, as we do not call Germans English and vice versa, we cannot call the Laz people Georgian or the other way around based on this closeness. Adding political meanings to this relation is delusional, trivial.
The undersigned Laz intellectuals and NGOs are of the opinion that they shall not remain unresponsive to this kartvelism and kartvelist propaganda approaching from Georgia. This declaration, which contains our common viewpoint spoken with one voice, was composed with the aim of informing related institutions in Georgia, Turkey and the World.
- We do not find it sincere when persons and institutions approach the Laz community under the name of brotherhood while manipulating history with word games, claiming some historical happenings were true by using subjective interpretations, and utilizing all this to import religions to the Laz community. We cannot reconcile this neither with brotherhood nor friendship.
- We do not find it ethical and vigorously condemn the appropriation of people who have contributed to the Laz Community and the attribution of those to the Georgians, through distortion and forced interpretations.
- It has been observed that the Laz language is being restricted to ”an academic subject” or to a “home language” only. However, we do know that Lazuri is a living language and an element of the Lazish identity. It has a living literature. It shows no insufficiency which could not be overcome, to describe the world, life and living. Any kind of effort made to help Laz language keep these feautures, especially in Turkey and Gerogia, will be greatly appreciated by the Laz
- If Georgia and institutions in Georgia seek to raise the Laz’ sympathy and increase their satisfaction it is recommended that they should turn to topics like cultural autonomy and mother tongue education for Mingrelian and Svan, and support ways to encourage and strengthen these languages. It would be a more democratic manner for Gerogia if they intended recognition of these lanuguages as mother tongues without being pressed by Europe or other political powers but by means of a feeling of responsibility coming from within the country and its institutions. It should ne noted that Mingrelian and Svan is a part of the world’s cultural heritage and efforts made to keep these languages alive nourishes from universal guidelines which arise out of the universal human rights.The extinction of these languages is a problem that concernes not only the speakers themselves but all humanity. This should be kept in mind.
-
Тут текст на грузинском :
თურქეთისა და საქართველოს ხალხს და მსოფლიო საზოგადოებას
ლაზი ხალხის ისტორიულ წარსულში საქართველოს და ქართველ ხალხს განსაკუთრებული ადგილი უჭირავს. გნებავთ კულტურულად, ენობრივად და ეთნიკურად მონათესავე მეგრელი მოსახლეობა, გნებევთ ის, რომ ლაზების ისტორიის დამადასტურებელი არქეოლოგიური გათხრების თვალსაზრისით საქართველოს დასავლეთი ლაზების ისტორიულ სამშობლოს წარმოადგენს.
საქართველო ლაზების ტრადიციების, ისტორიის მნიშვნელოვან ნაწილს წარმოადგენდა, ამასთანავე ლაზების სიახლოვეს საქართველოსთან არასოდეს ჰქონია უარყოფითი გავლენა, გნებავთ თურქეთში, გნებავთ საქართველოში მცხოვრები ქართველების მიმართ ლაზი ხალხი ყოველთვის მეგობრული გრძნობებით იყო გამსჭვალული.
ამასთანავე, ლაზების ენობრივი, ისტორიული და კულტურული მემკვიდრეობის შესახებ ზოგიერთი არაკეთილგანწყობილი, პოლიტიკური თუ პოპულისტური რიტორიკა ქართული სახელმწიფოს აღმშენებლობის დღიდან იმთავითვე ისმოდა და მიღებული იქნა საქართველოს სახლმწიფოს ოფიციალურ პოლიტიკად. ბოლო წლებში ამ საკითხის ირგვლივ კიდევ უფრო ინტენსიურმა დისკუსიებმა ლაზების აღშფოთება გამოიწვია, მიაღწია რა ყოვლად მიუღებელ ზომებს.
საქართველო, ოფიციალური განცხადებით, მეგრელ-ლაზ ხალხს არ განიხილავს ავტონომიურ, ცალკეულ ელემენტად, არამედ მას განიხილავს ქართველი ( ან გურჯი, Georgian) ერის ერთერთ შემადგენელ ნაწილად, ლაზურ ენას კი, ქართული ( ქართველური, Georgian) ენის ერთერთ დიალექტად.
-
თურქეთის ლაზებმა, ცივი ომის პერიოდში არასაკმაო ინფორმაციისა და ორგანიზებული სტრუქტურის არარსებობის გამო, ამ ქართველისტურ მიდგომებს წინააღმდეგობა არ გაუწიეს. თუმცა, ეს დუმილი, ,,დუმილი თანხმობის ნიშანია’’ აფორიზმის მსგავსად მიიღეს ქართველისტობის იდეოლოგებმა და ბოლო 10 წელია გააძლიერეს შევიწროება. საკითხის არ ცოდნის მიუხედავად, ლაზების მიმართ შავი პროპაგანდით, დემაგოგიით, სიტყვათა თამაშით და დამახინჯებით ცდილობენ ამ უგუნური დებულების შემუშავებას. საქართველოს სახელმწიფოს ქართველისტების თეზისებით ნაკვები ეს საქმიანობა უკიდურესად აწუხებს მთელ ლაზ ხალხს, საქართველოს მიმართ კი აჩენს უარყოფით განწყობას.
საქართველოში ამ აზრის გამავრცელებელ პიროვნებას ან ორგანიზაციას ღიად და ნათლად გვინდა ვუთხრათ შემდეგი:
ლაზები ქართველი ერის ნაწილს არასოდეს წარმოადგენდნენ და არც ახლა არიან მისი ნაწილი. ლაზები ქართველები (ქართველური) არ არიან. ლაზები ისტორიის დასაწყისიდანვე ლაზები არიან და სურთ ლაზებად დარჩენა. ლაზების ენობრივი, ისტორიული და კულტურული მემკვიდრეობა ვინმე პირის ან რაიმე ორგანიზაციის განხილვის საგანი არ შეიძლება იყოს. ამ საკითხს არ გააჩნია ეჭვქვეშ დაყენების საფუძველი!
ლაზური ქართული (ქართველური) ენის, მისი კილოს, დიალექტის, ქართველური ენების (ქართული/Georgian Languages) ნაწილი არ არის. ლაზები ქართული ენის, საერთო ქართველურის (Common Kartvelian) მსგავსი ქართველისტების და პოლიტიკური ტერმინოლოგიების წინააღმდეგები არიან და მას უარყოფენ. ეს ტერმინოლოგიები ქართული ენის წინა პლანზე უსაფუძვლოდ წარმომოჩენას, ლაზური და მეგრული ენების, როგორც სამწერლობო ენების იგნორირებას ემსახურება. საქართველოში ლაზების და მეგრელების ლიტერატურის იგნორირებამ, სეპარატისტულ ლიტერატურად მოხსენიებამ, ქილიკის საგნად გახადა ლაზური და მეგრული ლიტერატურა. უფრო სწორი და მეცნიერული მიდგომა იქნებოდა, ამ არაობიექტური ტერმინოლოგიის ნაცვლად, მეცნიერული და აპოლიტიკური ტერმინის ,,სამხრეთ კავკასიის ენების“ (South Caucasian Languages) ტერმინის გამოყენება.
ამით ლაზური დედაენის, ქართული ენისა ან სხვა სამხრეთ კავკასიის ენების ისტორიულ და გენეტიკურ სიახლოვეს არ ვუარვყოფთ. ეს სიახლოვე ინდოევროპულ ენათა ოჯახის ტევტონური ჯგუფიდან გამოსული გერმანული და ინგლისური ენების სიახლოვისთვის შეიძლება იყოს შედარებული. ზემოთ მოხსენებული ენები ერთმანეთთან ლაზურსა და ქართულ ენაზე მეტად ახლოს დგანან, მაგრამ როგორც გერმანელებს ინგლისელებს ან ინგლისელებს გერმანელებს არ უწოდებენ, ასევე არ შეიძლება ეწოდოს ამ სიახლოვის გამო ლაზებს ქართველები, ლაზურს ქართული! ამ სიახლოვის გარკვეული პოლიტიკური მნიშვნელობით დატვირთვა უაზრობა და უხამსობაა.
ლაზებთან ძმობის სახელით დაახლოება, ისეთი ქმედებებით, როგორიცაა: სიტყვებით თამაში, ისტორიის მანიპულაცია, არარსებული წარსულის სუბიექტური გაშუქების გზით ისტორიულ რეალობად წარმოჩენა, და ყოველივე ამ გზების საშუალებით რელიგიის, გარედან შემოტანა ლაზებში, ამ მიმართულებით მოქმედი პირის ან ორგანიზაციის დამოკიდებულება მეგობრობად და ძმობად არ შეიძლება იქნეს მიღებული.
არაეთიკურად ვთვლით და სასტიკად ვგმობთ ლაზური კულტურის ღვაწლმოსილი, სიმბოლოდ ქცეული პიროვნებების ქართველებისთვის მიკუთვნებას მათი დამახინჯებული და ძალდატანებითი შეფასებების საშუალებით.
ირკვევა, რომ საქართველოში ლაზური ენა მხოლოდ ,,აკადემიური კვლევის“ ან ,,სახლის ენის’’ ჩარჩოებშია მოქცეული. თუმცა ჩვენ ვიცით, რომ ლაზური ენა ცოცხალი ენაა და ის ლაზური იდენტობის ყველაზე თვალსაჩინო ელემენტია. აქვს ცოცხალი ლიტერატურა. მისთვის არ არსებობს გადაულახავი ნაკლოვანება, რათა მას შეეძლოს აღწეროს და წარმოაჩინოს მთელი მსოფლიო, სიცოცხლე და ცხოვრებისეული მოვლენები. ყოველგვარი მცდელობა და ძალისხმევა ლაზური ენის დახმარებისა, პირველ რიგში თურქეთის და ასევე საქართველოს მხრიდან, დაფასებული იქნება ლაზების მიერ.
თუ საქართველოს და საქართველოში არსებულ ორგანიზაციებს სურვილი აქვთ ლაზების კეთილგანწყობისა და საქართველოს მიმართ სიმპათიის გაზრდის, მათ ხელი უნდა შეუწყონ მეგრელებისა და სვანების კულტურულ ავტონომიას, მისცენ მათ მშობლიურ ენაზე განათლების საშუალება, ასევე უნდა იყვნენ დაკავებული ამ ენების გაძლიერებისთვის წახალისებისა და მსგავსი მხარდაჭერის საკითხებით. ევროპის ან სხვა პოლიტიკური ძალის ზეწოლის გარეშე, საქართველოსა და მისი ორგანიზაციების მიერ საკუთარი პასუხისმგებლობის გრძნობიდან გამომდინარე, საკუთარი ნებით, ამ ენების მშობლიურ ენებად აღიარების ინიციატივა საქართველოსთვის უფრო დემოკრატიული ნაბიჯი იქნებოდა. არ უნდა დავივიწყოთ, რომ ლაზური, მეგრული და სვანური ენები მსოფლიო კულტურული მემკვიდრეობის ნაწილებია. ამ ენების სიცოცხლისათვის გაწეული ძალისხმევა სათავეს იღებს ადამიანთა უფლებების უნივერსალური პრინციპებიდან. ამ ენების გადაშენება ეხება არა მხოლოდ ამ ენებზე მოლაპარაკე ხალხს, არამედ წარმოადგენს მთელი კაცობრიობის პრობლემას. ეს არ უნდა დაგვავიწყდეს.
ჩვენ, ქვემორე ხელისმომწერნი, ლაზი ინტელექტუალები და არასამთავრებო ორგანიზაციების წარმომადგენლები ვფიქრობთ, რომ ისინი არ უნდა დარჩნენ საქართველოდან მომართული ქართველისტური პროპაგანდისა და ქართველიზმის მიმართ რეაგირების გარეშე. ჩვენი საერთო აზრის გამომხატველი ეს წერილი შედგენილია საქართველოს, თურქეთისა და მსოფლიოს ამ საკითხებში კომპეტენტური ყველა ორგანოსა და ორგანიზაციების ინფორმირების მიზნით.
****************