Рэстаўрацыя капліцы-пахавальні ў вёсцы Прасці. Нясвіжскі раён. Мінская вобласць
Рэшткі гістарычных архітэктурных збудаванняў, якіх шмат засталося на тэрыторыі Беларусі, заключаюць у сабе лёс краіны, яе гісторыю і чакаюць свайго адраджэння. Вясною 2009 г., дзякуючы намаганням кс. Ігара Лашука SDB, распачалася рэстаўрацыя аднаго з такіх збудаванняў - капліцы-пахавальні ў в. Прасці (Нясвіжскі раён). Працы вядуцца на аснове праектаў архітэктара Аляксея Яроменкі. У сувязі з адсутнасцю ў архівах арыгінальных дакументаў рэстаўрацыя вядзецца на аснове ўскосных звестак і па аналагах.
Капліца ў в. Прасці (Нясвіжскі раён) была пабудавана прыкладна ў 1850 г. Гэты час быў вельмі складаным для нашага грамадства і ўвогуле для каталіцкай веры ў гэтых мясцінах. Як вядома, у 1839 г. на Полацкім саборы па ініцыятыве тагачаснага праваслаўнага епіскапа Сямашкі была скасавана унія, пасля чаго распачаліся пераследы уніяцкай Царквы.
У суседніх вёсках і мястэчках амаль усе цэрквы былі уніяцкімі. Толькі ў Ішкалдзі (Баранавіцкі раён) быў рыма-каталіцкі касцёл. У Астроўках, напрыклад, знаходзілася царква, якую некалі пабудавалі паны Пратасевічы. Там нават захавалася напаўразбітая памятная дошка аб тым, што гэтую царкву яны ўзвялі для сваіх падданых у 1832 г. Таксама была уніяцкая царква ў в. Медзведкі, дзе, дарэчы, нарадзіўся наш славуты зямляк Ігнацы Дамейка. Таксама уніяцкі храм быў у Жухавічах Малых (Карэліцкі раён). Уся гэта мясцовасць была даволі багата пакрыта уніяцкімі святынямі. У Гарадзеі таксама захавалася уніяцкая царква, аднак, на жаль, яе будынак быў абкладзены цэглаю, што прывяло да знішчэння архітэктурнай задумкі.
Праект аднаўлення.
Такім чынам, у гісторыі гэты час акрэсліўся як перыяд знішчэння уніяцтва. Частка грэка-католікаў перайшла ў праваслаўе.
Мясцовыя заможныя людзі пачалі будаваць пахавальныя капліцы, якія не маглі быць зачынены або перароблены пад праваслаўны храм. Капліца ў Прасцях была пабудавана на могілках як пахавальная капліца роду Пратасевічаў. Тым не менш, яе будынак быў даволі вялікіх памераў. Раскопкі паказалі, што фундаменты ў два разы даўжэй за сам будынак. Такім чынам, можна меркаваць, што планавалася пабудаваць большую святыню.
У капліцы праводзіліся набажэнствы паводле лацінскага абраду. Вядома, што многія уніяты наведвалі касцёл і пераходзілі ў рыма-католікі, хоць гэта было забаронена. Калі б ксёндз пахаваў, павянчаў ці ахрысціў уніята, то гэта лічылася б вялікім злачынствам, за чым царскія ўлады пільна сачылі.
Гісторыя ўзнікнення капліцы ў в. Прасці вельмі цікавая і невыпадковая, бо ва ўсім адчуваўся Божы Провід - капліца пэўны час была адзіным месцам малітвы для вернікаў каталіцкага веравызнання ў гэтых мясцінах.
Вядома, што ў 1864 г. быў зачынены, а пазней перароблены ў праваслаўную царкву касцёл у Ішкалдзі. Бліжэйшая рыма-каталіцкая святыня была ў Нясвіжы - касцёл Божага Цела (пахавальня Радзівілаў). Усе астатнія нясвіжскія касцёлы былі зачынены, уключаючы кляштар бэнэдыктынак. Як вядома з гісторыі, сёстры бэнэдыктынкі загінулі, а іх целы былі кінуты ў яму і заліты вапнаю. Сярод сясцёр была таксама княгіня Радзівіл, якая з’яўлялася настаяцельніцаю кляштара. Былі зачынены касцёлы дамініканаў і бэнэдыктынаў.
Такім чынам, як бачым, капліца ў Прасцях была своеасаблівым месцам рыма-каталіцкага культу ў гэтых мясцінах пасля скасавання уніі, пасля закрыцця ішкалдскага касцёла. Святыня ў Ішкалдзі была ізноў адчынена пасля падзення Расійскай імперыі. З тых часоў і распачалося сапраўднае адраджэнне каталіцкага веравызнання на гэтай тэрыторыі, тым больш, што дадзеныя мясціны ўваходзілі ў склад Польшчы.
Надпіс на крыжы - (IHS) перакладаецца з латыні, як "Ісус-выратавальнік чалавека"(Iesus Hominum Salvator)
Пасля Другой сусветнай вайны капліца ў Прасцях была разбурана, хоць і прастаяла на працягу ўсёй вайны. Людзі апавядалі, што ў будынак толькі некалькі куль трапіла падчас перастрэлкі. На жаль, людзі, шукаючы золата, разабралі капліцу, знялі крышу, разбурылі пахавальню, знялі гранітныя пліты. Вядома, што адзін малады чалавек, у якога была жонка і дзеці, прыйшоў у капліцу, каб зняць гранітную пліту, і назаўтра яго знайшлі мёртвым. Пасля гэтага здарэння людзі баяліся нават падыходзіць да капліцы і таму проста засыпалі падвалы. Такім чынам, да капліцы больш ніхто не датыкаўся. З гадамі капліца прыйшла ў заняпад.
Давялося прыкласці вялікія намаганні, каб распачаць аднаўленне капліцы. Калгас ахвяруе ўсё неабходнае - цэмент, пясок, лес, транспарт і інш. Пэўныя матэрыялы ахвяруюць і людзі. Праца сапраўды цяжкая. Кажуць, прасцей разабраць і пабудаваць нешта новае. У гэтай вёсцы няшмат вернікаў, але ў суседняй в. Астроўкі вельмі многа католікаў. Гэта капліца можа стаць месцам малітвы для іх і будучых пакаленняў.
Дадатковая інфармацыя.
Капліца ў в. Прасці (Нясвіжскі р-н) належала да парафіі ў в. Паланэчка (Баранавіцкі р-н), а пазней - да парафіі ў в. Ішкалдзь (Баранавіцкі р-н). Пабудавана каля 1850 г. у эклектычным стылі, дзе спалучаюцца рысы неаготыкі і класіцызму.
Будынак капліцы зроблены з цэглы на бутавым падмурку; атынкаваны.
Пахавальня Пратасевічаў належыць да XVII - п. XVIIІ стст. Пратасевічы па веравызнанні былі рыма-католікамі, аднак хадзілі ў астроўскую царкву уніятаў, там жа хавалі сваіх блізкіх (капліца-пахавальня, слупок-надмагілле (п. ХІХ ст.) Марыі Пратасевіч). Пасля скасавання уніі гэтая святыня стала праваслаўнай царквой.
Пазней Паратасевічы вырашылі пабудаваць капліцу бліжэй да сваёй сядзібы - у Прасцях. Капліца дзейнічала да вайны. Пры савецкай уладзе была зачынена. На сённяшні дзень захаваліся толькі яе руіны.
Вясною 2009 г. распачалася рэстаўрацыя капліцы-пахавальні на аснове праектаў архітэктара Аляксея Яроменкі. Скончыць працы плануеца ў 2011 годзе. На жаль, арыгінальныя дакументы ў архівах адсутнічаюць, знойдзены толькі ўскосныя звесткі. Як паінфармаваў архітэктар Аляксей Яроменка, рэстаўрацыя праводзіцца па аналагах.
Паводле catholic.by
Капліца ў в. Прасці (Нясвіжскі раён) была пабудавана прыкладна ў 1850 г. Гэты час быў вельмі складаным для нашага грамадства і ўвогуле для каталіцкай веры ў гэтых мясцінах. Як вядома, у 1839 г. на Полацкім саборы па ініцыятыве тагачаснага праваслаўнага епіскапа Сямашкі была скасавана унія, пасля чаго распачаліся пераследы уніяцкай Царквы.
У суседніх вёсках і мястэчках амаль усе цэрквы былі уніяцкімі. Толькі ў Ішкалдзі (Баранавіцкі раён) быў рыма-каталіцкі касцёл. У Астроўках, напрыклад, знаходзілася царква, якую некалі пабудавалі паны Пратасевічы. Там нават захавалася напаўразбітая памятная дошка аб тым, што гэтую царкву яны ўзвялі для сваіх падданых у 1832 г. Таксама была уніяцкая царква ў в. Медзведкі, дзе, дарэчы, нарадзіўся наш славуты зямляк Ігнацы Дамейка. Таксама уніяцкі храм быў у Жухавічах Малых (Карэліцкі раён). Уся гэта мясцовасць была даволі багата пакрыта уніяцкімі святынямі. У Гарадзеі таксама захавалася уніяцкая царква, аднак, на жаль, яе будынак быў абкладзены цэглаю, што прывяло да знішчэння архітэктурнай задумкі.
Праект аднаўлення.
Такім чынам, у гісторыі гэты час акрэсліўся як перыяд знішчэння уніяцтва. Частка грэка-католікаў перайшла ў праваслаўе.
Мясцовыя заможныя людзі пачалі будаваць пахавальныя капліцы, якія не маглі быць зачынены або перароблены пад праваслаўны храм. Капліца ў Прасцях была пабудавана на могілках як пахавальная капліца роду Пратасевічаў. Тым не менш, яе будынак быў даволі вялікіх памераў. Раскопкі паказалі, што фундаменты ў два разы даўжэй за сам будынак. Такім чынам, можна меркаваць, што планавалася пабудаваць большую святыню.
У капліцы праводзіліся набажэнствы паводле лацінскага абраду. Вядома, што многія уніяты наведвалі касцёл і пераходзілі ў рыма-католікі, хоць гэта было забаронена. Калі б ксёндз пахаваў, павянчаў ці ахрысціў уніята, то гэта лічылася б вялікім злачынствам, за чым царскія ўлады пільна сачылі.
Гісторыя ўзнікнення капліцы ў в. Прасці вельмі цікавая і невыпадковая, бо ва ўсім адчуваўся Божы Провід - капліца пэўны час была адзіным месцам малітвы для вернікаў каталіцкага веравызнання ў гэтых мясцінах.
Вядома, што ў 1864 г. быў зачынены, а пазней перароблены ў праваслаўную царкву касцёл у Ішкалдзі. Бліжэйшая рыма-каталіцкая святыня была ў Нясвіжы - касцёл Божага Цела (пахавальня Радзівілаў). Усе астатнія нясвіжскія касцёлы былі зачынены, уключаючы кляштар бэнэдыктынак. Як вядома з гісторыі, сёстры бэнэдыктынкі загінулі, а іх целы былі кінуты ў яму і заліты вапнаю. Сярод сясцёр была таксама княгіня Радзівіл, якая з’яўлялася настаяцельніцаю кляштара. Былі зачынены касцёлы дамініканаў і бэнэдыктынаў.
Такім чынам, як бачым, капліца ў Прасцях была своеасаблівым месцам рыма-каталіцкага культу ў гэтых мясцінах пасля скасавання уніі, пасля закрыцця ішкалдскага касцёла. Святыня ў Ішкалдзі была ізноў адчынена пасля падзення Расійскай імперыі. З тых часоў і распачалося сапраўднае адраджэнне каталіцкага веравызнання на гэтай тэрыторыі, тым больш, што дадзеныя мясціны ўваходзілі ў склад Польшчы.
Надпіс на крыжы - (IHS) перакладаецца з латыні, як "Ісус-выратавальнік чалавека"(Iesus Hominum Salvator)
Пасля Другой сусветнай вайны капліца ў Прасцях была разбурана, хоць і прастаяла на працягу ўсёй вайны. Людзі апавядалі, што ў будынак толькі некалькі куль трапіла падчас перастрэлкі. На жаль, людзі, шукаючы золата, разабралі капліцу, знялі крышу, разбурылі пахавальню, знялі гранітныя пліты. Вядома, што адзін малады чалавек, у якога была жонка і дзеці, прыйшоў у капліцу, каб зняць гранітную пліту, і назаўтра яго знайшлі мёртвым. Пасля гэтага здарэння людзі баяліся нават падыходзіць да капліцы і таму проста засыпалі падвалы. Такім чынам, да капліцы больш ніхто не датыкаўся. З гадамі капліца прыйшла ў заняпад.
Давялося прыкласці вялікія намаганні, каб распачаць аднаўленне капліцы. Калгас ахвяруе ўсё неабходнае - цэмент, пясок, лес, транспарт і інш. Пэўныя матэрыялы ахвяруюць і людзі. Праца сапраўды цяжкая. Кажуць, прасцей разабраць і пабудаваць нешта новае. У гэтай вёсцы няшмат вернікаў, але ў суседняй в. Астроўкі вельмі многа католікаў. Гэта капліца можа стаць месцам малітвы для іх і будучых пакаленняў.
Дадатковая інфармацыя.
Капліца ў в. Прасці (Нясвіжскі р-н) належала да парафіі ў в. Паланэчка (Баранавіцкі р-н), а пазней - да парафіі ў в. Ішкалдзь (Баранавіцкі р-н). Пабудавана каля 1850 г. у эклектычным стылі, дзе спалучаюцца рысы неаготыкі і класіцызму.
Будынак капліцы зроблены з цэглы на бутавым падмурку; атынкаваны.
Пахавальня Пратасевічаў належыць да XVII - п. XVIIІ стст. Пратасевічы па веравызнанні былі рыма-католікамі, аднак хадзілі ў астроўскую царкву уніятаў, там жа хавалі сваіх блізкіх (капліца-пахавальня, слупок-надмагілле (п. ХІХ ст.) Марыі Пратасевіч). Пасля скасавання уніі гэтая святыня стала праваслаўнай царквой.
Пазней Паратасевічы вырашылі пабудаваць капліцу бліжэй да сваёй сядзібы - у Прасцях. Капліца дзейнічала да вайны. Пры савецкай уладзе была зачынена. На сённяшні дзень захаваліся толькі яе руіны.
Вясною 2009 г. распачалася рэстаўрацыя капліцы-пахавальні на аснове праектаў архітэктара Аляксея Яроменкі. Скончыць працы плануеца ў 2011 годзе. На жаль, арыгінальныя дакументы ў архівах адсутнічаюць, знойдзены толькі ўскосныя звесткі. Як паінфармаваў архітэктар Аляксей Яроменка, рэстаўрацыя праводзіцца па аналагах.
Паводле catholic.by