Մշո Սուրբ Կարապետ: Монастырь Мшо Сурб Карапет.
Մշո Սուրբ Կարապետ վանքը:
Լուսանկարների հեղինակը Հենրի Լինչն է: 1900 թվական:
Լուսանկարները՝ Հայ մատենագրութեան թուանշային գրադարանի ֆեյսբուքյան էջից
Монастырь Сурб Карапет в Муше (Западная Армения).
Автор фотографий - Генри Линч. 1900 год.
Фотографии с FB страницы Цифровой библиотеки армянской литературы
Վանքը հարավից:
Монастырь с юга.
Երկու արևելյան մատուռները: Զանգակատունը:
Две восточные часовни. Колокольня.
Վանքի դուռը: Այժմ՝ Կանադայում (մասնավոր հավաքածու).
Резная дверь монастыря (частная коллекция, Канада)
Վանքի բեկորները որպես շինանյութ...
Обломки монастыря в стенах...
Այս լուսանկարների հեղիանակը Հենրի Լինչն է, ազգությամբ իռլանդացի բրիտանացի ճանապարհորդն և աշխարհագրագետը: Նրա տատիկը սվազեցի հայուհի էր, և, միգուցե, դա էլ է նպաստել, որ Լինչը մի քանի անգամ այցելել է Արևմտյան Հայաստան: Այս լուսանկարներն արվել են 1900 թվականին: Լուսանկարներում Մեծ Հայքի Տուրուբերան նահանգի Տարոն գավառի Մշո Սուրբ Կարապետ կամ Սուրբ Հովհաննեսի վանքն է: Նաև հայտնի է որպես Գլակա վանք կամ Իննակնյան վանք: Գտնվել է պատմական Աշտիշատից ոչ հեռու, եղել է հեթանոսական մեհենատեղի (Գիսանեին նվիրված), վանքի է վերածվել քրիստոնեության ընդունման ժամանակ: Ըստ ավանդության, կառուցվել է IV դարում Ս. Հովհաննես Մկրտչի նշխարների վրա, և այդ պատճառով կոչվել է Սուրբ Հովհաննեսի վանք, իսկ Գլակավանք անվանումը կապված է վանքի վարդապետ-պատմագիր Զենոբ Գլակի անվան հետ:
Զենոբ Գլակ Ասորին կամ Զենոբ Ասորին IV դ. պատմիչ է: Կապադովկիայի Կեսարիա քաղաքից Հայաստան է եկել Գրիգոր Ա Լուսավորչի հետ: Ձեռնադրվել է Մամիկոնյան նախարարության տիրույթ Տարոնի եպիսկոպոս և Իննակնյան կամ Ս. Կարապետ վանքի վանահայր: Իր «Պատմութիւն Տարօնոյ» աշխատությունը գրել է Գրիգոր Ա Լուսավորչի հանձնարարությամբ, ասորերեն կամ հունարեն: Այն հայերեն թարգմանել և իր "Պատմությանն" է կցել VII դ. պատմիչ Հովհան Մամիկոնյանը, ինչի պատճառով Գլակին սխալմամբ համարել են VII դարի պատմիչ:
Վանքի վանահայրերից հայտնի է Աթանաս Տարոնացին (ծննդյան և մահվան թվականները անհայտ են), VI դարի տոմարագետ, ժամանակագիր։ 554-ի Դվինի ժողովի որոշմամբ Աղեքսանդրյան (Էասյան) տոմարի հիման վրա վերակազմել է հայոց շարժական հին տոմարը։ Մեզ է հասել նրա՝ հետագայում խմբագրված «ժամանակագրությունը» (Մատենադարան, ձեռ. № 2679)։
Վանքը շրջապատված է եղել պարիսպներով, միջնադարում վերակառուցվել և նորոգվել է: Ամենահին շինություններն, ըստ երևույթին, արևելյան կողմի երկու մատուռներն էին, իսկ ամենաուշ կառուցվածը զանգակատունն էր: Վանքը կարևոր ուխտատեղի է եղել, ունեցել է խոշոր գրադարան և դպրատներ:
Ահա զանգակատան ևս մեկ լուսանկար, այստեղից.
1862-ին Սբ Կարապետի վանքի վանահայր և նշանակվում է Տարոնի առաջնորդ նշանակվում է Մկրտիչ վարդապետը՝ ապագա Խրիմյան Հայրիկը: Հաստատվելով այստեղ՝ Մկրտիչ Խրիմյանը տպագրում է «Արծվիկ Տարօնոյ» կամ «Լրատար արծվիկ Տարօնոյ» թերթը (1863-65թ.թ.), որի խմբագիր նշանակվում է Գ. Սրվանձտյանցը: Մկրտիչ Խրիմյանի ջանքերով բացվեց նաև Ժառանգավորաց դպրոցը: Այդ ժամանակ են աշակերտները նրան «Հայրիկ» անվանում, որը շուտով տարածում է գտնում:
1915 թվականի Ցեղասպանությունից հետո թուրքերը պայթեցրել են Մշո Սուրբ Կարապետը: Ավերակների վերածված վանքի զարդանախշերն ու խաչքարները տեղի քրդերի կողմից օգտագործվել են որպես շինանյութ..
Эти фотографии сделал Генри Линч сделал в 1900 году (о Линче я тут рассказывала). Это средневековый армянский монастырь Святого Карапета (Святого Иоанна Предтечи), который находился в области Тарон провинции Туруберан Великой Армении (Западная Армяния, ныне на территории Турции), вблизи Аштишата, на месте капища, посвященного Гисане. Согласно преданию, монастырь был основан Григорием Просветителем в IV веке на мощах Иоанна Крестителя, отсюда название монастырь Святого Иоанна Предтечи. Также монастырь носил название Глакаванк (монастырь Глака) или Иннакнян ванк, что связано с именем предводителя монастыря Зеноба Глака, ассирийца по рождению, ученика Григория Просветителя. Глак в своей "Истории Тарона" описывает борьбу между армянскими язычниками и христианами, которая развернулась в 4 веке. Его труд в дальнейшем перевел на армянский и присоединил к своей "Истории" Овнан Мамиконян, армянский историограф VII века, вследствие чего Глак одно время по ошибке считался историографом VII века.
Монастырь был окружен крепостными стенами. Самими древними сооружениями монастыря по всей видимости являлись две часовни на восточной стороне, а самой поздней пристройкой была колокольня. Монастырь был одним из главных центров паломничества и просветительства, обладал крупной библиотекой.
В 1862-ом году настоятелем монастыря был назначен Мкртыч Хримян, будущий католикос Хримян Айрик ("hайрик" - отец на арм.). В 1863-65 гг. усилиями Хримяна стала издаваться двухнедельная газета «Лратар Арцвик Тароно» (арм. Լրատար արծվիկ Տարօնոյ - "Орленок Тарона"), издававшаяся в монастыре Сурб Карапет. "Арцвик Тароно" выходила под редакцией Г. Срвандзтянца. В монастыре также была открыта школа Жарангаворац.
После Геноцида 1915 года в Муше армян не осталось, турецкое правительство взорвало монастырь и переселило сюда курдов, которые использовали хачкары и декоры как строительный материал. Сестра несколько лет назад посетила эти места, рассказывала с горечью, что от монастыря почти ничего не осталось, а под единственной уцелевшей стеной, точнее, под ее обломками, курдские женщины сушат шерсть...
UPD:
Իսկ սա Մշո Սուրբ Կարապետ եկեղեցու եզակի լուսանկարներից է, որն արվել է 1923 թվականին, մինչև վանքի պայթեցումը:
Լուսանկարիչ՝ Վարդան Համպիկեան:
Այստեղից:
Одно из последних и уникальных фотографий монастыря, сделанное в 1923 году, до того, как турки взорвали монастырь.
Фотограф Вардан Ампикян.
Отсюда.
Աղբյուրները Источники
Զենոբ Գլակ,
Монастырь Сурб Карапет близ Муша.
Խրիմյան Հայրիկ
Լուսանկարներն այստեղից:
Фотографии отсюда и отсюда.
UPD
Եվս մեկ լուսանկար:
Այստեղից:
И еще одна фотография.
Отсюда
Муш, 1903-й год. Монастырь Святого Карапета.
Празднование Дня монастыря.
Մշո Սուրբ Կարապետի ճարտարապետական զարդերից մեկը.
Այստեղից
Լուսանկարների հեղինակը Հենրի Լինչն է: 1900 թվական:
Լուսանկարները՝ Հայ մատենագրութեան թուանշային գրադարանի ֆեյսբուքյան էջից
Монастырь Сурб Карапет в Муше (Западная Армения).
Автор фотографий - Генри Линч. 1900 год.
Фотографии с FB страницы Цифровой библиотеки армянской литературы
Վանքը հարավից:
Монастырь с юга.
Երկու արևելյան մատուռները: Զանգակատունը:
Две восточные часовни. Колокольня.
Վանքի դուռը: Այժմ՝ Կանադայում (մասնավոր հավաքածու).
Резная дверь монастыря (частная коллекция, Канада)
Վանքի բեկորները որպես շինանյութ...
Обломки монастыря в стенах...
Այս լուսանկարների հեղիանակը Հենրի Լինչն է, ազգությամբ իռլանդացի բրիտանացի ճանապարհորդն և աշխարհագրագետը: Նրա տատիկը սվազեցի հայուհի էր, և, միգուցե, դա էլ է նպաստել, որ Լինչը մի քանի անգամ այցելել է Արևմտյան Հայաստան: Այս լուսանկարներն արվել են 1900 թվականին: Լուսանկարներում Մեծ Հայքի Տուրուբերան նահանգի Տարոն գավառի Մշո Սուրբ Կարապետ կամ Սուրբ Հովհաննեսի վանքն է: Նաև հայտնի է որպես Գլակա վանք կամ Իննակնյան վանք: Գտնվել է պատմական Աշտիշատից ոչ հեռու, եղել է հեթանոսական մեհենատեղի (Գիսանեին նվիրված), վանքի է վերածվել քրիստոնեության ընդունման ժամանակ: Ըստ ավանդության, կառուցվել է IV դարում Ս. Հովհաննես Մկրտչի նշխարների վրա, և այդ պատճառով կոչվել է Սուրբ Հովհաննեսի վանք, իսկ Գլակավանք անվանումը կապված է վանքի վարդապետ-պատմագիր Զենոբ Գլակի անվան հետ:
Զենոբ Գլակ Ասորին կամ Զենոբ Ասորին IV դ. պատմիչ է: Կապադովկիայի Կեսարիա քաղաքից Հայաստան է եկել Գրիգոր Ա Լուսավորչի հետ: Ձեռնադրվել է Մամիկոնյան նախարարության տիրույթ Տարոնի եպիսկոպոս և Իննակնյան կամ Ս. Կարապետ վանքի վանահայր: Իր «Պատմութիւն Տարօնոյ» աշխատությունը գրել է Գրիգոր Ա Լուսավորչի հանձնարարությամբ, ասորերեն կամ հունարեն: Այն հայերեն թարգմանել և իր "Պատմությանն" է կցել VII դ. պատմիչ Հովհան Մամիկոնյանը, ինչի պատճառով Գլակին սխալմամբ համարել են VII դարի պատմիչ:
Վանքի վանահայրերից հայտնի է Աթանաս Տարոնացին (ծննդյան և մահվան թվականները անհայտ են), VI դարի տոմարագետ, ժամանակագիր։ 554-ի Դվինի ժողովի որոշմամբ Աղեքսանդրյան (Էասյան) տոմարի հիման վրա վերակազմել է հայոց շարժական հին տոմարը։ Մեզ է հասել նրա՝ հետագայում խմբագրված «ժամանակագրությունը» (Մատենադարան, ձեռ. № 2679)։
Վանքը շրջապատված է եղել պարիսպներով, միջնադարում վերակառուցվել և նորոգվել է: Ամենահին շինություններն, ըստ երևույթին, արևելյան կողմի երկու մատուռներն էին, իսկ ամենաուշ կառուցվածը զանգակատունն էր: Վանքը կարևոր ուխտատեղի է եղել, ունեցել է խոշոր գրադարան և դպրատներ:
Ահա զանգակատան ևս մեկ լուսանկար, այստեղից.
1862-ին Սբ Կարապետի վանքի վանահայր և նշանակվում է Տարոնի առաջնորդ նշանակվում է Մկրտիչ վարդապետը՝ ապագա Խրիմյան Հայրիկը: Հաստատվելով այստեղ՝ Մկրտիչ Խրիմյանը տպագրում է «Արծվիկ Տարօնոյ» կամ «Լրատար արծվիկ Տարօնոյ» թերթը (1863-65թ.թ.), որի խմբագիր նշանակվում է Գ. Սրվանձտյանցը: Մկրտիչ Խրիմյանի ջանքերով բացվեց նաև Ժառանգավորաց դպրոցը: Այդ ժամանակ են աշակերտները նրան «Հայրիկ» անվանում, որը շուտով տարածում է գտնում:
1915 թվականի Ցեղասպանությունից հետո թուրքերը պայթեցրել են Մշո Սուրբ Կարապետը: Ավերակների վերածված վանքի զարդանախշերն ու խաչքարները տեղի քրդերի կողմից օգտագործվել են որպես շինանյութ..
Эти фотографии сделал Генри Линч сделал в 1900 году (о Линче я тут рассказывала). Это средневековый армянский монастырь Святого Карапета (Святого Иоанна Предтечи), который находился в области Тарон провинции Туруберан Великой Армении (Западная Армяния, ныне на территории Турции), вблизи Аштишата, на месте капища, посвященного Гисане. Согласно преданию, монастырь был основан Григорием Просветителем в IV веке на мощах Иоанна Крестителя, отсюда название монастырь Святого Иоанна Предтечи. Также монастырь носил название Глакаванк (монастырь Глака) или Иннакнян ванк, что связано с именем предводителя монастыря Зеноба Глака, ассирийца по рождению, ученика Григория Просветителя. Глак в своей "Истории Тарона" описывает борьбу между армянскими язычниками и христианами, которая развернулась в 4 веке. Его труд в дальнейшем перевел на армянский и присоединил к своей "Истории" Овнан Мамиконян, армянский историограф VII века, вследствие чего Глак одно время по ошибке считался историографом VII века.
Монастырь был окружен крепостными стенами. Самими древними сооружениями монастыря по всей видимости являлись две часовни на восточной стороне, а самой поздней пристройкой была колокольня. Монастырь был одним из главных центров паломничества и просветительства, обладал крупной библиотекой.
В 1862-ом году настоятелем монастыря был назначен Мкртыч Хримян, будущий католикос Хримян Айрик ("hайрик" - отец на арм.). В 1863-65 гг. усилиями Хримяна стала издаваться двухнедельная газета «Лратар Арцвик Тароно» (арм. Լրատար արծվիկ Տարօնոյ - "Орленок Тарона"), издававшаяся в монастыре Сурб Карапет. "Арцвик Тароно" выходила под редакцией Г. Срвандзтянца. В монастыре также была открыта школа Жарангаворац.
После Геноцида 1915 года в Муше армян не осталось, турецкое правительство взорвало монастырь и переселило сюда курдов, которые использовали хачкары и декоры как строительный материал. Сестра несколько лет назад посетила эти места, рассказывала с горечью, что от монастыря почти ничего не осталось, а под единственной уцелевшей стеной, точнее, под ее обломками, курдские женщины сушат шерсть...
UPD:
Իսկ սա Մշո Սուրբ Կարապետ եկեղեցու եզակի լուսանկարներից է, որն արվել է 1923 թվականին, մինչև վանքի պայթեցումը:
Լուսանկարիչ՝ Վարդան Համպիկեան:
Այստեղից:
Одно из последних и уникальных фотографий монастыря, сделанное в 1923 году, до того, как турки взорвали монастырь.
Фотограф Вардан Ампикян.
Отсюда.
Աղբյուրները Источники
Զենոբ Գլակ,
Монастырь Сурб Карапет близ Муша.
Խրիմյան Հայրիկ
Լուսանկարներն այստեղից:
Фотографии отсюда и отсюда.
UPD
Եվս մեկ լուսանկար:
Այստեղից:
И еще одна фотография.
Отсюда
Муш, 1903-й год. Монастырь Святого Карапета.
Празднование Дня монастыря.
Մշո Սուրբ Կարապետի ճարտարապետական զարդերից մեկը.
Այստեղից