Edgar Allan Poe's "The Raven" in Latin
I should note that I'm far prouder of this than I am of the popular songs I've rendered into this lingua bellissima, because I think that Latin preserves, for the most part, Poe's cadences. Many songs and poems rhyme at the ends of their lines, and it's unlikely that any given translation will maintain those rhymes. But "The Raven" contains rhymes within each line, and the commonalities of noun and verb endings in Latin lead to intra-line rhyming without any special effort.
Also, while Latin certainly was an everyday language in antiquity (and I suppose still is, in the right part of the Vatican), I grew up associating Latin with ominousness; it was the language chanted by malign sorcerers in comic books or Buffy as they worked to summon something horrible. Thus, it strikes me as fitting the relentlessly ominous mood of this poem.
This translation is based on the English text here. And now, without further ado,
Corvus
ab Edgare Allano Poa
Semel ex media nocte triste, dum meditabor, infirmus fatigatusque,
Super multos tomos miros et curiosos doctrinae oblitae -
Dum nutabam, fere obdormiscens, inexspectate venit leviter pulsio,
Ut alicuius placide ferientis, ferientis ad ianuam camerae meae -
“Est aliquis salutator,” murmuravi, “pellens ad ianuam camerae meae -
Solum hoc, et nihil plus.”
Ah, distincte memini, eram in algido Decembro,
Et quaeque seperata favilla morians fecit larvam suam in solo.
Acriter cras desideram; - frustra conatus eram mutuari
Ex libris meis aliquam cessationem doloris - doloris pro perdita Lenora -
Pro virgine rara radianteque quam angeli appellant Lenoram -
Hic sine nomine in aeternum.
Et bombycinus, tristis, incertus susurrus cuiusque veli purpurei
Me perculit, me complevit cum terroribus vanis numquam sensis antehac;
Ita ut nunc, ut palpitationem mei cordis sistat, stam repetens,
“Est aliquis salutator orans aditum ad ianuam camerae meae -
Aliquis tardus salutator orans aditum ad ianuam camerae meae -
Hic est, et nihil plus.”
Mox anima mea facta est fortior, tum non haesitans producte,
“Bone vir,” dixit, “aut Domina, vere veniam tuam imploro;
Sed factum est quod1 obdormiscebam, et si placide venisti, feriens,
Et si placide venisti, pellens, pellens ad ianuam camerae meae,
Quam aegre eram certus quod1 te audivi” - hic, spatiose ianuam patefeci; -
Ibi tenebrae, et nihil plus.
Profunde in has tenebras spectans, ibi stam longe, mirans, timens,
Dubitans, somnians somnia quae nullus mortalis umquam ausus est somniare antehac;
Sed silentium irruptum erat, et quies nullum signum dedit,
Et solum verbum ibi dictum erat verbum murmuratum, “Lenora?”
Hoc murmuravi, et echo remurmuravit2 verbum, “Lenora?”
Solummodo hoc, et nihil plus.
In cameram recurvans, omnis anima mea in me ardens,
Mox iterum audivi pulsionem paullulum sonoriorem quam antehac.
“Certe,” dixi, “certe hoc est aliquid ad clathros meae fenestrae;
Videam, tum, quid est ibi, et hoc mysterium explorem; -
Sit cor meum quietum et hoc mysterium exploret; -
Est ventum, et nihil plus.
Hic pandi claustrum, ut, cum multis lusibus volitatibusque,
In ibi gressus est augustus Corvus dierum sanctorum praeteriti temporis;
Non minimam reverentiam fecit; non pro puncto temporis desivit mansitve;
Sed, cum specie domini aut dominae, sedit super ianuam camerae meae,
Sedit in statua Palladis vix super ianuam camerae meae,
Sedit, et insedit, et nihil plus.
Tum hac ave atra fallante meum animum tristem subridere,
Decoro severo graveque vultus quem gestavit,
“Etiamsi tua crista est rasa tonsaque, tu,” dixi, “certe nullum timidum,
O Corve foede, horride, et antique, vagans ex ora Nocturna -
Mihi dic quid est tuum nomen imperiosum in ora Plutoniana Noctis!”
Dixit Corvus, “Numquam posthac.”
Etiamsi miratus sum hanc avem inhabilem ut audiam colloquium si clare,
Etiamsi suum responsum parvam significationem - parvam relevantiam3 tulit;
Cum debemus congruere quod1 nullus homo vivus
Umquam benedictus sum videndi avem super ianuam camerae suae -
Avem aut bestiam in statua super ianuam camerae suae,
Cum tale nomen ut “Numquam Posthac.”
Sed Corvum, sedens sole in statua placida dixit solum
Hanc unam locutionem, ut animam suam in hac una locutione effundit.
Tum nihil ultra pronuntiavit - non unam plumam volitavit -
Donec vix plus quam murmuravi, “Alii amici volaverunt antehac -
Cras is me relinquet, ut spes meae volaverunt antehac.”
Tum aves dixit, “Numquam posthac.”
Deprehensus quiete fracta responso apte dicto,
“Sine dubio,” dixi, “quod pronuntiat est suus solus apparatus copiaque
Captus ex aliquo domino infelice quem immisericors Calamitas
Secuta est velociter et secuta est velocius donec sua carmina unum onus tulit -
Donec neniae suae Spei hoc melancholicum onus tulit
De ‘Numquam - numquam posthac.’”
Sed Corvo, adhuc fallante meum animum tristem subridere,
Protinus rotavi sedem cum pulvinis prae ave statuaque ianuaque;
Tum, in pulvinum summergens, me persuasi ut connectam
Imaginationem in imaginationem, cogitans quod haec infausta aves praeteriti temporis
Quod haec foeda, inhabilis, horrida, macra et infausta aves praeteriti temporis
Significavit in crociendo, “Numquam posthac.”
Hoc sedebam, implicatus in divinando, sed nullam syllabam exprimens,
Avi cuius oculi ignei nunc usserunt in centrum mei pectoris;
Hoc plusque sedebam, divinans, capite meo faciliter recubante
In bombycino aequore pulvini super quod lux lampadis pascet oculos,
Sed cuius bombycinum aequor cum luce lampadis pascens oculos,
Ea premet, ah, numquam posthac!
Tum, credidi, aer factus est densior, suffitus ab ignoto turibulo
Vibrato ab Seraphis quorum gradi tinniverunt in solo molle.
“Miser,” clamavit, “Deus tuus tibi commodavit - ab his angelis tibi misit
Cessationem - cessationem et nepenthem, de memoriis tuis Lenorae;
Bibe, oh! bibe hanc suavem nepenthem et obliviscere hanc perditam Lenoram!”
Dixit Corvus, “Numquam posthac.”
“Propheta!” dixi, “res mali! - propheta nihilominus, si avis aut diabolus! -
Utrum Tentator misit, an tempestas te iecit hic ad litus,
Desolate, adhuc omnes impavide, in hac terra deserti incantate -
In hac domu ab Horrore frequentata - mihi dic vere, imploro -
Estne - estne balsamum in Gileadis - mihi dic - mihi dic vere, imploro!”
Dixit Corvus, “Numquam posthac.”
“Propheta!” dixi, “res mali! - propheta nihilominus, si avis aut diabolus! -
Per hoc Caelum quod super nos flectet - per hunc Deum nos ambo adoramus -
Dic huic animae cum dolore oneratae si, intra hanc distantem Edenem,
Amplectar virginem sanctam quam angeli appellant Lenoram -
Amplectar virginem raram radiantemque quam angeli appellant Lenoram.”
Dixit Corvus, “Numquam posthac.”
“Hoc verbum sit nostrum signum in discedendo, avis aut Erinys!” ululavi, surgens -
“Redi in tempestatem et oram Plutonianam Noctis!
Relinque nullam plumam atram ut signum huius mendacii quod tua anima dixit!
Relinque meam solitudinem irruptam! - desere statuam super meam ianuam!
Amove rostrum tuum ex corde meo, et amove tuam formam ex mea ianua!”
Dixit Corvus, “Numquam posthac.”
Et Corvus, numquam volitans, nihilominus sedet, nihilominus sedet,
In pallida statua Palladis super ianuam camerae meae;
Et sui oculi habent similitudinem cuius daemonis qui somniat,
Et lux lampadis super eum fluens iacit umbram suam in solo;
Et anima mea ex hac umbra quae iacet fluitans in solo
Tolletur - numquam posthac!
1. In this document, I have used quod as in medieval Latin to mean “that” in indirect statement (e.g. dicit quod Marcus est mentula, “he says that Marcus is a prick”), as opposed to the accusative-infinitive construction of classical Latin (e.g. dicit Marcum mentulam esse, literally, “he says Marcus to be a prick”). Purists may object, but I think that the accusative-infinitive construction would have made Poe’s lines rather clunky and ponderous.
2. remurmuravit, “murmured back.” I made this word up, but I would not be surprised if it in fact existed in some Roman poet’s repertoire.
3. relevantiam, “relevancy.” I made this one up too, but again, I wouldn’t be surprised if it’s actual Latin that just wasn’t in my dictionary.
Also, while Latin certainly was an everyday language in antiquity (and I suppose still is, in the right part of the Vatican), I grew up associating Latin with ominousness; it was the language chanted by malign sorcerers in comic books or Buffy as they worked to summon something horrible. Thus, it strikes me as fitting the relentlessly ominous mood of this poem.
This translation is based on the English text here. And now, without further ado,
Corvus
ab Edgare Allano Poa
Semel ex media nocte triste, dum meditabor, infirmus fatigatusque,
Super multos tomos miros et curiosos doctrinae oblitae -
Dum nutabam, fere obdormiscens, inexspectate venit leviter pulsio,
Ut alicuius placide ferientis, ferientis ad ianuam camerae meae -
“Est aliquis salutator,” murmuravi, “pellens ad ianuam camerae meae -
Solum hoc, et nihil plus.”
Ah, distincte memini, eram in algido Decembro,
Et quaeque seperata favilla morians fecit larvam suam in solo.
Acriter cras desideram; - frustra conatus eram mutuari
Ex libris meis aliquam cessationem doloris - doloris pro perdita Lenora -
Pro virgine rara radianteque quam angeli appellant Lenoram -
Hic sine nomine in aeternum.
Et bombycinus, tristis, incertus susurrus cuiusque veli purpurei
Me perculit, me complevit cum terroribus vanis numquam sensis antehac;
Ita ut nunc, ut palpitationem mei cordis sistat, stam repetens,
“Est aliquis salutator orans aditum ad ianuam camerae meae -
Aliquis tardus salutator orans aditum ad ianuam camerae meae -
Hic est, et nihil plus.”
Mox anima mea facta est fortior, tum non haesitans producte,
“Bone vir,” dixit, “aut Domina, vere veniam tuam imploro;
Sed factum est quod1 obdormiscebam, et si placide venisti, feriens,
Et si placide venisti, pellens, pellens ad ianuam camerae meae,
Quam aegre eram certus quod1 te audivi” - hic, spatiose ianuam patefeci; -
Ibi tenebrae, et nihil plus.
Profunde in has tenebras spectans, ibi stam longe, mirans, timens,
Dubitans, somnians somnia quae nullus mortalis umquam ausus est somniare antehac;
Sed silentium irruptum erat, et quies nullum signum dedit,
Et solum verbum ibi dictum erat verbum murmuratum, “Lenora?”
Hoc murmuravi, et echo remurmuravit2 verbum, “Lenora?”
Solummodo hoc, et nihil plus.
In cameram recurvans, omnis anima mea in me ardens,
Mox iterum audivi pulsionem paullulum sonoriorem quam antehac.
“Certe,” dixi, “certe hoc est aliquid ad clathros meae fenestrae;
Videam, tum, quid est ibi, et hoc mysterium explorem; -
Sit cor meum quietum et hoc mysterium exploret; -
Est ventum, et nihil plus.
Hic pandi claustrum, ut, cum multis lusibus volitatibusque,
In ibi gressus est augustus Corvus dierum sanctorum praeteriti temporis;
Non minimam reverentiam fecit; non pro puncto temporis desivit mansitve;
Sed, cum specie domini aut dominae, sedit super ianuam camerae meae,
Sedit in statua Palladis vix super ianuam camerae meae,
Sedit, et insedit, et nihil plus.
Tum hac ave atra fallante meum animum tristem subridere,
Decoro severo graveque vultus quem gestavit,
“Etiamsi tua crista est rasa tonsaque, tu,” dixi, “certe nullum timidum,
O Corve foede, horride, et antique, vagans ex ora Nocturna -
Mihi dic quid est tuum nomen imperiosum in ora Plutoniana Noctis!”
Dixit Corvus, “Numquam posthac.”
Etiamsi miratus sum hanc avem inhabilem ut audiam colloquium si clare,
Etiamsi suum responsum parvam significationem - parvam relevantiam3 tulit;
Cum debemus congruere quod1 nullus homo vivus
Umquam benedictus sum videndi avem super ianuam camerae suae -
Avem aut bestiam in statua super ianuam camerae suae,
Cum tale nomen ut “Numquam Posthac.”
Sed Corvum, sedens sole in statua placida dixit solum
Hanc unam locutionem, ut animam suam in hac una locutione effundit.
Tum nihil ultra pronuntiavit - non unam plumam volitavit -
Donec vix plus quam murmuravi, “Alii amici volaverunt antehac -
Cras is me relinquet, ut spes meae volaverunt antehac.”
Tum aves dixit, “Numquam posthac.”
Deprehensus quiete fracta responso apte dicto,
“Sine dubio,” dixi, “quod pronuntiat est suus solus apparatus copiaque
Captus ex aliquo domino infelice quem immisericors Calamitas
Secuta est velociter et secuta est velocius donec sua carmina unum onus tulit -
Donec neniae suae Spei hoc melancholicum onus tulit
De ‘Numquam - numquam posthac.’”
Sed Corvo, adhuc fallante meum animum tristem subridere,
Protinus rotavi sedem cum pulvinis prae ave statuaque ianuaque;
Tum, in pulvinum summergens, me persuasi ut connectam
Imaginationem in imaginationem, cogitans quod haec infausta aves praeteriti temporis
Quod haec foeda, inhabilis, horrida, macra et infausta aves praeteriti temporis
Significavit in crociendo, “Numquam posthac.”
Hoc sedebam, implicatus in divinando, sed nullam syllabam exprimens,
Avi cuius oculi ignei nunc usserunt in centrum mei pectoris;
Hoc plusque sedebam, divinans, capite meo faciliter recubante
In bombycino aequore pulvini super quod lux lampadis pascet oculos,
Sed cuius bombycinum aequor cum luce lampadis pascens oculos,
Ea premet, ah, numquam posthac!
Tum, credidi, aer factus est densior, suffitus ab ignoto turibulo
Vibrato ab Seraphis quorum gradi tinniverunt in solo molle.
“Miser,” clamavit, “Deus tuus tibi commodavit - ab his angelis tibi misit
Cessationem - cessationem et nepenthem, de memoriis tuis Lenorae;
Bibe, oh! bibe hanc suavem nepenthem et obliviscere hanc perditam Lenoram!”
Dixit Corvus, “Numquam posthac.”
“Propheta!” dixi, “res mali! - propheta nihilominus, si avis aut diabolus! -
Utrum Tentator misit, an tempestas te iecit hic ad litus,
Desolate, adhuc omnes impavide, in hac terra deserti incantate -
In hac domu ab Horrore frequentata - mihi dic vere, imploro -
Estne - estne balsamum in Gileadis - mihi dic - mihi dic vere, imploro!”
Dixit Corvus, “Numquam posthac.”
“Propheta!” dixi, “res mali! - propheta nihilominus, si avis aut diabolus! -
Per hoc Caelum quod super nos flectet - per hunc Deum nos ambo adoramus -
Dic huic animae cum dolore oneratae si, intra hanc distantem Edenem,
Amplectar virginem sanctam quam angeli appellant Lenoram -
Amplectar virginem raram radiantemque quam angeli appellant Lenoram.”
Dixit Corvus, “Numquam posthac.”
“Hoc verbum sit nostrum signum in discedendo, avis aut Erinys!” ululavi, surgens -
“Redi in tempestatem et oram Plutonianam Noctis!
Relinque nullam plumam atram ut signum huius mendacii quod tua anima dixit!
Relinque meam solitudinem irruptam! - desere statuam super meam ianuam!
Amove rostrum tuum ex corde meo, et amove tuam formam ex mea ianua!”
Dixit Corvus, “Numquam posthac.”
Et Corvus, numquam volitans, nihilominus sedet, nihilominus sedet,
In pallida statua Palladis super ianuam camerae meae;
Et sui oculi habent similitudinem cuius daemonis qui somniat,
Et lux lampadis super eum fluens iacit umbram suam in solo;
Et anima mea ex hac umbra quae iacet fluitans in solo
Tolletur - numquam posthac!
1. In this document, I have used quod as in medieval Latin to mean “that” in indirect statement (e.g. dicit quod Marcus est mentula, “he says that Marcus is a prick”), as opposed to the accusative-infinitive construction of classical Latin (e.g. dicit Marcum mentulam esse, literally, “he says Marcus to be a prick”). Purists may object, but I think that the accusative-infinitive construction would have made Poe’s lines rather clunky and ponderous.
2. remurmuravit, “murmured back.” I made this word up, but I would not be surprised if it in fact existed in some Roman poet’s repertoire.
3. relevantiam, “relevancy.” I made this one up too, but again, I wouldn’t be surprised if it’s actual Latin that just wasn’t in my dictionary.