Leave a comment

javakhk November 22 2011, 15:27:38 UTC
Գիլյանց ջան, լաավ էլի… Ի՞նչ դասագրքեր, ի՞նչ բաներ…

Հայաստանում քանի՞ լուրջ դասագիրք է գրվել, ասենք, մաթեմատիկայից: Եթե ուզեի վիճել անպայման «հաղթելու» ցանկությամբ, կխնդրեի այդ դասագրքերի ցանկը բերել: Բայց սա մի բնագավառ է, որտեղ մենք պարտված ենք…

Հազար անգամ գլուխները քարով են տվել այն խելոքները, որոնք դեռ սովետի ժամանակներից ներշնչել են, որ Հայաստանի բնական գիտությունները նենց ոչինչ միջազգային բարձր մակլարդակի վրա են եղել:
Առանձին պրոֆեսորներ, որոնք միջազգային մակարդակ են ունեցել, եղել են ու կան: Նրանց շուրջը երբեմն ձեւավորվել է աշակերտների ու հետեւորդների խմբեր: Ու վսյո…

> Հակասությունդ այստեղ է «Եւ այս համակարգում գործիքներից մեկը միջազգային առաջատար բուհերի մասնագետների այցելություններ են Հայաստան ԿԱՄ այդ բուհերի մասնաճյուղերի բացումը այստեղ: » Սրանք տարբեր բաներ են։ Այցելությունները նպաստում են տեղում գիտության զարգացմանը, իսկ բուհերի մասնաճյուղերի բացումը (ինչը փորձում են անել) միայն ուղեղների արտահոսք է ապահովելու...

Անձամբ շփվել եմ տարբեր մասնագետների հետ, որոնք աշխատել են նման մասնաճյուղերում տարբեր զարգացող երկրներում: Բրազիլիայում, օրինակ, մեծ աշխատավարձերով հրապուրում բերում են տարբեր երկրներից մասնագետներ: է իրենց բուհերում աշխատելու, թէ մասնաճյուղերում: Վերջերս Բրազիլիան հրապարակված գիտական հոդվածների քանակով անցավ Ռուսաստանից…

Ասածս ի՞նչ է: Այո, արտասահմանյան համալսարանի մասնաճյուղը կարող է լինել եւ ուղեղների արտահոսքը արագացնող գործոն: Բայց կարող է եւ ՉԼԻՆԵԼ այդպիսին: Եթե երկրում բռադիությունն է տիրում, ապա տասնյակ հազարներ կգնան: Դրանցից մի քանի հարյուրն էլ (այսինքն՝ միայն մի տոկոսը) կգնան համալսարանական «կանալներով»:
Եւ հակառակը, եթե հաջողվի բառադիության դեմն առնել, ապա դա կլինի առաջին հերթին կրթված մարդկանց միջոցով, այսինքն՝ համալսարանները կնպաստեն, որ այն տասնյակ հազարները չգնան:

Համալսարանը обоюдоострый բան է...

Reply

koreolan November 22 2011, 15:46:16 UTC
///Հայաստանում քանի՞ լուրջ դասագիրք է գրվել, ասենք, մաթեմատիկայից:///

Եթե խոսքը ԲՈՒՀ-ական դասագրքերի մասին է, ապա կոնկրետ մաթեմատիկայից կան հայ հեղինակների հայերենով շատ լավ դասագրքեր, այդ թվում նոր դասագրքեր, բայց այդ շատ լավ դասագրքերն ուսումնական պրոցեսում անհրաժեշտ նյութի մեկ տոկոսն էլ չեն կազմում, ընդ որում այդ մեկ տոկոսը առավելագույն հնարավոր քանակն է, որ կարելի է ապահովել եղած ռեսուրսներով (ի նկատի ունեմ և մարդկային, և ֆինանսական ռեսուրսները)։

Իսկ, եթե մարդը ցանկանում է զբաղվի մաթեմատիկա գիտությամբ, ապա դասագրքերից այստեղ արդեն առանձնապես օգուտ չկա, իսկ հայալեզու գիտական գրականության մասին խոսելն արդեն ուղղակի անիմաստ է։ Մաթեմատիկական նույնիսկ ամենափոքր խնդրի շուրջ տարեկան մի քանի անգամ ավելի շատ գիտական հոդված ու ուսումնասիրություն է հրապարակվում, քան Հայաստանում թարգմանիչ կա ու ճնշող մեծամասնությունն անգլերենով։

Reply

javakhk November 22 2011, 15:59:28 UTC
> իսկ հայալեզու գիտական գրականության մասին խոսելն արդեն ուղղակի անիմաստ է։ Մաթեմատիկական նույնիսկ ամենափոքր խնդրի շուրջ տարեկան մի քանի անգամ ավելի շատ գիտական հոդված ու ուսումնասիրություն է հրապարակվում, քան Հայաստանում թարգմանիչ կա ու ճնշող մեծամասնությունն անգլերենով։

Այո: Այ սա արդեն բնական գիտություններին ավելի ՄՈՏ կանգնած մարդու կարծիք է:

Միայն մի բան ճշտեմ հետեւյալի հետ կապված.

> Եթե խոսքը ԲՈՒՀ-ական դասագրքերի մասին է, ապա կոնկրետ մաթեմատիկայից կան հայ հեղինակների հայերենով շատ լավ դասագրքեր, այդ թվում նոր դասագրքեր

Մի քիչ օպտիմիստական գնահատական է: Ընդ որում այդ գրքերը հիմնականում ընդհանուր դասընթացին, ցածր կուրսերին են վերաբերվում:

Իսկ ավելի ԲԱՐՁՐ մակարդակի վրա, այսինքն բարձր կուրսի սպեցկուրս կամ ասպիրանտական աշխտանք… ԱՅԴ մակարդակի վրա ես ՉԷԻ ասի, թէ, «կոնկրետ մաթեմատիկայից կան հայ հեղինակների հայերենով շատ լավ դասագրքեր»:

> , բայց այդ շատ լավ դասագրքերն ուսումնական պրոցեսում անհրաժեշտ նյութի մեկ տոկոսն էլ չեն կազմում

Էհհ…

Reply

koreolan November 23 2011, 05:57:44 UTC
Այո, իհարկե, խոսքն ընդհանուր դասընթացի գրքերի մասին էր։

Reply

javakhk November 23 2011, 06:08:35 UTC
> Այո, իհարկե, խոսքն ընդհանուր դասընթացի գրքերի մասին էր։
Առանց այդ կետի մի քիչ համարձակ պնդում կլիներ:
:-)
Ինձ միշտ զարմացրել է, թէ ինչու Հայաստանում հումանիտար կրթությամբ մարդկանց շրջանում այդպիսի գերազանցված կարծիք կա Հայաստանի ֆիզիկայի, բաթեմատիկայի ու ֆիմիայի ոլորտների մակարդակի մասին:

Հիշում եմ, որ ՀՍՍՀ վերջին տարիներին Հայոց բանասիրությունից Հայաստանում ավելի շատ գիտությունների դոկտոր կար, քան մաթեմատիկայից՝ գիտությունների թեկնածու: Հավանաբար հումանիտար ոլորտում վիճակը ավելի ծանր էր, ու դրա ֆոնի վրա ֆիզ-մաթ ուղղությունը ավելի բարվոք էր երեւում: ՍՍՀՄ-ում բնական գիտույթւոնների վրա Մոսկվայից վերահսկողությւոն կար ու ամեն հելնողին գիտական աստիճան չէին տալիս բնական գիտույթունների ոլորտում: Իսկ հումանիտար ոլորտը տեղական լեզուներով էր, ու երեւի ավելի անկախ Մոսկվայից: Դատելով Ադրբեջանում “զարգացված” Ալբանական մեՆձ մշակույթի մասին տեսություններից, երեւի այդպես էլ եղել ...

Reply

gilantc November 22 2011, 15:48:20 UTC
Եթե մասնագետներ ես հրավիրում՝ այլ բան է՝ փորձի փոխանակում, իսկ եթե մասնաճյուղ ես բացում՝ այլ... Քո իսկ բերած Բրազիլիայի օրինակը խոսում է այդ փաստի մասին։ Նրանք ոչ Քեմբրիջի, ոչ էլ Լոմոնոսովկայի մանաճյուղ չեն բացել, նրանք մասնագետներ են բերել...
Իսկ մնացածի մասին լրջորեն կարող են նեղ մասնագետները բանավիճել, քանի որ նույն ռադիոֆիզիկայի ոլորտում Հայաստանում ուսումնեսիրություններ են եղել, որոնց մակարդակին ոչ մի եվրոպական երկիր չի ձգել։ Ես ուզում եմ ասել, որ ամեն ինչ մերժելն էլ տեղին չի։ Մեր ունացածից (անգամ թերի կամ ուղղակի վատ) հրաժարվելը շատ վատ հոգեբանություն է։ Մեր լամպերը լավ չէին։ Փոխանակ լավը դարձնեինք, սկսեցինք ուրիշինը ներկրել... Ո՞ւմ համար լավ եղավ... Միայն գործարանի տարածք վարձակալող մի երկու աննպատակ օֆիսի ու շենքի տիրոջ... Իսկ կորցրեցինք ոչ միայն աշխատատեղեր, այլև արտադրատեսակ... Իսկ երիտասարդ մի գիտնական էլ դադարե մտածել, թե ինչ տեսակ լամպ կարելի է հնարել ու գործարանին վաճառել, որ համաշխարհային մակարդակով մրցունակ լինի... Լիքը հարցեր... Մերը միշտ վատն ա հոգեբանությունը սպանիչ է։ Դա չի նշանակում, թե վատ բաների վրա պիտի աչք փակենք, բայց սեփական ամեն բան թերագնահատելն ու սեփականից հրաժարվելն էլ կործանարար է։

Reply

javakhk November 22 2011, 16:16:01 UTC
Լամպերի օրինակի հետ համամիտ եմ, իհարկե:

Մի քանի տարի առաջ գերմանական համալսարաններից մեկը մեծ դժվարությամբ կարողացավ իր կողմը քաշել ու աշխատելու հրավիրել տվյալ ճյուղում շատ հայտնի մի նոբելյան դափնեկրի: Բայց մի նրբություն կար. նա գերմաներեն չգիտեր!!! Հատուկ իր համար թույլ տվեցին, որ նա անգամ ցածր կուրսերում էլ անգլերեն լեկցիա կարդա:

Գիլյանց ջան, բացահայտ երեւում է, որ շատ հումանիտար կրթության եւ ուղղվածության անձ էս, քիչ շփված բնական գիտությունների ոլորտին...
:-)

Reply

gilantc November 22 2011, 16:23:56 UTC
Ջավախք ջան, առաջին բարձրագույնս տեխնիկական է՝ ԵրՊԻ, շինֆակ, սիրածս առարկաներից մեկը՝ գծագրական երկրաչափություն... ։))) Էդ հետո, երբ վզիցս բռնած բերին մտցրին գրականություն, Մոսկվայի Գորկու անվան գրական ինստիտուտն էլ ավաչտեցի...
Ու տես, որ էլի շատ կարևոր նրբերանգ ինքդ շեշտեցիր՝ «Բայց մի նրբություն կար. նա գերմաներեն չգիտեր!!! Հատուկ իր համար թույլ տվեցին, որ նա անգամ ցածր կուրսերում էլ անգլերեն լեկցիա կարդա: » Մեկնաբանություններն ավելրոդ են... Արդեն այդ մասին խոսել ենք։
Իսկ լամպերի օրրնակը միակը չի, վերցրու ցանկացած քանդված ոլորտ՝ տեքստիլ, մեքենաշինություն, քիմիա...

Reply

javakhk November 22 2011, 16:32:27 UTC
Ի նկատի ունեի այն, որ հատուկ իր համար թույլ տվեցին, որ անգամ ՑԱԾՐ կուրսերում անգլերեն լեկցիա կարդա: Այսինքն ԲԱՐՁՐ կուրսերում եւ ասպիրանտուրայում այդ հարցը ընդհանրապես պրոբլեմ չառաջացրեց:
:-)

Reply

gilantc November 22 2011, 16:40:35 UTC
Ես դա հասկանում եմ։ Եթե գիտես, ապա մեզ մոտ ասպիրանտական մինիմումների մեջ երկու օտար լեզուն պարտադիր է։ Իսկ ինչ ես կարծում, լեզվական այնպիսի միջավայրում, երբ դպրոցը գերմաներեն է, ցածր կուրսերը գերմաներեն է (օտար լզուների լավ դասավանդմամբ), բարձր կուրսում կամ գիտական աշխատությունները նա ո՞ր լեզվով է գրելու իր սեփական աշխատությունները...
Իսկ ռուսերեն դպրոց ավարտած ու ռուսական ինստիտուտի հայաստանյան մասնաճյուղի ուսանողը՞...
Էլ չեմ ասում, որ մերոնք ոչ թե նոբելյան մրցանակակիր են բերելու դասավանդելու, այլ տեղական կադրերի միջոցով են ամեն ինչ կազմակերպելու, բայց պարտադրելու են, որ ամեն ինչ ռուսերեն անցեն...

Reply

javakhk November 22 2011, 16:48:34 UTC
> նա ո՞ր լեզվով է գրելու իր սեփական աշխատությունները...

Գրելու է անգլերեն: Եթե այդ լեզուն լավ չգիտի, ապա իզուր է լրջորեն զբաղվում որեւե բնական գիտությամբ: Ընդ որում արդարացումներ, թէ՝ «Մեր դպրոցում օտար լեզուն գերմանաերեն էր», կամ «Մեր անգլերենի դասատուն վատն էր, դրա համար չգիտեմ», կարող է իզուր չբերել…

> մերոնք ոչ թե նոբելյան մրցանակակիր են բերելու դասավանդելու, այլ տեղական կադրերի միջոցով են ամեն ինչ կազմակերպելու, բայց պարտադրելու են, որ ամեն ինչ ռուսերեն անցեն...

Նոբելյան մրցանակակիր չեն բերի, բայց տեական կադրերով էլ պարտաֆիր չի սահմանափակվեմ: Անձամբ գիտեմ Մոսվայի համալսարանի մի քանի ՇԱՏ առաջնակարգ մասնագետների, որոնք տարեկան մի 3 ամիս գնում են Աստանայում են դասավանդում: Դրանով իրենք բարձր ստանդարտ են դնում, որ տեղական կադրերն էլ հետ չմնանա շատ:

> Իսկ ռուսերեն դպրոց ավարտած ու ռուսական ինստիտուտի հայաստանյան մասնաճյուղի ուսանողը՞...

Եթե Հայստանում է ավերտել, ինչի՞ պիտի դպրոցը ռուսական լինի…

Reply

gilantc November 22 2011, 16:57:01 UTC
Լեզուն լավ գիտի, բայց ինքը մտածում ու գրում-ստեղծում է իր լեզվով։ Էդ հետո է թարգմանում, քանի որ խնդիր չունի իմանալու հետ...
Աստանայում դասավանդում են, բա սլավոնականում, որ պետական է, հայ-ռուսական, ինչի ոչ մի ռուսաստանցի չի դասավանդում... քանի որ խնդիրը այստեղ կրթությանն ու գիտությանը զարկ տալը չէ, այլ «ռուսիֆիկացիան»...
Բա լեզվի օրենքն ինչի՞ փոխեցին... Որ Հայաստանում ռուսական դպրոց լինի, որ էդ դպրոցից հետո ռուսական բուհ լինի, որտեղ կարևորը ոչ թե մակարդակն է, այլ...
Բռնաբարեկամություն...

Reply

javakhk November 22 2011, 17:10:34 UTC
> Աստանայում դասավանդում են, բա սլավոնականում, որ պետական է, հայ-ռուսական, ինչի ոչ մի ռուսաստանցի չի դասավանդում... քանի որ խնդիրը այստեղ կրթությանն ու գիտությանը զարկ տալը չէ, այլ «ռուսիֆիկացիան»...

Աստանայում էլ են դասավանդում МГУ-ի դասախոսները, Դուշամբեում էլ, Բաքվում էլ, Ղրիմում էլ: Հատուկ հենց Երեւանում ինչու՞ պիտի ԱՅԼ կերպ լինի:

Իսկ Սլավոնականը… չնայած իր բավականին լավ կազմակերպմանը եւ ներքին կոռեկտ կարգ ու կանոնին (որով ՉԻ կարող փայլել Երեւանի պետական համալսարանը), Սլավոնականը չունի այդ “размах”ը հենց միայն թեկուզ տնտեսական առումով: Օրինակ՝ Սլավոնականի աշխատավարձերը ԵՊՀ-ի աշխատավարձերից բարձր են միայն մի 30-40 տոկոսով: Իսկ Աստանայի համալսարանը МГУ-ի դասախոսներին կանչում է МГУ-ի աշխատավարձեին 2-3 անգամ գերազանցող աշխատավարձերով: Այսինքն՝ Երեւանում МГУ-իմասնաճյուղ բացելու համար պետք են շատ ու շատ մեծ փողեր: Ես կասկաժծում եմ, որ ՀՀ կառավարությունը կտա այդ փողերը այն դեպքում, երբ իր սեփական գիտնականներն են սոված չաստուշկա պարում: Այսինքն՝ կարող էսպես լինի՝ МГУ-ի մասնաճյուղի անվան տակ շախ տալով մի հատ ռուսական գիմնազիա բացեն, իսկ բուն մասնաճյուղի բացումը հետաձգեն մի 200 տարով...

Reply

gilantc November 22 2011, 17:17:47 UTC
Մենակ սրան եմ պատասխանում «Այսինքն՝ Երեւանում МГУ-իմասնաճյուղ բացելու համար պետք են շատ ու շատ մեծ փողեր: Ես կասկաժծում եմ, որ ՀՀ կառավարությունը կտա այդ փողերը այն դեպքում, երբ իր սեփական գիտնականներն են սոված չաստուշկա պարում: Այսինքն՝ կարող էսպես լինի՝ МГУ-ի մասնաճյուղի անվան տակ շախ տալով մի հատ ռուսական գիմնազիա բացեն, իսկ բուն մասնաճյուղի բացումը հետաձգեն մի 200 տարով... », քանի որ մնացածի հետ ուղղակի համաձայն չեմ, մեր դեպքում փորձն արդեն իսկ կա...
Եղբար, փողերը ռուսաստանը կտա, քանի որ իրենց այս ծրագրերի համար, նրանք ոչ մի բանի առաջ կանգ չառան։ Նրանք լավ գիտեն որտեղ ինչ մեխանիզմ է աշխատում...

Reply

javakhk November 22 2011, 17:22:35 UTC
Մնում է հուսալ, որ մեր չինովնիկները ըստ բարի տրադիցիայի այդ փողերը կուտեն, ու Ռուսաստանի ռուսիֆիկացիոն ծրագրերը հերթական անգամ վարի կգնան Հայոց բազմաչարչար հողի վրա...
:-)

Reply

gilantc November 22 2011, 17:40:49 UTC
Հա, այս պարագայում մեր հույսը կոռուպցիան ու մսխումն է ։))))))))))))))

Reply


Leave a comment

Up