Родословная
Сегодня решила разместить свою родословную.
Радзімай нашых продкаў з'яўляецца невялікая, закінутая ў забалочаных лясах Беларусі вёска Калпея.
Нашыя продкі былі сялянамі, займаліся хлебаробствам, жылі ў цемры, патрэбе і невуцтве.
Вёска Калпея налічвала каля сарака бярвеністых хат, пакрытых саломай, з землянымі падлогамі, маленечкімі вокнамі і велізарнай рускай печчу з ляжанкамі пасярэдзіне. Хаты з гаспадарчымі пабудовамі, гумнамі, скляпамі цесна прыціскаліся адзін да аднаго і ўтваралі адну, каб раз'ехацца двум падводам, вуліцу. Такая скучаная забудова з саламянымі дахамі была прычынай нярэдкіх, спусташальных пажараў. Урокаў з гэтага сяляне не здабывалі, і новыя пабудовы ўзводзілі на месцы свежых пажарышчаў.
Школы ў вёсцы не было, і дзеткі хадзілі за 5 км у суседнюю невялікую вёску Трылесіна. Найбліжайшым гандлёва-прамысловым цэнтрам і чыгуначнай станцыяй было мястэчка Смаргонь, у 5 - 6 км ад Калпеі. Паміж Смаргонню і Калпіёй працякала лесасплаўная тады рака Вілія, якая ўпадае каля Коўна (Каўнас) у Нёман.
У доўгія зімовыя вечары ў палове калпеянскіх хат цьмяна гарэлі газавыя лямпы, іншая палова вёскі паліла лучыны. Тры чвэрці насельніцтва Калпеі вызнавалі каталіцкую веру, астатнія - праваслаўную. У вялікія святы маліцца хадзілі ў Смаргонь, дзе былі і касцёл і царква. У велікодныя дні ўсёй сям'ёй выязджалі на размалёванымі стужкамі вазах, а на каляды - на санках (зімы тады былі суровыя і снежныя).
У выніку непазбежных унутрысямейных падзелаў на часткі адных і тых жа ўчасткаў зямлі, надзелы ўяўлялі сабою вузкія, доўгія палоскі (папружкі), змесцаваныя на трох, аддалёных адзін ад аднаго палях. Зямельныя ўчасткі паміж суседзямі пазначаліся межамі. Глеба была падзолістая, патрабавала вялікай колькасці арганічнага ўгнаення, якога год ад года недаатрымлівала. Аралі зямлю драўлянымі сахамі, скародзілі - драўлянымі баронамі. Зямля засявалася зімавым жытам, увесну сеялі ячмень, гарох, грэчку і бульбу. Ураджай збожжавых быў невялікі, бульбачка ж расла добра і служыла асноўным прадуктам харчавання для сялян і скаціны і ратавала пры нішчымніцы.
Збожжа на муку размолвалі ў хатніх каменных, ручных жоранах і гаспадыні выпякалі вельмі смачны, духмяны аржаны хлеб. На нізінах, побач з жыллём разводзілі гароды, дзе выгадоўвалі капусту, моркву, лук, рэдзьку. На зіму запасаліся грыбамі і ягадамі - лясы былі вельмі дрымучыя. Пазней сталі саджаць фруктовыя сады з яблынямі, грушамі, слівамі і вішнямі. У некаторых былі пчальнікі. З тэхнічных культур сеялі лён, каноплі і рапс. З лёну пасля цяжкіх і доўгіх прац ткалі трывалае палатно. Амаль у кожнай сялянскай гаспадарцы ўтрымоўвалі аднаго каня, карову, пару авечак, курэй, качак, а да каляд адкормлівалі кабана.
На зіму мужчыны сыходзілі на заробкі, галоўным чынам на лесапільню. Самыя адважныя і рызыкоўныя з'яджалі ў Амерыку, Аргентыну. Адтуль, як правіла, не вярталіся, прырасталіся там.
Дзядзька Юзік, успамінаючы сваё дзяцінства (гэта было напачатаку 20 стагоддзя), піша, што ў адносінах паміж людзьмі панавалі грубіянства, цемра і невуцтва. Моцныя крыўдзілі слабых, квітнела несправядлівасць, зайздрасць, варожасць. Ён быў сведкай крывавых боек паміж братамі пры дзяльбе зямельных надзелаў і беднай спадчыны. Ён успамінае, што быў відавочцам бессэнсоўных п'яных калатнін, у якіх брала ўдзел палова насельніцтва вёскі. Падчас гэтага дзікага буянства руйнаваліся платы, выломліваліся дзверы, біліся вокны ў сялянскіх хатах. Дэбашыры-ініцыятары, як правіла, заставаліся бяскарнымі.
Мяне ў 50-х гадах адпраўлялі на лета да мамчыных цётак, і я добра памятаю бойкі з-за меж надзелаў паміж суседзямі і братамі; памятаю, што лічылася непрыстойным, калі на вяселлі не было бойкі з крывёй; памятаю сваркі суседак з задзіраннем спадніц і паказваннем адзін аднаму голых азадкаў.
Канфлікты ўзнікалі і назапашваліся па існых дробязях: толькі суседская курыца ці парася зойдзе ў гарод, дзіцяці - падніме зваліўшыся яблык ці, праходзячы, сарве ў суседа струк гароху, як адразу ўзнікала гучная, брудная лаянка, у якую ўцягваліся дарослыя і дзеці.
Радзімай нашых продкаў з'яўляецца невялікая, закінутая ў забалочаных лясах Беларусі вёска Калпея.
Нашыя продкі былі сялянамі, займаліся хлебаробствам, жылі ў цемры, патрэбе і невуцтве.
Вёска Калпея налічвала каля сарака бярвеністых хат, пакрытых саломай, з землянымі падлогамі, маленечкімі вокнамі і велізарнай рускай печчу з ляжанкамі пасярэдзіне. Хаты з гаспадарчымі пабудовамі, гумнамі, скляпамі цесна прыціскаліся адзін да аднаго і ўтваралі адну, каб раз'ехацца двум падводам, вуліцу. Такая скучаная забудова з саламянымі дахамі была прычынай нярэдкіх, спусташальных пажараў. Урокаў з гэтага сяляне не здабывалі, і новыя пабудовы ўзводзілі на месцы свежых пажарышчаў.
Школы ў вёсцы не было, і дзеткі хадзілі за 5 км у суседнюю невялікую вёску Трылесіна. Найбліжайшым гандлёва-прамысловым цэнтрам і чыгуначнай станцыяй было мястэчка Смаргонь, у 5 - 6 км ад Калпеі. Паміж Смаргонню і Калпіёй працякала лесасплаўная тады рака Вілія, якая ўпадае каля Коўна (Каўнас) у Нёман.
У доўгія зімовыя вечары ў палове калпеянскіх хат цьмяна гарэлі газавыя лямпы, іншая палова вёскі паліла лучыны. Тры чвэрці насельніцтва Калпеі вызнавалі каталіцкую веру, астатнія - праваслаўную. У вялікія святы маліцца хадзілі ў Смаргонь, дзе былі і касцёл і царква. У велікодныя дні ўсёй сям'ёй выязджалі на размалёванымі стужкамі вазах, а на каляды - на санках (зімы тады былі суровыя і снежныя).
У выніку непазбежных унутрысямейных падзелаў на часткі адных і тых жа ўчасткаў зямлі, надзелы ўяўлялі сабою вузкія, доўгія палоскі (папружкі), змесцаваныя на трох, аддалёных адзін ад аднаго палях. Зямельныя ўчасткі паміж суседзямі пазначаліся межамі. Глеба была падзолістая, патрабавала вялікай колькасці арганічнага ўгнаення, якога год ад года недаатрымлівала. Аралі зямлю драўлянымі сахамі, скародзілі - драўлянымі баронамі. Зямля засявалася зімавым жытам, увесну сеялі ячмень, гарох, грэчку і бульбу. Ураджай збожжавых быў невялікі, бульбачка ж расла добра і служыла асноўным прадуктам харчавання для сялян і скаціны і ратавала пры нішчымніцы.
Збожжа на муку размолвалі ў хатніх каменных, ручных жоранах і гаспадыні выпякалі вельмі смачны, духмяны аржаны хлеб. На нізінах, побач з жыллём разводзілі гароды, дзе выгадоўвалі капусту, моркву, лук, рэдзьку. На зіму запасаліся грыбамі і ягадамі - лясы былі вельмі дрымучыя. Пазней сталі саджаць фруктовыя сады з яблынямі, грушамі, слівамі і вішнямі. У некаторых былі пчальнікі. З тэхнічных культур сеялі лён, каноплі і рапс. З лёну пасля цяжкіх і доўгіх прац ткалі трывалае палатно. Амаль у кожнай сялянскай гаспадарцы ўтрымоўвалі аднаго каня, карову, пару авечак, курэй, качак, а да каляд адкормлівалі кабана.
На зіму мужчыны сыходзілі на заробкі, галоўным чынам на лесапільню. Самыя адважныя і рызыкоўныя з'яджалі ў Амерыку, Аргентыну. Адтуль, як правіла, не вярталіся, прырасталіся там.
Дзядзька Юзік, успамінаючы сваё дзяцінства (гэта было напачатаку 20 стагоддзя), піша, што ў адносінах паміж людзьмі панавалі грубіянства, цемра і невуцтва. Моцныя крыўдзілі слабых, квітнела несправядлівасць, зайздрасць, варожасць. Ён быў сведкай крывавых боек паміж братамі пры дзяльбе зямельных надзелаў і беднай спадчыны. Ён успамінае, што быў відавочцам бессэнсоўных п'яных калатнін, у якіх брала ўдзел палова насельніцтва вёскі. Падчас гэтага дзікага буянства руйнаваліся платы, выломліваліся дзверы, біліся вокны ў сялянскіх хатах. Дэбашыры-ініцыятары, як правіла, заставаліся бяскарнымі.
Мяне ў 50-х гадах адпраўлялі на лета да мамчыных цётак, і я добра памятаю бойкі з-за меж надзелаў паміж суседзямі і братамі; памятаю, што лічылася непрыстойным, калі на вяселлі не было бойкі з крывёй; памятаю сваркі суседак з задзіраннем спадніц і паказваннем адзін аднаму голых азадкаў.
Канфлікты ўзнікалі і назапашваліся па існых дробязях: толькі суседская курыца ці парася зойдзе ў гарод, дзіцяці - падніме зваліўшыся яблык ці, праходзячы, сарве ў суседа струк гароху, як адразу ўзнікала гучная, брудная лаянка, у якую ўцягваліся дарослыя і дзеці.