Субхашиты о санскрите
Выкладываю очередную Восьмерицу строф о санскрите, сочинившуюся экспромтом обычными шлоками-ануштубхами.
abhyāsaś cen na vāco vai pragatiḥ saṃskṛte na hā /
taddrume śuṣyati stambhaḥ pattrāṇi nipatanti hi //1//
secanaṃ saṃskṛtataroḥ tadabhyāsena vartate /
tasmin sati dine nakte vyomani prati rohati //2//
saṃskṛtāyām alaṅkāro bhāṣāyām puruṣasya vai /
paruṣā kutsitā bhāṣā kurūpā narakāvahā //3//
durjanasya ca bhāṣā re vikṛtā saṃskṛtā na sā /
tasya vā abhiśastir hi praśastiḥ sujanāt kila //4//
śapato bhāṣate pāpo bhāratyāṃ dhārmiko vadet /
prathamasya gatir dīnā dvitīyasya surakṣitā //5//
satyavāco narasyāho nindanaṃ caiva saṃskṛtam /
anṛtasya tu pāpasya viṣadā vāk ca mārakā //6//
dhigdaṇḍe saṃskṛtenokte vāgdaṇḍaḥ sukṛtaṃ bhavet /
apabhraṃśe tu pūjāyāṃ niraye phalyate ca sā //7//
bhūyān nirantaraṃ pāṭhaḥ pāṭhanaṃ saṃskṛtasya ca /
no cel lokalayo lopo devānāṃ krodhanāt tathā //8//
************************
(1)
Если речь богов не упражнять,
Возрастанья нам в санскрите не видать!
Его древо без вод высыхает
И листва, точно пыль, облетает.
(2)
Упражненьями древо санскрита
Поливаем без устали скрыто!
Кто сие и днём, и ночью сотворяет,
Древо Речи у того до неба вырастает!
(3)
Речь совершенная - се украшенье мужа,
А грубая - нелепа, неуклюжа,
Вo ад ввергает. Что сей речи хуже?
(4)
Реченья негодяя некрасивы,
Лишь ругани нечистые изливы!
Изящно славословие исходит
Из добрых уст и к радости приводит.
(5)
Дурного глóтка изливает грязь,
Уста благого - славословий вязь.
Путь первого ничтожен и убог,
Второго охраняет Бог!
(6)
Правдоречивого хуленье мужа
Изящно, совершенно и уклюже.
Лжеца же злобный и грязный язык
Смертельный яд извергать привык!
(7)
Хула, чья речь - святой санскрит,
Лишь благодатной чистотой горит.
По фене бóтана хвала
Плодами в ад тебя ввела!
(8)
Санскрит да изучаем,
Ему да научаем!
Ведь без санскрита мир не устоит,
От ярости богов сгорит!
***************************************
अभ्यासश्चेन्न वाचो वै प्रगतिः संस्कृते न हा ।
तद्द्रुमे शुष्यति स्तम्भः पत्त्राणि निपतन्ति हि ॥१॥
सेचनं संस्कृततरोस्तदभ्यासेन वर्तते ।
तस्मिंत्सति दिने नक्ते व्योमनि प्रति रोहति ॥२॥
संस्कृतायामलङ्कारो भाषायां पुरुषस्य वै ।
परुषा कुत्सिता भाषा कुरूपा नरकावहा ॥३॥
दुर्जनस्य च भाषा रे विकृता संस्कृता न सा ।
तस्य वा अभिशस्तिर्हि प्रशस्तिः सुजनात्किल ॥४॥
शपतो भाषते पापो भारत्यां धार्मिको वदेत् ।
प्रथमस्य गतिर्दीना द्वितीयस्य सुरक्षिता ॥५॥
सत्यवाचो नरस्याहो निन्दनं चैव संस्कृतम् ।
अनृतस्य तु पापस्य विषदा वाक्च मारका ॥६॥
धिग्दण्डे संस्कृतेनोक्ते वाग्दण्डः सुकृतं भवेत् ।
अपभ्रंशे तु पूजायां निरये फल्यते च सा ॥७॥
भूयान्निरन्तरं पाठः पाठनं संस्कृतस्य च ।
नो चेल्लोकलयो लोपो देवानां क्रोधनात्तथा ॥८॥
*******************************************
(1)
If there is no exercise of speech,
there will be no progress in Sanskrit.
Then the stem of its tree dries up,
and its leaves fall down.
(2)
Sprinkling of the Sanskrit tree happens
through the exercise of it (i. e. of Sanskrit).
If it happens day and night, then it grows towards heaven!
(3)
The ornament of a man is in his purified speech!
The rough speech is contemptible,
ugly, and it leads to hell!
(4)
Alas, the speech of a bad person is deformed;
it not purified.
Verily, he uses to defame (others)
but glorification comes from the good person!
(5)
A villain (usually) swears but a righteous person
speaks in the elegant poetic idiom (Sanskrit).
The path of the first one is miserable
but that of the second one is well protected.
(6)
Even the blame of a man who always speaks truth is purified,
but the speech of the cheating villain
is poisonous as well as deadly.
(7)
If a reprimand is formulated in Sanskrit
this verbal rebuke is a meritorious act.
But if a corrupt language is used (even) in the respectful address,
it brings fruits in the hell.
(8)
May Sanskrit be learned and taught perpetually!
If that is not the case, the world will surely
perish and disappear because of gods' wrath!