партрэт вяскоўца
У ноч з пятніцы на суботу памерла баба Жэня, адна з жыхарак вёскі, дзе знаходзіцца нашае лецішча. Як высьветлілася, ад рака. Яна даволі доўга пакутвала, але ў горад да ўрачоў ехаць не хацела. Нарэсьце, калі адняліся ногі, яе перавезьлі да дзяцей у Віцебск, дзе і паставілі дыягназ. Апошнія дні яна правяла ў хоспісе на абязбольваючых. І вось памерла.
Яе адразу ж адвезьлі назад у вёску, труна і вянкі ўжо былі падрыхтаванымі, і ў нядзелю пахавалі на вясковых могілках. Я глядзеў на праходзячую працэсію па дарозе міма нашага дома. Спачатку ішоў нейкі мужык з крыжом, потым пара вяскоўцаў зь вянкамі, - чамусьці мая бабуля вызвалася таксама ўзяць вянок - потым Зіл, у кузаве якога стаяла труна, ды пара машын родных з горада.
Пра нябожчыкаў альбо ня кажуць нічога, альбо толькі добрае. Таму я паспрабую абысьціся мінімумам слоў. Баба Жэня было ўжо старой, пад 80, здаецца. Яе хата стаяла на ўскрайку вёскі, і яна часьцяком заходзіла да бабулі. Распавядала вясковыя навіны, прасіла таблетак і кпіла, як і ўсе ў вёсцы з панаехаўшых дачнікаў. А яшчэ ёсьць вялікія падозраньні, што і займалася варажбой. Бо ну проста няма каму болей, асабліва калі шмат ужо каго памёрла з тых, хто жыў у вёсцы ад таго часу, 20 гадоў таму, калі мы набылі хату, падкідваць розных выпатрашаных жаб ці ластавак, утыркаць рыбныя косткі ў кветкі і таму падобнае. Ці магла яна, напрыклад, папрасіць сфатаграфавацца побач з яблынькай "у апошні раз", а наступным годам дрэва высыхала. Ці папрасіць якой дапамогі, а потым на ўсю вёску разьнесьці якуюсь хлусьню пра нас. Але ж ладна, узгадаем, што я казаў на пачатку абзаца.
Пагаварым лепш пра партрэт сярэдняга вяскоўца, які амаль цалкам падыдзе і да бабы Жэні.
Ад самага пачатку ўсе яны адмоўна ставіліся да гарадзкіх. Маўляў, чаго прыехалі, навошта вам гэтыя дамы, у горадзе ж кватэры і так ёсьць, чаго дамы набылі, гэта нашая зямля, насамрэч ня іх, а траюраднага брата мужа сястры стрыечнага дзядзькі, але ладна. Калі ў вёсцы зьявіліся дачнікі, мясцовыя ня тое што пра парнікі ня ведалі, нават сарціры ня ў кожнага былі. Ды й зараз ня ў кожнага яны ёсьць. Ці прывязеш якісь добры сорт памідораў, вырасьціш, а мая бабуля, надта шчыры, сардэчны і адказны чалавек, яшчэ і зводзіць каго-небудзь паказаць іх, падзяліцца пладамі, каб вырасьцілі рассаду сабе, а праз пару дзён ноччу скрадуць увесь ураджай ды яшчэ і паламаюць расьліны. Сьмешна сказаць, але ў вёсцы ня ведалі, што такое гарбузы. І вось спачатку іх скралі, а потым, калі мы выпадкова зайшлі ў хату да злодзеяў, пачалі запытвацца, а што гэта такое ў іх вырасла і як гэта гатаваць. Запытаеце, а што міліцыя? А нічога, бо нічога не дакажаш. Раней выклікалі міліцыянта, ён праходзіўся, праводзіў размовы і зьязджаў. Зрэшты, апошнія пару гадоў ужо нічога не крадуць. Бо няма каму. Старыя сталі зусім старымі, а маладыя ці ў турме, ці паразьязджаліся ў райцэнтар, Віцебск ці Мінск. Ну а пра тое, што п'юць усе і шмат, я ўжо й не кажу.
Мне бабуля раз-пораз прапаноўвае напісаць пра нашую вёску гумарыстычны зборнік аповедаў. Ня ведаю, можа быць калі-небудзь я й займусь гэтым, бо сьмешнага хапае. Але я ўсё ж ня ўпэўнены, наколькі гумарыстычным ён атрымаецца.
Ну а калі мая бабуля прыйшла ў нядзелю разьвітацца з Жэняй, першае, што яна пачула, як Пятроўна, бабка і маці галоўных злодзеяў вёскі, перамывала косткі "гэтым дачнікам". Узгадаўся момант, як дзед з бабуляй прыйшлі гадоў восем таму на памінкі Бурака, аднаго зь нямногіх нармальных зь вёскі. Яны прынесьлі бутэльку самаробнага віна, якое ўсе, нават мясцовыя з задавальненьнм п'юць, хоць апошнія і завуць яго кампотам, і штосьці зь ежы. І першае, што пачулі за сталом: "Ну што, прыйшлі на халяўку выпіць?"
Яе адразу ж адвезьлі назад у вёску, труна і вянкі ўжо былі падрыхтаванымі, і ў нядзелю пахавалі на вясковых могілках. Я глядзеў на праходзячую працэсію па дарозе міма нашага дома. Спачатку ішоў нейкі мужык з крыжом, потым пара вяскоўцаў зь вянкамі, - чамусьці мая бабуля вызвалася таксама ўзяць вянок - потым Зіл, у кузаве якога стаяла труна, ды пара машын родных з горада.
Пра нябожчыкаў альбо ня кажуць нічога, альбо толькі добрае. Таму я паспрабую абысьціся мінімумам слоў. Баба Жэня было ўжо старой, пад 80, здаецца. Яе хата стаяла на ўскрайку вёскі, і яна часьцяком заходзіла да бабулі. Распавядала вясковыя навіны, прасіла таблетак і кпіла, як і ўсе ў вёсцы з панаехаўшых дачнікаў. А яшчэ ёсьць вялікія падозраньні, што і займалася варажбой. Бо ну проста няма каму болей, асабліва калі шмат ужо каго памёрла з тых, хто жыў у вёсцы ад таго часу, 20 гадоў таму, калі мы набылі хату, падкідваць розных выпатрашаных жаб ці ластавак, утыркаць рыбныя косткі ў кветкі і таму падобнае. Ці магла яна, напрыклад, папрасіць сфатаграфавацца побач з яблынькай "у апошні раз", а наступным годам дрэва высыхала. Ці папрасіць якой дапамогі, а потым на ўсю вёску разьнесьці якуюсь хлусьню пра нас. Але ж ладна, узгадаем, што я казаў на пачатку абзаца.
Пагаварым лепш пра партрэт сярэдняга вяскоўца, які амаль цалкам падыдзе і да бабы Жэні.
Ад самага пачатку ўсе яны адмоўна ставіліся да гарадзкіх. Маўляў, чаго прыехалі, навошта вам гэтыя дамы, у горадзе ж кватэры і так ёсьць, чаго дамы набылі, гэта нашая зямля, насамрэч ня іх, а траюраднага брата мужа сястры стрыечнага дзядзькі, але ладна. Калі ў вёсцы зьявіліся дачнікі, мясцовыя ня тое што пра парнікі ня ведалі, нават сарціры ня ў кожнага былі. Ды й зараз ня ў кожнага яны ёсьць. Ці прывязеш якісь добры сорт памідораў, вырасьціш, а мая бабуля, надта шчыры, сардэчны і адказны чалавек, яшчэ і зводзіць каго-небудзь паказаць іх, падзяліцца пладамі, каб вырасьцілі рассаду сабе, а праз пару дзён ноччу скрадуць увесь ураджай ды яшчэ і паламаюць расьліны. Сьмешна сказаць, але ў вёсцы ня ведалі, што такое гарбузы. І вось спачатку іх скралі, а потым, калі мы выпадкова зайшлі ў хату да злодзеяў, пачалі запытвацца, а што гэта такое ў іх вырасла і як гэта гатаваць. Запытаеце, а што міліцыя? А нічога, бо нічога не дакажаш. Раней выклікалі міліцыянта, ён праходзіўся, праводзіў размовы і зьязджаў. Зрэшты, апошнія пару гадоў ужо нічога не крадуць. Бо няма каму. Старыя сталі зусім старымі, а маладыя ці ў турме, ці паразьязджаліся ў райцэнтар, Віцебск ці Мінск. Ну а пра тое, што п'юць усе і шмат, я ўжо й не кажу.
Мне бабуля раз-пораз прапаноўвае напісаць пра нашую вёску гумарыстычны зборнік аповедаў. Ня ведаю, можа быць калі-небудзь я й займусь гэтым, бо сьмешнага хапае. Але я ўсё ж ня ўпэўнены, наколькі гумарыстычным ён атрымаецца.
Ну а калі мая бабуля прыйшла ў нядзелю разьвітацца з Жэняй, першае, што яна пачула, як Пятроўна, бабка і маці галоўных злодзеяў вёскі, перамывала косткі "гэтым дачнікам". Узгадаўся момант, як дзед з бабуляй прыйшлі гадоў восем таму на памінкі Бурака, аднаго зь нямногіх нармальных зь вёскі. Яны прынесьлі бутэльку самаробнага віна, якое ўсе, нават мясцовыя з задавальненьнм п'юць, хоць апошнія і завуць яго кампотам, і штосьці зь ежы. І першае, што пачулі за сталом: "Ну што, прыйшлі на халяўку выпіць?"