Чаму мова не аб'ядноўвае?
Расейскамоўныя беларусы: ці гэта магчыма? Апошнім часам у беларускамоўным інтэрнэт - асяроддзі актывізаваліся аўтары (сярод іх вядомыя і паважаныя), якія ставяць пытанне пра перспектывы існавання беларускай мовы як адзінай мовы на нашай зямлі. Наўмысна абвострана яны сцвярджаюць, што расейская мова ў Беларусі непазбежна сканае, гэта толькі пытанне часу. Зразумела, што такое люстэркавае разуменне выкліканае сённяшняю, вельмі кепскаю моўнаю сітуацыяй у Беларусі, справядлівым непрыманнем таго, што робяць улады, каб канчаткова знішчыць матчыну мову беларусаў.
Але ці карысны такі моўны радыкалізм?
Мы бачым усё больш нашых грамадзянаў, якія шчыра лічаць сябе беларусамі, але ў побыце карыстаюцца расейскаю моваю. Пры гэтым паважаюць і беларускую, імкнуцца вывучыць яе. Можа, фактычнае суіснаванне расейскай і беларускай моваў змушае нас шукаць нейкіх кампрамісных варыянтаў?
Адно зразумела: жорсткае і непахіснае непрыманне рэаліяў толькі пагаршае сітуацыю і аб'ектыўна працуе на выцісканне беларускай мовы нават з асяродку патэнцыйных яе прыхільнікаў і носьбітаў.
На днях апублікаваныя ў Беларусі вынікі сацыялагічнага апытання, праведзенага незалежнай лабараторыяй «Новак», выклікалі шок у нацыянальных дзеячаў. Паводле іх, доля грамадзян краіны, у побыце карыстаецца беларускай мовай, звалілася да 3,9 працэнта. Зменшылася таксама колькасць рэспандэнтаў, якія разумеюць беларускую мову, лічаць яе роднай, умеюць чытаць і пісаць на ёй. Гэта эфект не толькі царскай і савецкай русіфікацыі, але і 18-гадовага кіраваньня прэзыдэнта Аляксандра Лукашэнкі, па ініцыятыве якога ў 1995 годзе была уведзена дзяржаўнай руская мова.
З 1991-га да 1995 года ў Беларусі адзінай дзяржаўнай была беларуская мова, актыўна адраджалася, займала сваё месца ў органах улады, адукацыі, культуры і СМІ. Пасля моўнага рэферэндума 1995 рускую мову фармальна атрымала статус роўны з беларускай, але на самой справе - значна вышэй. Пасля таго рэферэндуму ў Беларусі ў многіх гарадах не засталося аніводнай беларускай школы, адміністравання і судаводства перакладзены цалкам на рускую мову, не пішуць законы па-беларуску, няма беларускамоўнага тэлебачання, няма ніводнага беларускамоўнага ВНУ.
Моўнае пытанне на карысць расійскай асабіста вырашыў прэзідэнт Аляксандр Лукашэнка, які называе беларусаў тымі ж рускімі «толькі са знакам якасці», а рускі лічыць роднай мовай для беларусаў.
«Калі хто ставіць пытанне, што руская мова для нас чужая, я не згодны. Мы на рэферэндуме вызначыліся, што ў нас дзве дзяржаўныя мовы: беларуская і руская. І калі хто ставіць пытанне, што руская мова для нас чужая, я не згодны. Гэта наша родная мова, які мы таксама нікому не павінны аддаваць», - заявіў Лукашэнка.
За такую пазіцыю і моўную практыку Аляксандр Лукашэнка меў асабістую падзяку ад расейскага прэзідэнта Уладзіміра Пуціна.
Беларускі прэзідэнт, не гаворыць публічна па беларуску, і беларуская дзяржава зрабілі шмат, каб беларуская мова змаўкала і паступова пераходзіла ў разрад мёртвых. Рэдка дзе цяпер яе пачуеш. Большасць беларусаў, якія прызнаюцца, што не карыстаюцца беларускай мовай, прычынай гэтага называюць адсутнасць беларускамоўнага асяродзя.
Згодна з вынікамі апытання лабараторыі "Новак", 48 адсоткаў беларусаў пакуль не могуць гаварыць на роднай мове, 25 працэнтаў не могуць пісаць і чытаць на ім. 78,7 апытаных лічаць роднай рускую мову, 57,2 - беларуская. Гэта значыць больш за палову фармальна лічаць роднымі дзве мовы, як і казаў Лукашэнка.
Міліцыя біла маладых актывістаў толькі за тое, што размаўлялі на беларуску.
«Беларускую мову дрэнна ведаюць нават студэнты філалагічных факультэтаў, адзначае выкладчык Віцебскага універсітэта Сяргей Міхайлаў.
Мы выпускаем студэнтаў, нават дыктоўку не напішуць. Гэта бяда беларускамоўнай адукацыі. Калі людзі вучыліся ў нас на факультэце ў 90-я гады, у іх была моцная лінгвістычная падрыхтоўка і моўная практыка, адпаведны ўхіл быў і ў самім універсітэце - на размову, дыспуты, - кажа ён. - Зараз жа засталіся маленькія групы, скараціліся гадзіны на вывучэнне беларускай мовы, змяніліся праграмы, менш увагі надаецца камунікатыўным, маўленчых якасцях, пісьменнасці. Мы выпускаем студэнтаў, нават дыктоўку не напішуць. Гэта бяда беларускамоўнай адукацыі. Што не выпадкова і не дзіўна », - адзначыў Сяргей Міхайлаў
Сяргея Міхайлава некалькі разоў запрашалі ў віцебскія суды ў якасці перакладчыка, калі судзілі апазіцыянераў, якія патрабавалі судаводства на роднай мове. Суддзі ў Беларусі павінны весці працэс па беларуску.
Беларуская мова стала мовай апазіцыі, яе можна пачуць на партыйных сходах, мітынгах, яе можна заўважыць на апазіцыйных сайтах у інтэрнэце. Бывала, што міліцыя ў Мінску збівала маладых актывістаў толькі за тое, што размаўлялі па беларуску. Можна сказаць, што беларуская мова разам з дэмакратычнай апазіцыяй патрапіла пад рэпрэсіі аўтарытарнай улады. І ёсць надзея на дэмакратызацыю Беларусі пасля сыходу ад улады Лукашэнкі, то адраджэнне беларускай мовы ва ўмовах амаль 100-працэнтныя русіфікацыі складзе вельмі цяжкая задача.
Крыніца
Працяг па тэме:
История происхождения беларуского языка
Старабеларуская мова - колішняя ўсходнеславянская літаратурная мова і афіцыйная мова ВКЛ (By, Ru)
Гісторыя мовы літвінаў - сёньняшніх беларусаў. На якой мове размаўлялі ў Вялікім Княстве Літоўскім?
Имена древних беларусов
Дославянский язык беларусов
Настоящий старобеларуский язык
Почему в постсоветской Беларуси все меньше говорят на белорусском языке?
Фота слоўнік - Не маўчы па-беларуску
©Czesław List
Назад → Беларусь Biełaruskaja mova
Але ці карысны такі моўны радыкалізм?
Click to viewМы бачым усё больш нашых грамадзянаў, якія шчыра лічаць сябе беларусамі, але ў побыце карыстаюцца расейскаю моваю. Пры гэтым паважаюць і беларускую, імкнуцца вывучыць яе. Можа, фактычнае суіснаванне расейскай і беларускай моваў змушае нас шукаць нейкіх кампрамісных варыянтаў?
Адно зразумела: жорсткае і непахіснае непрыманне рэаліяў толькі пагаршае сітуацыю і аб'ектыўна працуе на выцісканне беларускай мовы нават з асяродку патэнцыйных яе прыхільнікаў і носьбітаў.
На днях апублікаваныя ў Беларусі вынікі сацыялагічнага апытання, праведзенага незалежнай лабараторыяй «Новак», выклікалі шок у нацыянальных дзеячаў. Паводле іх, доля грамадзян краіны, у побыце карыстаецца беларускай мовай, звалілася да 3,9 працэнта. Зменшылася таксама колькасць рэспандэнтаў, якія разумеюць беларускую мову, лічаць яе роднай, умеюць чытаць і пісаць на ёй. Гэта эфект не толькі царскай і савецкай русіфікацыі, але і 18-гадовага кіраваньня прэзыдэнта Аляксандра Лукашэнкі, па ініцыятыве якога ў 1995 годзе была уведзена дзяржаўнай руская мова.
З 1991-га да 1995 года ў Беларусі адзінай дзяржаўнай была беларуская мова, актыўна адраджалася, займала сваё месца ў органах улады, адукацыі, культуры і СМІ. Пасля моўнага рэферэндума 1995 рускую мову фармальна атрымала статус роўны з беларускай, але на самой справе - значна вышэй. Пасля таго рэферэндуму ў Беларусі ў многіх гарадах не засталося аніводнай беларускай школы, адміністравання і судаводства перакладзены цалкам на рускую мову, не пішуць законы па-беларуску, няма беларускамоўнага тэлебачання, няма ніводнага беларускамоўнага ВНУ.
Моўнае пытанне на карысць расійскай асабіста вырашыў прэзідэнт Аляксандр Лукашэнка, які называе беларусаў тымі ж рускімі «толькі са знакам якасці», а рускі лічыць роднай мовай для беларусаў.
«Калі хто ставіць пытанне, што руская мова для нас чужая, я не згодны. Мы на рэферэндуме вызначыліся, што ў нас дзве дзяржаўныя мовы: беларуская і руская. І калі хто ставіць пытанне, што руская мова для нас чужая, я не згодны. Гэта наша родная мова, які мы таксама нікому не павінны аддаваць», - заявіў Лукашэнка.
За такую пазіцыю і моўную практыку Аляксандр Лукашэнка меў асабістую падзяку ад расейскага прэзідэнта Уладзіміра Пуціна.
Беларускі прэзідэнт, не гаворыць публічна па беларуску, і беларуская дзяржава зрабілі шмат, каб беларуская мова змаўкала і паступова пераходзіла ў разрад мёртвых. Рэдка дзе цяпер яе пачуеш. Большасць беларусаў, якія прызнаюцца, што не карыстаюцца беларускай мовай, прычынай гэтага называюць адсутнасць беларускамоўнага асяродзя.
Згодна з вынікамі апытання лабараторыі "Новак", 48 адсоткаў беларусаў пакуль не могуць гаварыць на роднай мове, 25 працэнтаў не могуць пісаць і чытаць на ім. 78,7 апытаных лічаць роднай рускую мову, 57,2 - беларуская. Гэта значыць больш за палову фармальна лічаць роднымі дзве мовы, як і казаў Лукашэнка.
Міліцыя біла маладых актывістаў толькі за тое, што размаўлялі на беларуску.
«Беларускую мову дрэнна ведаюць нават студэнты філалагічных факультэтаў, адзначае выкладчык Віцебскага універсітэта Сяргей Міхайлаў.
Мы выпускаем студэнтаў, нават дыктоўку не напішуць. Гэта бяда беларускамоўнай адукацыі. Калі людзі вучыліся ў нас на факультэце ў 90-я гады, у іх была моцная лінгвістычная падрыхтоўка і моўная практыка, адпаведны ўхіл быў і ў самім універсітэце - на размову, дыспуты, - кажа ён. - Зараз жа засталіся маленькія групы, скараціліся гадзіны на вывучэнне беларускай мовы, змяніліся праграмы, менш увагі надаецца камунікатыўным, маўленчых якасцях, пісьменнасці. Мы выпускаем студэнтаў, нават дыктоўку не напішуць. Гэта бяда беларускамоўнай адукацыі. Што не выпадкова і не дзіўна », - адзначыў Сяргей Міхайлаў
Сяргея Міхайлава некалькі разоў запрашалі ў віцебскія суды ў якасці перакладчыка, калі судзілі апазіцыянераў, якія патрабавалі судаводства на роднай мове. Суддзі ў Беларусі павінны весці працэс па беларуску.
Беларуская мова стала мовай апазіцыі, яе можна пачуць на партыйных сходах, мітынгах, яе можна заўважыць на апазіцыйных сайтах у інтэрнэце. Бывала, што міліцыя ў Мінску збівала маладых актывістаў толькі за тое, што размаўлялі па беларуску. Можна сказаць, што беларуская мова разам з дэмакратычнай апазіцыяй патрапіла пад рэпрэсіі аўтарытарнай улады. І ёсць надзея на дэмакратызацыю Беларусі пасля сыходу ад улады Лукашэнкі, то адраджэнне беларускай мовы ва ўмовах амаль 100-працэнтныя русіфікацыі складзе вельмі цяжкая задача.
Крыніца
Працяг па тэме:
История происхождения беларуского языка
Старабеларуская мова - колішняя ўсходнеславянская літаратурная мова і афіцыйная мова ВКЛ (By, Ru)
Гісторыя мовы літвінаў - сёньняшніх беларусаў. На якой мове размаўлялі ў Вялікім Княстве Літоўскім?
Имена древних беларусов
Дославянский язык беларусов
Настоящий старобеларуский язык
Почему в постсоветской Беларуси все меньше говорят на белорусском языке?
Фота слоўнік - Не маўчы па-беларуску
©Czesław List
Назад → Беларусь Biełaruskaja mova