Іерархія слоўнікаў

[filskeit]

У бай_мове я пішу «беларускім bokmål'ам», «савецкім» стандартам - тым, які выкладаюць у школах. З розных прычын.

Але і «савецкі» стандарт можа быць рознай якасці, ёсць ступені яго, як пісаў носьбіт і стваральнік «беларускага nynorsk'у» Ян Станкевіч: такая мова бывае «вельмі благая», а бывае «сякая-такая, нават бліжшая да нормальнае, чымся да

Comments

[vital_stan]

Безумоўна, нашы слоўнікі могуць супярэчыць адзін аднаму, такі ўжо стан нашага мовазнаўства і спадчына русіфікацыі ды занядбання мовы. Але я казаў, як яно мусіць быць у прынцыпе, у ідэале. Што да нібыта дзіўных выпадкаў, калі ў перакладных слоўніках (цяга да якіх ускосным чынам магла б прасоўваць другаснасць, прывязанасць беларускай мовы), адшукваюцца больш беларускія словы ці менш русізмаў, то ў гэтым не столькі шчаслівы лёс большай патрыятычнасці складальнікаў гэтых слоўнікаў, колькі характэрная асаблівасць саміх перакладных слоўнікаў. А яна такая: перакладныя слоўнікі ў нейкай ступені размежавальныя. Дый перакладныя слоўнікі таксама бываюць розныя - для тых, у каго мова перакладу родная (першая), і для тых для каго яна не родная (не першая, вывучаная). Гэта таксама магло зрабіць адбітак, пакуль не задумваўся - які. Дык вось размежаванне ў тым, каб проста пазначыць розніцу для тых, хто або вывучае мову (гэта могуць быць як тыя, хто вывучае мову арыгінала, так і тыя, хто вывучае мову перакладу). Для іх трэба проста размежаваць, каб у

[zaprudski]

ў гэтым не столькі шчаслівы лёс большай патрыятычнасці складальнікаў гэтых слоўнікаў, колькі характэрная асаблівасць саміх перакладных слоўнікаў -- мне здаецца, вы трохі перабольшваеце наконт асаблівасці перакладных.

2) (прицениваться) таргаваць
Я, калі ў першыню ўбачыў гэта, то зрабіў выснову: "таргаваць" можа ўжывацца толькі ў сэнсе "прицениваться", а гандляваць - толькі як "вести торговлю". Але пазней з нейкага з тлумачальных даведаўся, што правільнай высновай была толькі наконт "гандляваць", бо "таргаваць" дапускае значэнне "вести торговлю" -- з'яўленне формы торговать (прицениваться) у слоўніку, якой быў прапанаваны эквівалент таргаваць, я разумеў бы так. Торговать тут фактычна азначае торговаться. Магчыма, аўтары пасаромеліся ўпрост выдаць такое "благое", не адпаведнае ідэалогіі слова? Яшчэ: хіба ў беларускай ёсць слова таргаваць? Мне гэты прыклад не здаецца асабліва простым для інтэрпрэтацыі

[vital_stan]

мне здаецца, вы трохі перабольшваеце наконт асаблівасці перакладных.
Усё апісанае я назіраў у рэальных прыкладах перакладання на замежную мову, калі людзі карысталіся проста перакладным слоўнікам. Часам для правільнага выбару слова патрабуецца пераправерыць зваротным перакладам у слоўніку з адваротнай парай або тлумачальным.

Мне гэты прыклад не здаецца асабліва простым для інтэрпрэтацыі.
Ёсць яшчэ прыклады: бурбалка/пухір, цяпер/зараз.

Прама скажам, яны не надта патрэбны нават тут, дзе ў часткі людзей выпазна пераважаюць асабістыя інтарэсы над грамадскімі -- тыпу: "мяне не цікавіць, як "правільна" або як "добра" або "як прынята". Мяне цікавіць, што ў беларускай мове не задавальняе МЯНЕ, што хачу ў ёй паправіць Я, што мог бы выбраць з прапанаванага вамі Я, мяне цікавіць толькі тое, што добра МНЕ -- і сам з сабою Я гэтае добрае МНЕ слова буду ўжываць". Мае прынцыпы ў выбары слоў прыблізна такія

[zaprudski]

вельмі канцэптуальна, няма як адказаць проста :)

Усё апісанае я назіраў -- несумненна, маеце рацыю. Я толькі звярнуў увагу на тое, што -- калі не ўлічваць "тэхналогію" перакладу -- нашы перакладныя слоўнікі часам лепшыя за тлумачальныя

каб абазначэнні звязаных паняткі былі звязаныя і этымалагічна (напр., таргаваць - утаргаваць -- ці маеце на ўвазе, што раз ёсць утаргаваць, то мае быць і таргаваць?

Калі слова "бясспрэчна правільнае", гэта значыць, ніхто не мае права цябе паправіць, нават калі ў яго ёсць сінонімы -- мы тут штораз пераконваемся, што ў беларускай мове няма "бяспрэчна правільных" слоў :) :(

"шматзначных" (да якіх трэба ставіцца асцярожна) -- сітуацыя кепская, калі да шматзначных слоў (у прынцыпе гэта банальнасць) трэба ставіцца асцярожна. Выглядае, што моўнае ўжыванне ўсё больш вызначаюць малазнайкі? Малазнайкі ўвогуле нярэдка "выпраўляюць" мову, нейкія прыватнасці ў ёй (гэта звычайная рэч, можна да гэтага ставіцца спакойна), але каб яны сталі дыктаваць моды або вызначалі магістральны шлях

[anibyl]

Што discuss? Што беларускую савецкімі слоўнікамі зрабілі плаґінам да расейскай? Дык яно й вядома, чаго тут дыскас. А некаторыя яшчэ їх як моцныя арґуманты прыводзяць.

[vital_stan]

Налічыў у тваім сказе 16 з 24 (унікальных) слоў, прысутных у гэтых слоўніках. 67% як-ніяк.

[anibyl]

Прашу не выкарыстоўваць мае сказы ў якасьці матэрыялу для досьледу літаратурнае мовы:)

[anibyl]

Калі б вы карысталіся "зрусіфікаванымі" савецкімі слоўнікамі, то не ўжывалі б, напрыклад, слова "вінен" у значэньні "павінен нешта зрабіць", бо там яго значэньне ясна акрэсьліваецца.

[anonymous]

Усё правільна.
Калі б такой схемай кіраваліся большасьць носьбітаў, нам бы не даводзілася ўсюды бачыць мешаніну з трасянкі і "змагарскага", як вы гаворыце, жаргону, навязаную нядбайнымі ў моўных пытаньнях СМІ.

Дарэчы, нядаўна выпусьцілі новыя выданьні Руска-беларускага і Беларуска-рускага трохтомнікаў, пад рэдакцыяй Лукашанца, цікава, ці зьмянілася там што-небудзь, акрамя правапісу.

[zaprudski]

спачатку да разваг наконт прыярытэту тлумачальнага

[filskeit]

Мяркую, што ў РБС-1953 такі нямала русізмаў, якія ў БРС-1962 або й у Тлумачальным былі выпраўлены.

Лічу гэта адвольным, нематываваным сцверджаннем, хе-хе... :)

[zaprudski]

маладой чалавек, розніца між вамі і мной палягае ў тым, што я займаюся гісторыяй мовазнаўства, даўно. Напрыклад, рэцэнзію Янкі Станкевіча на РБС-1953 (пра якую вы даведаліся год таму) я вывучаў яшчэ колісь у савецкім "спецхране"
Маё "адвольнае" звычайна знаходзіцца ў рамках гэтых ведаў, прафесія, ведаеце, абавязвае трымацца ў рамках

Ваша ж адвольнае -- гэта часта "проста адвольнае", выламаныя з калена ці ўзятыя са столі "веды" прафана

хе-хе

[vital_stan]

вялікі тлумачальны выйдзе не раней, чым праз 10 гадоў, але хутчэй пазней.
А з чым звязаны такі вялікі тэрмін?

[vital_stan]

«Глыбінка». Ёсць у адным з апошніх выданняў РБС, як пераклад да слова «глубинка». Але няма ў ТСБМ.

Глыбінка ў ТСБМ ёсць. Гэтаксама, як зельц і адпячатак. Заінтрыгаваныя?

[filskeit]

Заінтрыгаваны. Што, новае выданне? У электронным варыянце: глыбець - глыбінны - глыбіня... Глыбінкі няма.

Але застаецца факт, што "глыбінкі" няма ў РБС-1953.

[vital_stan]

У "патаемным" дадатку пасля літары Я.
UPD: У папяровым, прынамсі. А дзе Вы знайшлі электронны? Дайце спасылку, калі ласка.

[filskeit]

Здаецца, адсюль - http://www.baravik.org/topic/194/