Мансарда
Сто гадоў таму ў горадзе Любляне (Лайбаху) у сваёй мансардзе сядзеў чалавек і пісаў:
"Сяджу.
На паліцы старыя кнігі. Вельмі старыя, і шмат якія зь іх ужо прачытаныя.
Раптам адчуваю, як мне самотна. Так, нібыта ўсе сышлі і забылі мяне тут, на гарышчы.
Была б са мной прынамсі сястра! Але яна таксама сышла і забылася на мяне.
Старыя кнігі, ад сьцяны адклейваюцца шпалеры. Над рэчамі вісіць ціхая варожасьць, якая ўсталёўваецца між людзьмі, вымушанымі празь нейкую выпадковасьць доўга бавіць час разам. Варожасьць вакзальнае пачакальні вісіць над рэчамі."
Гэта напісаў Слаўка Грум, славенскі пісьменьнік, якога я бяз дай прычыны пачаў нядаўна перакладаць. Ён меў пакой у мансардзе, там стаялі стол, ложак, печка і газавая лямпа. На стале былі папера, асадка, чарнільніца. І кнігі, кнігі... Зь ягонага маленькага акна была відаць вуліца, пра якую ён пісаў: "Дамы тут зь цяжкасьцю трываюць адзін аднога". Яго, відаць, і ў Славеніі ніхто ўжо ня памятае. Простыя, непераборлівыя словы, якія тым ня менш кранаюць. Чаму?
Можа, таму што мансарда. Мне здаеца, многія хаця б раз у жыцьці адчувалі пякучае жаданьне жыць у маленькай мансардзе, у доме, дзе ўнізе пякарня - і пекар падымаецца на самым досьвітку, грыміць, кашляе. На ціхай вуліцы, у старым горадзе. А потым ты зноў засынаеш.
Можа, таму, што сястра. Усе яе шукаюць, шукалі, будуць шукаць.
Можа, таму што нам гэта так знаёма: варожасьць рэчаў і вакзальныя пачакальні.
А можа, таму што кнігі. Таму што так цягне на нікому цяпер не вядомых эўрапейскіх паэтаў, якія жылі сто гадоў таму. Іхныя кнігі ў шэрых, адсырэлых вокладках прадаюцца на блышыных рынках разам з фамільнымі фотаальбомамі і дзядулевымі партабакамі.