„საქართველო პოლიტიკურ სუბიექტობას კარგავს“ - “Georgia is losing political subjectivity” by Avraham S
„საქართველო პოლიტიკურ სუბიექტობას კარგავს“ - “Georgia is losing political subjectivity” by Avraham Shmulevich
აბრაამ შმულევიჩი - ებრაელი პოლიტოლოგი, აღმოსავლეთ პარტნიორობის ინსტიტუტის პრეზიდენტი (იერუსალიმი), „ჩერქეზული კონგრესის“ სტრატეგიული მრჩეველი.
-2015 წლის ბოლოს ერთ-ერთ სტატუსში წერდით, რომ ახლოვდება რუსეთის გასვლა კავკასიის რეგიონიდან. რამდენად რეალურად გეჩვენებათ ეს პერსპექტივა დღეის გადმოსახედიდან?
"არცთუ შორია ის დრო, როდესაც კავკასიაში რუსეთს იგივე დაემართება, რაც ყველა კოლონიალურ იმპერიას მსოფლიოში"
-ამ ქვეყნად მუდმივი არაფერია და არ არსებობენ მუდმივი იმპერიები, მით უფრო - კოლონიალური. შეგახსენებთ, რომ სხვადასხვა კავკასიელი ხალხები ამ ტერიტორიაზე მრავალი ათასწლეულის განმავლობაში ცხოვრობდნენ, მაშინ, როდესაც რუსეთი კავკასიაში სულ რაღაც 200 წლის განმავლობაშია წარმოდგენილი და არ არსებობს არანაირი საფუძველი, ვივარაუდოთ, რომ იგი კავკასიაში სამუდამოდ დასარჩენად მოვიდა. დამპყრობლები მთელი მსოფლიოს მასშტაბით მიდიოდნენ და მიდიოდნენ. რუსეთი ბოლო კოლონიალური იმპერიაა, კოლონიალური იმპერიების საუკუნე კი წარსურს ჩაბარდა. მას კოლონიალური ტერიტორიების დიდი ნაწილი უკვე ჩამოშორდა - მხედველობაში მაქვს საბჭოთა კავშირის დაშლა და არ გვაქვს არანაირი საფუძველი, ვივარაუდოთ, რომ ეს პროცესი შეჩერდება. მით უფრო, რომ რუსეთი ამჟამად კრიზისშია - როგორც პოლიტიკურში, ისე ეკონომიკურში. ჩვენ ვხედავთ, რომ ჩრდილოეთ კავკასია სულ უფრო მეტად შორდება რუსეთს როგორც მენტალურად, ისე ეკონომიკურად, ჩრდილოთ კავკასიელები სულ უფრო მეტად აღარ აღიქვამენ თავს რუსეთის ნაწილად და თავად რუსეთის უდიდესი ნაწილიც თვლის, რომ კავკასია - ეს რაღაც ისეთია, მათთვის სრულიად უცხო. ეს პროცესები მხოლოდ ძლიერდება ბოლო წლებში და ვფიქრობ, არცთუ შორია ის დრო, როდესაც კავკასიაში რუსეთის იმპერიას იგივე დაემართება, რაც ყველა კოლონიალურ იმპერიას მსოფლიოს მასშტაბით. მით უფრო, რომ ევროპული კოლონიალური იმპერიები ბევრად უკეთესად იმართებოდნენ და ეკონომიკურადაც უფრო ძლიერები იყვნენ, ვიდრე რუსეთი და მიუხედავად ამისა, სადღეისოდ ისინი აღარ არსებობენ. დესტრუქციული პროცესები, რომელიც მიმდინარეობს ჩრდილოეთ კავკასიაში და მთლიანად რუსეთის ფედერაციაში, ბოლო წლებში მხოლოდ გაძლიერდა, რაც სრულიად ბუნებრივია.
-მინდა, გკითხოთ ჩეჩნეთში არსებული მძიმე ვითარების და მისი პერსპექტივების შესახებ. ბოლო პერიოდში ე.წ. კადიროველებსა და რუსული სამხედრო ბაზების წარმომადგენლებს შორის რამდენიმე დაპირისპირება მოხდა, რის საფუძველზეც გაჩნდა ვარაუდი, რომ კადიროვი შესაძლოა, პუტინს ერთ მშვენიერ დღეს სულ სხვაგვარად მოუტრიალდეს - არა ისე, როგორც თავად ჰქონდა გათვლილი. თქვენ რას ფიქრობთ ამის თაობაზე?
-არ ვფიქრობ, რომ კადიროვი პუტინს პრობლემად ექცევა, ვფიქრობ, პირიქით, კადიროვი და ჩეჩნეთი მისი ტოტალიტარული მმართველობის ქვეშ პუტინისთვის ერთგვარი მაგალითია იმისა, როგორად სურს მას, იხილოს მთელი დანარჩენი რუსეთიც. კადიროვი ჩეჩნეთში აბსოლუტური მმართველია, მან უკვე დაამყარა სრული ტოტალიტარული რეჟიმი და პუტინი ოცნებობს, მთელი რუსეთი აქციოს იმად, რასაც დღევანდელი ჩეჩნეთი წარმოადგენს.
"პუტინი ოცნებობს, მთელი რუსეთი აქციოს იმად, რასაც დღევანდელი ჩეჩნეთი წარმოადგენს"
რაც შეეხება ლოკალურ შეტაკებებს, თანამედროვე ჩეჩნეთი - ეს ფეოდალიზმის ერთგვარი დაბრუნებაა, ფეოდალიზმში კი ყოველთვის სახეზეა ცალკეული ადგილობრივი ფეოდალების დაპირისპირებები, რომლისგანაც მთავარი მმართველი არ ზარალდება. გარდა ამისა, ნებისმიერი დიქტატორი სიამოვნებით იყენებს ცნობილ ფორმულას „დაყავი და იბატონე“, რათა საკუთარი მმართველობა გაამყაროს. ანალოგიური ხდება, სხვათა შორის, თავად რუსეთშიც: არსებობენ ახალი ფეოდალები, პუტინის გარემოცვა, რომლებიც ერთმანეთს ებრძვიან, თუმცა ეს მის მმართველობას წყალს არ უყენებს. იგივეა ჩეჩნეთშიც: არსებობენ ძალოვანები, რომლებიც კადიროვს ვერ იტანენ, სხვანი, რომლებიც მასზე მუშაობენ და ისინი ერთმანეთს ჭამენ...ეს ვეულებრივი ამბავია ავტორიტარული მმართველის ტახტის ირგვლივ. ასე, რომ, ვფიქრობ, კადიროვი ბოლომდე იდგება.
რა თქმა უნდა, თუ მოსკოვში რაღაც გლობალური ცვლილებები მოხდება, მაგალითად, კრემლის მმართველობა გარკვეულწილად შეირყევა, ან ვთქვათ, დადგება გარკვეული სამხედრო კონფრონტაცია დასავლეთთან, კადიროვმა შესაძლოა, დამოუკიდებელი თამაში წამოიწყოს - როგორც თურქმენეთში მოხდა საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდეგ, სადაც დამყარდა ნიაზოვის - თურქმენული კომპარტიის ყოფილი პირველი მდივნის ტოტალიტარული მმართველობა; ან ავღანეთში, სადაც კომუნისტები კიდევ რამდენიმე წლის განმავლობაში ინარჩუნებდნენ სადავეებს. ჯერ-ჯერობით კი კადიროვი არ არის ჩეჩენი მმართველი, ის მოსკოვის მიერ დანიშნული კადრია ჩეჩნეთის კოლონიის სამართავდა და პუტინი მას კვლავინდებურად ეყრდნობა.
-თქვენ ხშირად აკრიტიკებდით საქართველოს კავკასიურ პოლიტიკას, მათ შორის - სააკაშვილის მმართველობის პერიოდშიც. თუ შეიცვალა რაიმე ამ კუთხით საქართველოს ახალი ხელისუფლების პირობებში? რა შეუძლია და უნდა შესთავაზოს საქართველომ კავკასიელ მეზობლებს და თუ შეიძლება, განვუმარტოთ მკითხველს, რატომ არის ეს ესოდენ მნიშვნელოვანი საქართველოსთვის?
"სადღეისოდ საქართველოს არანაირი კავკასიური პოლიტიკა არ გააჩნია"
-მდგომარეობა ამ მიმართულებით მხოლოდ უარესობისკენ თუ შეიცვალა. მეტსაც გეტყვით, სადღეისოდ საქართველოს არანაირი კავკასიური პოლიტიკა პრინციპში არ გააჩნია. თუ პოლიტიკური ინიციატივების გაქრობა კიდევ შეიძლება, რამენაირად ახსნა, ხომ არსებობდა ძლიერი კულტურული, სამეცნიერო კავშირები საქართველოსა და ჩრდილოეთ კავკასიას შორის, არსებობდა რამდენიმე მსხვილი ფონდი, მათ შორის - ფონდი „კავკასია“, გაცვლითი ჟურნალისტური და სხვა პროგრამები... ყველა ეს პროექტი დაიხურა, ყველა კავშირი გაწყდა. თუ სააკაშვილის მმართველობის დროს ჩრდილოეთ კავკასიელი ხალხების მიმართ რაღაც პოლიტიკა არსებობდა, ახლა მსგავსი საერთოდ აღარაფერია. საქართველოსთვის ეს კატასტროფაა, რადგან საქართველო მთვარეზე არ მდებარეობს, ის კავკასიის რეგიონშია, ჩრდილოეთ კავკასიის წარმომადგენლები ცხოვრობენ საქართველოში და ქართველები - ჩრდილეოთ კავკასიის რესპუბლიკებში, ამ ხალხებს შორის ათასწლეულების განმავლობაში არსებობდა კავშირები... ნებისმირი ნორმალური ხელისუფლება, განურჩევლად თავისი პოლიტიკური ორიენტაციისა, ვალდებულია, შეინარჩუნოს კონტაქტები მეზობელ ხალხებთან, მაგრამ საქართველოში ამჟამად ამ კუთხით არანაირი მკაფიო პოლიტიკა არ არსებობს, ასე, რომ სიტუაცია გაუარესებულია.
-და რას უკავშირდება ეს მდგომარეობა, თქვენი აზრით?
"მსოფლიოში აღარ არსებობს საქართველოს მკაფიო სურათი... საქართველო პოლიტიკურ სუბიექტობას კარგავს"
-ვფიქრობ, იმას, რომ საქართველო ამჟამად დიდწილად რუსული პოლიტიკის ფორმატშია. ცნობილია, რომ მოსკოვს სააკაშვილის მმართველობის პერიოდში ძალზე აღიზიანებდა ჩრდილოეთ კავკასიის მიმართ საქართველოს პოლიტიკა. საერთოდაც, ისეთი შთაბეჭდილება მაქვს, რომ საქართველოს ახალი ხელისუფლების მისამართით მოსკოვის ერთ-ერთი პირველი მოთხოვნა ყველა ინიციატივის ალაგმვა იყო. დღეს ვხედავთ, რომ საქართველოში ზოგადად საგარეო პოლიტიკური ინიციატივების კუთხით საკმაოდ მძიმე მდგომარეობაა, ის დრაივი, რომელიც „ნაციონალური მოძრაობის“ მმართველობის დროს არსებობდა, გაქრა, მსოფლიოში აღარ არსებობს საქართველოს მკაფიო სურათი, რომელიც (ამაზე შეიძლება, ვიდავოთ, მაგრამ...) არსებობდა სააკაშვილის დროს. ახლა კი ზოგადი ჭაობის სურათია.
-და ამის მიზეზიც, როგორც ჩანს, იგივეა...
-მთლიანობაში ასეა. საქართველო პოლიტიკურ სუბიექტობას კარგავს და ამ გაგებით, მისი ჩრდილოეთკავკასიური პოლიტიკა საქართველოს ზოგადი პოლიტიკის ფორმატში ჯდება.
-ორიოდ კვირის წინ საკმაოდ არასასიამოვნო ინციდენტი მოხდა: ჩრდილოეთ კავკასიელი დეპუტატების დელეგაციის ერთ-ერთი წევრი ქართველმა მესაზღვრეებმა ჯერ ქვეყანაში შემოუშვეს, შემდეგ გაუგებარი მიზეზებით დაედევნენ და უკან გააბრუნეს, რის შემდეგაც სოლიდარობის ნიშნად ქვეყნის ტერიტორია მთელმა დელეგაციამ დატოვა. ვიზიტი ჩრდილოეთ კავკასიური მხარის ინიციატივით იყო დაგეგმილი. უნდა გამართულიყო რიგი შეხვედრები პარლამენტში. როგორც ჩანს, ამ შემთხვევის შემდეგ უახლოეს ხანებში მსგავს ინიციატივებს აღარ უნდა ველოდოთ...
"არანაირი პრინციპები, რომლითაც საქართველოს ხელისუფლება ჩრდილოეთ კავკასიასთან მიმართებაში ხელმძღვანელობს, ბუნებაში არ არსებობს"
-ამ დელეგაციაში რამდენიმე ჩეჩენი დეპუტატი, მათ შორის კადიროვთან დაახლოებული პირებიც შედიოდნენ, ასევე ჩეჩნური არასამთავრობო სექტორის წარმომადგენლები. ეს პირველი შემთხვევა ნამდვილად არ არის, როდესაც ქართველი მესაზღვრეები ჩრდილოეთ კავკასიის მაცხოვრებლებს საზღვარზე არ უშვებენ და ხშირ შემთხვევაში საუბარია რიგით მოქალაქეებზე, უცნობ პერსონებზე. ქართული მხარის ლოგიკა ამ მხრივ, სიმართლე გითხრათ, ჩემთვის ბუნდოვანია. როგორც ჩანს, საქართველოს ხელიუსფლება ამ რეგიონს ეჭვის თვალით უყურებს - ალბათ „ისლამისტობის“ და ა.შ. მოტოვით. გარდა ამისა, კონკრეტულ შემთხვევაში ეს შესაძლოა, იმ ფაქტორსაც უკავშირდებოდეს, რომ დელეგაციის ზოგიერთი მასპინძელი ყოფილ ხელისუფლებასთან, „ნაციონალურ მოძრაობასთან“ იყო დაახლოებული. თუმცა ყველა შემთხვევაში, აქ რაიმე მკაფიო პოლიტიკა არ ჩანს და გაუგებარია, რატომ უშვებს საქართველო ერთ ჩრდილოეთ კავკასიელს და აძევებს მეორეს. ზოგადად, როდესაც სახელმწიფო რაღაც გადაწყვეტილებას იღებს, მან უნდა განმარტოს ამის მიზეზი და პრინციპი, რომლითაც ხელმძღვანელობს, თუნდაც ეს პრინციპი ვინმესთვის მიუღებელი იყოს. შემიძლია, ვივარაუდო ასევე, რომ საქართველოს არ სურს, საქმე იქონიოს კადიროვის საკმაოდ ოდიოზურ რეჟიმთან, რადგან ჩეჩნური ბატალიონები თავის დროზე საქართველოს წინააღმდეგ იბრძოდნენ, თუმცა თუ ასეა, ესეც უნდა ყოფილიყო განმარტებული. ნებისმიერი ნორმალური ქვეყნის ხელისუფლება განმარტავდა, რა პრინციპებით ხელმძღვანელობს რუსეთთან, საკუთრივ ჩეჩნეთთან, საკუთრივ კადიროვთან მიმართებაში, მაგრამ ვინაიდან არანაირი მიზეზი არავის განუმარტავს და არანაირი პრინციპი არავის დაუსახელებია, ისღა დაგვრჩენია, ვიმკითხავოთ. პირადად მე მყარი შთაბეჭდილება მაქვს ჩამოყალიბებული, რომ არანაირი პრინციპები, რომლითაც საქართველოს ხელისუფლება ჩრდილოეთ კავკასიასთან მიმართებაში ხელმძღვანელობს, უბრალოდ ბუნებაში არ არსებობს.
-არ შემიძლია, არ გკითხოთ ყარაბაღის თაობაზე - აპრილის დასაწყისში გამწვავების, ამჟამინდელი მდგომარეობის და პერსპექტივების შესახებ. რა როლის შესრულება შეუძლია საქართველოს დაპირისპირებული მხარეებისთვის?
"უახლოეს ხანებში იქნება ესკალაციის რამდენიმე ლოკალური აფეთქება, თუ ბაქო მაგალითად, უარს იტყვის მოსკოვის შეთავაზებებზე"
-ვფიქრობ, ყარაბაღის კონფლიქტი რუსეთის საგარეო პოლიტიკას უკავშირდება. ზოგადად, ყველა კონფლიქტი პოსტსაბჭოთა სივრცეში, მათ შორის აფხაზური და ოსური, თავის დროზე ჯერ კიდევ საბჭოთა კავშირის სპეცსამსახურების მიერ შეიქმნა, როგორც იმპერიის ნგრევის შემაკავებელი ფაქტორი. და ახლა, ისევე, როგორც მთელს პოსტსაბჭოთა წლებში, რუსეთი ძალიან აქტიურად იყენებს ყარაბაღის გადაუჭრელ კონფლიქტს იმისათვის, რომ რეგიონში საკუთარი მდგომარეობა გაიმყაროს. ეს არის ერთგვარი კაუჭი, რომელზეც როგორც სომხეთი, ისე აზერბაიჯანი ეკიდება. რუსეთის მიზნები საკმაოდ მკაფიოდ იყო ჩამოყალიბებული: მოსკოვს სურს, კონფლიქტის ზონაში ე.წ. სამშვიდობოები შეიყვანოს, ანუ ამ ტერიტორიებზე არა მარტო პოლიტიკური და ეკონომიკური, არამედ სამხედრო კონტროლიც გაავრცელოს. სწორედ ამისთვის იქნა გამოყენებული ეს გადაუჭრელი კონფლიქტი. რუსეთმა ჯერ სომხეთს 200 მილიონის ღირებულების თანამედროვე შეიარაღება მიაწოდა და ამით სერიოზულად შეცვალა სიტუაცია, ხოლო შემდეგ აზერბაიჯანს აგრძნობინა, რომ აქტიური სამხედრო მოქმედებების განახლების შემთხვევაში არ ჩაერევა. და ეს აქტიური სამხედრო მოქმედებები დაიწყო. ახლა მიმდინარეობს ერთგვარი ვაჭრობა: რუსეთმა კონფლიქტის ზონაში ე.წ. სამვიდობოების შეყვანის გეგმა გააჟღერა, ბაქოს პრაქტიკულად შეჰპირდნენ, რომ რუსეთი ზეწოლას მოახდენს სომხეთზე, რათა მან ოკუპირებული ტერიტორიების ნაწილი დათმოს. აქ საქმეში დასავლეთი და აშშ-იც ჩაერთო. იყო სარგსიანისა და ალიევის ვიზიტი ვაშინგტონში, სადაც გარკვეული შეთანხმებები იქნა მიღწეული. ერთი სიტყვით, ჩვენ ვხედავთ, რომ რუსეთი აქტიურად და საკმაოდ წარმატებულად ათამაშებს ამ კარტს და ამაზე უარს არავითარ შემთხვევაში არ იტყვის. ამდენად, ვფიქრობ, უახლოეს ხანებში იქნება ესკალაციის რამდენიმე ლოკალური აფეთქება, თუ აზერბაიჯანის მთავრობა, მაგალითად, უარს იტყვის მოსკოვის შეთავაზებებზე. ალბათ, იცით, რომ ბოლო დღეებში უკრაინულ და აზერბაიჯანულ მედიაში გაჩნდა ცნობები დონბასელი ბოევიკების აზერბაიჯანში გადასროლისთვის მზადების შესახებ. ეს, ცხადია ერთგვარი სიგნალია ბაქოსთვის, «მეტისმეტად არ გაჯიქდე, თორემ სომხეთს გავაძლიერებთ და ბოლო კონფლიქტის დროს დაკარგულ ტერიტორიებს უკან დავაბრუნებინებთო»...
-საქართველომ კონფლიქტის მხარეებს მოლაპარაკებებისთვის საკუთარი ტერიტორია შესთავაზა...
"საქართველოს შეეძლო, სერიოზული კონსტრუქციული როლი ეთამაშა ყარაბაღის კონფლიქტში, მაგრამ მთელი მისი საგარეო პოლიტიკა ბუტაფორიაა"
-თეორიულად, საქართველოს, რა თქმა უნდა, შეეძლო, სერიოზული კონსტრუქციული როლი ეთამაშა ამ კონფლიქტის მოგვარებაში და ამით საერთაშორისო არენაზე საკუთარი მნიშვნელობაც აემაღლებინა. საქართველოში ხომ სომხური დიასპორაც არსებობს, აზერბაიჯანულიც, მას საერთო საზღვრები და საკმაოდ კარგი ურთიერთობები აქვს ორივე ქვეყანასთან და არ აქვს არანაირი სხვა ინტერესი, გარდა ამ სახელმწიფოებს შორის და მთლიანად რეგიონში მშვიდობისა. თუმცა აქ კითხვა ისევ და ისევ იმაში მდგომარეობს, რამდენად გაატარებს ახლა საქართველო რაიმე სახის დამოუკიდებელ პოლიტიკას? რუსეთი თითქოს რთავს საქართველოს ხელისუფლებას ნებას, აწარმოოს რაღაც დამოუკიდებელი თამაშები, მაგრამ ყველა პრინციპულ საკითხში თბილისი მოსკოვის მითითებებს შეასრულებს. პრაქტიკულად საქართველოს მთელი საგარეო პოლიტიკა ბუტაფორიაა - არსებობს ასეთი მოსაზრება და მე ის საფუძვლიანად მეჩვენება. ანუ, საქართველო შეძლებდა, საკმაოდ სერიოზული კონსტრუქციული როლი შეესრულებინა რეგიონში, საერთოდ რომ შეეძლოს რაიმე დამოუკიდებელი როლის შესრულება და დამოუკიდებელი პოლიტიკის გატარება რუსეთის ინტერესების საპირწონედ. პირადად მე ეს ყველაფერი საეჭვოდ მეჩვენება. თუ მოსკოვი რაიმეს გაკეთებას მოინდომებს, ძნელად წარმომიდგენია, საქართველოს ხელისუფლებამ ამის წინააღმდეგ გაილაშქროს.
-ეს დაკავშირებულია საკუთრივ საქართველოს ამჟამინდელი ხელისუფლების პოზიციასთან, თუ რაიმე ობიექტურ რეალობასთან, მაგალითად, იმასთან, რომ საქართველო ამ ეტაპზე არ არის საკმარისად ძლიერი, რათა მოსკოვს გარკვეულ საკითხებში წინააღმდეგობა გაუწიოს?
"აფხაზეთიც კი, მიუხედავად ყველაფრისა, საკმაოდ ეფექტურ წინააღმდეგობას უწევს მოსკოვს ძალიან ბევრ პრინციპულ საკითხში"
-იცით, არ არსებობს ისეთი ცნება, როგორიც სუსტი სახელმწიფოა. ფინეთში, მაგალითად, დაახლოებით იგივე რაოდენობის მოსახლეობაა, თუმცა ის მსოფლიო პოლიტიკაში ერთ-ერთი წამყვანი სახელმწიფოა. აფხაზეთიც კი, მიუხედავად ყველაფრისა, საკმაოდ ეფექტურ წინააღმდეგობას უწევს მოსკოვს ძალიან ბევრ პრინციპულ საკითხში...
-ანუ, რომ შევაჯამოთ, თვლით, რომ თბილისში უბრალოდ არ აქვთ საკმარისი სურვილი, მოსკოვს წინააღმდეგობა გაუწიონ?
"საქართველოში ხელისუფლებში რუსი ოლიგარქი ბორის გრიგორის ძე ივანიშვილი მოვიდა.."
-როგორც თავის დროზე, არჩევნების შემდეგ მიხეილ ლეონტიევმა თქვა, საქართველოში ხელისუფლებში რუსი ოლიგარქი ბორის გრიგორის ძე ივანიშვილი მოვიდა...
-სხვათა შორის, ივანიშვილის ერთ-ერთი პირველი განცხადება სწორედ იმას ეხებოდა, რომ საქართველომ უნდა გააცნობიეროს თავისი მცირე როლი საერთაშორისო არენაზე, მოეშვას საერთაშორისო თამაშებს, პოზიციონირებას სხვადასხვა გლობალურ საკითხებში და დაკავდეს საკუთარი, მათ შორის უპირველესად ეკონომიკური პრობლემების მოგვარებით. ეკონომიკური პრობლემები ქვეყანაში, სამწუხაროდ, ჯერაც მრავლად არის, საერთაშორისო არენაზე კი, როგორც ბევრი ანალიტიკოსი აღნიშნავს, ჩვენს ისედაც მცირე როლს ნელ-ნელა ვკარგავთ. და ამ ფონზე თავად საქართველოში სულ უფრო ხშირად გაისხმის სკეპსისი ქვეყნის ევროპულ და ევროატლანტიკურ ინტეგრაციასთან დაკავშირებით, მათ შორის - ხელისუფლების ცალკეული წარმომადგენლების მხრიდან. ზოგიერთი ამას იმის სიმპტომებად მიიჩნევს, რის შესახებაც ზემოთ საუბრობდით და მმართველი ელიტის შესაძლო მცდელობად, ეტაპობრივად შეაგუოს ქართული საზოგადოება ამ მოსაზრებებს...
"ივანიშვილმა მშვენივრად უნდა იცოდეს, რომ შეუძლებელია ქვეყნის ეკონომიკური განვითარება მკაფიო საერთაშორისო ხაზის გატარების გარეშე"
-ივანიშვილმა, როგორც ადამიანმა, რომელმაც საკმაოდ დიდი ფული იშოვა სწორედ საერთაშორისო ურთიერთობებზე, მშვენივრად უნდა იცოდეს, რომ შეუძლებელია ქვეყნის ეკონომიკური განვითარება მკაფიო საერთაშორისო ხაზის გატარების გარეშე, რომ საერთაშორისო პოლიტიკა და ეკონომიკა ერთმანეთთან მჭიდრო კავშირშია და ქვეყანა, რომელსაც არ ძალუძს საკუთარი საგარეო პოლიტიკური ინტერესების დაცვა, ზუსტად ასევე ვერ შეძლებს მათ დაცვას საგარეო ვაჭრობის, ეკონომიკის სფეროში. პრინციპში, ეს ეკონომიკური ფაკულტეტის ნებისმიერმა პირველკურსელმა იცის, მით უფრო უნდა იცოდეს ივანიშვილმა. ასე, რომ, ვფიქრობ, ეს კონკრეტული პოლიტიკაა.
"საქართველოს ევროპული და ევროატლანტიკური კურსის «აკეცვა» სახეზეა"
საქართველოს ევროპული და ევროატლანტიკური კურსის «აკეცვა» სახეზეა. ნებისმიერი ქვეყანა, მით უფრო ასეთ რეგიონში, სადაც რამდენიმე მსხვილი აქტორის ინტერესებია წარმოდგენილი, ვალდებულია, ლავირება მოახდინოს საკუთარი ინტერესების დასაცავად. თუ საქართველო უარს ამბობს საკუთარი საგარეო პოლიტიკის გატარებაზე, ცხადია, იგი ერთ-ერთ ამ აქტორს დაექვემდებარება, ამ შემთხვევაში - რუსეთს ყველა საკვანძო საკითხში, მათ შორის - საგარეო პოლიტიკურ საკითხებში.
-და ბოლო კითხვა - ოკუპირებულ ტერიტორიებთან დაკავშირებით: 19 მაისს აფხაზეთთან ადმინისტრაციული საზღვრის სიახლოვეს, სოფელ ხურჩაში მომხდარი ტრაგიკული ინციდენტი საქართველოს ხელისუფლების წარმომადგენლებმა შერიგების პოლიტიკის წინააღმდეგ მიმართულ აქტად შეაფასეს და განაცხადეს, რომ ქართველი და აფხაზი, ქართველი და ოსი ხალხების დაახლოების პოლიტიკას, რომელსაც ოფიციალური თბილისი ატარებს, გარკვეული შედეგები უკვე მოაქვს. ჟურნალისტების კითხვაზე, რატომ არ იყო დაკავებული, ან მცდელობა მაინც, დაეკავებინათ აფხაზე ე.წ. მესაზღვრე, რომელიც ცენტრალური ხელისუფლების მიერ კონტროლირებად ტერიტორიაზე გადმოვიდა და შეუიარაღებელი ახალგაზრდა ქართველი მამაკაცი მოკლა, ძალოვანებმა არაოფიციალურად ასეთი პასუხი გაგვცეს: რომ ყოფილიყო მისი დაკავების მცდელობა, ამას შესაძლოა, სიტუაცია კიდევ უფრო დაეძაბაო. თქვენი აზრით, რა შეიძლებლოდა და შეიძლება, გაკეთდეს მსგავს სიტუაციებში?
"თუ ასე გაგრძელდება, უნდა ელოდოთ აფხაზების ტურებს თბილისში საქართველოს მოქალაქეებზე სანადიროდ..."
-არ ვიცი, რას გააკეთებენ ქართველები, მაგრამ აფხაზების ადგილზე რომ ვიყო, ტურებს მოვაწყობდი თბილისში საქართველოს მოქალაქეების დასახვრეტად. ვითარების დაძაბვა ნებისმიერ დროს და ნებისმიერ ადგილზე შეიძლება, მოხდეს, მაგალითად, ადმინისტრაციული საზღვრიდან 100 კმ-ში, ამდენად, ეს სიტუაცია და განცხადებები აღქმაში უბრალოდ არ ეწერება, მით უფრო - კავკასიაში! არ შეიძლება საკუთარი მოქალაქეების დაუსჯელად მკვლელობის დაშვება იმის გამო, რომ ვითარება არ იძაბებოდეს! მეტი რაღა უნდა დაიძაბოს, როდესაც შენს ტერიტორიაზე ადამიანს გიკლავენ?! ნებისმიერ სახელმწიფოს და ხალხს უნდა ჰქონდეს ელემენტარული თავმოყვარეობა! როდესაც რუსებმა სახმხრეთ ოსეთის ადმინისტრაციულ საზღვართან ე.წ. ბორდერიზაცია განახორციელეს, თანაც სტრატეგიულად მნიშვნელოვან ტერიტორიაზე, საქართველომ ხმა არ ამოიღო, ახლა ახალი ნაბიჯი გადაიდგა ამავე მიმართულებით... თუ ასე გაგრძელდება, უნდა ელოდოთ აფხაზების ტურებს თბილისში საქართველოს მოქალაქეებზე სანადიროდ...არ ვიცი, შეიძლება, ვინმემ ამას ხალხების დაახლოების პოლიტიკა უწოდოს, მაგრამ ჩემთვის ეს ყველაფერი, მსუბუქად რომ ვთქვა, უცნაურად გამოიყურება.
საინფორმაციო სააგენტო "აქცენტი"
აბრაამ შმულევიჩი - ებრაელი პოლიტოლოგი, აღმოსავლეთ პარტნიორობის ინსტიტუტის პრეზიდენტი (იერუსალიმი), „ჩერქეზული კონგრესის“ სტრატეგიული მრჩეველი.
-2015 წლის ბოლოს ერთ-ერთ სტატუსში წერდით, რომ ახლოვდება რუსეთის გასვლა კავკასიის რეგიონიდან. რამდენად რეალურად გეჩვენებათ ეს პერსპექტივა დღეის გადმოსახედიდან?
"არცთუ შორია ის დრო, როდესაც კავკასიაში რუსეთს იგივე დაემართება, რაც ყველა კოლონიალურ იმპერიას მსოფლიოში"
-ამ ქვეყნად მუდმივი არაფერია და არ არსებობენ მუდმივი იმპერიები, მით უფრო - კოლონიალური. შეგახსენებთ, რომ სხვადასხვა კავკასიელი ხალხები ამ ტერიტორიაზე მრავალი ათასწლეულის განმავლობაში ცხოვრობდნენ, მაშინ, როდესაც რუსეთი კავკასიაში სულ რაღაც 200 წლის განმავლობაშია წარმოდგენილი და არ არსებობს არანაირი საფუძველი, ვივარაუდოთ, რომ იგი კავკასიაში სამუდამოდ დასარჩენად მოვიდა. დამპყრობლები მთელი მსოფლიოს მასშტაბით მიდიოდნენ და მიდიოდნენ. რუსეთი ბოლო კოლონიალური იმპერიაა, კოლონიალური იმპერიების საუკუნე კი წარსურს ჩაბარდა. მას კოლონიალური ტერიტორიების დიდი ნაწილი უკვე ჩამოშორდა - მხედველობაში მაქვს საბჭოთა კავშირის დაშლა და არ გვაქვს არანაირი საფუძველი, ვივარაუდოთ, რომ ეს პროცესი შეჩერდება. მით უფრო, რომ რუსეთი ამჟამად კრიზისშია - როგორც პოლიტიკურში, ისე ეკონომიკურში. ჩვენ ვხედავთ, რომ ჩრდილოეთ კავკასია სულ უფრო მეტად შორდება რუსეთს როგორც მენტალურად, ისე ეკონომიკურად, ჩრდილოთ კავკასიელები სულ უფრო მეტად აღარ აღიქვამენ თავს რუსეთის ნაწილად და თავად რუსეთის უდიდესი ნაწილიც თვლის, რომ კავკასია - ეს რაღაც ისეთია, მათთვის სრულიად უცხო. ეს პროცესები მხოლოდ ძლიერდება ბოლო წლებში და ვფიქრობ, არცთუ შორია ის დრო, როდესაც კავკასიაში რუსეთის იმპერიას იგივე დაემართება, რაც ყველა კოლონიალურ იმპერიას მსოფლიოს მასშტაბით. მით უფრო, რომ ევროპული კოლონიალური იმპერიები ბევრად უკეთესად იმართებოდნენ და ეკონომიკურადაც უფრო ძლიერები იყვნენ, ვიდრე რუსეთი და მიუხედავად ამისა, სადღეისოდ ისინი აღარ არსებობენ. დესტრუქციული პროცესები, რომელიც მიმდინარეობს ჩრდილოეთ კავკასიაში და მთლიანად რუსეთის ფედერაციაში, ბოლო წლებში მხოლოდ გაძლიერდა, რაც სრულიად ბუნებრივია.
-მინდა, გკითხოთ ჩეჩნეთში არსებული მძიმე ვითარების და მისი პერსპექტივების შესახებ. ბოლო პერიოდში ე.წ. კადიროველებსა და რუსული სამხედრო ბაზების წარმომადგენლებს შორის რამდენიმე დაპირისპირება მოხდა, რის საფუძველზეც გაჩნდა ვარაუდი, რომ კადიროვი შესაძლოა, პუტინს ერთ მშვენიერ დღეს სულ სხვაგვარად მოუტრიალდეს - არა ისე, როგორც თავად ჰქონდა გათვლილი. თქვენ რას ფიქრობთ ამის თაობაზე?
-არ ვფიქრობ, რომ კადიროვი პუტინს პრობლემად ექცევა, ვფიქრობ, პირიქით, კადიროვი და ჩეჩნეთი მისი ტოტალიტარული მმართველობის ქვეშ პუტინისთვის ერთგვარი მაგალითია იმისა, როგორად სურს მას, იხილოს მთელი დანარჩენი რუსეთიც. კადიროვი ჩეჩნეთში აბსოლუტური მმართველია, მან უკვე დაამყარა სრული ტოტალიტარული რეჟიმი და პუტინი ოცნებობს, მთელი რუსეთი აქციოს იმად, რასაც დღევანდელი ჩეჩნეთი წარმოადგენს.
"პუტინი ოცნებობს, მთელი რუსეთი აქციოს იმად, რასაც დღევანდელი ჩეჩნეთი წარმოადგენს"
რაც შეეხება ლოკალურ შეტაკებებს, თანამედროვე ჩეჩნეთი - ეს ფეოდალიზმის ერთგვარი დაბრუნებაა, ფეოდალიზმში კი ყოველთვის სახეზეა ცალკეული ადგილობრივი ფეოდალების დაპირისპირებები, რომლისგანაც მთავარი მმართველი არ ზარალდება. გარდა ამისა, ნებისმიერი დიქტატორი სიამოვნებით იყენებს ცნობილ ფორმულას „დაყავი და იბატონე“, რათა საკუთარი მმართველობა გაამყაროს. ანალოგიური ხდება, სხვათა შორის, თავად რუსეთშიც: არსებობენ ახალი ფეოდალები, პუტინის გარემოცვა, რომლებიც ერთმანეთს ებრძვიან, თუმცა ეს მის მმართველობას წყალს არ უყენებს. იგივეა ჩეჩნეთშიც: არსებობენ ძალოვანები, რომლებიც კადიროვს ვერ იტანენ, სხვანი, რომლებიც მასზე მუშაობენ და ისინი ერთმანეთს ჭამენ...ეს ვეულებრივი ამბავია ავტორიტარული მმართველის ტახტის ირგვლივ. ასე, რომ, ვფიქრობ, კადიროვი ბოლომდე იდგება.
რა თქმა უნდა, თუ მოსკოვში რაღაც გლობალური ცვლილებები მოხდება, მაგალითად, კრემლის მმართველობა გარკვეულწილად შეირყევა, ან ვთქვათ, დადგება გარკვეული სამხედრო კონფრონტაცია დასავლეთთან, კადიროვმა შესაძლოა, დამოუკიდებელი თამაში წამოიწყოს - როგორც თურქმენეთში მოხდა საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდეგ, სადაც დამყარდა ნიაზოვის - თურქმენული კომპარტიის ყოფილი პირველი მდივნის ტოტალიტარული მმართველობა; ან ავღანეთში, სადაც კომუნისტები კიდევ რამდენიმე წლის განმავლობაში ინარჩუნებდნენ სადავეებს. ჯერ-ჯერობით კი კადიროვი არ არის ჩეჩენი მმართველი, ის მოსკოვის მიერ დანიშნული კადრია ჩეჩნეთის კოლონიის სამართავდა და პუტინი მას კვლავინდებურად ეყრდნობა.
-თქვენ ხშირად აკრიტიკებდით საქართველოს კავკასიურ პოლიტიკას, მათ შორის - სააკაშვილის მმართველობის პერიოდშიც. თუ შეიცვალა რაიმე ამ კუთხით საქართველოს ახალი ხელისუფლების პირობებში? რა შეუძლია და უნდა შესთავაზოს საქართველომ კავკასიელ მეზობლებს და თუ შეიძლება, განვუმარტოთ მკითხველს, რატომ არის ეს ესოდენ მნიშვნელოვანი საქართველოსთვის?
"სადღეისოდ საქართველოს არანაირი კავკასიური პოლიტიკა არ გააჩნია"
-მდგომარეობა ამ მიმართულებით მხოლოდ უარესობისკენ თუ შეიცვალა. მეტსაც გეტყვით, სადღეისოდ საქართველოს არანაირი კავკასიური პოლიტიკა პრინციპში არ გააჩნია. თუ პოლიტიკური ინიციატივების გაქრობა კიდევ შეიძლება, რამენაირად ახსნა, ხომ არსებობდა ძლიერი კულტურული, სამეცნიერო კავშირები საქართველოსა და ჩრდილოეთ კავკასიას შორის, არსებობდა რამდენიმე მსხვილი ფონდი, მათ შორის - ფონდი „კავკასია“, გაცვლითი ჟურნალისტური და სხვა პროგრამები... ყველა ეს პროექტი დაიხურა, ყველა კავშირი გაწყდა. თუ სააკაშვილის მმართველობის დროს ჩრდილოეთ კავკასიელი ხალხების მიმართ რაღაც პოლიტიკა არსებობდა, ახლა მსგავსი საერთოდ აღარაფერია. საქართველოსთვის ეს კატასტროფაა, რადგან საქართველო მთვარეზე არ მდებარეობს, ის კავკასიის რეგიონშია, ჩრდილოეთ კავკასიის წარმომადგენლები ცხოვრობენ საქართველოში და ქართველები - ჩრდილეოთ კავკასიის რესპუბლიკებში, ამ ხალხებს შორის ათასწლეულების განმავლობაში არსებობდა კავშირები... ნებისმირი ნორმალური ხელისუფლება, განურჩევლად თავისი პოლიტიკური ორიენტაციისა, ვალდებულია, შეინარჩუნოს კონტაქტები მეზობელ ხალხებთან, მაგრამ საქართველოში ამჟამად ამ კუთხით არანაირი მკაფიო პოლიტიკა არ არსებობს, ასე, რომ სიტუაცია გაუარესებულია.
-და რას უკავშირდება ეს მდგომარეობა, თქვენი აზრით?
"მსოფლიოში აღარ არსებობს საქართველოს მკაფიო სურათი... საქართველო პოლიტიკურ სუბიექტობას კარგავს"
-ვფიქრობ, იმას, რომ საქართველო ამჟამად დიდწილად რუსული პოლიტიკის ფორმატშია. ცნობილია, რომ მოსკოვს სააკაშვილის მმართველობის პერიოდში ძალზე აღიზიანებდა ჩრდილოეთ კავკასიის მიმართ საქართველოს პოლიტიკა. საერთოდაც, ისეთი შთაბეჭდილება მაქვს, რომ საქართველოს ახალი ხელისუფლების მისამართით მოსკოვის ერთ-ერთი პირველი მოთხოვნა ყველა ინიციატივის ალაგმვა იყო. დღეს ვხედავთ, რომ საქართველოში ზოგადად საგარეო პოლიტიკური ინიციატივების კუთხით საკმაოდ მძიმე მდგომარეობაა, ის დრაივი, რომელიც „ნაციონალური მოძრაობის“ მმართველობის დროს არსებობდა, გაქრა, მსოფლიოში აღარ არსებობს საქართველოს მკაფიო სურათი, რომელიც (ამაზე შეიძლება, ვიდავოთ, მაგრამ...) არსებობდა სააკაშვილის დროს. ახლა კი ზოგადი ჭაობის სურათია.
-და ამის მიზეზიც, როგორც ჩანს, იგივეა...
-მთლიანობაში ასეა. საქართველო პოლიტიკურ სუბიექტობას კარგავს და ამ გაგებით, მისი ჩრდილოეთკავკასიური პოლიტიკა საქართველოს ზოგადი პოლიტიკის ფორმატში ჯდება.
-ორიოდ კვირის წინ საკმაოდ არასასიამოვნო ინციდენტი მოხდა: ჩრდილოეთ კავკასიელი დეპუტატების დელეგაციის ერთ-ერთი წევრი ქართველმა მესაზღვრეებმა ჯერ ქვეყანაში შემოუშვეს, შემდეგ გაუგებარი მიზეზებით დაედევნენ და უკან გააბრუნეს, რის შემდეგაც სოლიდარობის ნიშნად ქვეყნის ტერიტორია მთელმა დელეგაციამ დატოვა. ვიზიტი ჩრდილოეთ კავკასიური მხარის ინიციატივით იყო დაგეგმილი. უნდა გამართულიყო რიგი შეხვედრები პარლამენტში. როგორც ჩანს, ამ შემთხვევის შემდეგ უახლოეს ხანებში მსგავს ინიციატივებს აღარ უნდა ველოდოთ...
"არანაირი პრინციპები, რომლითაც საქართველოს ხელისუფლება ჩრდილოეთ კავკასიასთან მიმართებაში ხელმძღვანელობს, ბუნებაში არ არსებობს"
-ამ დელეგაციაში რამდენიმე ჩეჩენი დეპუტატი, მათ შორის კადიროვთან დაახლოებული პირებიც შედიოდნენ, ასევე ჩეჩნური არასამთავრობო სექტორის წარმომადგენლები. ეს პირველი შემთხვევა ნამდვილად არ არის, როდესაც ქართველი მესაზღვრეები ჩრდილოეთ კავკასიის მაცხოვრებლებს საზღვარზე არ უშვებენ და ხშირ შემთხვევაში საუბარია რიგით მოქალაქეებზე, უცნობ პერსონებზე. ქართული მხარის ლოგიკა ამ მხრივ, სიმართლე გითხრათ, ჩემთვის ბუნდოვანია. როგორც ჩანს, საქართველოს ხელიუსფლება ამ რეგიონს ეჭვის თვალით უყურებს - ალბათ „ისლამისტობის“ და ა.შ. მოტოვით. გარდა ამისა, კონკრეტულ შემთხვევაში ეს შესაძლოა, იმ ფაქტორსაც უკავშირდებოდეს, რომ დელეგაციის ზოგიერთი მასპინძელი ყოფილ ხელისუფლებასთან, „ნაციონალურ მოძრაობასთან“ იყო დაახლოებული. თუმცა ყველა შემთხვევაში, აქ რაიმე მკაფიო პოლიტიკა არ ჩანს და გაუგებარია, რატომ უშვებს საქართველო ერთ ჩრდილოეთ კავკასიელს და აძევებს მეორეს. ზოგადად, როდესაც სახელმწიფო რაღაც გადაწყვეტილებას იღებს, მან უნდა განმარტოს ამის მიზეზი და პრინციპი, რომლითაც ხელმძღვანელობს, თუნდაც ეს პრინციპი ვინმესთვის მიუღებელი იყოს. შემიძლია, ვივარაუდო ასევე, რომ საქართველოს არ სურს, საქმე იქონიოს კადიროვის საკმაოდ ოდიოზურ რეჟიმთან, რადგან ჩეჩნური ბატალიონები თავის დროზე საქართველოს წინააღმდეგ იბრძოდნენ, თუმცა თუ ასეა, ესეც უნდა ყოფილიყო განმარტებული. ნებისმიერი ნორმალური ქვეყნის ხელისუფლება განმარტავდა, რა პრინციპებით ხელმძღვანელობს რუსეთთან, საკუთრივ ჩეჩნეთთან, საკუთრივ კადიროვთან მიმართებაში, მაგრამ ვინაიდან არანაირი მიზეზი არავის განუმარტავს და არანაირი პრინციპი არავის დაუსახელებია, ისღა დაგვრჩენია, ვიმკითხავოთ. პირადად მე მყარი შთაბეჭდილება მაქვს ჩამოყალიბებული, რომ არანაირი პრინციპები, რომლითაც საქართველოს ხელისუფლება ჩრდილოეთ კავკასიასთან მიმართებაში ხელმძღვანელობს, უბრალოდ ბუნებაში არ არსებობს.
-არ შემიძლია, არ გკითხოთ ყარაბაღის თაობაზე - აპრილის დასაწყისში გამწვავების, ამჟამინდელი მდგომარეობის და პერსპექტივების შესახებ. რა როლის შესრულება შეუძლია საქართველოს დაპირისპირებული მხარეებისთვის?
"უახლოეს ხანებში იქნება ესკალაციის რამდენიმე ლოკალური აფეთქება, თუ ბაქო მაგალითად, უარს იტყვის მოსკოვის შეთავაზებებზე"
-ვფიქრობ, ყარაბაღის კონფლიქტი რუსეთის საგარეო პოლიტიკას უკავშირდება. ზოგადად, ყველა კონფლიქტი პოსტსაბჭოთა სივრცეში, მათ შორის აფხაზური და ოსური, თავის დროზე ჯერ კიდევ საბჭოთა კავშირის სპეცსამსახურების მიერ შეიქმნა, როგორც იმპერიის ნგრევის შემაკავებელი ფაქტორი. და ახლა, ისევე, როგორც მთელს პოსტსაბჭოთა წლებში, რუსეთი ძალიან აქტიურად იყენებს ყარაბაღის გადაუჭრელ კონფლიქტს იმისათვის, რომ რეგიონში საკუთარი მდგომარეობა გაიმყაროს. ეს არის ერთგვარი კაუჭი, რომელზეც როგორც სომხეთი, ისე აზერბაიჯანი ეკიდება. რუსეთის მიზნები საკმაოდ მკაფიოდ იყო ჩამოყალიბებული: მოსკოვს სურს, კონფლიქტის ზონაში ე.წ. სამშვიდობოები შეიყვანოს, ანუ ამ ტერიტორიებზე არა მარტო პოლიტიკური და ეკონომიკური, არამედ სამხედრო კონტროლიც გაავრცელოს. სწორედ ამისთვის იქნა გამოყენებული ეს გადაუჭრელი კონფლიქტი. რუსეთმა ჯერ სომხეთს 200 მილიონის ღირებულების თანამედროვე შეიარაღება მიაწოდა და ამით სერიოზულად შეცვალა სიტუაცია, ხოლო შემდეგ აზერბაიჯანს აგრძნობინა, რომ აქტიური სამხედრო მოქმედებების განახლების შემთხვევაში არ ჩაერევა. და ეს აქტიური სამხედრო მოქმედებები დაიწყო. ახლა მიმდინარეობს ერთგვარი ვაჭრობა: რუსეთმა კონფლიქტის ზონაში ე.წ. სამვიდობოების შეყვანის გეგმა გააჟღერა, ბაქოს პრაქტიკულად შეჰპირდნენ, რომ რუსეთი ზეწოლას მოახდენს სომხეთზე, რათა მან ოკუპირებული ტერიტორიების ნაწილი დათმოს. აქ საქმეში დასავლეთი და აშშ-იც ჩაერთო. იყო სარგსიანისა და ალიევის ვიზიტი ვაშინგტონში, სადაც გარკვეული შეთანხმებები იქნა მიღწეული. ერთი სიტყვით, ჩვენ ვხედავთ, რომ რუსეთი აქტიურად და საკმაოდ წარმატებულად ათამაშებს ამ კარტს და ამაზე უარს არავითარ შემთხვევაში არ იტყვის. ამდენად, ვფიქრობ, უახლოეს ხანებში იქნება ესკალაციის რამდენიმე ლოკალური აფეთქება, თუ აზერბაიჯანის მთავრობა, მაგალითად, უარს იტყვის მოსკოვის შეთავაზებებზე. ალბათ, იცით, რომ ბოლო დღეებში უკრაინულ და აზერბაიჯანულ მედიაში გაჩნდა ცნობები დონბასელი ბოევიკების აზერბაიჯანში გადასროლისთვის მზადების შესახებ. ეს, ცხადია ერთგვარი სიგნალია ბაქოსთვის, «მეტისმეტად არ გაჯიქდე, თორემ სომხეთს გავაძლიერებთ და ბოლო კონფლიქტის დროს დაკარგულ ტერიტორიებს უკან დავაბრუნებინებთო»...
-საქართველომ კონფლიქტის მხარეებს მოლაპარაკებებისთვის საკუთარი ტერიტორია შესთავაზა...
"საქართველოს შეეძლო, სერიოზული კონსტრუქციული როლი ეთამაშა ყარაბაღის კონფლიქტში, მაგრამ მთელი მისი საგარეო პოლიტიკა ბუტაფორიაა"
-თეორიულად, საქართველოს, რა თქმა უნდა, შეეძლო, სერიოზული კონსტრუქციული როლი ეთამაშა ამ კონფლიქტის მოგვარებაში და ამით საერთაშორისო არენაზე საკუთარი მნიშვნელობაც აემაღლებინა. საქართველოში ხომ სომხური დიასპორაც არსებობს, აზერბაიჯანულიც, მას საერთო საზღვრები და საკმაოდ კარგი ურთიერთობები აქვს ორივე ქვეყანასთან და არ აქვს არანაირი სხვა ინტერესი, გარდა ამ სახელმწიფოებს შორის და მთლიანად რეგიონში მშვიდობისა. თუმცა აქ კითხვა ისევ და ისევ იმაში მდგომარეობს, რამდენად გაატარებს ახლა საქართველო რაიმე სახის დამოუკიდებელ პოლიტიკას? რუსეთი თითქოს რთავს საქართველოს ხელისუფლებას ნებას, აწარმოოს რაღაც დამოუკიდებელი თამაშები, მაგრამ ყველა პრინციპულ საკითხში თბილისი მოსკოვის მითითებებს შეასრულებს. პრაქტიკულად საქართველოს მთელი საგარეო პოლიტიკა ბუტაფორიაა - არსებობს ასეთი მოსაზრება და მე ის საფუძვლიანად მეჩვენება. ანუ, საქართველო შეძლებდა, საკმაოდ სერიოზული კონსტრუქციული როლი შეესრულებინა რეგიონში, საერთოდ რომ შეეძლოს რაიმე დამოუკიდებელი როლის შესრულება და დამოუკიდებელი პოლიტიკის გატარება რუსეთის ინტერესების საპირწონედ. პირადად მე ეს ყველაფერი საეჭვოდ მეჩვენება. თუ მოსკოვი რაიმეს გაკეთებას მოინდომებს, ძნელად წარმომიდგენია, საქართველოს ხელისუფლებამ ამის წინააღმდეგ გაილაშქროს.
-ეს დაკავშირებულია საკუთრივ საქართველოს ამჟამინდელი ხელისუფლების პოზიციასთან, თუ რაიმე ობიექტურ რეალობასთან, მაგალითად, იმასთან, რომ საქართველო ამ ეტაპზე არ არის საკმარისად ძლიერი, რათა მოსკოვს გარკვეულ საკითხებში წინააღმდეგობა გაუწიოს?
"აფხაზეთიც კი, მიუხედავად ყველაფრისა, საკმაოდ ეფექტურ წინააღმდეგობას უწევს მოსკოვს ძალიან ბევრ პრინციპულ საკითხში"
-იცით, არ არსებობს ისეთი ცნება, როგორიც სუსტი სახელმწიფოა. ფინეთში, მაგალითად, დაახლოებით იგივე რაოდენობის მოსახლეობაა, თუმცა ის მსოფლიო პოლიტიკაში ერთ-ერთი წამყვანი სახელმწიფოა. აფხაზეთიც კი, მიუხედავად ყველაფრისა, საკმაოდ ეფექტურ წინააღმდეგობას უწევს მოსკოვს ძალიან ბევრ პრინციპულ საკითხში...
-ანუ, რომ შევაჯამოთ, თვლით, რომ თბილისში უბრალოდ არ აქვთ საკმარისი სურვილი, მოსკოვს წინააღმდეგობა გაუწიონ?
"საქართველოში ხელისუფლებში რუსი ოლიგარქი ბორის გრიგორის ძე ივანიშვილი მოვიდა.."
-როგორც თავის დროზე, არჩევნების შემდეგ მიხეილ ლეონტიევმა თქვა, საქართველოში ხელისუფლებში რუსი ოლიგარქი ბორის გრიგორის ძე ივანიშვილი მოვიდა...
-სხვათა შორის, ივანიშვილის ერთ-ერთი პირველი განცხადება სწორედ იმას ეხებოდა, რომ საქართველომ უნდა გააცნობიეროს თავისი მცირე როლი საერთაშორისო არენაზე, მოეშვას საერთაშორისო თამაშებს, პოზიციონირებას სხვადასხვა გლობალურ საკითხებში და დაკავდეს საკუთარი, მათ შორის უპირველესად ეკონომიკური პრობლემების მოგვარებით. ეკონომიკური პრობლემები ქვეყანაში, სამწუხაროდ, ჯერაც მრავლად არის, საერთაშორისო არენაზე კი, როგორც ბევრი ანალიტიკოსი აღნიშნავს, ჩვენს ისედაც მცირე როლს ნელ-ნელა ვკარგავთ. და ამ ფონზე თავად საქართველოში სულ უფრო ხშირად გაისხმის სკეპსისი ქვეყნის ევროპულ და ევროატლანტიკურ ინტეგრაციასთან დაკავშირებით, მათ შორის - ხელისუფლების ცალკეული წარმომადგენლების მხრიდან. ზოგიერთი ამას იმის სიმპტომებად მიიჩნევს, რის შესახებაც ზემოთ საუბრობდით და მმართველი ელიტის შესაძლო მცდელობად, ეტაპობრივად შეაგუოს ქართული საზოგადოება ამ მოსაზრებებს...
"ივანიშვილმა მშვენივრად უნდა იცოდეს, რომ შეუძლებელია ქვეყნის ეკონომიკური განვითარება მკაფიო საერთაშორისო ხაზის გატარების გარეშე"
-ივანიშვილმა, როგორც ადამიანმა, რომელმაც საკმაოდ დიდი ფული იშოვა სწორედ საერთაშორისო ურთიერთობებზე, მშვენივრად უნდა იცოდეს, რომ შეუძლებელია ქვეყნის ეკონომიკური განვითარება მკაფიო საერთაშორისო ხაზის გატარების გარეშე, რომ საერთაშორისო პოლიტიკა და ეკონომიკა ერთმანეთთან მჭიდრო კავშირშია და ქვეყანა, რომელსაც არ ძალუძს საკუთარი საგარეო პოლიტიკური ინტერესების დაცვა, ზუსტად ასევე ვერ შეძლებს მათ დაცვას საგარეო ვაჭრობის, ეკონომიკის სფეროში. პრინციპში, ეს ეკონომიკური ფაკულტეტის ნებისმიერმა პირველკურსელმა იცის, მით უფრო უნდა იცოდეს ივანიშვილმა. ასე, რომ, ვფიქრობ, ეს კონკრეტული პოლიტიკაა.
"საქართველოს ევროპული და ევროატლანტიკური კურსის «აკეცვა» სახეზეა"
საქართველოს ევროპული და ევროატლანტიკური კურსის «აკეცვა» სახეზეა. ნებისმიერი ქვეყანა, მით უფრო ასეთ რეგიონში, სადაც რამდენიმე მსხვილი აქტორის ინტერესებია წარმოდგენილი, ვალდებულია, ლავირება მოახდინოს საკუთარი ინტერესების დასაცავად. თუ საქართველო უარს ამბობს საკუთარი საგარეო პოლიტიკის გატარებაზე, ცხადია, იგი ერთ-ერთ ამ აქტორს დაექვემდებარება, ამ შემთხვევაში - რუსეთს ყველა საკვანძო საკითხში, მათ შორის - საგარეო პოლიტიკურ საკითხებში.
-და ბოლო კითხვა - ოკუპირებულ ტერიტორიებთან დაკავშირებით: 19 მაისს აფხაზეთთან ადმინისტრაციული საზღვრის სიახლოვეს, სოფელ ხურჩაში მომხდარი ტრაგიკული ინციდენტი საქართველოს ხელისუფლების წარმომადგენლებმა შერიგების პოლიტიკის წინააღმდეგ მიმართულ აქტად შეაფასეს და განაცხადეს, რომ ქართველი და აფხაზი, ქართველი და ოსი ხალხების დაახლოების პოლიტიკას, რომელსაც ოფიციალური თბილისი ატარებს, გარკვეული შედეგები უკვე მოაქვს. ჟურნალისტების კითხვაზე, რატომ არ იყო დაკავებული, ან მცდელობა მაინც, დაეკავებინათ აფხაზე ე.წ. მესაზღვრე, რომელიც ცენტრალური ხელისუფლების მიერ კონტროლირებად ტერიტორიაზე გადმოვიდა და შეუიარაღებელი ახალგაზრდა ქართველი მამაკაცი მოკლა, ძალოვანებმა არაოფიციალურად ასეთი პასუხი გაგვცეს: რომ ყოფილიყო მისი დაკავების მცდელობა, ამას შესაძლოა, სიტუაცია კიდევ უფრო დაეძაბაო. თქვენი აზრით, რა შეიძლებლოდა და შეიძლება, გაკეთდეს მსგავს სიტუაციებში?
"თუ ასე გაგრძელდება, უნდა ელოდოთ აფხაზების ტურებს თბილისში საქართველოს მოქალაქეებზე სანადიროდ..."
-არ ვიცი, რას გააკეთებენ ქართველები, მაგრამ აფხაზების ადგილზე რომ ვიყო, ტურებს მოვაწყობდი თბილისში საქართველოს მოქალაქეების დასახვრეტად. ვითარების დაძაბვა ნებისმიერ დროს და ნებისმიერ ადგილზე შეიძლება, მოხდეს, მაგალითად, ადმინისტრაციული საზღვრიდან 100 კმ-ში, ამდენად, ეს სიტუაცია და განცხადებები აღქმაში უბრალოდ არ ეწერება, მით უფრო - კავკასიაში! არ შეიძლება საკუთარი მოქალაქეების დაუსჯელად მკვლელობის დაშვება იმის გამო, რომ ვითარება არ იძაბებოდეს! მეტი რაღა უნდა დაიძაბოს, როდესაც შენს ტერიტორიაზე ადამიანს გიკლავენ?! ნებისმიერ სახელმწიფოს და ხალხს უნდა ჰქონდეს ელემენტარული თავმოყვარეობა! როდესაც რუსებმა სახმხრეთ ოსეთის ადმინისტრაციულ საზღვართან ე.წ. ბორდერიზაცია განახორციელეს, თანაც სტრატეგიულად მნიშვნელოვან ტერიტორიაზე, საქართველომ ხმა არ ამოიღო, ახლა ახალი ნაბიჯი გადაიდგა ამავე მიმართულებით... თუ ასე გაგრძელდება, უნდა ელოდოთ აფხაზების ტურებს თბილისში საქართველოს მოქალაქეებზე სანადიროდ...არ ვიცი, შეიძლება, ვინმემ ამას ხალხების დაახლოების პოლიტიკა უწოდოს, მაგრამ ჩემთვის ეს ყველაფერი, მსუბუქად რომ ვთქვა, უცნაურად გამოიყურება.
საინფორმაციო სააგენტო "აქცენტი"