Ռուսական ավիաարդյունաբերության ղեկավարը և Հայաստանը՝ որպես նոր ինքնաթիռի առաջին գնորդ
Ռուսական ավիաարդյունաբերության ղեկավարը և Հայաստանը՝ որպես նոր ինքնաթիռի առաջին գնորդ
Ռուսական ավիաշինությանը քիչ թե շատ ծանոթ ցանկացած մարդ լավ գիտի, որ այդ ոլորտի ամենահայտնի անունը մեր հայրենակից Միխայիլ Պողոսյանն է: 2011թ. հունվարին Միխայիլ Պողոսյանը նշանակվեց ռուսական «Ավիաշինական միավորված ընկերության» նախագահ: Պետական այդ ընկերությունը միավորում է ավիաշինության բնագավառի գրեթե բոլոր ռուսական ընկերությունները, այդ թվում մեզնից շատերին քաջ հայտնի «МиГ», «Су», «Як», «Ил», «Ту» ինքնաթիռաշինական ընկերությունները եւ տասնյակ այլ ընկերություններ ու գործարաններ:
ԽՍՀՄ փլուզումից հետո անդառնալիորեն անկում ապրող ռուսական ավիաշինությունը ներկայումս էլ հեռու է լավագույն օրերի ցուցանիշներից, սակայն կան մի քանի նախագծեր, որոնք տարեկան տասնյակ միլիարդ դոլարի եկամուտ են բերում: Կարելի է վստահորեն ասել, որ ավիաշինության մեջ գրեթե բոլոր նման հեռանկարային նախագծերը ղեկավարել ու ներկայումս էլ ղեկավարում է Միխայիլ Ասլանի Պողոսյանը:
Ռուսական ավիաշինության նորօրյա հայազգի հսկան ծնվել է 1956թ. ապրիլի 18-ին Մոսկվայում: 1979թ. գերազանցությամբ ավարտել է Մոսկվայի ավիացիոն ինստիտուտի ինքնաթիռաշինության ֆակուլտետը: Ինստիտուտից հետո աշխատանքի է նշանակվել Մոսկվայի Պ.Օ.Սուխոյի անվան ավիաշինական գործարանում որպես ինժեներ-կոնստրուկտոր: Մինչեւ 1992թ. նույն գործարանում եւ Պ.Օ.Սուխոյի անվան կոնստրուկտորական բյուրոյում դարձել է գերագույն կոնստրուկտորի առաջին տեղակալ եւ նույն պաշտոնը վարել մինչեւ 1998թ.: ԽՍՀՄ-ի փլուզումից հետո ավիաշինությունը արագորեն քանդվում էր, երկիրը չէր կարողանում ֆինանսավորել ոչ մի նախագիծ, իսկ միջազգային շուկաներում դաժան մրցակցություն էր: Շատ հիմնարկությունների ղեկավարներ մեկը մյուսի հետեւից փոխվում էին, քանի որ մտածում էին սեփական գրպանը լցնելու մասին: Միխայիլ Պողոսյանն այս ժամանակաշրջանում որպես կոնստրուկտոր աշխատում էր «Су-27», «Су-30», «Су-33» եւ այլ հեռանկարային նախագծերի վրա: «Су-33»-ի ստեղծման գործում ներդրած ջանքերի համար նրան շնորհվել է «Պատվո շքանշան»: Պողոսյանը որպես գլխավոր կոնստրուկտոր նախագծել է «Су-47» բարդագույն եւ բացառիկ կործանիչը, որը եւ նրա ինժեներական մտքի թագն ու պսակն է: Ինժեներական ստեղծագործ աշխատանքից բացի, Պողոսյանը կատարում էր նաեւ ղեկավար աշխատանք:
1995թ. Միխայիլ Պողոսյանը եղել է նաեւ նույն կազմակերպության տնօրենների խորհրդի քարտուղար, իսկ 1999թ. գերագույն տնօրեն: Մի ժամանակահատված, որը կազմակերպության համար ֆինանսական տեսանկյունից ամենադժվարն էր, երբ օդանավերը միջազգային ցուցահանդեսներին ցուցադրելու համար գումար չկար, եւ ստիպված էին պարտք վերցնել: Սակայն «Սուխոյ» կոնցեռնի դժվարությունները երկար չտեւեցին: 2003 թվականից կոնցեռնը, որի մեջ էին մտնում նաեւ արտադրող գործարանները, գերագույն տնօրենի ղեկավարությամբ տարեցտարի նոր հաջողություններ էր արձանագրում` ապահովելով ոչ միայն աշխատատեղեր, այլեւ միլիարդների հասնող եկամուտ եւ ներդրում նոր նախագծերի մեջ: Շուտով ընկերությունը մարեց բոլոր պարտքերը, միլիարդանոց պայմանագրեր կնքեց Հնդկաստանի, Չինաստանի, Վիետնամի եւ այլ երկրների հետ: Ստացած գումարներով նոր տեխնոլոգիաներ էին ներդրվում, բացվում էին նոր հեռանկարային նախագծեր:
Պողոսյանի ղեկավարման տարիները նշանակալի էին նաեւ ռուսական իրականության համար բացառիկ մի քանի նախագծերի սկզբնավորմամբ: Մասնավորապես՝ 2002թ. կոնցեռնը հաղթեց նոր 5-րդ սերնդի կործանիչի ստեղծման մրցույթում, ինչը ամենամեծ ձեռքբերումն էր կոնցեռնի պատմության մեջ: Բացի դրանից Պողոսյանը նախաձեռնեց նաև ընկերության համար բոլորավին նոր մարդատար ինքնաթիռի ստեղծման գործընթաց: Ներկայումս կոնցեռնի կազմում աշխատում է մոտավորապես 31 000 բարձրակարգ մասնագետ: 2010 թ. կոնցեռնի ֆինանսական շրջանառությունը կազմեց մոտավորպես 40 մլրդ ռուբլի: Պողոսյանի ղեկավարությամբ մինչեւ 2010թ. «Սուխոյ» կոնցեռնը բացառիկ վերելք ապրեց, ինչը գնահատվեց ըստ արժանվույն: 2007թ. Մ.Պողոսյանն ընտրվեց ռուսական «Ավիաշինական միավորված ընկերության» ղեկավարի առաջին տեղակալ, իսկ 2008թ. համատեղության կարգով նշանակվեց նաեւ խորհրդային ավիաշինության երբեմնի հսկա եւ «Սուխոյի» հիմնական մրցակից «ՄիԳ» կոնցեռնի գերագույն տնօրեն: Ռուսական ավիաշինությունն ընթանում էր միավորման ճանապարհով, որը ստեղծված իրավիճակում միակ տարբերակն էր` փրկվելու եւ զարգանալու համար:
2010թ. ռուսական «Կոմերսանտ» թերթը իր չափորոշիչներով Մ.Պողոսյանին համարեց 6-րդը` Ռուսաստանի մեքենաշինության ոլորտի ամենաազդեցիկ 10 ղեկավարների ցանկում: Սա հազիվ թե անաչառ գնահատական է, քանի որ նույն ցանկի երկրորդ հորիզոնականում էր Պողոսյանին ենթակա «Իրկուտ» կորպորացիայի տնօրեն Օ.Դեմչենկոն, իսկ չորրորդ տեղում` ռուսական «Ավիաշինական միավորված ընկերության» ղեկավար Ա.Ֆյոդորովը: Այն նույն մարդը, որին (վատ աշխատանքի համար) մեկ ամիս անց փոխարինեց Մ.Պողոսյանը:
Մ.Պողոսյանը տեխնիկական գիտությունների դոկտոր է, ռուսական գիտությունների ակադեմիայի թղթակից անդամ: Հեղինակել է 14 գիտական աշխատանք, ունի 11 հայտնագործություն: Նա նաեւ Մոսկվայի ավիացիոն ինստիտուտի ամբիոնի վարիչ է: Իր գիտական եւ կազմակերպչական գործունեության համար ստացել է բազմաթիվ պարգեւներ եւ մեդալներ: Ամուսնացած է, ունի երկու զավակ:
Այսօր հայազգի ավիաշինարարը, լինելով ռուսական «Ավիաշինական միավորված ընկերության» նախագահը, միաժամանակ նաեւ երկու առանձին խոշոր կոնցեռնների ղեկավար է: Այն, որ հայերը համաշխարհային եւ մասնավորապես ռուսական ավիաշինության մեջ մեծ ներդրում ունեն դեռ ոլորտի հիմնադրման սկզբից, քաջ հայտնի է: Սակայն փաստ է նաեւ, որ Միխայիլ Պողոսյանի` որպես գիտնականի, գյուտարարի, ի վերջո՝ ոլորտի ղեկավարի ձեռքբերումները նշանակալի են ոչ միայն մեզ՝ հայերիս համար, այլեւ՝ ամբողջ աշխարհին:
Դեռեւս 2000թ. Մ. Պողոսյանը ուսումնասիրելով իրադրությունը առաջ քաշեց ընկերության համար նոր ու համարձակ մի նախագիծ` միջին հեռահարության քաղաքացիական ինքնաթիռների նախագիծ, որի իրականացումը զուտ ռուսական ավիաշինության համար արդեն անիրագործելի էր: ճիշտ քաղաքականություն իրականացնելով արտասահմանյան ընկերությունների հետ, 2003թ. նա հաղթեց փաստորեն իր իսկ նախաձեռնությամբ իրականացված` տեղական թռիչքների համար փոքր ինքնաթիռների ստեղծման մրցույթում:
Նոր ինքնաթիռի նախագծին մասնակցում էին աշխարհի այնպիսի հզոր ընկերություններ, ինչպիսիք էին «Boeing»-ը, «Alenia Aeronautica»-ը և այլն:
Ներկայումս շատերին հայտնի «SSJ 100» քաղաքացիական ինքնաթիռը, որը ոչ առանց Պողոսյանի ներդրման առաջինը գնեց հայկական «Արմավիա» ընկերությունը, ռուսական հաջողված առաջին տնտեսական նախագիծն էր: Սա առաջին ռուսական ինքնաթիռն է, որը լավ իրականացված մարքեթինգի շնորհիվ դեռեւս մինչեւ ստեղծվելն արդեն ուներ բազմաթիվ գնորդներ:
Այսօր այդ ինքնաթիռը հաջողությամբ թռիչքներ է կատարում Մոսկվա-Երևան ուղղությամբ:
Ինքնաթիռի առաջին անձնակազմի մեջ է անվանի օդաչու Գաբրիելյան Գեղամը, Արցախյան գոյամարտի հերոսներից մեկը: Պատերազմի օրերի օդաչուները խաղաղ օրերում խաղաղ թռիչքներ են կատարում: Գեղամ Գաբրիելյանը ծնվել է 1961 թվականի մայիսի 28-ին Շամշադինի շրջանի Չինչին գյուղում, մանկավարժների ընտանիքում: Սկզբնական կրթությունն ստացել է տեղի միջնակարգ դպրոցում (1968-1977 թթ.): 1978 թվականին ընդունվել է Ուկրաինայի Կրեմենչուգ քաղաքի քաղաքացիական ավիացիայի օդաչուական ուսումնարան: Այն ավարտելուց հետո 1981 թվականի հուլիսից գործուղվելէ Երևանի`այն ժամանակվա «Էրեբունի» հարավային օդանավակայանի 113 օդային ջոկատ` որպես «Մի-8» ուղղաթիռի երկրորդ օդաչու: 1986 թվականին նշանակվել է այդ ուղղաթիռի հրամանատար, հաշվի առնենք, որ այդ ժամանակ Գեղամը 25 տարեկան էր: Սա բացառիկ երևույթ էր խորհրդային ավիացիայի իրականության համար: Աշխատել է նախկին Խորհրդային Միության մի շարք հանրապետություններում, մասնակցել ԲԱՄ-ի գազամուղի շինարարական աշխատանքներին («Արմենգազ»-ի հետ):
1989-1990 թվականներին`օդաչու հրահանգիչ, ինչը առավել բացառիկ է` 28-29 տարեկան օդաչուն սովորեցնում է երիտասարդներին յուրացնել թռիչքային հմտությունները: Մեկ տարի անց տաղանդավոր օդաչուն արդեն հայկական քաղավիացիայի թռիչքաղեկապետային բաժնի օդաչու տեսուչ: 1990-ից մինչև մարտական գործողությունների ավարտը քաղաքացիական ուղղաթիռներով կատարել է մի քանի հարյուր թռիչքներ, որոնցից շատերը առանց չափազանցության մարտական թռիչքներ են եղել: Մեկ անգամ չէ, որ Գեղամի և այլ հայ հերոսների օդաչուների վրա կրակում էին օդում կամ գետնի վրա: Ահա թէ ովքեր են ղեկավարում նորագույն ռուսական ինքնաթիռները:
Արծրուն Հովհաննիսյան
Ավիատոր | Մեր սիրտը երկնքում է Հրապարակված է Ավիատոր-ում
Ուզու՞մ եք խոսել այս մասին։