Об имидже Греции в России
Организаторы просили меня выступить на представительной российско-греческо-кипрской конференции, где я рассказал об имидже Греции в российских СМИ. Еще на конференции говорили об энергетике, туризме, недвижимости. Культурная секция была наиболее пестрой, а я выступал последним, уже в одиннадцатом часу вечера, сразу после экономиста Михаила Хазина и выдающегося палеографа Бориса Львовича Фонкича. Моя речь произвела совершенно неожиданный для меня эффект - многие слушавшие потом подходили, чтобы ее обсудить, и у меня собралось больше двух десятков визитных карточек. Текст выкладываю ниже, прошу спорить и не соглашаться, только по делу. Текст в разговорном ключе, но мне он показался более подходящим на тот момент.
Σεβασμιότατοι, πρέσβεις, κυρίες και κύριοι,
Ευχαριστώ για την τιμή που μου έκαναν οι διοργανωτές ζητώντας να μιλήσω σε αυτό το συνέδριο όπου έχουν ήδη μιλήσει τόσες σημαντικές προσωπικότητες. Έχουμε ακούσει πολλά για τις ιστορικές σχέσεις των δύο χωρών και μου ζητήθηκε να μιλήσω για την εικόνα της Ελλάδας στη Ρωσία και για το πώς μπορεί να βελτιωθεί. Θα μιλήσω αναγκαστικά για τα προβλήματα που υπάρχουν. Εξάλλου γράφω ειδήσεις, και η φύση τους είναι τέτοια ώστε εάν π.χ. ένα τρένο έφτασε στην ώρα του, δεν αποτελεί είδηση. Eίδηση είναι όταν κάτι έγινε με το τρένο, συνήθως κάτι όχι πολύ καλό. Όμως το να συζητάμε για τα προβλήματα που υπάρχουν είναι απαραίτητο, αρκεί να βρίσκουμε εποικοδομητικές προσεγγίσεις.
Πράγματι οι πολιτιστικές σχέσεις μεταξύ των χωρών μας μετρούν αιώνες. Παρ' όλα αυτά σήμερα δεν είναι τόσο έντονες όπως θα έπρεπε. Ενώ στη Ρωσία υπάρχουν τουλάχιστον σε οκτώ πανεπιστήμια έδρες ελληνικών σπουδών (εδώ μιλάμε για νέα ελληνικά, όχι για τα αρχαία), στην Ελλάδα δεν υπάρχει ούτε μία έδρα αποκλειστικά ρωσικών σπουδών και αυτό είναι αξιολύπητο. Επίσης παρά τις προσπάθειες που ήδη καταβάλλονται θα μπορούσε να γίνει περισσότερη δουλεία στο να προβάλλονται πολλά κοινά σημεία της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, από τους θησαυρούς της Ορθόδοξης Εκκλησίας, του Αγίου Όρους φέρ' ειπείν, μέχρι τη ρωσική πρωτοπορία του εικοστού αιώνα που συνέλεξε ένας Έλληνας, ο Γιώργος Κωστάκης.
Η Ελλάδα πάντα κατείχε στις ειδήσεις περισσότερο χώρο απ' ό, τι στο χάρτη, είναι μια χώρα σημαντική για την παγκόσμια ειδησεογραφία. Πριν από τρία χρόνια η Γενική Γραμματεία επικοινωνίας της Ελλάδας έκανε μια έρευνα για την εικόνα της χώρας στο εξωτερικό και βρέθηκε ότι η Ρωσία βγήκε πρώτη με διαφορά στην κάλυψη ειδήσεων ελληνικού ενδιαφέροντος. Πιστεύω ότι είναι μάλλον υπερβολή, αλλά τουλάχιστον υπάρχει αρκετό ενδιαφέρον στη Ρωσία ως προς τις ελληνικές ειδήσεις. Εμείς οι δύο ανταποκριτές στην Αθήνα από τα δύο μεγαλύτερα πρακτορεία ειδήσεων, το ΤΑΣΣ και το ΡΙΑ Νόβοστι, προσπαθούμε να είμαστε αντικειμενικοί, και όταν δεν είμαστε, παρακαλούμε να μας διαβάζετε και να μας διορθώνετε. Εγώ προσωπικά στα 6 χρόνια έχω γύρω στις επτάμισι χιλιάδες τηλεγραφήματα που εστάλησαν από την Αθήνα. Ίσως θα έπρεπε να γράφω λιγότερα, αλλά επειδή γράφω και για τις φασαρίες, οι ειδήσεις είναι πολλές. Και μιας που μίλησα για το πρακτορείο ειδήσεων, θέλω να πω ότι το δικό μου πρακτορείο που έχει ανέβει πάρα πολύ σε πολλούς τομείς τα τελευταία χρόνια δίνει μεγάλη έμφαση στο να καλύπτουμε ειδήσεις ελληνικού ενδιαφέροντος, και ελπίζω ότι σε λίγο θα έχουμε και δικό μας ανταποκριτή στην Κύπρο, για πρώτη φορά από το 2003. Εξάλλου, το πρακτορείο μου που είναι από τα μεγαλύτερα στον κόσμο, όχι μόνο στη Ρωσία, προμηθεύτηκε ένα σύγχρονο και σύνθετο σύστημα παραγωγής και διαχείρισης ειδήσεων από μια ελληνική εταιρία υψηλών τεχνολογιών, την ATC. Επίσης σε άλλες χώρες διοργανώνουμε think tanks και άλλου τύπου συζητήσεις για την πολιτική και οικονομική συνεργασία σε διμερή επίπεδο, και θα πρέπει να σκεφτούμε κάτι τέτοιο να αναλάβουμε και στην Ελλάδα.
Γυρίζοντας στην εικόνα της Ελλάδας, πιστεύω πώς είναι αρκετά αντικειμενική. Πάντως δεν υπάρχει σε κανένα ρωσικό ΜΜΕ τέτοια κατάντια που είδαμε στα γερμανικά μέσα ενημέρωσης, με απευθείας προσβολές της Ελλάδας λόγω κρίσης χρέους. Βέβαια, υπάρχει σκεπτικισμός στα ρωσικά ΜΜΕ σχετικά με το εάν θα τα καταφέρει η Ελλάδα, εάν οι συνταγές και επιταγές της τρόικας είναι ο σωστός δρόμος, αλλά ποτέ δεν αποτελούν ύβρι. Δηλαδή υπάρχει η άποψη ότι, εντάξει, υπήρχαν ορισμένες καταχρήσεις στις δαπάνες και αδικαιολόγητα χαμηλά επιτόκια τα περασμένα χρόνια, ενώ τώρα υπάρχει κάπως ανώμαλη προσγείωση και βίαια προσαρμογή. Αλλά κατ' αρχήν οι Ρώσοι τονίζουν και τη θετική πλευρά των αλλαγών που γίνονται με ρυθμό πρωτοφανή. Και εμείς οι Ρώσοι είμαστε προετοιμασμένοι να καταλάβουμε τη σχετικότητα των οικονομικών προβλημάτων της Ελλάδας. Μπορεί σήμερα η μισή Μόσχα να κυκλοφορεί με iPhone και το άλλο, λιγότερο έξυπνο μισό με Blackberries, αλλά ξεκίνησαν από πολύ χαμηλά, ακόμη και οι πλούσιοι. Τη δεκαετία του 90 πολλοί Μοσχοβίτες φύτευαν πατάτες για να έχουν να τρώνε το χειμώνα, και οι σημερινοί δισεκατομμυριούχοι 20 χρόνια πριν διοργάνωναν κοινοπραξίες για πλύσιμο τζαμιών. Οπότε καταλαβαίνουν ότι η Ελλάδα πράγματι περνάει τώρα δύσκολες εποχές αλλά δεν έχει τίποτα το ακατόρθωτο μπροστά της. Είναι δραματικό ότι πέσανε οι μισθοί στο επίπεδο του 2005 αλλά δεν είναι καταστροφή, ούτε πείνα, και αναπόφευκτα η κατάσταση θα στρώσει σε ορισμένα χρόνια.
Δύο λόγια για τον τουρισμό. Και με τις δυσκολίες που έχουμε δεν υπάρχει άλλη χώρα όπως η Ελλάδα για τους Ρώσους, και το να επισκεφτεί κανείς τη χώρα αυτή παραμένει πάντα ένα όνειρο. Βέβαια οι ειδήσεις για απεργίες και συγκρούσεις δεν βοηθούν τον τουρισμό. Παρ΄ όλα αυτά οι Ρώσοι τουρίστες ξέρουν ότι σε όλες τις συγκρούσεις δεν άνοιξε ποτέ ούτε μία μύτη τουριστική, ίσως επειδή δεν συνηθίζουν οι τουρίστες να δέρνουν αστυνομικούς προκειμένου να φάνε δακρυγόνο. Οι απεργίες είναι το πραγματικό πρόβλημα. Βέβαια υπάρχουν συντεχνίες στην Ελλάδα που με τις απεργίες βλάπτουν τον τουρισμό συνειδητά και συστηματικά, και εδώ πρέπει να κάνουν κάτι οι αρχές προκειμένου να διευθετήσουν την κατάσταση. Μόνο καλύτερα θα ήταν να μη γίνονται εξαγγελίες που δεν μπορούν να εκπληρωθούν, όπως π.χ. ότι το Δημόσιο θα πληρώνει τη διαμονή στους τουρίστες που δεν μπορούν να φύγουν από τη χώρα λόγω απεργιών. Παρ' όλο που εγώ είμαι υποχρεωμένος να μεταδίδω αυτές τις εξαγγελίες, η προσωπική μου άποψη είναι ότι αυτό δεν πρόκειται να συμβεί. Επίσης είναι καλό να έρθουν οι Ρώσοι επενδυτές στον τομέα του τουρισμού. Τα λεφτά των Ρώσων δεν είναι πλέον τρελά, είναι έξυπνα, έρχονται για να επενδύσουν με γνώση, για πολλά χρόνια, για να ξαναεπενδύσουν τα κέρδη που θα προκύψουν. Και πιστεύω ότι είναι πολύ εποικοδομητική η στάση της σημερινής κυβέρνησης η οποία προσπαθεί να φτιάξει ένα διαφανές θεσμικό πλαίσιο για επενδύσεις με απλές και γρήγορες διαδικασίες.
Κλείνοντας, πιστεύω ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα στην εικόνα της Ελλάδας δεν είναι η οικονομία ούτε οι δυσκολίες. Κάθε μέρα που διασχίζω με παιδικό καρότσι μια διάβαση πεζών στο Χαλάνδρι τη βρίσκω διπλοπαρκαρισμένη, έτσι ώστε να μη μπορεί να περάσει κανείς, πεζός, παιδί, άτομο με ειδικές ανάγκες. Δεν ξέρω για τους πάντες, αλλά πολλοί βλέπουν τους συνανθρώπους τους ως εμπόδιο και προσπαθούν να κερδίσουν εις βάρος τους. Θα μου πείτε μα εσείς στη Ρωσία έχετε ίδιο πρόβλημα και χειρότερα. Συμφωνώ απολύτως. Γι' αυτό έχει η Ρωσία πρόβλημα με την εικόνα της ως προς τα έξω και όχι επειδή έχει τρομοκρατία ή διαφθορά ή προκλητικό πλούτο. Λειτουργούμε μια χαρά σε προσωπικό επίπεδο και άσχημα ως σύνολο, ως κοινωνία. Είναι κοινό μας πρόβλημα που προσπαθούμε να το ξεπεράσουμε αλλάζοντας τη νοοτροπία μας. Κατά πόσο είναι δυνατό, δεν μπορώ να πω, θα είναι δύσκολο πάντως.
Γνωριζόμαστε αιώνες πλέον. Ίσως να μη πρέπει να υπάρχουν πολλά επικοινωνιακά πυροτεχνήματα, να μη τρέχει η φήμη η καλή μπροστά από τις καλές πράξεις. Ας αρχίσουμε από τα δύσκολα αλλά πιο σίγουρα. Ας μιλάμε ανοιχτά για τα προβλήματα και για το πώς μπορούμε να τα ξεπεράσουμε. Και εδώ υπάρχουν και πολύ καλά παραδείγματα, ας πούμε, μετά τις πυρκαγιές του 2007 οι Έλληνες σε μια βδομάδα μάζεψαν δεκάδες εκατομμύρια ευρώ για τη βοήθεια στους πληγέντες, ενώ εμείς στην αντίστοιχη περίπτωση των πυρκαγιών του 2010 βρήκαμε ελάχιστα χρήματα. Εάν υιοθετήσουμε τέτοιες πρακτικές όπως τις είδαμε εδώ το 2007, και δείχνουμε τέτοια συμπαράσταση καθημερινά, θα λύσουμε τα προβλήματά μας εύκολα, η Ελλάδα τα δικά της, και η Ρωσία τα δικά της. Ευχαριστώ πολύ.
Ваши преосвященства, послы, дамы и господа,
Спасибо за честь, оказанную мне организаторами, которые пригласили меня выступить на этой конференции, где уже выступали столько важных людей. Мы услышали немало об исторических связях двух стран, и меня попросили рассказать об образе Греции в России и о том, как его можно улучшить. Я вынужденно буду говорить и о существующих проблемах. Ведь я пишу новости, а их природа такова, что если поезд пришел вовремя, то это не новость, новость - это когда что-то случилось с поездом, очевидно, что-то не очень хорошее. Но обсуждать проблемы, которые существуют, необходимо, надо только находить к ним конструктивный подход.
Действительно, культурные связи между нашими странами насчитывают века. Но, несмотря на это, они не настолько интенсивны, как это должно было быть. В России кафедры греческого языка (новогреческого, не древнего) существуют по крайней мере в восьми университетах, а в Греции нет ни одной специальной русской кафедры, и это печально. Несмотря на существующие усилия, можно сделать больше, чтобы продвигать многие общие черты нашего культурного наследия, от сокровищ православной церкви, например, Афона, до русского авангарда, который собрал грек - Георгий Костаки.
Греция всегда занимала в новостях больше места, чем на карте, эта страна важна для мировых новостей. Три года назад генеральный секретариат по коммуникациям в греческом правительстве провел исследование относительно образа страны за рубежом, и оказалось, что Россия - первая с большим отрывом страна по освещению греческих новостей. Я думаю, что это скорее преувеличение, но можно сказать, что интерес в России к греческим новостям достаточный. Мы, двое корреспондентов в Афинах, представляющие крупнейшие агентства ИТАР-ТАСС и РИА Новости, пытаемся быть объективными, а если мы необъективны, то просим читать нас и поправлять. Лично я за шесть лет написал семь с половиной тысяч новостей из Афин. Может быть, стоило написать меньше, но поскольку я пишу о разных беспорядках, то новостей много. И раз уж я заговорил об агентстве новостей, хочу добавить, что мое агентство, которое в последние годы серьезно развилось во многих областях, придает большое значение тому, чтобы освещать греческие новости. Надеюсь, что вскоре у нас появится и корреспондент на Кипре, впервые с 2003 года. Кроме того, мое агентство, одно из крупнейших в мире, не только в России, приобрело современную и сложную систему производства и обработки новостей у греческой компании, которая занимается высокими технологиями, под названием АТС. В других странах мы организуем круглые столы, обсуждения политического и экономического сотрудничества на двусторонней основе, и надо бы подумать о том, чтобы организовать что-то подобное в Греции.
Возвращаясь к образу Греции, я хочу сказать, что считаю его достаточно объективным. Во всяком случае, ни в одном российском СМИ нет такого кошмара, который мы видели в германских СМИ, где прямо оскорбляли Грецию в связи с долговым кризисом. Конечно, есть скептицизм в российских СМИ относительно того, справится ли Греция, указывают ли рецепты и приказы кредиторов правильный путь, но никогда нет брани.
Хотя, конечно, есть взгляд, что были определенные злоупотребления в расходах, неоправданно низкие проценты в прошедшие годы, а теперь наступило резкое отрезвление и жесткие сокращения. Но, прежде всего, россияне подчеркивают и положительную сторону изменений в Греции, которые происходят в невиданном темпе. И мы, россияне, подготовлены к тому, чтобы понять относительность экономических проблем Греции. Да, сейчас пол-Москвы ходят с айфонами, а другая, менее умная половина, с "блэкберри", но начинали все с очень низкого уровня, в том числе и богачи. В 90-х многие москвичи сажали картошку, чтобы было что есть зимой, а сегодняшние миллиардеры 20 лет назад организовывали кооперативы по мытью стекол. Так что все понимают, что Греция действительно находится в сложной ситуации, но никаких недостижимых целей перед ней нет. Да, волнующее обстоятельство - зарплаты упали до уровня 2005 года - но это не катастрофа и не голод, и неизбежно ситуация успокоится через несколько лет.
Два слова о туризме. Несмотря на сложности, другой такой страны, как Греция, в сознании россиян больше нет, посетить ее по-прежнему мечта для многих. Конечно, новости о забастовках и столкновениях не помогают туризму. Несмотря на это, российские туристы знают, что ни разу ни в каких столкновениях не было разбито не единого туристического носа, - может быть, потому, что туристы обычно не идут бить полицию, чтобы получить порцию слезоточивого газа. Реальная проблема - забастовки. Конечно, существуют в Греции заинтересованные круги, которые этими забастовками вредят туризму, вполне сознательно и методично. Здесь что-то должны сделать власти, чтобы разрулить ситуацию. Только лучше бы не делать заявлений, которые нельзя воплотить на практике, типа, что государство будет оплачивать проживание туристам, которые не смогут покинуть страну из-за забастовок. Несмотря на то, что я обязан передавать такого рода заявления, мое личное мнение заключается в том, что ничего подобного не случится. Также нужно, чтобы приходили российские инвесторы в области туризма. Деньги россиян уже не сумасшедшие, а "умные", инвесторы приходят для того, чтобы инвестировать со знанием дела, на много лет, с реинвестированием будущих прибылей. И я думаю, что весьма конструктивной является позиция нынешнего правительства, которое пытается организовать прозрачные правила для инвесторов, с простыми и быстрыми процессами.
В заключение хочу сказать, что наибольшая проблема в имидже Греции - это не экономика и не нынешние трудности. Каждый день, переходя с коляской пешеходный переход в своем районе, я обнаруживаю, что он плотно запаркован в два ряда, так что ни пешеход, ни ребенок, ни инвалид не пройдет. Не скажу за всех, но многие видят других людей не более чем препятствием и пытаются что-то выиграть в ущерб им. Вы мне скажете - у вас в России те же проблемы, а может быть, хуже. Я согласен. Поэтому у России возникают проблемы с имиджем за рубежом, а не только потому, что у нас терроризм или коррупция, или вызывающее богатство. Мы хорошо действуем на личностном уровне и плохо на общественном. Это наша общая проблема, которую мы пытаемся преодолеть, меняя наш менталитет. Насколько это возможно, я сказать не могу, но это будет сложно.
Мы (русские и греки) знакомы уже целые века. Может быть, уже хватит пиар-трюков, и хорошей репутации пора бы не бежать впереди добрых дел. Давайте начнем от более сложных, но более верных вещей. Будем говорить открыто о проблемах и о том, как их преодолеть. И здесь есть хорошие примеры. Например, после пожаров 2007 года греки за неделю собрали десятки миллионов евро помощи пострадавшим, а мы в аналогичной ситуации 2010 года - очень мало. Если мы будем впредь действовать, как греки в той ситуации, и показывать такую солидарность ежедневно, мы легко решим наши проблемы.
Σεβασμιότατοι, πρέσβεις, κυρίες και κύριοι,
Ευχαριστώ για την τιμή που μου έκαναν οι διοργανωτές ζητώντας να μιλήσω σε αυτό το συνέδριο όπου έχουν ήδη μιλήσει τόσες σημαντικές προσωπικότητες. Έχουμε ακούσει πολλά για τις ιστορικές σχέσεις των δύο χωρών και μου ζητήθηκε να μιλήσω για την εικόνα της Ελλάδας στη Ρωσία και για το πώς μπορεί να βελτιωθεί. Θα μιλήσω αναγκαστικά για τα προβλήματα που υπάρχουν. Εξάλλου γράφω ειδήσεις, και η φύση τους είναι τέτοια ώστε εάν π.χ. ένα τρένο έφτασε στην ώρα του, δεν αποτελεί είδηση. Eίδηση είναι όταν κάτι έγινε με το τρένο, συνήθως κάτι όχι πολύ καλό. Όμως το να συζητάμε για τα προβλήματα που υπάρχουν είναι απαραίτητο, αρκεί να βρίσκουμε εποικοδομητικές προσεγγίσεις.
Πράγματι οι πολιτιστικές σχέσεις μεταξύ των χωρών μας μετρούν αιώνες. Παρ' όλα αυτά σήμερα δεν είναι τόσο έντονες όπως θα έπρεπε. Ενώ στη Ρωσία υπάρχουν τουλάχιστον σε οκτώ πανεπιστήμια έδρες ελληνικών σπουδών (εδώ μιλάμε για νέα ελληνικά, όχι για τα αρχαία), στην Ελλάδα δεν υπάρχει ούτε μία έδρα αποκλειστικά ρωσικών σπουδών και αυτό είναι αξιολύπητο. Επίσης παρά τις προσπάθειες που ήδη καταβάλλονται θα μπορούσε να γίνει περισσότερη δουλεία στο να προβάλλονται πολλά κοινά σημεία της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, από τους θησαυρούς της Ορθόδοξης Εκκλησίας, του Αγίου Όρους φέρ' ειπείν, μέχρι τη ρωσική πρωτοπορία του εικοστού αιώνα που συνέλεξε ένας Έλληνας, ο Γιώργος Κωστάκης.
Η Ελλάδα πάντα κατείχε στις ειδήσεις περισσότερο χώρο απ' ό, τι στο χάρτη, είναι μια χώρα σημαντική για την παγκόσμια ειδησεογραφία. Πριν από τρία χρόνια η Γενική Γραμματεία επικοινωνίας της Ελλάδας έκανε μια έρευνα για την εικόνα της χώρας στο εξωτερικό και βρέθηκε ότι η Ρωσία βγήκε πρώτη με διαφορά στην κάλυψη ειδήσεων ελληνικού ενδιαφέροντος. Πιστεύω ότι είναι μάλλον υπερβολή, αλλά τουλάχιστον υπάρχει αρκετό ενδιαφέρον στη Ρωσία ως προς τις ελληνικές ειδήσεις. Εμείς οι δύο ανταποκριτές στην Αθήνα από τα δύο μεγαλύτερα πρακτορεία ειδήσεων, το ΤΑΣΣ και το ΡΙΑ Νόβοστι, προσπαθούμε να είμαστε αντικειμενικοί, και όταν δεν είμαστε, παρακαλούμε να μας διαβάζετε και να μας διορθώνετε. Εγώ προσωπικά στα 6 χρόνια έχω γύρω στις επτάμισι χιλιάδες τηλεγραφήματα που εστάλησαν από την Αθήνα. Ίσως θα έπρεπε να γράφω λιγότερα, αλλά επειδή γράφω και για τις φασαρίες, οι ειδήσεις είναι πολλές. Και μιας που μίλησα για το πρακτορείο ειδήσεων, θέλω να πω ότι το δικό μου πρακτορείο που έχει ανέβει πάρα πολύ σε πολλούς τομείς τα τελευταία χρόνια δίνει μεγάλη έμφαση στο να καλύπτουμε ειδήσεις ελληνικού ενδιαφέροντος, και ελπίζω ότι σε λίγο θα έχουμε και δικό μας ανταποκριτή στην Κύπρο, για πρώτη φορά από το 2003. Εξάλλου, το πρακτορείο μου που είναι από τα μεγαλύτερα στον κόσμο, όχι μόνο στη Ρωσία, προμηθεύτηκε ένα σύγχρονο και σύνθετο σύστημα παραγωγής και διαχείρισης ειδήσεων από μια ελληνική εταιρία υψηλών τεχνολογιών, την ATC. Επίσης σε άλλες χώρες διοργανώνουμε think tanks και άλλου τύπου συζητήσεις για την πολιτική και οικονομική συνεργασία σε διμερή επίπεδο, και θα πρέπει να σκεφτούμε κάτι τέτοιο να αναλάβουμε και στην Ελλάδα.
Γυρίζοντας στην εικόνα της Ελλάδας, πιστεύω πώς είναι αρκετά αντικειμενική. Πάντως δεν υπάρχει σε κανένα ρωσικό ΜΜΕ τέτοια κατάντια που είδαμε στα γερμανικά μέσα ενημέρωσης, με απευθείας προσβολές της Ελλάδας λόγω κρίσης χρέους. Βέβαια, υπάρχει σκεπτικισμός στα ρωσικά ΜΜΕ σχετικά με το εάν θα τα καταφέρει η Ελλάδα, εάν οι συνταγές και επιταγές της τρόικας είναι ο σωστός δρόμος, αλλά ποτέ δεν αποτελούν ύβρι. Δηλαδή υπάρχει η άποψη ότι, εντάξει, υπήρχαν ορισμένες καταχρήσεις στις δαπάνες και αδικαιολόγητα χαμηλά επιτόκια τα περασμένα χρόνια, ενώ τώρα υπάρχει κάπως ανώμαλη προσγείωση και βίαια προσαρμογή. Αλλά κατ' αρχήν οι Ρώσοι τονίζουν και τη θετική πλευρά των αλλαγών που γίνονται με ρυθμό πρωτοφανή. Και εμείς οι Ρώσοι είμαστε προετοιμασμένοι να καταλάβουμε τη σχετικότητα των οικονομικών προβλημάτων της Ελλάδας. Μπορεί σήμερα η μισή Μόσχα να κυκλοφορεί με iPhone και το άλλο, λιγότερο έξυπνο μισό με Blackberries, αλλά ξεκίνησαν από πολύ χαμηλά, ακόμη και οι πλούσιοι. Τη δεκαετία του 90 πολλοί Μοσχοβίτες φύτευαν πατάτες για να έχουν να τρώνε το χειμώνα, και οι σημερινοί δισεκατομμυριούχοι 20 χρόνια πριν διοργάνωναν κοινοπραξίες για πλύσιμο τζαμιών. Οπότε καταλαβαίνουν ότι η Ελλάδα πράγματι περνάει τώρα δύσκολες εποχές αλλά δεν έχει τίποτα το ακατόρθωτο μπροστά της. Είναι δραματικό ότι πέσανε οι μισθοί στο επίπεδο του 2005 αλλά δεν είναι καταστροφή, ούτε πείνα, και αναπόφευκτα η κατάσταση θα στρώσει σε ορισμένα χρόνια.
Δύο λόγια για τον τουρισμό. Και με τις δυσκολίες που έχουμε δεν υπάρχει άλλη χώρα όπως η Ελλάδα για τους Ρώσους, και το να επισκεφτεί κανείς τη χώρα αυτή παραμένει πάντα ένα όνειρο. Βέβαια οι ειδήσεις για απεργίες και συγκρούσεις δεν βοηθούν τον τουρισμό. Παρ΄ όλα αυτά οι Ρώσοι τουρίστες ξέρουν ότι σε όλες τις συγκρούσεις δεν άνοιξε ποτέ ούτε μία μύτη τουριστική, ίσως επειδή δεν συνηθίζουν οι τουρίστες να δέρνουν αστυνομικούς προκειμένου να φάνε δακρυγόνο. Οι απεργίες είναι το πραγματικό πρόβλημα. Βέβαια υπάρχουν συντεχνίες στην Ελλάδα που με τις απεργίες βλάπτουν τον τουρισμό συνειδητά και συστηματικά, και εδώ πρέπει να κάνουν κάτι οι αρχές προκειμένου να διευθετήσουν την κατάσταση. Μόνο καλύτερα θα ήταν να μη γίνονται εξαγγελίες που δεν μπορούν να εκπληρωθούν, όπως π.χ. ότι το Δημόσιο θα πληρώνει τη διαμονή στους τουρίστες που δεν μπορούν να φύγουν από τη χώρα λόγω απεργιών. Παρ' όλο που εγώ είμαι υποχρεωμένος να μεταδίδω αυτές τις εξαγγελίες, η προσωπική μου άποψη είναι ότι αυτό δεν πρόκειται να συμβεί. Επίσης είναι καλό να έρθουν οι Ρώσοι επενδυτές στον τομέα του τουρισμού. Τα λεφτά των Ρώσων δεν είναι πλέον τρελά, είναι έξυπνα, έρχονται για να επενδύσουν με γνώση, για πολλά χρόνια, για να ξαναεπενδύσουν τα κέρδη που θα προκύψουν. Και πιστεύω ότι είναι πολύ εποικοδομητική η στάση της σημερινής κυβέρνησης η οποία προσπαθεί να φτιάξει ένα διαφανές θεσμικό πλαίσιο για επενδύσεις με απλές και γρήγορες διαδικασίες.
Κλείνοντας, πιστεύω ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα στην εικόνα της Ελλάδας δεν είναι η οικονομία ούτε οι δυσκολίες. Κάθε μέρα που διασχίζω με παιδικό καρότσι μια διάβαση πεζών στο Χαλάνδρι τη βρίσκω διπλοπαρκαρισμένη, έτσι ώστε να μη μπορεί να περάσει κανείς, πεζός, παιδί, άτομο με ειδικές ανάγκες. Δεν ξέρω για τους πάντες, αλλά πολλοί βλέπουν τους συνανθρώπους τους ως εμπόδιο και προσπαθούν να κερδίσουν εις βάρος τους. Θα μου πείτε μα εσείς στη Ρωσία έχετε ίδιο πρόβλημα και χειρότερα. Συμφωνώ απολύτως. Γι' αυτό έχει η Ρωσία πρόβλημα με την εικόνα της ως προς τα έξω και όχι επειδή έχει τρομοκρατία ή διαφθορά ή προκλητικό πλούτο. Λειτουργούμε μια χαρά σε προσωπικό επίπεδο και άσχημα ως σύνολο, ως κοινωνία. Είναι κοινό μας πρόβλημα που προσπαθούμε να το ξεπεράσουμε αλλάζοντας τη νοοτροπία μας. Κατά πόσο είναι δυνατό, δεν μπορώ να πω, θα είναι δύσκολο πάντως.
Γνωριζόμαστε αιώνες πλέον. Ίσως να μη πρέπει να υπάρχουν πολλά επικοινωνιακά πυροτεχνήματα, να μη τρέχει η φήμη η καλή μπροστά από τις καλές πράξεις. Ας αρχίσουμε από τα δύσκολα αλλά πιο σίγουρα. Ας μιλάμε ανοιχτά για τα προβλήματα και για το πώς μπορούμε να τα ξεπεράσουμε. Και εδώ υπάρχουν και πολύ καλά παραδείγματα, ας πούμε, μετά τις πυρκαγιές του 2007 οι Έλληνες σε μια βδομάδα μάζεψαν δεκάδες εκατομμύρια ευρώ για τη βοήθεια στους πληγέντες, ενώ εμείς στην αντίστοιχη περίπτωση των πυρκαγιών του 2010 βρήκαμε ελάχιστα χρήματα. Εάν υιοθετήσουμε τέτοιες πρακτικές όπως τις είδαμε εδώ το 2007, και δείχνουμε τέτοια συμπαράσταση καθημερινά, θα λύσουμε τα προβλήματά μας εύκολα, η Ελλάδα τα δικά της, και η Ρωσία τα δικά της. Ευχαριστώ πολύ.
Ваши преосвященства, послы, дамы и господа,
Спасибо за честь, оказанную мне организаторами, которые пригласили меня выступить на этой конференции, где уже выступали столько важных людей. Мы услышали немало об исторических связях двух стран, и меня попросили рассказать об образе Греции в России и о том, как его можно улучшить. Я вынужденно буду говорить и о существующих проблемах. Ведь я пишу новости, а их природа такова, что если поезд пришел вовремя, то это не новость, новость - это когда что-то случилось с поездом, очевидно, что-то не очень хорошее. Но обсуждать проблемы, которые существуют, необходимо, надо только находить к ним конструктивный подход.
Действительно, культурные связи между нашими странами насчитывают века. Но, несмотря на это, они не настолько интенсивны, как это должно было быть. В России кафедры греческого языка (новогреческого, не древнего) существуют по крайней мере в восьми университетах, а в Греции нет ни одной специальной русской кафедры, и это печально. Несмотря на существующие усилия, можно сделать больше, чтобы продвигать многие общие черты нашего культурного наследия, от сокровищ православной церкви, например, Афона, до русского авангарда, который собрал грек - Георгий Костаки.
Греция всегда занимала в новостях больше места, чем на карте, эта страна важна для мировых новостей. Три года назад генеральный секретариат по коммуникациям в греческом правительстве провел исследование относительно образа страны за рубежом, и оказалось, что Россия - первая с большим отрывом страна по освещению греческих новостей. Я думаю, что это скорее преувеличение, но можно сказать, что интерес в России к греческим новостям достаточный. Мы, двое корреспондентов в Афинах, представляющие крупнейшие агентства ИТАР-ТАСС и РИА Новости, пытаемся быть объективными, а если мы необъективны, то просим читать нас и поправлять. Лично я за шесть лет написал семь с половиной тысяч новостей из Афин. Может быть, стоило написать меньше, но поскольку я пишу о разных беспорядках, то новостей много. И раз уж я заговорил об агентстве новостей, хочу добавить, что мое агентство, которое в последние годы серьезно развилось во многих областях, придает большое значение тому, чтобы освещать греческие новости. Надеюсь, что вскоре у нас появится и корреспондент на Кипре, впервые с 2003 года. Кроме того, мое агентство, одно из крупнейших в мире, не только в России, приобрело современную и сложную систему производства и обработки новостей у греческой компании, которая занимается высокими технологиями, под названием АТС. В других странах мы организуем круглые столы, обсуждения политического и экономического сотрудничества на двусторонней основе, и надо бы подумать о том, чтобы организовать что-то подобное в Греции.
Возвращаясь к образу Греции, я хочу сказать, что считаю его достаточно объективным. Во всяком случае, ни в одном российском СМИ нет такого кошмара, который мы видели в германских СМИ, где прямо оскорбляли Грецию в связи с долговым кризисом. Конечно, есть скептицизм в российских СМИ относительно того, справится ли Греция, указывают ли рецепты и приказы кредиторов правильный путь, но никогда нет брани.
Хотя, конечно, есть взгляд, что были определенные злоупотребления в расходах, неоправданно низкие проценты в прошедшие годы, а теперь наступило резкое отрезвление и жесткие сокращения. Но, прежде всего, россияне подчеркивают и положительную сторону изменений в Греции, которые происходят в невиданном темпе. И мы, россияне, подготовлены к тому, чтобы понять относительность экономических проблем Греции. Да, сейчас пол-Москвы ходят с айфонами, а другая, менее умная половина, с "блэкберри", но начинали все с очень низкого уровня, в том числе и богачи. В 90-х многие москвичи сажали картошку, чтобы было что есть зимой, а сегодняшние миллиардеры 20 лет назад организовывали кооперативы по мытью стекол. Так что все понимают, что Греция действительно находится в сложной ситуации, но никаких недостижимых целей перед ней нет. Да, волнующее обстоятельство - зарплаты упали до уровня 2005 года - но это не катастрофа и не голод, и неизбежно ситуация успокоится через несколько лет.
Два слова о туризме. Несмотря на сложности, другой такой страны, как Греция, в сознании россиян больше нет, посетить ее по-прежнему мечта для многих. Конечно, новости о забастовках и столкновениях не помогают туризму. Несмотря на это, российские туристы знают, что ни разу ни в каких столкновениях не было разбито не единого туристического носа, - может быть, потому, что туристы обычно не идут бить полицию, чтобы получить порцию слезоточивого газа. Реальная проблема - забастовки. Конечно, существуют в Греции заинтересованные круги, которые этими забастовками вредят туризму, вполне сознательно и методично. Здесь что-то должны сделать власти, чтобы разрулить ситуацию. Только лучше бы не делать заявлений, которые нельзя воплотить на практике, типа, что государство будет оплачивать проживание туристам, которые не смогут покинуть страну из-за забастовок. Несмотря на то, что я обязан передавать такого рода заявления, мое личное мнение заключается в том, что ничего подобного не случится. Также нужно, чтобы приходили российские инвесторы в области туризма. Деньги россиян уже не сумасшедшие, а "умные", инвесторы приходят для того, чтобы инвестировать со знанием дела, на много лет, с реинвестированием будущих прибылей. И я думаю, что весьма конструктивной является позиция нынешнего правительства, которое пытается организовать прозрачные правила для инвесторов, с простыми и быстрыми процессами.
В заключение хочу сказать, что наибольшая проблема в имидже Греции - это не экономика и не нынешние трудности. Каждый день, переходя с коляской пешеходный переход в своем районе, я обнаруживаю, что он плотно запаркован в два ряда, так что ни пешеход, ни ребенок, ни инвалид не пройдет. Не скажу за всех, но многие видят других людей не более чем препятствием и пытаются что-то выиграть в ущерб им. Вы мне скажете - у вас в России те же проблемы, а может быть, хуже. Я согласен. Поэтому у России возникают проблемы с имиджем за рубежом, а не только потому, что у нас терроризм или коррупция, или вызывающее богатство. Мы хорошо действуем на личностном уровне и плохо на общественном. Это наша общая проблема, которую мы пытаемся преодолеть, меняя наш менталитет. Насколько это возможно, я сказать не могу, но это будет сложно.
Мы (русские и греки) знакомы уже целые века. Может быть, уже хватит пиар-трюков, и хорошей репутации пора бы не бежать впереди добрых дел. Давайте начнем от более сложных, но более верных вещей. Будем говорить открыто о проблемах и о том, как их преодолеть. И здесь есть хорошие примеры. Например, после пожаров 2007 года греки за неделю собрали десятки миллионов евро помощи пострадавшим, а мы в аналогичной ситуации 2010 года - очень мало. Если мы будем впредь действовать, как греки в той ситуации, и показывать такую солидарность ежедневно, мы легко решим наши проблемы.